Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion Na Laho Diparsiajari
2-8 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | DANIEL 7-9
”Nunga Dipaboa si Daniel Hian Taringot Haroro ni Messias”
(Daniel 9:24) Nunga pola binuhul pitupulu taon minggu taringot tu bangsom, dohot taringot tu hutam na badia i, laho pasunhon hajahaton dohot manggohi angka dosa, asa mambahen pardengganan taringot tu hajahaton, jala parohon hatigoran salelenglelengna, jala tarsahap pangungkapon dohot panurirangon, jala na miniahan na badia i sahali.
it-2-IN 1089 ¶1
Pitupulu Minggu
Disalpuhon ma hajahaton dohot dosa. Hamatean ni Jesus, haheheonna, dohot hananangkokna tu surgo mambahen ’ndang adong be hajahaton, ndang adong dosa jala mambahen pardengganan taringot tu hajahaton’. (Dan 9:24) Ala adong Patik ni si Musa, tarboto ma molo halak Jahudi i pardosa, jala diburai do nasida ala ndang olo mangihuthon patik i. Alai songon na dipapatar di Patik ni si Musa, molo lam tamba do dosa i, lam tamba do asi ni roha ni Debata marhite Messias. (Rom 5:20) Marhite Messias, boi ma disalpuhon hajahaton dohot dosa ni sasahalak na marhamubaon.
(Daniel 9:25) Antong boto ma i, jala parateatehon: Olat ni na ruar i hata i, ingkon ulahan paulion Jerusalem, sahat ro di na miniahan, pangarajai i, pitu minggu dohot onompulu dua minggu lelengna; suang ma ulahan paulion huta i maralaman jala marlombang humaliang, atik pe angka tingki hagogotan situtu.
it-2-IN 1087 ¶5
Pitupulu Minggu
Haroro ni Messias dungkon ’Onompulu Sia Minggu’. ”Onompulu dua minggu” (Dan 9:25) na mangihut, ala gabe bagian sian pitupulu minggu jala dipaboa di urutan na paduahon, tontu on dipungka di ujung ni ’pitu minggu’ i. Alani i, ”olat ni na ruar i hata” laho paulihon Jerusalem sahat tu haroro ni Messias ”pangarajai i”, i ma 7 ditamba 62 ”minggu”, manang 69 ”minggu”, lapatanna 483 taon, mulai sian taon 455 SM sahat tu taon 29 M. Songon naung dipaboa di ginjang, tingki musim gugur taon 29 M, tardidi ma Jesus di bagasan aek, dimiahi marhite tondi parbadia, jala mulai ma ibana mandalanhon tugasna gabe Messias ”pangarajai i”.—Luk 3:1, 2, 21, 22.
(Daniel 9:26, 27a) Jadi dung salpu na onompulu dua minggu i, marutang hosa ma na miniahan, alai ndada ala dirina. Dung i ro ma bangso ni sada raja mangago huta i dohot inganan na badia i, gabe ujungna di bagasan pasang naek; jala sahat ro di ujungna sai masa do parporangan, jala digondit hian angka hatarulangon i. 27 Dung i patoguonna ma parjanjian tu torop halak leleng ni na saminggu; jala satonga minggu i pasohotonna ma pelean sipotongon dohot pelean sipanganon.
it-2-IN 1087 ¶7
Pitupulu Minggu
Dipamate di parsitongaan ni minggu i. Didok si Gabriel do tu si Daniel, ”Jadi dung salpu na onompulu dua minggu i, marutang hosa ma na miniahan, alai ndada ala dirina.” (Dan 9:26) Dungkon salpu ’pitu ditamba onompulu dua minggu i’, i ma hirahira tolu satonga taon dungkon i, dipamate ma Jesus di hau partinaonan i, dilehon ma hosana gabe tobusan humongkop jolma. (Jes 53:8) Angka na masa patuduhon molo bagian na parjolo sian ”minggu” i dipangke Jesus di ulaon marbarita. Ra, tingki musim gugur taon 32 M, dibahen Jesus ma tudosan. Dipatudos ibana halak Jahudi songon hau ara (bandingkon Mat 17:15-20; 21:18, 19, 43) na so marparbue saleleng ”tolu taon”. Didok angka parkarejo di porlak anggur i ma tu nampuna porlak i, ”Tuannami, loas ma i disi sataon on, asa sanga hupangkur humaliang bonana, mambahen napa tusi, anggiat olo marparbue tu jolo on; alai anggo soada, tabaon ma!” (Luk 13:6-9) Marhite hatana i, ra naeng dipaboa Jesus do tu halak Jahudi taringot pangkobasionna naung diulahon saleleng tolu taon i jala naeng diuduti tu taon na mangihut.
it-2-IN 1088 ¶3
Pitupulu Minggu
”Satonga minggu” na didok disi, lapatanna di parsitongaan ni pitu taon i, manang dungkon tolu satonga taon di bagasan ”minggu” taon i. Tingki tardidi Jesus jala dimiahi gabe Kristus, i ma ”minggu” na papitupuluhon na dimulai hirahira di musim gugur taon 29 M. Alani i, satonga minggu i (tolu satonga taon), i ma tingki musim semi taon 33 M, manang tingki Paska (14 Nisan) di taon i. Tanggal 1 April 33 M ma ari i molo dipahombar tu kalender Gregorius. (Ida ma PERJAMUAN MALAM TUAN [Waktu Penetapannya].) Didok Apostel Paulus do Jesus i ro laho ’mangulahon lomo ni roha ni Debata’, i ma laho ”pasohot na parjolo i [pelean hombar tu Uhum], asa dipajongjong na paduahon”. Saut ma i tingki dilehon ibana hangoluanna bahen tobusan.—Heb. 10:1-10.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
(Daniel 9:24) Nunga pola binuhul pitupulu taon minggu taringot tu bangsom, dohot taringot tu hutam na badia i, laho pasunhon hajahaton dohot manggohi angka dosa, asa mambahen pardengganan taringot tu hajahaton, jala parohon hatigoran salelenglelengna, jala tarsahap pangungkapon dohot panurirangon, jala na miniahan na badia i sahali.
w01-IN 15/5 27
Sungkunsungkun sian na Manjaha
Sadihari do dipillit ’na badia sahali’ i, songon na disurirangkon di Daniel 9:24?
Daniel 9:24-27 marisi surirang taringot haroro ni Messias, ”pangarajai i”, i ma Kristus. Jadi, surirang taringot na ’badia sahali’ i ndang laho patuduhon taringot Inganan na Badia Situtu di bagas joro na di Jerusalem. Alai na didok ’badia sahali’, i ma inganan na badia situtu na adong di surgo, bagas joro partondion.—Heber 8:1-5; 9:2-10, 23.
Andigan do bagas joro partondion i mulai dipangke? Parrohahon ma na masa tingki tardidi Jesus taon 29 M. Mulai sian i, digohi Jesus ma hata na disurat di Psalmen 40:7-9. Dung i didok si Paulus, martangiang do Jesus tu Debata jala didok, ”Ndang diparhagiot roham pelean manang silehonlehon; daging i do dipauli Ho di Ahu!” (Heber 10:5) Diboto Jesus do ndang dihalomohon Debata pelean binatang tongtong dipelehon di bagas joro na di Jerusalem. Alai, nunga diparade Jahowa daging manang pamatang na sempurna tu Jesus na laho dibahen gabe pelean. Jala didok Jesus do sian ias ni rohana, ”Na ro ma Ahu mangulahon lomo ni roham, ale Debata; di pustaha i do tarsurat taringot tu Ahu.” (Heber 10:7) Songon dia do alus ni Jahowa? Si Mateus paboahon, ”Asa dung tardidi Jesus, pintor hehe ma Ibana sian aek i, jala mungkap ma langit, jadi tarida ma mijur Tondi ni Debata songon darapati sumonggopi Ibana. Laos mangkuling ma soara sian ginjang, didok ma: On do Anakku, Haholongan i; halomoan ni rohangku do Ibana!”—Mateus 3:16, 17.
Tingki dijalo Debata Jahowa pelean tobusan ni Jesus, on patuduhon nunga adong mezbah na umbalga sian mezbah na adong di bagas joro na di Jerusalem. On ma mezbah ”na hinalomohon” ni Debata, manang cara na dibahen Debata laho manjalo hangoluan ni Jesus naung dipelehon. (Heber 10:10) Tingki Jesus dimiahi marhite tondi parbadia, on patuduhon nunga dipangke Debata be bagas joro partondion. Lapatanna, dung tardidi Jesus, dimiahi ma surgo gabe na ’badia sahali’ di bagas joro partondion.
(Daniel 9:27) Dung i patoguonna ma parjanjian tu torop halak leleng ni na saminggu; jala satonga minggu i pasohotonna ma pelean sipotongon dohot pelean sipanganon, jala masa hinasingkop ni na so uhum di inganan na badia i, dipamasa angka sipangago, paima taruse hasiapon dohot hamagoan tu sipangago i.
w07-IN 1/9 20 ¶4
Angka na Denggan sian Buku Daniel
9:27—Parjanjian aha do na marlangku ”tu torop halak” sahat tu ujung ni taon na papitupuluhon minggu taon, manang taon 36 M? Tingki mate Jesus taon 33 M, ndang marlangku be Patik ni si Musa. Alai, ala tongtong do marlangku padan ni Debata tu si Abraham sahat tu taon 36 M, dilehon Jahowa dope tingki tu halak Jahudi ala pinompar ni si Abraham do nasida. Padan ni Debata tu si Abraham tongtong do marlangku tu ”Israel ni Debata”.—Galatia 3:7-9, 14-18, 29; 6:16.
Panjahaion Bibel
(Daniel 7:1-10) Dung i di taon parjolo hinarajahon ni si Beltsasar, raja sian Babel, diida si Daniel ma nipi sada, mardongan angka pangungkapon ni uluna di atas podomanna; laos disurathon si Daniel nipi i, dipaboa huhut pangarimpunan ni hatana. 2 Dung i ro ma hata ni si Daniel, ninna ma: Tongon ahu marnida bornginna i di bagasan angka pangungkapon, gabe ida ma, borhat masitahaan ma na opat angin ni langit i di atas ni laut godang. 3 Jadi naek ma sian bagasan laut i opat binatang apala na bolon, angka na tandi be marpangalaho. 4 Na parjolo i tudos tu singa, jala marhabong songon pidong raja ualu; sai hupanotnoti do i paima hona butbut angka hatir ni habongna, jala tarhinsat sian tano on, jala diojakkon patna songon jolma, jala dilehon tu ibana roha jolma. 5 Dung i ida ma, binatang na asing, na paduahon i, tudos do tu sada gompul, jala jongjong di na sambariba, jala tolu rusuk di bagasan babana di holangholang ni ngingina. Dung i ro ma hata ni halak mandok tu ibana songon on: Borhat ma ho, sohali ma juhut i godang! 6 Dung i huida muse, gabe ida ma, sada binatang na asing tudos tu babiat rupana, maropat habong ni pidong di atas tanggurungna, jala maropat ulu do binatang i, jala sahat do tu ibana parenta dilehon. 7 Dung i huida ma di bagasan angka pangungkapon bornginna i, gabe ida ma, binatang na paopathon i, mansai jorbut, jala na songkal, jala na gogo sahali, marngingi bosi apala na bolon manohali dohot mangaropropi, jala na teba i diluntakluntak dohot patna. Asing do i huhut sian saluhut binatang angka na di jolona i, jala sampulu tandukna. 8 Dung i uju hupanotnoti angka tanduki, gabe ida ma, tubu ma sada tanduk na metmet di holangholangna, gabe mumpat ma binahenna tolu sian angka tanduk parjolo i; jala ida ma, marmata do tanduki songon mata ni jolma, jala marpamangan, na mangkatahon angka hata jungkat. 9 Sai hupanotnoti do i paima dipajongjong angka habangsa, jala hundul tusi ibana na so suda arina. Ia pangkeanna saksak do songon itak, jala obuk ni uluna, songon hapas na binusur, ia habangsana songon jillamjillam ni api, jala angka rodana songon api na marnalanala. 10 Ruar do sada sunge api, jala mabaor sian adopanna marriburibu angka na marsomba tu ibana, jala marloksaloksa tindang di jolona marhaladoi. Dung i tarpansang ma loloan jala tarbungka angka buku.
9-15 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | DANIEL 10-12
”Nunga Diboto Jahowa Hian Angka Raja di Ari na Naeng Ro”
(Daniel 11:2) Nuaeng pe, hata hasintongan ma paboaonku tu ho: Ida ma, hehe dope tolunari raja di Persia, jala na paopathon i maruli hamoraon godang situtu tumindi saluhutna. Alai ia dung marhuaso ibana binahen ni hamoraonna i, patubionna ma saluhutna mandopang harajaon ni halak Junani.
dp-IN 212-213 ¶5-6
Dua Raja na Marsoal
5 Tolu raja na parjolo, i ma si Sirus Agung, si Kambises II, dohot si Darius I (Histaspes). Ala si Bardiya [ra, sasahalak na margoar si Gaumata na sasintongna ndang marhak gabe raja] mamarenta holan saleleng pitu bulan, surirang on ndang manaringoti taringot pamarentaonna na holan satongkin. Taon 490 SM, raja na patoluhon, i ma si Darius I, laho mamorangi Junani tu na paduahalihon. Alai, talu do halak Persia di Maraton jala maporus tu Asia Kecil ala ndang tolap be marporang. Nang pe si Darius nunga paradehon angka tentara laho mamorangi Junani, alai dungkon opat taon sahat tu na mate ibana, ndang saut ibana mangulahon sangkapna i. Gabe anakna ma na manggantihon ibana jala mangulahon sangkapna, i ma si Serses, raja na paopathon. Ibana ma Raja Ahasweros na mangalap si Ester.—Ester 1:1; 2:15-17.
6 Marsitutu do si Serses I ”mamorangi harajaon ni Junani”, i ma angka negara bagian Junani naung merdeka. Didok di buku The Medes and Persians—Conquerors and Diplomats, ”Ala dijujui angka pejabat na di istana, dibahen si Serses ma parporangan i sian darat dohot laut.” Sahalak sejarawan Junani na margoar si Herodotus, na mangolu di abad palimahon SM mandok, ”Ra tentara ni si Serses do na umgodang sian sude angka tentara na hea dohot tu parporangan.” Didok ibana, ”Godang ni angkatan laut ni si Serses, i ma 517.610 baoa. Adong do muse 1.700.000 pasukan infanteri na adong di ibana; adong 80.000 halak na marhoda; jala adong muse angka halak Arab na mamangke unto laho marporang, jala adong do halak Libia na marhureta porang, godangna hirahira 20.000 halak. Alani i, molo dipasada, adong ma 2.317.610 baoa na dohot marporang sian darat dohot laut.”
(Daniel 11:3) Dung i hehe ma sada raja na begu, jala na gomos situtu marpangarajaion, jala guru lomo ni rohana di bahenonna.
dp-IN 213 ¶8
Dua Raja na Marsoal
8 Didok surusuruan i tu si Daniel, ”Hehe ma sada raja na begu, jala na gomos situtu marpangarajaion, jala guru lomo ni rohana di bahenonna.” (Daniel 11:3) Si Aleksander na marumur duapulu taon gabe raja Makedonia taon 336 SM. Gabe ”sada raja na begu” do ibana, na ditanda halak gabe si Aleksander Agung. Ala dijujui bapakna, i ma si Filipus II, ditaluhon ibana ma angka provinsi Persia di Timur Tengah. Dung manaripari Sunge Euprat dohot Tigris, ditaluhon 47.000 pasukanna ma 250.000 tentara ni si Darius III di Gaugamela. Dung i, maporus ma si Darius jala dipamate. Gabe ndang adong be na manguluhon pamarentaon ni Persia. Gabe Junani ma na manggomgomi godang luat, jala si Aleksander ”gomos situtu marpangarajaion, jala guru lomo ni rohana di bahenonna”.
(Daniel 11:4) Alai ia dung manimbukbuk sangapna mabola ma harajaonna i bagi opat, mangihuthon na opat desa ni langit i; alai ndada tu pinomparna, jala ndada tudos tu harajaonna manang panggomgomina, tung butbutanna do harajaonna i, jala sahat tu halak na asing, papulik nasida.
dp-IN 214 ¶11
Dua Raja na Marsoal
11 Dung mate si Aleksander, dibagi ma harajaonna i ”bagi opat, mangihuthon na opat desa ni langit i”. Gabe marsigulut ma angka jenderalna taringot angka luat na laho digomgomi. Jenderal Antigonus I na holan boi mamangke sada simalolongna marsitutu manggomgomi sude luat ni si Aleksander. Alai, mate do ibana di parporangan na di Ipsus, Frigia. Taon 301 SM, opat jenderal ni si Aleksander manggomgomi luat naung ditaluhon si Aleksander. Si Kasander gabe manggomgomi Makedonia dohot Junani. Si Lisimakhus manggomgomi Asia Kecil dohot Trake. Si Seleukus I Nikator manggomgomi Mesopotamia dohot Siria. Jala, si Ptolemeus Lagus manggomgomi Misir dohot Palestina. Dos songon naung disurirangkon, gabe dibagi opat ma harajaon ni si Aleksander gabe opat harajaon Helenistik.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
(Daniel 12:3) Jala halak angka na pantas marroha, marsinondang sogot songon sondang ni langit, jala nasida angka na manogunogu torop halak tu hatigoran, marsinondang sogot songon bintang ro di salelenglelengna.
w13-IN 15/7 13 ¶16, catatan
”Ai Ida ma, Sai na Dongananku do Hamu Ganup Ari”
Didok di Daniel 12:3, ”Halak angka na pantas marroha [halak Kristen na miniahan], marsinondang sogot songon sondang ni langit.” Tingki di tano on dope, diulahon angka na miniahan ma na didok di ayat on marhite marbarita na uli. Alai, ayat di Mateus 13:43 patuduhon adong do tingkina nasida marsinondang di Harajaon banua ginjang. Najolo, tarimpu do sarupa lapatan ni dua ayat i, i ma taringot ulaon marbarita na uli.
(Daniel 12:13) Alai anggo ho, ale Daniel! Laho ma ho, marroha pangkirimon di ujung, jala maradian ma ho, asa hehe ho muse manjalo partohapanmu di ujung ni angka ari!
dp-IN 314 ¶18
Marjanji do Jahowa Laho Mangalehon Pasupasu tu si Daniel
18 Tingki naeng sae disurat buku Daniel, dipaujung ma i marhite janji na palongang roha na hea didok Debata tu jolma. Didok surusuruan ni Jahowa tu si Daniel, ”Hehe ho muse manjalo partohapanmu di ujung ni angka ari.” Aha do lapatan ni hata ni surusuruan i? Didok surusuruan i, laho ”maradian” ma si Daniel. Lapatanna, marujung ngolu nama si Daniel. Sian on taboto, lapatan ni hata ”hehe” na didok di ayat i, i ma mulak mangolu ma si Daniel. Pigapiga sarjana mandok, di Daniel bindu 12 ma parjolo sahali didapot hatorangan na tangkas taringot haheheon. (Daniel 12:2) Hape, sala do pangantusion ni nasida. Alana, nunga diboto si Daniel hian taringot haheheon na dijanjihon Debata.
Panjahaion Bibel
(Daniel 11:28-39) Dung i mulak ma ibana tu tanona mamboan arta mansai godang, jala rohana mangalo dompak parjanjian na badia i; dung saut dipatulus, mulak ma ibana tu tanona. 29 Jumpang muse tingki na binuhul i, mangulahi ibana muse borhat dompak dangsina, alai ndang songon antuna di na borhat parjolo borhatna parpudi i. 30 Ai ro do angka hopal sian Kitim mangalo ibana, gabe godoron ibana laos mulak; jadi dipapuas ma murukna dompak parjanjian na badia i, jala dilaluhon; dung i muli ma ibana, jala marsatahi dohot halak angka na manadingkon parjanjian na badia i. 31 Dung i hehe ma sian paranganna, angka na paramun inganan na badia i dohot huta na gonting i, laos pasohotonna ma dohot pelean ariari, jala patindangonna hasogiron ni sipangago i. 32 Jala halak na manjahati dompak parjanjian i, apoanna do marbalik marhite sian hata elaela; alai anggo bangso angka na tumanda Debatana, patodosonna ma rohana laos marsihohot. 33 Jala halak angka na pantas marroha sian bangso i, marrohaihon torop halak; alai marragean do nasida binahen podang dohot jilam ni api, binahen ni hurungan dohot pamupusion manang piga ari lelengna. 34 Jala di hararagenasida maruli panolongion siotihotik nasida; alai torop halak marpangansi paihuthon nasida. 35 Nang sian halak angka na pantas marroha, marragean do deba, manguji rohanasida, papitahon dohot paiashon sahat ro di tingki panimpuli. Ai ingkon masa dope songon i ro di tingki naung binuhul hian. 36 Jala guru lomo ni rohana bahenon ni rajai, jala patimbotimboonna dirina, mangastaasta dompak luhut angka debata. Gari dompak Debata ni angka debata, dohononna do hata jungkat mangasapasapi, jala marantu do ibana paima sun tolhas rimas i; ai manang aha naung binuhul hian, ingkon saut do. 37 Ndang pardulina nang debata ni angka ompuna; hinauli ni angka parompuan pe, manang debata dia pe ndang pardulina tung saluhutna do diastaasta rohana. 38 Alai anggo debata pandingini di huta, angka na gonting pasangaponna do di hajongjonganna, jala debata na so tinanda ni ompuna pasangaponna do marhitehite sere, perak, batu intan dohot angka arta hasudungan ni roha marragamragam. 39 Jala bahenonna do tu huta angka na gonting i, suang songon na binahenna tu debata sileban i: Manang ise na mangolophon ibana pagandaonna ma hamuliaon tusi, jala pabangkitonna nasida mangarajai torop halak, jala bagihononna tano i bahen upanasida.
16-22 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | HOSEA 1-7
”Marasi Roha do Hita Dos Songon Jahowa?”
(Hosea 6:4, 5) Tung aha ma bahenonku tu ho, ale Epraim? Tung aha ma bahenonku tu ho, ale Juda? Ai tudoshon ombun manogot do hadaulatonmuna, jala tudoshon nambur manogot, na tibu manaek. 5 Dibahen i hubarbar nasida marhitehite angka panurirang, hubunu nasida marhitehite hata angka na sian pamanganku, gabe binsar angka uhumhu, songon panondang.
w10-IN 15/8 25 ¶18
Anggiat ma Pangkataionmuna Hombar tu ”Poda Halambohon”
18 Ingkon tapatudu do holong tingki maradophon dongan sahaporseaon. Tingki adong pe sitaononta, ingkon tongtong do pangkataionta hombar tu poda halambohon. Ndang las roha ni Jahowa tingki mago halambohon ni halak Israel, ”tudoshon nambur manogot, na tibu manaek”. (Hos. 6:4, 6) Alai, las do roha ni Jahowa molo tongtong halambohon i dipatudu. Parrohahon ma songon dia Ibana mamasumasu angka halak na marsitutu patuduhon i.
(Hosea 6:6) Ai lomoan do rohangku mida asi ni roha, asa mida pelean; jala lomoan mida parbinotoan di Debata, asa mida pelean situtungon.
w07-IN 15/9 16 ¶8
Angka na Denggan sian Buku Hosea
6:6. Molo sasahalak mangulahon dosa, i patuduhon hurang do holong ni rohana tu Debata. Mansai ringgas pe ibana mangulahon ulaon partondion, ndang boi i manutup dosa naung diulahon.
w07-IN 15/6 27 ¶7
Diargai Jahowa do Molo Dioloi Hamu Ibana
7 Taringot hatorangan on, ingot ma na masa di tingki naung salpu. Dipaboa Jahowa do tu naposoNa molo pangoloion i dao rumingkot sian pelean binatang. (Poda 21:3, 27; Hosea 6:6; Mateus 12:7) Hape najolo, Jahowa do na manuru naposoNa asa mambahen pelean tu Ibana. Jadi ingkon taboto, aha do na tinuju ni halak na mangalehon pelean i? Laho pasonangkon roha ni Debata do ibana? Manang holan mangihuthon hasomalan? Molo lomo do roha ni sasahalak palashon roha ni Jahowa, tontu marsitutu do ibana mangihuthon sude parenta ni Debata. Ndang pola dihaporluhon Debata pelean binatang, alai pangoloionta do na arga di Ibana jala boi talehon tu Ibana.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
(Hosea 1:7) Alai marpangulahi ma rohangku anggo tu pinompar ni Juda jala paluaonku nasida marhitehite Jahowa, Debatanasida i; alai ndang paluaonku marhitehite sior manang podang manang hamusuon, manang hoda manang jolma parsihundul pe.
w07-IN 15/9 14 ¶7
Angka na Denggan sian Buku Hosea
1:7—Sadihari do pinompar ni Juda dipalua jala mandapot asi ni roha? Digohi ma on di taon 732 SM, di tingki ngolu ni Raja Hiskia. Tingki i, disuru Jahowa ma sada surusuruan mamorangi 185.000 tentara ni Assur holan di bagasan saborngin. Gabe ndang adong be ancaman ni halak Assur tu Jerusalem. (2 Rajaraja 19:34, 35) Alani i, Jahowa paluahon Juda, ndang ”marhitehite sior manang podang manang hamusuon, manang hoda manang jolma parsihundul pe”, alai marhite sada surusuruan.
(Hosea 2:20) Jala bahenonku ma di ari na sasada i padan pardengganan di nasida tu binatang di ladang dohot tu pidong angka na martongatonga langit dohot tu gulokgulok di tano on; ponggolhononku ma sior dohot podang ro di hamusuon sian tano on, asa marsonangsonang nasida maringanan hubahen.
w05-IN 15/11 20 ¶16
Surirang ni si Hosea Mangurupi Hita Mardalan Raphon Debata
16 Digohi Debata do janjiNa on, ”Jala bahenonku ma di ari na sasada i padan pardengganan di nasida tu binatang di ladang dohot tu pidong angka na martongatonga langit dohot tu gulokgulok di tano on; ponggolhononku ma sior dohot podang ro di hamusuon sian tano on, asa marsonangsonang nasida maringanan hubahen.” (Hosea 2:20) Gabe dame ma pangkilalaan ni halak Jahudi na dipalua sian panabanan, ndang mabiar tu angka binatang. Surirang on pe digohi taon 1919 M, tingki angka na miniahan dipalua sian ”Babel na balga”, i ma punguan ni angka agama na so sintong. Saonari dame ma dihilala nasida ala rap marsaor tu dongan sahaporseaon, na mangkirim asa mangolu salelengna di tano on. Ndang adong sian nasida na marparange na jungkat.—Pangungkapon 14:8; Jesaya 11:6-9; Galatia 6:16.
g05-IN 8/9 12 ¶2
Masa ma Hadameon Saleleng ni Lelengna
Sasintongna, na laho dihilala angka na mangolu di tano on ma hadameon na so hea dope masa. Alana, diajari Debata ma annon jolma na marsihohot asa denggan mangurus tano on. BahenonNa ma ”padan pardengganan” tu sude binatang buas, asa unduk nasida tu jolma.—Hosea 2:18; 1 Musa 1:26-28; Jesaya 11:6-8.
Panjahaion Bibel
(Hosea 7:1-16) Laho pamalum Israel nian ahu, patar ma dohot hajahaton ni Epraim dohot angka hasalaan ni Samaria. Ai mangulahon sipaotooto do nasida, jala mangarut panangko i, jala mangemur halak pangemur di alaman. 2 Jala ndang didok nasida di bagasan rohanasida ahu marningot saluhut hajahatonnasida. Dibahen i dihaliangi angka pambahenannasida ma nasida anggo nuaeng, angka na di jolongku do i. 3 Marhitehite hajahatonnasida marlas ni roha rajai dibahennasida, jala marhitehite gabusnasida angka induk. 4 Tung saluhut do nasida angka pangalangkup, doshon sada pamurunan nasida, na pinatuba ni tukang roti, na mansadi patubatubahon olat ni dung diluntak na niudi paima torus igarigarna. 5 Tole ari raya ni rajanta i, marsahit be ma induk dibahen raru ni anggur; satahi ibana dohot angka pangarehei. 6 Ai lam masipasolhotan nasida, songon pamurunan do rohanasida masionggopan: Manipat sabornginna i modom rimasnasida, manogotna i marsigorgor ibana muse, songon jilam ni api. 7 Saluhut do nasida marsigorgor be songon pamurunan jala suda panguhumnasida dipangan; saluhut rajanasida marragean, ndang adong manang ise sian nasida na joujou tu ahu. 8 Saor tu angka bangso parbegu do Epraim, songon sagusagu na so hinosing do Epraim. 9 Halak ruar umpangan gogona, hape ndang mamoto anggo ibana; nunga pola pistik uban ibana, laos so mamoto do. 10 Alai hajungkaton ni Israel maralus dompak bohina, hape laos so mulak nasida tu Jahowa, Debatanasida i, laos so di lulu i nasida ibana di saluhutna i. 11 Jadi tudoshon darapati na oto nama Epraim, ndang marroha: Tongkin tu Misir nasida joujou, tongkin tu Assur nasida laho. 12 Alai disi laho nasida lingkuphononku ma rambangku tu nasida, jala taitonku nasida tu toru songon pidong na martongatonga langit; pinsangonku ma nasida hombar tu barita di luhutannasida i. 13 Marjea ma nasida, ala maporus nasida maradophon ahu! Marhinamago ma nasida, ala marbalik nasida sian ahu! Ianggo ahu nian naeng paluaonku nasida, hape anggo nasida hata gabus do didok nasida tu ahu. 14 Ndang dung nasida mangangguhi tu ahu di bagasan rohanasida, tagonan nasida mangandungi di atas podomannasida i; ala eme dohot anggur nasida marpungupungu, marbalik sian ahu. 15 Ianggo ahu hupodai do nian, hupargogoi tangannasida i; hape anggo nasida na jat do dipingkiri rohanasida dompak ahu. 16 Mulak pe nasida, alai ndang dompak ginjang, gabe tudoshon sior sipaotooto; marragean ma angka induknasida marhitehite podang, ala ni panengaon ni dilanasida: I ma gabe haurahonnasida di tano Misir.
23-29 OKTOBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | HOSEA 8-14
”Lehon ma na Dumenggan tu Jahowa”
(Hosea 14:3) Angka hata i ma parateatehon hamu, laho mulak tu Jahowa, dok hamu ma tu ibana: Sai marpamuati ma roham mida hajahatonnami sudena! Sai jalo ma na denggan on asa hugararhon hami angka jonggi ni bibirnami bahen pelean tu ho.
w07-IN 1/4 20 ¶1
Mangalehon Pelean na Palashon Roha ni Debata
Asing ni i, didok di Bibel, pujian na tadok tu Debata dipatudos songon pelean tu Ibana. Tingki didok panurirang Hosea taringot ’angka jonggi ni bibir’, lapatanna pelean na dumenggan do pujian na talehon. (Hosea 14:2) Didok apostel Paulus do tu halak Kristen di Heber, ”Tapelehon tongtong tu Debata pelean pujipujian, i ma parbue ni bibir, angka na marhatopothon Goarna.” (Heber 13:15) Di tingkinta saonari, ringgas do Sitindangi Ni Jahowa marbarita na uli jala mangurupi sude halak marsiajar Bibel. (Mateus 24:14; 28:19, 20) Dipelehon nasida do pelean pujipujian tu Debata arian dohot borngin.—Pangungkapon 7:15.
(Hosea 14:5) Pamalumonku ma panundalionnasida, girgir ma ahu mangkaholongi nasida, ai nunga mombun rimashu maradophon nasida.
w11-IN 15/2 16 ¶15
Palashon Roha ni Debata Parohon Hangoluan na Saleleng ni Lelengna
15 Lombu manang jonggi, i ma na ummarga na boi dipelehon halak Israel tu Jahowa. Alani i, lapatan ni ”angka jonggi ni bibirnami”, i ma pujian na sian roha laho mamuji Debata na sintong. Songon dia do pangkilalaan ni Jahowa mangida angka jolma na mambahen pelean sisongon i? Debata mandok, ”Girgir ma ahu mangkaholongi nasida.” (Hos. 14:5) Dipatudu Jahowa ma asi ni roha, las ni roha, jala maraleale do Ibana tu angka halak na mangalehon pelean pujipujian.
(Hosea 14:10) Ise do na pistar asa diparateatehon saluhutna i? Ise do na marroha, asa tandaonna i? Ai tigor do angka dalan ni Jahowa, jala halak partigor mardalani disi; alai anggo halak parjahat tarsulandit do disi.
jd-IN 87 ¶11
Manomba Jahowa Hombar tu Aturan na Dibahen Ibana
11 Dipaboa di Hosea 14:10, adong do labana molo taihuthon dalan na sintong. Tadapot ma pasupasu molo taihuthon parenta ni Debata. Ala Jahowa do Sipanompa, diboto Ibana do taringot dirinta. Asa denggan do ngolunta umbahen na disuru Debata hita mangulahon sadasada ulaon. Boi ma tapatudos paralealeonta tu Debata songon mobil dohot pabrikna. Na mambahen mobil i do na mamboto sude taringot mobil i. Diboto do andigan ingkon diganti oli ni mobil i. Aha do na masa molo ndang olo hamu mangihuthon tudutudu sian pabrik i, jala dipaksa hamu mobil i tongtong dipangke? Gabe hatop ma sega masin ni mobil i. I do alana disuru pabrik i asa dirawat mobil i. Suang songon i ma hita jolma. Nunga dilehon Debata angka parentaNa tu hita. Molo taoloi parentaNa, hita sandiri do na mandapot laba. (Jesaya 48:17, 18) Molo nunga taboto adong do labana mangoloi parenta ni Debata, tamba ma las ni rohanta laho mangoloi parentaNa.—Psalmen 112:1.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
(Hosea 10:12) Sabur hamu ma di hamu bahen hatigoran asa manggotil hamu hombar tu asi ni roha! Totas hamu ma di hamu sada ladang naimbaru, ai nunga jumpang tingki mangalului Jahowa, paima ro ibana jala dipaudanhon tu hamu hatigoran.
w05-IN 15/11 28 ¶7
”Tigor do Angka Dalan ni Jahowa”
7 Molo sian rohanta do tasomba Jahowa, tahilala ma asi ni roha dohot holongNa. Didok do tu halak Israel na manimbil sian Debata, ”Sabur hamu ma di hamu bahen hatigoran asa manggotil hamu hombar tu asi ni roha! Totas hamu ma di hamu sada ladang naimbaru, ai nunga jumpang tingki mangalului Jahowa, paima ro ibana jala dipaudanhon tu hamu hatigoran.”—Hosea 10:12.
(Hosea 11:1) Uju bajar dope Israel, holong rohangku mida ibana, jala sian Misir do hujou anakki.
w11-IN 15/8 10 ¶10
Dipaima Nasida do Haroro ni Messias
10 Songon halak Israel, dijou ma Messias i sian tano Misir. (Hos. 11:1) Alai, andorang so didok si Herodes taringot sangkapna laho pamatehon Jesus, dipaboa surusuruan ma tu si Josep asa diboan si Maria dohot Jesus tu Misir. Tongtong do nasida tading disi, ”paima mate si Herodes, asa jumpang na nidok ni Tuhan i marhite sian panurirangna [si Hosea] na mandok: ’Sian Misir do hujou Anakki’”! (Mat. 2:13-15) Tontu, ndang Jesus sandiri na mangatur surirang taringot hatutubuna dohot angka na masa di tingki haposoonna.
Panjahaion Bibel
(Hosea 8:1-14) Bahen tu pamanganmu sarune i: Songon panoro ni lali songgop musu tu bagas ni Jahowa; ala dilaosi nasida padan na hubahen i, jala manjahati nasida dompak patikki. 2 Mangangguhi do nian Israel tu ahu: Ale Debatangku, hutanda hami do ho. 3 Alai nunga ditulakkon Israel na denggan i: Leleon ni musu ma ibana nuaeng. 4 Nunga dipampe nasida raja, alai ndang marhite sian ahu; nunga dipabangkit nasida angka induk, hape ndang hutanda nasida. Perakna dohot serena dipauli nasida bahen ganaganaan di dirina ala ni siaphononhon do nasida. 5 Nunga dibolongkon ibana lombumu, ale Samaria! Nunga marsigorgor rimashu dompak nasida. Sadia leleng on tagamon so tarbahen nasida pita. 6 Ai sian Israel do haroroan ni, panompa i do mambahensa, jala ndada i Debata, ai gabe tanggotanggo do sogot lombu ni Samaria. 7 Ai nunga disaburhon nasida alogo, jadi habahaba gotilonna sogot, ndang marbiur emena i, ndang maritak biurna i; tung sura pe adong diparbuehon, halak sileban do umpolgaksa sogot. 8 Nunga tarbondut Israel tahe! Gari nuaeng nunga nasida di tongatonga ni angka parbegu, songon ulaula na so tarhalomohon roha ni jolma. 9 Ala na nangkok i nasida tu Assur, songon halode harangan na riar, na so tarpajinak; mangalehon upa parmainanon do anggo Epraim. 10 Alai atik pe mangalehon upa nasida tu angka bangso parbegu, magira ma papunguonku nasida, asa mamungka otik nasida binahen ni rodi ni raja ni angka pangarajai. 11 Ala naung ditambai Epraim angka langgatan laho mardosa, mangala dosa ma angka langgatan i tu ibana. 12 Marloksaloksa pe patikku husurathon tu ibana, hira hata sileban do i dietongi rohanasida. 13 Dipotongi nasida angka pelean situtungon tu ahu, hira jagal hian, laos nasida manganhon, alai ndang dihalomohon Jahowa nasida. Ingotonna ma nuaeng hajahatonnasida, jala luluhononna dosanasida: Mulak tu Misir ma nasida. 14 Ai nunga dihalupahon Israel sitompa ibana, jala dipauli angka joro tu begu, jala nunga dipatamba Juda huta angka na gonting. Jadi tongosonku ma api tu bagasan angka hutana, laos suda panganonna bagasna angka na bolon i.
30 OKTOBER–5 NOVEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | JOEL 1-4
”Manurirangi ma Angka Anakmuna dohot Borumuna”
(Joel 3:1, 2) Jadi dung songon i: Pangusehonongku ma Tondingku tu nasa sibuk, gabe manurirangi ma angka anakmuna dohot borumuna, marnipi ma angka sintuamuna, jala maralatan angka dolidolimuna. 2 Dohot do tu angka naposomuna baoa dohot boruboru pangusehononku di angka ari i Tondingku.
w02-IN 1/8 15 ¶4-5
”Halongangan na Pinatupa ni Debata” na Mandodo Roha
4 Di na manogot i, dung mandapot tondi parbadia, pintor marbarita na uli do angka sisean ni Jesus na di Jerusalem tu angka halak na pungu disi. Ulaon ni nasida tingki marbarita i manggohi surirang na disurat si Joel anak ni si Petuel na disurat ualu ratus taon andorang so masa i, ”Pangusehonongku ma Tondingku tu nasa sibuk, gabe manurirangi ma angka anakmuna dohot borumuna, marnipi ma angka sintuamuna, jala maralatan angka dolidolimuna. Dohot do tu angka naposomuna baoa dohot boruboru pangusehononku . . . patujolo ni ari haroro ni Jahowa na bolon jala na songkal i.”—Joel 1:1; 3:1, 2, 4; Ulaon ni Apostel 2:17, 18, 20.
5 Sian surirang i, na laho dibahen Debata do sada punguan ni angka baoa dohot borua na gabe panurirang songon si Daud, si Joel, dohot si Debora? Na laho disuru Jahowa do nasida manurirangkon situasi na so hea dope masa? Ndang songon i. ’Anak dohot boru, naposo baoa dohot naposo boruboru’, lapatanna i ma halak Kristen na diurupi tondi parbadia laho paboahon ”halongangan na pinatupa ni Debata” di tingkinta saonari. Alani i, nasida ma na disuru Debata paboahon taringot diriNa. Alai, songon dia do pangkilalaan ni nasida?—Heber 1:1, 2.
jd-IN 167 ¶4
”Tingtingkon Hamu ma I di Tongatonga ni Angka Bangso Parbegu”
4 Taparrohahon ma muse hatorangan na asing. Didok Jahowa tu si Joel, adong do tingkina angka jolma gabe manurirangi. Aha do lapatanna? ”Jadi dung songon i: Pangusehonongku ma Tondingku tu nasa sibuk, gabe manurirangi ma angka anakmuna dohot borumuna, marnipi ma angka sintuamuna, jala maralatan angka dolidolimuna.” (Joel 3:1-5) Tingki ari Pentakoste taon 33 M, diulahon apostel Petrus do na didok di ayat on tingki dilehon Debata tondi parbadia tu angka halak na marpungu di sada inganan di Jerusalem, jala tingki dipaboa nasida ”halongangan na pinatupa ni Debata”. (Ulaon ni Apostel 1:12-14; 2:1-4, 11, 14-21) Di tingkinta saonari, surirang ni si Joel nunga digohi sian mulai abad 20. Halak Kristen na dimiahi tondi parbadia mulai ”manurirangi”. Lapatanna, paboahon ”halongangan na pinatupa ni Debata”, umpamana barita na uli taringot Harajaon naung mamarenta di surgo.
(Joel 3:3-5) Jala pamasaonku do angka partinandaon di langit dohot di tano on: Mudar dohot api dohot timus na marsijongjong. 4 Muba do mata ni ari gabe haholomon, jala bulan gabe mudar, patujolo ni ari haroro ni Jahowa na bolon jala na songkal i. 5 Alai nasa na manjou goar ni Jahowa, malua do, ai di atas ni dolok Sion dohot di Jerusalem masa haluaon, songon na pinarbaga ni Jahowa hian, jala di tongatonga ni halak na malua i do angka na jinou ni Jahowa.
w07-IN 1/10 13 ¶2
Angka na Denggan sian Buku Joel dohot Amos
3:5—Aha do lapatan ni ”manjou goar ni Jahowa”? Manjou goar ni Jahowa, lapatanna mananda jala pasangaphon goar i, marhaporseaon jala marhaposan tu Nampuna goar i.—Rom 10:13, 14.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
(Joel 2:12, 13) Alai nuaeng pe, ninna Jahowa: Sai mulak ma hamu tu ahu sian nasa rohamuna mardongan parpuasaon, partangison dohot angguhangguk. 13 Jala rohamuna ma ribahi hamu, unang asal ulosmuna, sai mulak ma hamu tu Jahowa, Debatamuna i! Ai pardengganbasa jala parasi roha do ibana, lambas do ibana tarrimas jala parasi roha godang, jala tibu marpangulahi rohana mida hamagoan i.
w07-IN 1/10 13 ¶5
Angka na Denggan sian Buku Joel dohot Amos
2:12, 13. Ingkon sian roha do molo naeng marsitutu marhamubaon. Lapatanna, ’rohanta ma na taribahi’, ndang ’pangkeanta na taribahi’.
(Joel 4:14) Marhoronhoron nasida di rura panimpulan ni ulum, ai jonok na ma ari ni Jahowa di rura panimpulan.
w07-IN 1/10 13 ¶3
Angka na Denggan sian Buku Joel dohot Amos
4:14—Aha do ”rura panimpulan” i? I ma gombaran taringot inganan panguhuman ni Jahowa. Di tingki ngolu ni Raja Josapat na sian Juda, na lapatan ni goarna ”Jahowa do Panguhum”, dipalua Debata ma Juda sian angka bangso di humaliang ni nasida. Disursari Debata ma angka tentara ni musu ni Juda. Alani i ma inganan i digoari ”rura Josapat”. (Joel 4:2, 12) Di tingkinta saonari, inganan i manggombarhon inganan ni angka bangso na laho diripashon songon anggur di pangilangan ni anggur.—Pangungkapon 19:15.
Panjahaion Bibel
(Joel 3:1–4:1–8) Jadi dung songon i: Pangusehonongku ma Tondingku tu nasa sibuk, gabe manurirangi ma angka anakmuna dohot borumuna, marnipi ma angka sintuamuna, jala maralatan angka dolidolimuna. 2 Dohot do tu angka naposomuna baoa dohot boruboru pangusehononku di angka ari i Tondingku. 3 Jala pamasaonku do angka partinandaon di langit dohot di tano on: Mudar dohot api dohot timus na marsijongjong. 4 Muba do mata ni ari gabe haholomon, jala bulan gabe mudar, patujolo ni ari haroro ni Jahowa na bolon jala na songkal i. 5 Alai nasa na manjou goar ni Jahowa, malua do, ai di atas ni dolok Sion dohot di Jerusalem masa haluaon, songon na pinarbaga ni Jahowa hian, jala di tongatonga ni halak na malua i do angka na jinou ni Jahowa.
4 Ai ida ma, di angka ari dohot tingki sogot, molo mulak hutogihon angka na tarbuang sian Juda dohot Jerusalem. 2 Jadi papunguongku ma saluhut angka bangso parbegu jala patuatongku nasida tu rura Josapat, asa maruhum ahu disi dohot nasida taringot tu bangsongku dohot taringot tu Israel partaliangku, na marserak binahennasida tu tongatonga ni angka bangso parbegu, jala dibagi nasida tanongki. 3 Jala marruji nasida taringot tu bangsongki; dilehon nasida do sada dakdanak baoa ali ni sada boruboru sibabi jalang, jala digadishon nasida do sada boruboru ali ni anggur, gabe disobur nasida. 4 Jala hamu pe, ale Tirus dohot Sidon ro di sude partalpahan ni Palistim, tung aha ma saritamuna di ahu? Naeng pasudolonmuna tu ahu pambahenan, manang naeng pasuangonmuna manang aha tu ahu? Tibu magira ma pasuangongku pambahenanmuna tu ulumuna. 5 Angka dipambuat hamu do perakku dohot serengku, jala diboan hamu do angka arta hasudungan ni rohangku tu bagasan joromuna. 6 Jala digadishon hamu do angka anak ni Juda dohot Jerusalem tu halak Junani asa paholangkon nasida sian partalpahannasida. 7 Ida ma, padaratonku ma nasida sian tano panggadisannasidai, jala pasuangongku pambahenanmuna tu ulumuna. 8 Gadisongku ma anakmuna dohot borumuna tu tangan ni halak Juda, jala nasida muse manggadis tu halak Saba, tu bangso na holang, ai Jahowa do mandok.