Аллаһдан илһам алан Мүгәддәс Китаб јазычысы ајры-ајры инсанларын талејиндән, јахуд һәјатынын неҹә олаҹағындан јох, Аллаһын нијјәтиндән вә онун бәшәријјәтә неҹә тәсир едәҹәјиндән данышырды. Буну һарадан билирик? Әсас етибарилә контекстдән. «Өз вахты» олан бир чох шеји садаладыгдан сонра, Сүлејман јазыр: «Ҝөрдүм ки, бу иши үзәриндә зәһмәт чәкмәк үчүн Аллаһ инсанлара вериб. Аллаһ һәр шеји өз вахтында ҝөзәл јаратды» (Ваиз 3:10, 11).

Аллаһ инсанлара бир чох мәшғулијјәтләр вә ја ишләр вермишдир ки, бунлардан да бәзиләрини Сүлејман садаламышды. Аллаһ, һәмчинин етмәк истәдијимиз шеји сечмәк үчүн бизә ирадә азадлығы да вермишдир. Анҹаг јахшы нәтиҹә версин дејә, һәр иши ҝөрмәјин өз мүнасиб вахты вар. Мәсәлән, ҝөтүрәк Сүлејманын Ваиз 3:2 ајәсиндә јазылан «әкмәјин өз вахты, көкүндән чыхартмағын өз вахты» сөзләрини. Әкинчи билир ки, һәр биткини әкмәјин өз вахты вар. Бәс әҝәр әкинчи бу садә факта әһәмијјәт вермәјәрәк, биткини јанлыш вахтда вә ја фәсилдә әкәрсә, онда нә олар? Чох әлләшиб-вурушмасына бахмајараг, јахшы мәһсул ҝөтүрмәсә, бунда талеји ҝүнаһландыра биләрми? Сөзсүз ки јох! О, садәҹә олараг биткини мүнасиб вахтда әкмәмишди. Јараданын мүәјјән етдији тәбиәт ганунларына ујғун һәрәкәт етсәјди, әкинчи уғур газанарды.

Беләликлә, Аллаһ ајры-ајры инсанларын талејини, јахуд бүтүн һадисәләрин нәтиҹәсини јох, инсанларын фәалијјәтини Өз мәгсәдинә ујғун олараг идарә едән принсипләр мүәјјән етмишдир. Ҝөрдүкләри ишин бәһрәсиндән зөвг алмаг үчүн инсанлар Аллаһын нијјәтини вә Онун мүәјјән етдији вахты баша дүшмәли вә она ујғун давранмалыдырлар. Габагҹадан мүәјјән едилән вә дәјишилмәз олан инсанларын талеји јох, Аллаһын нијјәт етдији шејләрдир. Јешаја пејғәмбәр васитәсилә Јеһова бәјан етмишди: «Ағзымдан чыхан кәлмә... бош јерә јаныма гајытмаз, анҹаг истәдијими јеринә јетирәр, ону ҝөндәрдијим иш иҹра олунсун дејә һәјата кечирәр» (Јешаја 55:11).

Аллаһын мүәјјән етдији вахты баша дүшмәлијик

Сүлејман буну баша дүшмәкдә бизә көмәк едир. «Аллаһ һәр шеји өз вахтында ҝөзәл јаратды» дедикдән сонра, о давам едир: «Әбәдијјәти дә инсанларын үрәјинә гојду. Һәрчәнд ки инсан Аллаһын етдији иши әввәлдән ахыра гәдәр анлаја билмәз» (Ваиз 3:11).

Бу ајәдә чох шеј јазылыб, анҹаг садә факт одур ки, үрәјимизин дәринлијиндә һәр биримизи һәјатын мәнасы вә өз талејимиз нараһат едир. Бәшәр тарихи бојунҹа инсанлар һәјатын садәҹә зәрури шејләрә ҝөрә әлләшиб-вурушмагдан, ахырда да өлмәкдән ибарәт олмасы илә барыша билмәмишләр. Биз инсанлар јеҝанә варлыгларыг ки, јалныз индики һәјатымыз јох, һәм дә өмрүмүзүн ахыры вә сонра нә олаҹағы һагда дүшүнүрүк. Үрәјимиз һәтта әбәди јашамаг истәји илә дә дөјүнүр. Ахы нијә? Чүнки Мүгәддәс Јазыларда изаһ едилдији кими, Аллаһ ‘әбәдијјәти инсанларын үрәјинә гојуб’.

Бу истәји тәмин етмәк арзусу илә инсанлар өлүмдән сонра јашајаҹаглары фикринә сарылыблар. Бәзиләри белә гәнаәтә ҝәлир ки, инсан өләндән сонра ондан нә исә јашамаға давам едир. Башгалары исә әбәдијјәт бојунҹа өлүб јенидән дириләҹәкләринә инанырлар. Бир башгалары дүшүнүр ки, һәјатда баш верән һәр шеји Аллаһ алынларына јазыб вә ону дәјишмәк үчүн һеч нә едә билмәзләр. Тәәссүф ки, бу фикирләрдән һеч бири там ганеедиҹи дејил. Чүнки Мүгәддәс Китабда дејилир ки, өз ҝүҹүнә «инсан Аллаһын етдији иши әввәлдән ахыра гәдәр анлаја билмәз».

Билмәк арзусу илә ҹаваб тапмаг гаршысындакы аҹизлик арасында ҝедән бу узун вә ҝәрҝин мүбаризә әсрләр бојунҹа мүтәфәккир вә философлары нараһат етмишдир. Анҹаг бу истәји үрәјимизә Аллаһ гојдуғундан, мәнтигә ујғун дејилми ки, бу истәјин тәмин едилмәсини дә Ондан ҝөзләјәк? Һәр шејдән савајы, Мүгәддәс Китаб Јеһова һаггында дејир: «Әлини ачырсан, бүтүн ҹанлылары дојунҹа једирирсән» (Мәзмур 145:16). Аллаһын Кәламы олан Мүгәддәс Китабы арашдырмагла һәјатын, өлүмүн вә Аллаһын јерә вә бәшәр аиләсинә даир әбәди нијјәтинин гәнаәтбәхш изаһыны тапа биләҹәјик (Ефеслиләрә 3:11).

«Аллаһ инсаны Өз сурәтиндә јаратды, Аллаһын сурәтиндә јаратды, онлары киши вә гадын олараг јаратды» (Јарадылыш 1:27).

МҮГӘДДӘС КИТАБЫН илк сәһифәләриндән бизә таныш олан бу сөзләр Аллаһын ‘өз вахтында ҝөзәл јаратдығы’ мөһтәшәм шејләрдән бирини — камил инсан ҹүтүнү, Адәмлә Һәвваны јаратмасыны тәсвир едир (Ваиз 3:11). Бир Јарадан кими, Јеһова Аллаһ онлара бујурду: «Төрәјиб чохалын вә јер үзүнү бүрүјүб она саһиб олун: дәниздәки һејванлар, ҝөјдәки гушлар, јердә сүрүнән бүтүн ҹанлылар үзәриндә һөкмранлыг един» (Јарадылыш 1:28).