ФӘСИЛ 6
Биз нә үчүн гоҹалыр вә өлүрүк?
1. Инсан һәјатына даир алимләр нәји изаһ етмәкдә аҹиздирләр?
АЛИМЛӘР инсанларын нә үчүн гоҹалыб өлдүкләрини билмирләр. Әслинә галса, һүҹејрәләрин тәзәләнмә просеси дајанмамалы, биз исә әбәди јашамалыјыг. “Һистолоҝијанын әсаслары” китабында дејилир: “Һүҹејрәләрин гоҹалмасы илә инсанын гоҹалмасы вә өлмәси арасындакы бағлылыг — анлашылмаз бир сирдир” (“Hyojun Soshikigaku”). Бир чох алимләр елә дүшүнүрләр ки, һәјатын “тәбии, мирас алынмыш” һүдуду вар. Сиз неҹә дүшүнүрсүнүз, онлар һаглыдырлармы?
2. Һәјатын гыса олдуғуну ҝөрән бә’зи инсанлар нә едирдиләр?
2 Инсанлар һәмишә узунөмүрлүјә ҹан атмыш вә һәтта өлмәзлијә наил олмаға ҹәһд етмишләр. Б. е. ә. IV әсрдә Чин задәҝанларынын диггәтини өлмәзлик вердији һесаб олунан дәрманлар ҹәлб етди. Сонралар бә’зи Чин императорлары ҹивәдән һазырланан аб-һәјат адланан дәрманлары ичир вә өлүрдүләр. Дүнјанын һәр јериндә өлүмү мөвҹудлуғун сону һесаб етмәјән инсанлар јашајыр. Буддистләр, һиндулар, мүсәлманлар вә бир чох башга инсанлар өлүмдән сонра јашамаға үмид бәсләјирләр. Христиан дүнјасында исә бир чох инсанлар ахирәтдә сәмави хошбәхтлији ҝөзләјирләр.
3. а) Инсанлар нәјә ҝөрә әбәди јашамаг истәјирләр? б) Өлүм һаггында һансы суаллары ајдынлашдырмаг лазымдыр?
3 Өлүмдән сонракы хошбәхт һәјатла бағлы тәсәввүрләр әбәди јашамаг истәјинә шәһадәт едир. Аллаһын үрәјимизә гојдуғу әбәдијјәт идејасына даир Мүгәддәс Китабда дејилир: “О... онларын үрәјинә... әбәдијјәти гојду” (Ваиз 3:11). Аллаһ илк инсанлары јер үзүндә әбәди јашамаг үмидилә јаратмышдыр (Тәквин 2:16, 17). Бәс онда нәјә ҝөрә инсанлар өлүрләр? Өлүм дүнјаја неҹә дахил олду? Аллаһ һаггында олан билик бу суаллара ајдынлыг ҝәтирир (Мәзмур 119:105).
МӘКРЛИ ПЛАН
4. Исанын сөзләринә ҝөрә инсанларын өлүмүнә сәбәб олан ҹинајәткар кимдир?
4 Ҹинајәткар изини ҹизләтмәјә чалышыр. Милјардларла инсанларын өлүмүнә сәбәб олан ҹинајәтә ҹавабдеһ кәс дә ејнилә давраныр. О, әлиндән ҝәләни едир ки, өлүм бир сирр олараг галсын. Бир дәфә Иса Мәсиһ онун өлүмүнү истәјән кәсләрлә сөһбәт едәркән һәмин ҹинајәткарын адыны чәкди: “Сизин атаныз иблисдир; вә өз атанызын еһтирасларыны иҹра етмәк истәјирсиниз. О, башланғыҹдан инсан гатили иди вә һәгигәтә бағлы галмады; чүнки онда һәгигәт јохдур” (Јәһја 8:31, 40, 44).
5. а) Нәтиҹәдә Шејтан Иблис адыны алан шәхсијјәтин мәншәји һаггында нә мә’лумдур? б) “Шејтан” вә “Иблис” сөзләри нә демәкдир?
5 Бәли, Иблис — мәкрли ‘инсан гатилидир’. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Иблис садәҹә инсанын үрәјиндә мөвҹуд олан пислик дејил, реал шәхсијјәтдир (Матта 4:1-11). О, салеһ мәләк кими јарадылмыш олса да, “һәгигәтә бағлы галмады”. Там әдаләтли олараг Шејтан Иблис адландырылды! (Вәһј 12:9). О, Јеһоваја гаршы үсјан етдијинә ҝөрә “Шејтан”, јә’ни “дүшмән” адландырылды. Бу ҹинајәткар, һәмчинин Аллаһы јалан шәкилдә тәгдим етдији үчүн “Иблис”, јә’ни “бөһтанчы” да адландырылмышды.
6. Нәјә ҝөрә Шејтан Аллаһа гаршы үсјан етди?
6 Шејтаны Аллаһа гаршы үсјан етмәјә тәһрик едән нә олду? Тамаһкарлыг. О, тамаһкарлыгла арзулајырды ки, инсанлар Јеһоваја ибадәт етдикләри кими она да ибадәт етсинләр. Иблис, әслиндә Јарадана мәхсус олан ибадәти әлдә етмәк истәјиндән әл чәкмәди. (Һезекиел 28:12-19 илә мүгајисә един.) Бунун әвәзинә, Шејтан олан мәләк ахыр нәтиҹәдә ҝүнаһа ҝәтириб чыхаран тамаһкар истәји өзүндә инкишаф етдирди (Јагуб 1:14, 15).
7. а) Инсанлар нә үчүн өлүрләр? б) Ҝүнаһ нәдир?
7 Беләликлә, инсанларын өлүмүндә кимин ҝүнаһкар олдуғуну мүәјјән етдик. Бәс инсанларын өлмәсинин әсас сәбәби нәдир? Мүгәддәс Китабда дејилир: “Өлүмүн нештәри исә ҝүнаһдыр” (1 Коринфлиләрә 15:56). Бәс ҝүнаһ нәдир? Бу сөзүн мә’насыны баша дүшмәк үчүн ҝәлин, Мүгәддәс Китабын јазылдығы дилләрдә һәмин сөзүн һансы мә’на дашыдығыны нәзәрдән кечирәк. Адәтән “ҝүнаһ етмәк” кими тәрҹүмә олунан ибрани вә јунан фе’лләри “јан атмаг”, даһа доғрусу, һәдәфә вура билмәмәк мә’наларыны верир. Бизим һәр биримизин дүз вура билмәдији һәдәф һансыдыр? Бу, мүкәммәл шәкилдә Аллаһа итаәткар олмаг һәдәфидир. Бәс ҝүнаһ дүнјаја неҹә дахил олду?
МӘКРЛИ ПЛАНЫН ҺӘЈАТА КЕЧИРИЛМӘСИ
8. Шејтан инсанларын ибадәтинә наил олмаг үчүн нә етди?
8 Шејтан һијләҝәр бир план гурду вә онун зәннинҹә, бу план бәшәријјәтин үзәриндә һөкмранлыға вә үстәлик бүтүн инсанларын она ибадәт етмәләринә наил олмагда көмәк етмәли иди. О, илк инсан ҹүтү олан Адәмлә Һәвваны Аллаһа гаршы ҝүнаһа тәһрик етмәк гәрарына ҝәлди. Јеһова улу валидејнләримизә әбәди һәјаты зәманәт верән билик бәхш етмишди. Онлар Јараданын чох мәрһәмәтли олдуғуну билирдиләр, ахы Аллаһ онлары ҝөзәл Еден бағында сакин етмишди. Аллаһ Адәмә көмәкчи ҝөзәл бир гадын верәндә, о, сәмави Атасынын мәрһәмәтини хүсусилә һисс етди (Тәквин 1:26, 29; 2:7-9, 18-23). Илк инсан ҹүтүнүн ҝәләҹәк һәјаты Аллаһа итаәт етмәләриндән асылы иди.
9. Аллаһ илк инсана нә бујурду вә бу нәјә ҝөрә мәнтигәујғун иди?
9 Аллаһ Адәмә бујурду: “Бағдакы бүтүн ағаҹларын бәһрәсиндән истәјәндә јејә биләрсән. Анҹаг хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн сән һөкмән өләҹәксән” (Јарадылыш 2:16, 17, МКШ). Бир Јарадан кими, Јеһованын Өз јаратдыглары үчүн әхлаг нормалары тә’јин етмәјә вә онлар үчүн хејирлә шәрин нә олдуғуну мүәјјән етмәјә һаггы варды. Бу әмр мәнтигәујғун иди, чүнки Адәм вә Һәвва сәрбәст олараг бағдакы галан бүтүн мејвәләрдән јејә биләрдиләр. Онлар өзләри үчүн шәхси әхлаг нормаларыны тә’јин етмәк әвәзинә, бу әмри јеринә јетирәрәк, Јеһованын әдаләтли һакимијјәтинә еһтирам етдикләрини ҝөстәрә биләрдиләр.
10. а) Шејтан инсанлары өз тәрәфинә чәкмәк үчүн онлара неҹә јахынлашды? б) Шејтан Јеһоваја һансы нијјәтләри аид етди? в) Шејтанын Аллаһа гаршы етдији үсјан барәдә сиз нә дүшүнүрсүнүз?
10 Иблис илк инсанлары Аллаһдан узаглашдырмаг нијјәтинә дүшмүшдү. Онлары ширникдириб өз тәрәфинә чәкмәк үчүн Шејтан јалана әл атды. Куклачынын кукладан истифадә етдији кими, Иблис дә иландан истифадә едәрәк Һәввадан сорушду: “Доғруданмы, Аллаһ сизә “бағда олан һеч бир ағаҹын бәһрәләриндән јемәјин” дејиб?” Һәвва Аллаһын әмринә истинад етдикдә, Шејтан бәјан етди: “Јох, өлмәзсиниз”. Сонра Јеһоваја пис нијјәтләр аид едәрәк деди: “Аллаһ билир ки, о мејвәләрдән једијиниз ҝүн ҝөзләриниз ачылаҹаг вә хејирлә шәри биләрәк Аллаһ кими олаҹагсыныз” (Јарадылыш 3:1-5, МКШ). Бунунла Шејтан иддиа етди ки, ҝуја Аллаһ Өз јаратдығы варлыглардан нә исә јахшы бир шеј ҝизләдир. Бу, һәмишә һәгигәти сөјләјән вә мәһәббәтли сәмави Атамыз Јеһоваја гаршы неҹә дә ијрәнҹ бөһтандыр!
11. Адәм вә Һәвва Шејтанла неҹә әлбир олдулар?
11 Һәвва ағаҹа јенидән нәзәр салды, инди онун мејвәләри даһа ҹазибәли ҝөрүнүрдү. О, мејвәни гопарыб једи. Сонра исә әри өз сечимини едиб Аллаһа гаршы бу ҝүнаһлы итаәтсизликдә она гошулду (Тәквин 3:6). Һәвва алдадылмыш олса да, Адәмлә бәрабәр һәр икиси Шејтанын бәшәријјәт үзәриндә һөкмранлыг етмәк нијјәтинә тәрәф чыхдылар. Беләликлә, онлар Шејтанла әлбир олдулар (Ромалылара 6:16; 1 Тимотејә 2:14).
12. Инсанларын Аллаһа гаршы үсјаны нә илә нәтиҹәләнди?
12 Адәмлә Һәвваны етдикләри һәрәкәтә ҝөрә ҹәза ҝөзләјирди. Онлар нә Аллаһ кими олдулар, нә дә хүсуси билик әлдә етдиләр. Бунун әвәзинә утандылар вә ҝизләндиләр. Јеһова Адәми мәс’улијјәтә ҹәлб едиб белә бир һөкм кәсди: “Алын тәринлә чөрәк јејәҹәксән. Ахырда торпаға гајыдаҹагсан, чүнки ондан ҝөтүрүлмүсән; она ҝөрә ки јерин торпағысан, торпаға да чевриләҹәксән” (Јарадылыш 3:19, МКШ). Улу валидејнләримиз хејирлә шәри билмә ағаҹындан једикләри “ҝүн” Аллаһ тәрәфиндән мүһакимә олунуб, Онун ҝөзүндә өлдүләр. Онлар Ҹәннәтдән говулдулар вә сонунда өлүмә апаран јола гәдәм гојдулар.
ҜҮНАҺ ВӘ ӨЛҮМ БӘШӘРИЈЈӘТӘ НЕҸӘ ЈАЈЫЛДЫ?
13. Ҝүнаһ бүтүн бәшәријјәтә неҹә јајылды?
13 Шејтан, шүбһәсиз ки, инсанларын ситајишини әлдә етмәк истәјинә наил ола билди. Лакин о, өз хидмәтчиләринин һәјатыны горумагда аҹиздир. Адәмлә Һәвва ҝүнаһ етдикләринә ҝөрә артыг камиллији өз нәсилләринә верә билмәдиләр. Даш үзәриндә ојулмуш јазы кими, ҝүнаһ да улу валидејнләримизин ҝениндә дәрин һәкк олунду. Буна ҝөрә дә, онлар дүнјаја јалныз гејри-камил ушаглар ҝәтирә билдиләр. Адәмлә Һәвванын ушагларынын һамысы онларын ҝүнаһындан сонра доғулдуглары үчүн, өз валидејнләриндән ҝүнаһ вә өлүмү мирас алдылар (Мәзмур 51:5; Ромалылара 5:12).
14. а) Ҝүнаһлы олдугларыны инкар едән инсанлар кимә бәнзәјирләр? б) Исраиллиләрин ҝүнаһлы олдуглары онлара неҹә ашкар олду?
14 Анҹаг бу ҝүн чохлары өзләрини ҝүнаһлы һесаб етмирләр. Дүнјанын бә’зи јерләриндә мирас алынмыш ҝүнаһ һаггында үмумијјәтлә һеч бир тәсәввүр јохдур. Лакин бу ҝүнаһын мөвҹуд олмадығы демәк дејил. Үзү һис-пас ичиндә олан ушаг өзүнүн тәмиз олдуғуну иддиа едә биләр, лакин ҝүзҝүјә бахдыгдан сонра, о, буну дана билмәз. Гәдим исраиллиләр дә Муса пејғәмбәрин васитәсилә Аллаһын Ганунуну алдыглары заман белә бир ушаға бәнзәјирдиләр. Ганун ҝүнаһын мөвҹуд олдуғуну ајдын шәкилдә ҝөстәрирди. “Ганун васитә олмасајды, ҝүнаһы дәрк етмәздим” дејә, һәвари Павел изаһ едир (Ромалылара 7:7-12). Ҝүзҝүдә өзүнә бахан ушаг кими, исраиллиләр дә Ганун ҝүзҝүсүндә өзләринә бахдыгда, Јеһованын ҝөзүндә натәмиз олдугларыны ҝөрә билирдиләр.
15. Аллаһ Кәламынын ҝүзҝүсүнә бахдыгда нә ајдын олур?
15 Әҝәр биз Аллаһ Кәламынын ҝүзҝүсүнә бахыб, онда јазылан нормалара диггәт јетиририксә, өз гејри-камиллијимизи ҝөрүрүк (Јагуб 1:23-25). Мәсәлән, Матта 22:37-40 ајәләриндә Иса Мәсиһин Аллаһа вә јахынларына олан мәһәббәт һаггында өз шаҝирдләринә дедикләринә нәзәр салын. Инсанлар әксәр һалларда бу һәдәфә дүшә билмирләр! Чохлары Аллаһа вә јахынларына мәһәббәт ҝөстәрмәдикдә һеч виҹдан әзабы белә чәкмирләр (Лука 10:29-37).
ШЕЈТАНЫН ФИТНӘЛӘРИНДӘН ГОРУНУН!
16. Шејтанын фитнәләринин гурбаны олмамаг үчүн нә етмәк лазымдыр вә бу нәјә ҝөрә асан дејил?
16 Шејтан бизи ҝүнаһлы һәјат тәрзинә мејл етдирмәјә чалышыр (1 Јәһја 3:8). Онун фитнәләринин гурбаны олмагдан гачынмаг мүмкүндүрмү? Бәли, амма бунун үчүн ҝүнаһлы мејлләрлә мүбаризә апармаг ҝәрәкдир. Буну етмәк асан дејил, чүнки һәр биримиздә ҝүнаһ етмәјә анаданҝәлмә ҝүҹлү мејл вар (Ефеслиләрә 2:3). Павел бу мејллә мүбаризә апарырды? Нәјә ҝөрә? Она ҝөрә ки, ҝүнаһ онда јашајырды. Әҝәр Аллаһын лүтфүнү газанмаг истәјириксә, биз дә анаданҝәлмә ҝүнаһлы мејлләримизлә мүбаризә апармалыјыг (Ромалылара 7:14-24; 2 Коринфлиләрә 5:10).
17. Ҝүнаһлы мејлләримизлә апардығымыз мүбаризәни чәтинләшдирән нәдир?
17 Шејтан бизи һәмишә алдатмаға вә Аллаһын ганунларыны позмаға вадар етмәјә чалышдығы үчүн ҝүнаһла мүбаризә апармаг бизә бир о гәдәр дә асан дејил (1 Петер 5:8). Павел мәсиһчи гардашлары үчүн нараһат олараг демишдир: “Илан Һәвваны өз һијләҝәрлији илә неҹә алдатдыса, горхурам ки, сизин дүшүнҹәләриниз, неҹә олурса-олсун, Мәсиһә олан садә вә тәмиз сәдагәтиниздән узаглашараг, позулсун” (2 Коринфлиләрә 11:3). Шејтан бу ҝүн дә ејни һијләләрә әл атыр. О, Јеһованын хејирхаһлығына вә Онун әмрләринә табе олмағын фајда ҝәтирдијинә даир шүбһә ојатмаға чалышыр. Иблис мирас алдығымыз ҝүнаһлы мејлләримиздән истифадә етмәјә вә бизи мәғрурлуг, тамаһкарлыг, нифрәт вә габагҹадан јаранмыш јанлыш фикир јолуна јөнәлтмәјә чалышыр.
18. Шејтан бизи ҝүнаһлы һәјат тәрзинә тәһрик етмәк үчүн бу дүнјадан неҹә истифадә едир?
18 Иблисин бизә тә’сир ҝөстәрмәк үчүн истифадә етдији үсуллардан бири, онун һакимијјәти алтында олан дүнјадыр (1 Јәһја 5:19). Әҝәр биз еһтијатлы олмасаг, бу дүнјанын әхлагсыз вә виҹдансыз адамлары бизи ҝүнаһлы һәјат тәрзинә вә Аллаһын әхлаг нормаларына е’тинасызлыг ҝөстәрмәјә тәһрик етмәјә чалышаҹаглар (1 Петер 4:3-5). Чохлары Аллаһын ганунларына е’тинасызлыг ҝөстәрир вә виҹдан әзабына мәһәл гојмајараг, ону күтләшдирирләр (Ромалылара 2:14, 15; 1 Тимотејә 4:1, 2). Бә’зиләри исә вахт кечдикҹә әввәлләр, һәтта гејри-камил виҹданларынын јол вермәдији ишләри ҝөрмәјә башлајырлар (Ромалылара 1:24-32; Ефеслиләрә 4:17-19).
19. Нәјә ҝөрә садәҹә әхлагҹа тәмиз һәјат јашамаг кифајәт етмир?
19 Бу дүнјада әхлагҹа тәмиз һәјат јашамағын өзү артыг аз иш дејил. Лакин Јараданымызы разы салмаг үчүн бу кифајәт етмир. Биз Аллаһа инанмалы вә Онун гаршысында мәс’улијјәт һисс етмәлијик (Ибраниләрә 11:6). Шаҝирд Јагуб јазырды: “Јахшылыг етмәји билән, амма етмәјән ҝүнаһ ишләдир” (Јагуб 4:17). Бәли, Аллаһа вә Онун әмрләринә билә-билә әһәмијјәт вермәјән кәс ҝүнаһ ишләдир.
20. Шејтан сизә дүзҝүн давранмагда неҹә мане ола биләр, лакин бу ҹүр мүгавимәтә гаршы дурмаг үчүн сизә нә көмәк едә биләр?
20 Чох ҝүман ки, Шејтан инсанлары тәһрик едәҹәкдир ки, сизин Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјинизә вә Аллаһ һаггында билик әлдә етмәјинизә мүгавимәт ҝөстәрсинләр. Үмидварыг ки, бу ҹүр мүгавимәтләр сизин дүзҝүн давранмағыныза мане олмајаҹагдыр (Јәһја 16:2). Исанын хидмәти әрзиндә бир чох рәисләр она иман етсәләр дә, башгаларынын онлардан кәнар ҝәзәҹәкләриндән горхараг, буну ҝизләдирдиләр (Јәһја 12:42, 43). Шејтан Аллаһ һаггындакы билијә ҹан атан һәр бир инсаны амансыз шәкилдә горхутмаға чалышыр. Лакин сиз Јеһованын етдији һәр бир иши һәмишә јадда сахламалы вә онлары гијмәтләндирмәлисиниз. Вә ким билир, бәлкә ҝөстәрдијиниз сә’јин сајәсиндә буну, һәтта сизә мүгавимәт ҝөстәрәнләр дә баша дүшәҹәк вә гијмәтләндирәҹәкләр.
21. Дүнјаја вә өз ҝүнаһлы мејлләримизә неҹә галиб ҝәлә биләрик?
21 Нә гәдәр ки, гејри-камилик, ҝүнаһ едәҹәјик (1 Јәһја 1:8). Лакин буна бахмајараг, апардығымыз мүбаризәдә тәк дејилик. Бәли, шәрир олан Иблис Шејтанла апардығымыз бу мүбаризәдән галиб чыха биләрик (Ромалылара 5:21). Иса јер үзүндәки хидмәтинин сонунда өз давамчыларыны нөвбәти сөзләрлә ҹәсарәтләндирди: “Дүнјада кәдәриниз олаҹагдыр; амма ҹәсур олун, Мән дүнјаја галиб ҝәлдим” (Јәһја 16:33). Аллаһын көмәји илә, һәтта гејри-камил инсанлар белә дүнјаја галиб ҝәлә биләрләр. Шејтанын, она гаршы дуран вә ‘Аллаһа табе олан’ кәсләрин үзәриндә һеч бир һакимијјәти јохдур (Јагуб 4:7; 1 Јәһја 5:18). Даһа сонра ҝөрәҹәјимиз кими, Аллаһ ҝүнаһ вә өлүмүн көләсиндән азад олмағымыз үчүн тәдбир ҝөрмүшдүр.
БИЛИЈИНИЗИ ЈОХЛАЈЫН
• Шејтан Иблис кимдир?
• Инсанлар нәјә ҝөрә гоҹалыр вә өлүрләр?
• Ҝүнаһ нәдир?
• Шејтан инсанлары Аллаһа гаршы билә-билә ҝүнаһ ишләтмәјә неҹә јөнәлдир?
[54-ҹү сәһифәдәки шәкил]