«Дәниз нәғмәси». Бошлуғу долдуран әлјазма
ЕРАМЫЗЫН VII-VIII әсрләринә аид едилән ибрани тумарындан бир фрагмент 2007-ҹи ил мајын 22-дә Јерусәлимдәки Исраил музејиндә сәрҝијә чыхарылды. Бу, Чыхыш 13:19-16:1 ајәләринин әлјазмасыдыр. Бура исраиллиләрин мөҹүзәли шәкилдә хилас едилмәләриндән сонра Гырмызы дәниз саһилиндә охудуглары, «дәниз нәғмәси» кими танынан зәфәр нәғмәси дахилдир. Бу фрагментин нүмајиши нә үчүн әламәтдар һадисәдир?
Бу суалын ҹавабы әлјазманын јашы илә бағлыдыр. Өлү дәниз әлјазмалары б. е. ә. III әсрлә б. е. I әсри арасында јазылмышды. Онларын тапылмасындан тәхминән 60 ил әввәл, ерамызын 930-ҹу илинә аид едилән Һәләб кодекси ән еркән ибрани әлјазмасы һесаб едилирди. Бир нечә фрагмент истисна олмагла, бу әсрләр арасындакы бир нечә јүзилликдән ибарәт дөврә аид олан һеч бир ибрани әлјазмасы тапылмамышды.
Исраил музејинин мүдири Ҹејмс Снајдер дејир: «“Дәниз нәғмәси” әлјазмасы Өлү дәниз әлјазмалары... илә Һәләб кодекси арасындакы вахт бошлуғуну долдурур». Онун сөзләринә ҝөрә, бу әлјазма Мүгәддәс Китабын диҝәр гәдим јазылары илә бирликдә «мәтнин дәјишмәз галмасынын надир нүмунәсидир».
Бу фрагментин XIX әсрин сонларында Мисирин Гаһирә шәһәриндәки синагогда ашкар едилән чохсајлы әлјазмалардан бири олдуғу һесаб едилир. Анҹаг өзү үчүн ибрани әлјазмаларынын коллексијасыны топлајан бир шәхс 1970-ҹи илләрин сонунда бир мүтәхәссислә мәсләһәтләшәнәдәк онун әһәмијјәтиндән бихәбәр иди. Һәмин вахт фрагментин јашы радиокарбон анализинин көмәји илә мүәјјәнләшдирилди вә Исраил музејиндә сәрҝијә гојуланадәк архивдә сахланылды.
Исраил музејиндә јерләшән «Китаб мәбәдинин» рәһбәри вә Өлү дәниз әлјазмаларынын мүһафизи Адолфо Роитман фрагментин әһәмијјәтинә даир шәрһ верәрәк дејир: «“Дәниз нәғмәси” әлјазмасы Мүгәддәс Китабын масорет мәтнинин әсрләр бојунҹа валеһедиҹи дәгигликлә өтүрүлмәсини нүмајиш етдирир. “Дәниз нәғмәси”нин сәҹијјәви үслубунун VII-VIII әсрләрдәки илә бу ҝүн нә дәрәҹәдә ејни олмасы валеһедиҹидир».
Мүгәддәс Китаб Аллаһын илһамланмыш Кәламыдыр вә онун горунуб сахланылмасы мәсулијјәтини Јеһова Өз үзәринә ҝөтүрүб. Бундан әлавә, мирзәләр Мүгәддәс Јазылары сон дәрәҹә дәгигликлә көчүрүрдүләр. Буна ҝөрә дә, бу ҝүн истифадә етдијимиз Мүгәддәс Китаб мәтнинин етибарлы олдуғуна һеч бир шүбһә ола билмәз.
[Иҹазә илә]
Courtesy of Israel Museum, Jerusalem