Мүгәддәс Јазыларын китабы нөмрә 36 — Сефанја

Јазан: Сефанја

Јазылдығы јер: Јәһуда

Јазылмасы баша чатыб: б. е. ә. 648-ҹи илдән әввәл

ЈӘҺУДЕЈАДА падшаһ Јошијанын һакимијјәтинин илк илләри иди (б. е. ә. 659-629), Баала ибадәт бүтүн өлкәни бүрүмүшдү, ‘бүтпәрәст дин хадимләри’ исә Јерусәлимин сакинләрини бу ијрәнҹ ибадәтә ҹәлб етмишди. Бу әрәфәдә Сефанја пејғәмбәрин хәбәри, ҝөрүнүр, Јерусәлими јаман силкәләјир. Сефанјанын Јәһуданын падшаһлыг сүлаләсиндән, Хизгијанын нәслиндән олмасы еһтимал едилир, анҹаг буна бахмајараг, о, халгын дүшдүјү вәзијјәти гәти сурәтдә иттиһам едирди (Сеф. 1:1, 4). Пејғәмбәрин хәбәри һәлак һаггында иди. Аллаһын халгы итаәтсизлик ҝөстәрмәјә башлады вә јалныз Јеһова Өз хидмәтчиләрини тәмиз ибадәтә гајтара вә ‘јенә фираван едәрәк бүтүн дүнја халглары арасында онлара шан-шөһрәт верә’ биләрди (3:20). Сефанја јалныз Аллаһын мүдахиләси илә ‘Рәббин гәзәб ҝүнүндә гуртула биләҹәјимизи’ вурғулајыр (2:3). Мә’насы «Јеһова гуртарды (горуду)» олан пејғәмбәрин ады (ибраниҹә Сефанјаһ) неҹә дә јериндәдир!

² Сефанјанын сә’јли хидмәти өз бәһрәсини верди. Сәккиз јашында тахта чыхан падшаһ Јошија, һакимијјәтинин 12-ҹи илиндә «Јәһуданы вә Јерусәлими... тәмизләмәјә башлады». О, јалан ибадәтин көкүнү кәсәрәк, «Рәббин мә’бәдини» тә’мир етдирди вә Пасха бајрамынын кечирилмәсини бәрпа етди (2 Салн. 34, 35-ҹи фәсилләр). Лакин Јошија падшаһын апардығы ислаһатын фајдасы чох чәкмәди, чүнки онун бүтүн варисләри — үч оғлу вә бир нәвәси — «Рәббин ҝөзүндә пис олан ишләр» едирдиләр (2 Салн. 36:1-12). Бунунла, Сефанјанын нөвбәти сөзләри јеринә јетди: «Әмирләри, шаһзадәләри... өз ағаларынын евләрини зоракылыг вә һијлә илә долдуранлары ҹәзаландыраҹағам» (Сеф. 1:8, 9).

³ Јухарыда дејиләнләрдән ҝөрүнүр ки, «Сефанјаја Рәббин сөзү» б. е. ә. 648-ҹи илдән, јә’ни Јошијанын падшаһлығынын 12-ҹи илиндән әввәл назил олмушду. Сефанјанын Јәһудада пејғәмбәрлик етдијини јалныз биринҹи ајә сүбут етмир. Пејғәмбәрин Јерусәлими вә јерли адәт-ән’әнәләри инҹәликләринә кими билмәси онун Јәһудеја сакини олдуғуну сүбут едир. Китабда јазылан хәбәр һәм дәһшәтли, һәм дә тәсәлливериҹидир. Әсас диггәт мәркәзиндә Јеһованын ҝүнү, инсанларын үзәринә ҝәлән дәһшәтли ҝүн дурур, ејни заманда исә, ‘Рәббин адына ҝүвәнән’ тәвазөкар халгын дирчәлдиләҹәји дә пејғәмбәрлик едилир (1:1, 7-18; 3:12).

⁴ Бу, пејғәмбәрлик китабынын доғрулуғуна шүбһәләнмәјә һеч бир әсас гојмур. Јерусәлим б. е. ә. 607-ҹи илдә, Сефанјанын бу һагда пејғәмбәрлик етмәсиндән 40 илдән бир аз чох кечдикдән сонра ишғал едилди. Бу факты јалныз дүнја тарихи јох, һәмчинин Мүгәддәс Китабын өзү дә тәсдиг едир вә билдирир ки, һәр шеј Сефанјанын әввәлҹәдән дедији кими олмушдур. Јерусәлимин дағыдылмасынын үстүндән чох кечмәмиш, Јерем­ја ҝөзүнүн габағында баш вермиш вә јаддашында һәлә ҹанлы олан һәмин дәһшәтли вә фәлакәтли һадисәләри «Мәрсијәләр» китабында јазмышдыр. Бир нечә һиссәни мүгајисә етдикдә, «Сефанја» китабынын һәгигәтән дә ‘Аллаһдан илһам алдығына’ әминлијимиз мөһкәмләнир. Сефанја «Рәббин гызғын гејзи... ҝәлмәдән» төвбә етмәјин ваҹиб олдуғуну вурғулајыр, Јеремја исә «Рәбб... гызғын гәзәбини јағдырды» дејәрәк баш вермиш һадисәдән данышыр (Сеф. 2:2; Мәрс. 4:11). Јеремја әввәлҹәдән дејир ки, Јеһова ‘адамлара елә бәла ҝөндәрәҹәк ки, онлар кор кими ҝедәҹәкләр. Ганлары су кими ахаҹаг’ (Сеф. 1:17). Јеремја буну, артыг баш вермиш бир факт кими ҝөстәрир: «Кор кими күчәләрдә доланырдылар, ганла мурдар олдулар». (Мәрсијәләр 4:14; һәмчинин мүгајисә един: Сефанја 1:13 — Мәрсијәләр 5:2; Сефанја 2:8, 10 — Мәрсијәләр 1:9, 16 вә 3:61.)

⁵ Бундан әлавә, Сефанјанын Аллаһдан илһам алараг әввәлҹәдән дедији бүтпәрәст падшаһлыглар олан Моав вә Аммонун, һәмчинин Ассурија вә онун пајтахты Ниневанын мәһвини тарих дә тәсдигләјир. Наһумун Ниневанын мәһви һаггында пејғәмбәрлији дә Сефанјанын сөзләри илә үст-үстә дүшүр (Наһ. 1:1; 2:10). Сефанја бәјан етмишдир ки, Јеһова «Ниневаны виранәлијә, сәһра кими гуруја чевирәҹәк» (Сеф. 2:13). Дағынты о гәдәр ҝүҹлү олмушдур ки, тәхминән 200 ил сонра тарихчи Һеродот Дәҹләни «әввәлләр үзәриндә Нинева шәһәри дуран чај» адландырмышдырa. Тәхминән ерамызын 150-ҹи илиндә јунан мүәллифи Лукиан «онун һәтта изләринин белә галмадығыны» јазмышдырb. Мүгәддәс Китаб үзрә бир арајыш китабчасында дејилир ки, ишғалчы гошуна «Дәҹлә чајынын ҝөзләнилмәдән дашмасы вә шәһәр диварынын чох һиссәсини дағыдараг бу јерләри мүдафиәсиз гојмасы чох көмәк олду... Дағынты о гәдәр ҝүҹлү олмушдур ки, јунанларын вә ромалыларын дөврүндә Нинева бир әфсанәјә чеврилмишди. Шәһәрин бөјүк бир һиссәси бу ҝүнә кими харабалығын алтындадыр». Һәмин мә’луматда ҝөстәрилир ки, әввәлҹәдән дә дејилдији кими, Моав да ишғал едилмишдир: «Навуходоносор моавлылары зәбт етмишдир»c. Иосиф Флави Аммонун да ишғал едилдијини билдирирd. Нәтиҹәдә, моавлылар вә аммонлулар бир халг кими јер үзүндән силинди.

БИЗӘ ФАЈДАСЫ

¹⁰ Јошијаја ҝәлдикдә исә, о, Сефанјанын хәбәрдарлығына ҹидди јанашды вә бундан бөјүк фајда әлдә етди. О, ҝениш мигјасда дини ислаһат апарды. Бунун сајәсиндә, Јеһованын мә’бәдинә лагејд јанашылан заман итмиш Ганун китабы тапылды. Јошијаја Аллаһа итаәтсизлијин нәтиҹәси барәдә бу китабдан охудуглары заман о чох кәдәрләнди вә бу дејиләнләр вахты илә, башга бир шаһид, Муса тәрәфиндән тәсдиг едилмишди. Сефанјанын дурмадан етдији пејғәмбәрлик дә елә бу һагда иди. Бундан сонра Јошија Аллаһ гаршысында тәвазөкарлыг ҝөстәрдији үчүн Аллаһ вә’д етди ки, дејилмиш фәлакәтләр онун ҝүнләриндә олмајаҹаг (Ганун. т. 28-30-ҹу фәсилләр; 2 Пад. 22:8-20). Бәла халгдан јан кечди. Анҹаг бу чох узун чәкмәди, чүнки Јошијанын оғуллары аталарынын јахшы нүмунәсини изләмәдиләр. Анҹаг Јошија вә халгын ‘Сефанјаја назил олан Рәббин сөзүнә’ ҹидди јанашмалары, сөзсүз ки, онлара бөјүк фајда ҝәтирди (Сеф. 1:1).

¹¹ Аллаһын бөјүк пејғәмбәри Иса Мәсиһ Дағ­үстү тәблиғиндә Сефанја 2:3 ајәсиндәки «еј... һәлим үрәклиләр, Рәббә мејл салын! Салеһлијә мејл салын! Тәвазөкарлыға мејл салын!» мәсләһәтинә олдугҹа охшајан «әввәлҹә Аллаһын Сәлтәнәтини [Падшаһлығыны] вә Онун салеһлијини ахтарын» сөзләрини демәклә Сефанјанын һәгиги пејғәмбәр олдуғуну тәсдиг етди (Мат. 6:33). Әввәлҹә Аллаһын Падшаһлығыны ахтаранлар «Рәббин јолундан дөнәнләри, Рәббә мүраҹиәт етмәјәнләри, Рәбдән мәсләһәт алмајанлары» вә «үрәкләриндә “Рәбб нә јахшылыг, нә дә пислик — һеч нә етмәз” дејәнләри» хәбәрдар едән Сефанјанын сөзләринә әһәмијјәтсиз јанашмамалыдырлар (Сеф. 1:6, 12). Ибраниләрә јаздығы мәктубунда һәвари Павел Аллаһын һөкм ҝүнүн јахынлашдығыны да билдирәрәк, ҝери чәкилмәјин тәһлүкәси барәдә хәбәрдарлыг етмишди. О, сөзләринә белә давам едир: «Биз... ҝери чәкилиб, һәлак оланлардан дејилик; иман едиб, ҹанларынын хиласына наил оланларданыг» (Ибр. 10:30, 37-39). «Бәлкә сиз Рәббин гәзәб ҝүнүндә гуртула билдиниз» демәклә, пејғәмбәр горхаг вә ја нанкор инсанлара јох, һәлимлик вә сәмимијјәт ҝөстәрән вә иманла Јеһованы ахтаранлара мүраҹиәт едир. Бәс нәјә ҝөрә «бәлкә»? Чүнки јекун хилас һәр бир инсанын өзүндән асылыдыр (Мат. 24:13). Бу һәмчинин бизә хатырладыр ки, Аллаһын мәрһәмәтиндән суи-истифадә етмәмәлијик. Сефанјанын пејғәмбәрлији гәзәб ҝүнүнүн онун ҝөзләмәјәнләрин үзәринә гәфләтән ҝәләҹәјинә даир бүтүн шүбһәләри арадан галдырыр (Сеф. 2:3; 1:14, 15; 3:8).

¹² Беләликлә, гаршымызда бир тәрәфдән, Јеһоваја гаршы ҝүнаһ ишләдәнләрин һәлак олаҹагларыны ҝөстәрән, диҝәр тәрәфдән исә, төвбә едәрәк Јеһованы ахтаран инсанлары хејир-дуаларын ҝөзләдијини чатдыран ҝөзәл хәбәр дурур. Төвбә едәнләр руһдан дүшмәмәлидир, чүнки Сефанјанын дедији кими «Исраилин падшаһы Рәбб сәнинләдир». Сион үчүн горхмаг вә әлләрини јанына салмаг вахты дејил. Инди Јеһоваја ҝүвәнмәк вахтыдыр. «Аллаһын Рәбб, Гүввәтли Гуртарыҹын сәнинләдир! О сәнин үчүн севиниб шадланаҹаг, сәни мәһәббәти илә јениләшдирәҹәк, сәнин үчүн тәрәннүмлә ҹошаҹаг!» Һәмчинин Аллаһын Падшаһлығыны ахтаранлар вә мәһәббәтли Аллаһын мүдафиәсини вә әбәди хејир-дуаларыны ҝөзләјәнләр неҹә дә бәхтијардыр! (3:15-17).

[Һашијәләр]

⁶ Јәһудиләр илһамланмыш Јазыларын канонунда «Сефанја» китабына лазыми јери вермишләр. Орада дејиләнләр Јеһованын адындандыр вә Јеһованын сөзләринин доғру олдуғу онларын јеринә јетмәси илә сүбут едилди.