Изге Яҙмала Раштыуа байрамы тураһында нимә әйтелә?

Изге Яҙманан яуап

Изге Яҙмала Ғайса тыуған көндөң датаһы килтерелмәгән, уны байрам итергә кәрәк тип тә әйтелмәгән. Бер энциклопедияла былай тиелә: «Алла Раштыуаны байрам итергә ҡушмаған һәм был байрам Яңы Ғәһедкә нигеҙләнмәгән» («McClintock and Strong’s Cyclopedia»).

Тарихты тикшереү шуны күрһәтә: Раштыуа байрамы мәжүси йолаларға нигеҙләнгән. Изге Яҙмала, Аллаға ул хупламағанса ғибәҙәт ҡылыу уны рәнйетә, тип әйтелә (Сығыш 32:5—7).

Раштыуа йолаларының барлыҡҡа килеүе

1. Ғайсаның тыуған көнөн байрам итеү. «Уорлд бук» энциклопедияһында былай тип әйтелә: «Беренсе быуаттағы мәсихселәр уның [Ғайсаның] тыуған көнөн байрам итмәгән, сөнки тыуған көн байрамын мәжүси йола тип һанаған» («The World Book Encyclopedia»).

2. 25 декабрь (йә 7 ғинуар). Ғайсаның ошо көндә тыуғанына бер ниндәй дәлилдәр ҙә юҡ. Был дата, ҡышҡы ҡояш торошо осоронда үткәрелгән мәжүси байрамдар ваҡытына тура килә. Шуның өсөн дә, күрәһең, сиркәү тап ошо датаны һайлағандыр.

3. Бүләктәр биреү, мәжлестәр, ҡунаҡ саҡырыу. Бер энциклопедияла былай тиелә: «Декабрь уртаһында үткәрелә торған сатурналий тигән рим байрамы бик күп күңелле Раштыуа йолаларын тыуҙырған. Мәҫәлән, мәжлестәр үткәреү, бүләктәр биреү, май шәмдәр ҡабыҙыу йолалары шул байрамдан башланғыс алған» («The Encyclopedia Americana»). Сатурналий тураһында бер китапта былай тип әйтелә: «Һуғышырға ла, эшләргә лә, уҡырға ла ярамаған. Өйҙәрҙән йыр тауыштары яңғыраған, бөтә ерҙә бейеүҙәр башланған. Эске, әхлаҡһыҙ тәртип, ҡомарлы уйындар — барыһы ла рөхсәт ителгән» («Повседневная жизнь Древнего Рима через призму наслаждений»).

4. Раштыуа уттары. «Дини энциклопедия» буйынса, Европа халҡы, ҡышҡы ҡояш торошон байрам итер өсөн һәм яуыз рухтарҙы ҡыуыр өсөн, үҙҙәренең өйөн «янып торған фонариктар һәм мәңге йәшел үҫемлектәрҙең ботаҡтары» менән биҙәгән («The Encyclopedia of Religion»).

5. Омела, осло япраҡ. Көнбайышта был үҫемлектәр йыш ҡына Раштыуа биҙәүестәре итеп ҡулланыла. «Америка энциклопедияһында» былай тип әйтелә: «Друидтар омеланың тылсымлы булғанына ышанған. Ә мәңге йәшел осло япраҡты ҡояштың яңынан тыуыу символы тип һанағандар һәм уға табынғандар» («The Encyclopedia Americana»).

6. Раштыуа шыршыһы. Бер энциклопедияла былай тип әйтелә: «Европалағы мәжүсиҙәрҙә ағастарға табыныу киң таралған булған. Улар христиан булып киткәс тә, быны ташламаған». Бөгөнгө көндә ағастарға табыныу шундай йолала һаҡланып ҡалған: кешеләр ҡышҡы байрамдар ваҡытында Раштыуа шыршыһын өйҙөң инеү урынында йә өйҙөң эсенә ҡуялар («Encyclopædia Britannica»). Бөгөн «Раштыуа байрамы уңайынан йорт алдында йәки йорт эсендә шыршы ҡуйыу йолаһында» ағасҡа табыныу ғәҙәте һаҡланып ҡалған.