Тәрәггинизи ашкар един
“Бу ишләрә фикир вер вә онларла мәшғул ол ки, сәнин тәрәггин һамыја ашкар олсун” (1 ТИМОТЕЈӘ 4:15).
1. Мејвәнин јетишдијини вә јемәли олдуғуну неҹә мүәјјән етмәк олар?
ЧОХ хошладығыныз мејвәни — әрији, армуду, шафталыны вә ја башгасыны тәсәввүрүнүзә ҝәтирин. Һәмин мејвәнин јетишдијини вә јемәли олдуғуну мүәјјән едә биләрсинизми? Сөзсүз. Мејвәнин әтри, рәнҝи, јумшаглығы — бүтүн бунлар, сизи гаршыда бир нечә хош дәгигә ҝөзләдијини ҝөстәрир. Ондан дишләјәндә, ола билсин ки, дадындан ағзынызы марчылдадырсыныз. Неҹә дә ширәлидир! Неҹә дә шириндир! Лап ләззәт верир!
2. Инсанын јеткинлији неҹә әкс олунур вә бу јеткинлик онун башгалары илә мүнасибәтинә неҹә тә’сир ҝөстәрир?
2 Бу садә, амма ҝөзәл нүмунә һәјатын башга саһәләриндә дә өз әксини тапыр. Мәсәлән, мејвәнин дәјмиш олдуғуну мүәјјән едән әламәтләр олдуғу кими, инсанын руһани јеткинлијини дә мүәјјән едән әламәтләр вар. Инсанын дүшүнҹә, анлајыш, һикмәтлә даврандығыны вә диҝәр кејфијјәтләри әкс етдирдијини ҝөрүрүксә, онун руһән јеткин олдуғуну баша дүшүрүк (Ејуб 32:7—9). Дүшүнҹә вә давранышында бу ҹүр кејфијјәтләри тәзаһүр етдирән адамла үнсијјәтдә олмаг вә ишләмәк, әлбәт ки, хошдур (Сүлејманын мәсәлләри 13:20).
3. Иса дөврүнүн адамларыны тәсвир едәндә онларын јеткинлији барәдә нә ашкар олунду?
3 Диҝәр тәрәфдән, инсан јашҹа бөјүк ола биләр, амма онун данышығы, еләҹә дә һәрәкәти емосионал вә руһани ҹәһәтдән јеткин олмадығыны ҝөстәрә биләр. Мисал үчүн, Иса Мәсиһ өз дөврүнүн инадҹыл адамларындан бәһс едәркән деди: «Јәһја ҝәлдикдә нә чөрәк јејир, нә шәраб ичирди; вә дејирләр ки: “Онда ҹин вар”. Инсан Оғлу ҝәлдикдә јејир вә ичир; вә дејирләр: “Будур, гарынгулу вә шәраб дүшҝүнү Инсан”». Һәмин адамлар јашҹа бөјүк олсалар да, Исанын сөзләринә ҝөрә, өзләрини “ушаг” кими апарырдылар — онларда јеткинлик чатышмырды. Буна ҝөрә дә, Иса әлавә етди: «Һикмәт исә өз өвладлары тәрәфиндән [“өз әмәлләри илә”, И—93] тәсдиг олунур» (Матта 11:16—19).
4. Тәрәггимизи вә јеткинлијимизи неҹә ашкар етмәк олар?
4 Исанын сөзләриндән ҝөрүндүјү кими, бир адамын һәгиги һикмәтә — јеткинлијин фәргләндириҹи әламәтинә малик олуб-олмадығыны онун әмәлләри вә бу әмәлләрин нәтиҹәләри әсасында мүәјјән етмәк олар. Бу ҹәһәтдән Павелин Тимотејә вердији мәсләһәт диггәтә лајигдир. Павел, Тимотејин ҹан атмасы лазым олан мәгсәдләри садалајараг, деди: “Бу ишләрә фикир вер вә онларла мәшғул ол ки, сәнин тәрәггин һамыја ашкар олсун” (1 Тимотејә 4:15). Бәли, мәсиһчинин јеткинлијә доғру ирәлиләмәси “ашкардыр”, даһа доғрусу ајдын ҝөрүнүр. Мәсиһчи јеткинлији, парлаг ишыг кими, дахилдә сахланылмасы вә ја ҝизләдилмәси мүмкүн олмајан бир кејфијјәтдир (Матта 5:14—16). Буна ҝөрә дә тәрәггимизи вә јеткинлијимизи ашкар етмәјә көмәк едән ики үсулу нәзәрдән кечирәҹәјик: 1) биликдә, анлајышда вә һикмәтдә бөјүмәк; 2) руһун сәмәрәсини әкс етдирмәк.
Иманда вә дәгиг биликдә вәһдәт
5. Јеткинлијә һансы тә’рифи вермәк олар?
5 Лүғәтләрин әксәријјәтиндә јеткинлик сөзү там инкишаф вәзијјәти, јашҹа бөјүклүк, тәгдим едилән тәләбләрә тамамилә мүвафиг олмаг кими тәсвир едилир. Артыг билдијимиз кими, мејвә тәбии инкишаф мәрһәләсини кечәндә, хариҹи ҝөрүнүшү, рәнҝи, әтри вә дады лазыми сәвијјәјә чатанда јеткин, јә’ни дәјмиш һесаб едилир. Беләликлә, јеткинлик ләјагәт, тамамлыг вә мүкәммәллијин синонимидир (Ишаја 18:5; Матта 5:45—48; Јагуб 1:4).
6, 7. а) Нәдән ҝөрүнүр ки, Јегова, Она ибадәт едәнләрин руһән јеткин олмаларына дәриндән мараг ҝөстәрир? б) Руһани јеткинлик нә илә сых бағлыдыр?
6 Јегова Аллаһ ибадәтчиләринин һамысынын руһән јеткин олмаларына дәриндән мараг ҝөстәрир. Буна ҝөрә дә О, мәсиһчи јығынҹағына ҝөзәл һәдијјәләр вериб. Павел Ефесдәки мәсиһчиләрә јазырды: “О Өзү, кимини һәвари, кимини пејғәмбәр, кимини мүждәчи, кимини ҹәмијјәтин ҝөзәтчиси вә мүәллими тә’јин етди ки, мүгәддәсләр хидмәт ишини иҹра етмәк вә Мәсиһин бәдәнини инкишаф етдирмәк үчүн тә’мин едилсинләр. Бунун нәтиҹәсиндә һамымыз иманда вә Аллаһын Оғлуну танымагда бирлијә, камил инсан [“иманда вә Аллаһын Оғлунун дәгиг билијиндә вәһдәтә, јеткин инсан”, ЈД] сәвијјәсинә, Мәсиһин долғунлуг гамәтинин өлчүсүнә чатаҹағыг; белә ки, артыг инсанларын кәләкбазлығы илә, бизи јолдан чыхармаг үчүн һазырладыглары һијләләрлә, һәр ҹүр тә’лимин күләји илә чалхаланан вә ора-бура сүрүкләнән көрпә ушаглар олмајаг” (Ефеслиләрә 4:11—14).
7 Бу ајәләрдә Павел изаһ едир ки, Аллаһ јығынҹаға белә дәјәрли руһани бәхшишләри, хүсусилә, һамынын “иманда вә дәгиг биликдә вәһдәтә”, “јеткин инсан сәвијјәсинә” вә “Мәсиһин долғунлуг гамәтинин өлчүсүнә” чатмасына ҝөрә вермишдир. Јалныз белә оларса, биз, јалан идејалар вә тә’лимләр тәрәфиндән ора-бура сүрүкләнмәкдән горунаҹағыг. Бундан, мәсиһчи јеткинлијинә доғру ирәлиләмәклә “иманда вә Аллаһын Оғлунун дәгиг билијиндә вәһдәт”ин неҹә бағлы олдуғуну ҝөрүрүк. Павелин мәсләһәтиндә, хүсуси диггәт јетирмәли олаҹағымыз бир нечә мәсәлә вар.
8. “Иманда вә дәгиг биликдә вәһдәти” горумаг үчүн нә лазымдыр?
8 Биринҹиси, “вәһдәтин” горунмасы үчүн јеткин мәсиһчи иман вә билик мәсәләсиндә һәмиманлылары илә тамамилә разы олмалыдыр. Сөһбәт Мүгәддәс Китаб анлајышындан ҝедән заман, о, шәхси фикрини мүдафиә едиб, өз идејаларынын үстүндә дурмајаҹагдыр. Јеткин мәсиһчи, Јегова Аллаһын өз Оғлунун — Иса Мәсиһин, һәмчинин “садиг вә ағыллы гул”ун васитәсилә ашкар етдији һәгигәтә там әминдир. Әҝәр биз мәсиһчи нәшрләриндә, јығынҹаг ҝөрүшләриндә вә конгресләрдә “вахтлы-вахтында” верилән руһани гида илә мүнтәзәм гидаланырыгса, иманда вә дәгиг биликдә һәмиманлыларымызла “вәһдәти” горудуғумуза әмин ола биләрик (Матта 24:45).
9. Павелин ефеслиләрә јаздығы мәктубда “иман” сөзүнү һансы мә’нада ишләтдијини изаһ един.
9 Икинҹиси, “иман” сөзү ајры-ајрылыгда һәр бир мәсиһчинин е’тигадына дејил, бирликдә бизим һамымызын е’тигадымыза, онун “ҝенишлијинә, узунлуғуна, уҹалығына вә дәринлијинә” аиддир (Ефеслиләрә 3:18; 4:5; Колослулара 1:23; 2:7). Әҝәр мәсиһчи, “иманы” бүтөв дејил, онун јалныз мүәјјән һиссәсини гәбул едирсә, о, һәмиманлылары илә вәһдәтдә ола биләрми? Бу о демәкдир ки, биз, Мүгәддәс Китабын јалныз әсас тә’лимләрини өјрәнмәклә, һәгигәтин сәтһи вә ја натамам билији илә кифајәтләнмәли дејилик. Јегованын өз тәшкилаты васитәсилә бизә тәгдим етдији һәр шејдән истифадә етмәјә чалышмалыјыг ки, Онун Кәламыны дәриндән тәдгиг едәк. Биз Аллаһын ирадәсини вә нијјәтини, мүмкүн гәдәр дәгиг вә там анламаға сә’ј ҝөстәрмәлијик. Бунун үчүн Мүгәддәс Китабы вә она әсасланан әдәбијјатлары охујуб өјрәнмәјә, көмәк вә рәһбәрлик ҝөстәрмәси үчүн Аллаһа дуа етмәјә, мүнтәзәм олараг мәсиһчи ҝөрүшләринә ҝетмәјә, һәмчинин Падшаһлыг һаггындакы хош хәбәри тәблиғ етмәјә вә шаҝирдләр һазырламаға вахт ајырмаг лазымдыр (Сүлејманын мәсәлләри 2:1—5).
10. Ефеслиләрә 4:13 ајәсиндәки “бунун нәтиҹәсиндә һамымыз” ифадәсинин мә’насы нәдир?
10 Үчүнҹүсү исә, Павел үч һиссәдән ибарәт олан мәгсәдин тәсвирини, “бунун нәтиҹәсиндә һамымыз” ифадәси илә башлајыр. Мүгәддәс Китаба аид олан бир арајыш китабчасында дејилир ки, “һамымыз” ифадәсиндә “һәр бир шәхс ајры-ајрылыгда дејил, һамы бирликдә” нәзәрдә тутулур. Башга сөзләрлә десәк, гардашлыгла бирликдә мәсиһчи јеткинлијинә ҹан атмаг үчүн бизләрдән һәр биримиз әлиндән ҝәләни етмәлидир. “Изаһлы Мүгәддәс Китаб” әсәриндә дејилир: “Бүтөв бәдән инкишаф етмәдикдә онун үзвләриндән бири өзбашына ахыра гәдәр инкишаф етмәдији кими, һеч ким тәкбашына руһани јеткинлијә наил ола билмәз (“The Interpreter’s Bible”)”. Павел Ефес мәсиһчиләринә хатырлатды ки, бүтөв имана наил олмаг үчүн онлар “бүтүн мүгәддәсләрлә бирликдә” ҹәһд ҝөстәрмәлидирләр (Ефеслиләрә 3:18а).
11. а) Руһән бөјүмәк нә демәкдир? б) Руһән бөјүмәк үчүн нә етмәк лазымдыр?
11 Павелин сөзләриндән ајдын олур ки, руһән бөјүмәк садәҹә олараг ағылы биликләрлә долдурмаг вә алимлик дәрәҹәсинә чатмаг мә’насыны вермир. Мүәјјән саһәдә топладығы дәрин билији илә башгаларыны валеһ едән мәсиһчи јеткин мәсиһчи дејил. Мүгәддәс Китабда дејилир: “Салеһләрин јолу исә, доған ишыг кимидир, там ҝүн олунҹаја гәдәр ҝет-ҝедә парлар” (Сүлејманын мәсәлләри 4:18). Бәли, ҝет-ҝедә инсан дејил, “јол” парлајыр. Әҝәр биз Јегованын Кәламынын, Онун өзү тәрәфиндән халгына тәдриҹән ачылан анлајышлары илә ајаг-ајаға јеримәјә чалышырыгса, руһән бөјүјәҹәјик. Белә олдугда ајаг-ајаға јеримәк ирәлијә доғру аддымламаг демәкдир, буну исә бизләрдән һәр биримиз едә биләрик (Мәзмур 97:11; 119:105).
Руһун сәмәрәсини” әкс етдирин
12. Руһани инкишафа ҹан атаркән, руһун сәмәрәсини әкс етдирмәк нәјә ҝөрә ваҹибдир?
12 “Иманда вә дәгиг биликдә вәһдәтә” ҹан атмағымыз ваҹиб олса да, һәјатымызын һәр бир саһәсиндә Аллаһын руһунун сәмәрәсини әкс етдирмәк аз әһәмијјәт кәсб етмир. Нә үчүн? Чүнки, артыг ҝөрдүјүмүз кими, јеткинлик, дахилдә сахланылмасы вә ја ҝизләдилмәси мүмкүн олмајан кејфијјәтдир. Бу кејфијјәтин башгаларына фајда ҝәтирән вә дәстәк олан ашкар тәзаһүрү вар. Руһани инкишафа ҹан атмаг, садәҹә олараг өзүнү мәдәни вә ја тәрбијәли инсан кими ҝөстәрмәк мә’насыны вермир. Әҝәр биз Аллаһын руһунун рәһбәрлијинә риајәт едәрәк руһән бөјүјүрүксә, онда дүшүнҹәмиздә вә давранышымызда валеһедиҹи дәјишикликләр баш верәҹәкдир. Һәвари Павел дејирди: “Руһа ҝөрә һәрәкәт един вә сиз ҹисмани тәбиәтин арзусуну әсла иҹра етмәзсиниз” (Галатијалылара 5:16).
13. Һансы дәјишиклик руһани ирәлиләјиш барәдә ајдын шәһадәт едир?
13 Бундан сонра Павел “ҹисмани тәбиәтин” чохсајлы вә “бәлли” әмәлләрини садалады. Инсан Аллаһын тәләбләринин бүтүн дәјәрини анлајана гәдәр, дүнјанын тәләбләринә әсасән јашајыр. Онун һәјат тәрзинә, еһтимал ки, Павелин хатырлатдығы: “зина, ҹинси әхлагсызлыг, мурдарлыг, сәфаһәт, бүтпәрәстлик, сеһрбазлыг, дүшмәнчилик, мүнагишә, һәсәд, гәзәб, еһтираслылыг, нифаг, тәфригәләр, пахыллыг, гатиллик, сәрхошлуг, ејш-ишрәтләр вә буна бәнзәр” хүсусијјәтләр хасдыр (Галатијалылара 5:19—21). Анҹаг һәмин адам руһән бөјүдүкҹә, “ҹисмани тәбиәтин” пис “әмәлләри” илә мәшғул олмаға тәдриҹән сон гојур вә “руһун сәмәрәси”ни әкс етдирмәјә башлајыр. Кәнардан ҝөзә чарпан бу ҹүр дәјишиклик, инсанын руһани јеткинлијә доғру ирәлиләдијинә ајдын шәһадәт едир (Галатијалылара 5:22).
14. “Ҹисмани тәбиәтин әмәлләри” вә “руһун сәмәрәси” ифадәләрини изаһ един.
14 Бу ики ифадәјә — “ҹисмани тәбиәтин әмәлләринә” вә “руһун сәмәрәсинә” диггәт јетирәк. “Әмәлләр”, инсанын ҝөрдүјү ишләрин нәтиҹәсидир. Башга сөзләрлә десәк, Павелин ҹисмани тәбиәтин әмәлләри кими садаладығы әмәлләр, ја инсанын шүурлу тәрздә етдији сечимин, ја да ҝүнаһлы ҹисмани тәбиәтин она ҝөстәрдији тә’сирин нәтиҹәсидир (Ромалылара 1:24, 28; 7:21—25). Диҝәр тәрәфдән, “руһун сәмәрәси” ифадәси ону ҝөстрир ки, бу ифадә алтында садаланан кејфијјәтләр, инсанын өз шәхсијјәтини формалашдырдығы вә ја өзүнү тәкмилләшдирдији вахт сәрф етдији гүввә нәтиҹәсиндә јох, Аллаһын руһунун она ҝөстәрдији тә’сир нәтиҹәсиндә әмәлә ҝәлир. Ағаҹа јахшы гуллуг ҝөстәриләндә бар вердији кими, мүгәддәс руһ да инсанын һәјатына сәрбәст тә’сир едәндә, инсан бу руһун сәмәрәсини әкс етдирмәјә башлајыр (Мәзмур 1:1—3).
15. “Руһун сәмәрәсини” тәшкил едән кејфијјәтләрин һамысына диггәт јетирмәк нә үчүн ваҹибдир?
15 Диггәт јетирмәјә лајиг олан диҝәр ҹәһәт одур ки, хатырлатдығы бүтүн мүсбәт кејфијјәтләри тәсвир етмәк үчүн Павел “сәмәрә” сөзүнү истифадә етмишдир. Руһ чох сәмәрәләр һасил етмир ки, онлардан хошумуза ҝәләни сечәк. Павелин садаладығы кејфијјәтләрин һамысы — мәһәббәт, севинҹ, сүлһ, сәбир, лүтфкарлыг, јахшылыг, сәдагәт, һәлимлик, өзүнә һаким олмаг — ејни тәрздә ваҹибдир вә бунлар бирликдә јени мәсиһчи шәхсијјәтини характеризә едир (Ефеслиләрә 4:24; Колослулара 3:10). Олсун ки, хасијјәтимиз вә мејлләримиз сајәсиндә бу кејфијјәтләрдән бә’зиси һәјатымызда даһа ашкар нәзәрә чарпыр. Буна бахмајараг, Павелин садаладығы бүтүн кејфијјәтләрә диггәт јетирмәк ваҹибдир. Бу заман Мәсиһи даһа там сурәтдә тәглид едә биләрик (1 Петер 2:12, 21).
16. Мәсиһчи јеткинлијинә нә үчүн ҹан атырыг вә бу мәгсәдә неҹә наил ола биләрик?
16 Павелин сөзләриндә ваҹиб ибрәт дәрси вар: мәсиһчи јеткинлијинә јалныз ҝениш билик вә мә’лумат топламаг, һәмчинин өзүмүздә јахшы кејфијјәтләр инкишаф етдирмәк мәгсәдилә ҹан атмамалыјыг. Мәгсәдимиз, Аллаһын руһунун һәјатымыза манеәсиз олараг тә’сир ҝөстәрмәсинә имкан вермәкдир. Дүшүнҹә вә давранышымызы Аллаһын руһунун рәһбәрлијинә нә дәрәҹәдә табе етдиририксә, о дәрәҹәдә дә руһән јеткин олуруг. Бу мәгсәдә неҹә наил ола биләрик? Аллаһын руһунун үрәјимизә вә шүурумуза тә’сир ҝөстәрмәсинә имкан вермәлијик. Бунун үчүн мүнтәзәм олараг мәсиһчи ҝөрүшләринә ҝетмәк вә орада иштирак етмәк лазымдыр. Биз, һәмчинин Аллаһын Кәламыны мүнтәзәм олараг өјрәнмәли вә үзәриндә дәриндән дүшүнмәлијик, башгалары илә үнсијјәтдә оланда, нә исә сечәндә вә ја бир гәрар гәбул едәндә бу Кәламдакы принсипләри әлдә рәһбәр тутмалыјыг. Белә олдугда, әлбәттә ки, тәрәггимиз ашкар олаҹагдыр.
Аллаһы иззәтләндирмәк үчүн мүвәффәгијјәт әлдә един
17. Тәрәггимиз сәмави Атамызын иззәтләнмәси илә неҹә бағлыдыр?
17 Тәрәггимиз ашкар олурса, бу нәһајәтдә бизә дејил, сәмави Атамыз Јеговаја иззәт вә һәмд ҝәтирәҹәкдир. Ахы биз јалныз Онун сајәсиндә руһән јеткин ола биләрик. Өлүмүндән бир гәдәр әввәл, ҝеҹә Иса шаҝирдләринә деди: “Атам чох мәһсул вермәнизлә иззәтләнир; беләликлә Мәним шаҝирдләрим олаҹагсыныз” (Јәһја 15:8). Исанын шаҝирдләри һәм руһун сәмәрәсини әкс етдирмәклә, һәм дә хидмәтләриндә Падшаһлыг сәмәрәси ҝәтирмәклә Јегованы иззәтләндирдиләр (Һәвариләрин ишләри 11:4, 18; 13:48).
18. а) Бизим ҝүнләрдә һансы севиндириҹи бичин иши һәјата кечирилир? б) Бу бичинә һансы тапшырыг дахилдир?
18 Бу ҝүн Јегова, бүтүн јер үзүндә кечирилән руһани бичиндә иштирак едән халгына хејир-дуа верир. Артыг бир нечә ил әрзиндә, һәр ил 300 000 нәфәр өзүнү Јеговаја һәср едир вә буна әламәт олараг суда вәфтиз олунур. Бу бизи вә әлбәттә ки, Јегованын гәлбини севиндирир (Сүлејманын мәсәлләри 27:11). Лакин Јегованы севиндирмәјә вә иззәтләндирмәјә давам етмәк үчүн, һәгигәтдә јени оланларын һамысы “[Мәсиһин] јолунда јеримәли... Онда көк салыб, инкишаф етмәли вә өјрәдилдикләри кими иманда мөһкәмләнмәлидирләр” (Колослулара 2:6, 7). Бу ишдә Аллаһын халгы гаршысында икигат тапшырыг дурур. Бир тәрәфдән, әҝәр сиз бу јахынларда вәфтиз олунмусунузса, тәрәггинизин “һамыја ашкар” олмасы үчүн бүтүн гүввәнизи сәрф едәҹәксинизми? Диҝәр тәрәфдән, әҝәр сиз артыг мүәјјән мүддәт һәгигәт јолундасынызса, тәзә ҝәләнләрин руһани рифаһларынын гејдинә галмаг мәс’улијјәтини үзәринизә ҝөтүрәҹәксинизми? Һәр ики һалда јеткинлијә ҹан атмағын нә дәрәҹәдә ваҹиб олдуғу ҝөрүнүр (Филипилиләрә 3:16; Ибраниләрә 6:1).
19. Гаршынызда һансы имкан ачылыр вә тәрәггинизи ашкар едәрсинизсә сизи һансы хејир-дуалар ҝөзләјир?
19 Өз тәрәггисини ашкар етмәјә сә’јлә чалышан һәр бир кәси чох ҝөзәл хејир-дуалар ҝөзләјир. Тимотеји руһән бөјүмәјә дә’вәт етдикдән сонра, Павелин дедији сөзләри хатырлајаг: “Өзүнә вә вердијин тә’лимата диггәт јетир вә бу ишләри давам етдир. Чүнки буну етмәклә сән һәм өзүнү, һәм дә сәнә гулаг асанлары хилас едәрсән” (1 Тимотејә 4:16). Сә’јлә чалышыб тәрәггинизи ашкар етмәклә Аллаһын исмини сиз дә иззәтләндирәр вә Онун хејир-дуаларыны ала биләрсиниз.
Хатырлајырсынызмы?
• Руһани јеткинлик нәдә әкс олунур?
• Нәји билмәк вә анламаг јеткинлијә шәһадәт едир?
• “Руһун сәмәрәсини” әкс етдирмәк инсанын руһән бөјүмәсинә неҹә шәһадәт едир?
• Јеткинлијә ҹан атырыгса, гаршымызда һансы тапшырыг дурур?
[24-ҹү сәһифәдәки шәкил]
Јетишкәнлик, јә’ни јеткинлик ашкар ҝөрүнүр.
[25-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Ҝет-ҝедә ачылан һәгигәтлә ајаг-ајаға јеријәрәк руһән бөјүјүрүк.
[26-ҹы сәһифәдәки шәкил]
Дуа, “руһун сәмәрәсини” әкс етдирмәкдә бизә көмәк едир.