Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion na Laho Diparsiajari
4-10 MEI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 1 MUSA 36-37
“Gabe Susa do si Josep Ala Mangimburu Halak tu Ibana”
w14-IN 1/8 12-13
“Tangihon Hamu Jolo Nipingkon”
Bibel mandok, “Jadi dung diida angka hahana i, holongan do hape roha ni amanasida mida ibana, asa mida sude angka hahana i, jadi sogo rohanasida mida ibana, ndang apala basar be pangkulingnasida tu ibana.” (1 Musa 37:4) Memang songon na masuk akkal do akka abang ni si Josep mangimburu tu ibana. Alai nang pe songon i, gabe diihutton akka abang do emosina. (Poda 14:30; 27:4) Hea do hamu mangimburu tu sasahalak ala dilehon tu ibana tugas na dihalomohon rohamuna? Ingot ma akka abang ni si Josep. Ala mangimburu, gabe disolsoli nasida do aha na diulahon ni nasida. Sian contoh on, dipaingot do halak Kristen ikkon ‘marlas ni roha dohot halak na marlas ni roha’.—Rom 12:15
Diboto si Josep do na so lomo roha ni akka abangna tu ibana. Jadi tikki rap dohot akka abangna, gabe ditabunihon ibana do bajuna na bagak i? Olo do ra i tubu di bagasan rohana. Alai ingot ma, dilehon si Jakkob pe baju i tanda ni holongna do i tu si Josep. Alani i, toktong do dipakke si Josep baju na dilehon bapakna i asa las roha ni bapakna. Sitiruon na denggan do on di hita. Memang Jahowa dang paimbar-imbarhon halak. Diparrohahon Ibana do sude naposona, tarlumobi akka na setia tu Ibana. Dipangido Jahowa do asa imbar hita sian halak na di portibi on. Dos songon baju ni si Josep i nangkin, parange ni halak Kristen pe ikkon imbar dohot halak na di humaliangna. Nang pe sipata i mambahen halak mangimburu jala marsogo ni roha tu hita. (1 Petrus 4:4) Mabiar do hamu gabe naposo ni Debata? Daong, alana songon si Josep, dang mabiar ibana mamakke baju na dilehon bapakna i.—Lukas 11:33.
w14-IN 1/8 13 ¶2-4
“Tangihon Hamu Jolo Nipingkon”
Sian Jahowa do ro akka nipi i. Di bagasan nipi i adong sada surirang. Jala dipaboa Jahowa do tu si Josep lapatan ni nipi i. Sarupa do na diulahon si Josep on tu na diulahon akka panurirang na paboahon barita panguhuman sian Debata tu akka parjahat.
Manat do si Josep mandok tu akka abangna, “Tangihon hamu jolo nipingkon.” Diattusi akka abangna do lapatan ni nipina i. Alai dang lomo roha ni nasida mambege i. Gabe didok akka abangna ma mangalusi, “Tung ho ma bangkit rajanami di roham, mangarajai hami?” Didok ayat i do muse, “Jadi lam tamba muse sogo ni rohanasida i mida ibana, ala ni nipina dohot ala ni hatana i.” Jala dung dipaboa si Josep nipina na paduahon tu bapakna dohot tu akka abangna, muruk do tong nasida. Molo tajaha muse kelanjutanna, “hona hata ma ibana dibahen amana, ninna ma mandok ibana: Nipi aha ma nipimi? Ingkon ro ahu dohot inam dohot angka haham, manungkap tu tano marsomba tu ho, di roham?” Nang pe songon i, sai dipikkiri si Jakkob do i. Tutu do naeng Jahowa makkatai tu anakki?—1 Musa 37:6, 8, 10, 11.
Dang holan si Josep naposo ni Jahowa na dihasogohon halak ala pasahatton surirang. Jesus pe songon i do. I do alana didok ibana tu akka naposona, “Molo dibahen nasida na hansit tu ahu, bahenon ni nasida do songon i nang tu hamu.” (Johannes 15:20) Haporseaon dohot habaranion si Josep tikki poso, gabe sitiruon na denggan do tu sude halak Kristen.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-1-IN 624 ¶7
Edom
[Rara]
Edom i ma goar na paduahon sian si Esau, saudara kembar ni si Jakkob. (1Mus 36:1) Goar on dilehon tu si Esau ala ibana manjual hak siakkanganna, holan alani samakkuk kacang merah. (1Mus 25:30-34) Jala tikki tubu si Esau rara do pamatangna (1Mus 25:25). Sarupa do i tu warna tano ni inganan ni si Esau tading.
it-2-IN 1052-1053 ¶9-10
Manitip
Molo didok sahalak parmahan ibana lao manjaga pinahan ni halak, lapatanna secara hukum ikkon martanggung jawab do ibana manjaga pinahan i. Marjanji do ibana tu nappunasa pinahan i lao mangalehon mangan jala manjaga akka pinahan i. Jadi molo mate pe manang ditakkup pinahan i, rade do ibana manggatti rugi. Alai dang na kaku aturan on. Contohna molo adong masa dinasopanagaman, songon serangan sian binatang buas, dang pola bertanggung jawab ibana disi. Alai asa unang dituntut ibana, ikkon diboan ibana do bukti tu nappunasa pinahan i. Umpamana, bangke ni pinahan na hona serangan binatang buas i. Dung pos roha ni nappunasa pinahan i tu bukti i, ikkon dibahen nappunasa pinahan i do pernyataan, molo na manjaga i dang pola gatti rugi.
Prinsip na sarupa berlakku do tong di bagasan keluarga. Umpamana, anak siakkangan ikkon bertanggung jawab do manjaga akka adekna, bawa nang pe borua. Sian on taattusi ma boasa marsak si Ruben taringot ngolu ni si Josep, songon na disurat di 1 Musa 37:18-30, tikki akka adekna berencana lao mambunu si Josep. “Ninna ma: Unang ma tabunu hosana. . . . Unang durushon hamu mudar, . . . unang mangonai tangan hamu tu ibana. Alai naeng paluaonna ibana sian tangannasida, asa dipaulak ibana tu amana.” Harap do roha ni si Ruben asa unang dibunu akka adekna si Josep jala dipaulak tu bapakna. I do alana tikki dang diida si Ruben be disi si Josep, gabe diribahi ibana ma bajuna alani biarna. Didok ibana ma, “Ndang be disi dakdanak i, tu dia na ma ahu?” Diboto si Ruben do, ibana do na bertanggung jawab molo mago si Josep. Jadi asa malua akka abangna sian tanggung jawab, akkal do roha ni nasida. Dibahen nasida ma rencana asa songon na dibunu binatang buas ma si Josep. Jadi diguluhon nasida ma baju ni si Josep tu mudar ni hambing. Dipatudu nasida ma baju ni si Josep i tu si Jakkob, bapak ni nasida, asa malua si Ruben sian tanggung jawabna. Alana molo dipatudu nasida baju ni si Josep na hona mudar, gabe dirippu si Jakkob ma na mate tarbunu do si Josep.—1Mus 37:31-33.
11-17 MEI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 1 MUSA 38-39
“Dang Hea Ditadikkon Jahowa si Josep”
w14-IN 1/11 12 ¶4-5
“Tung Olo ma Ahu Mambahen Jea na Sai Godang?”
“Diboan halak Midian i ma si Josep tu tano Misir jala digadis ma ibana tu si Potipar, pegawai ni raja, komandan pengawal istana.” (1 Musa 39:1, Bibel siganup ari) Sian on boi ma tabayakkon songon dia lea ni sahalak naposo na maos digadis songon barang. Tabayakkon ma muse tuanna na baru, i ma komandan pengawal istana, mamboan ibana mardalan mangalewati akka partiga-tiga lao tu jabu ni tuanna i.
Pasti imbar do inganan ni si Josep saonari sian jabuna hinan. Najolo ibana dipagodang-godang di keluarga na tading di tenda-tenda, dung i jotjot marpinda-pinda jala marmahan. Alai saonari, ibana ikkon tading di jabu ni si Potifar na bagak. Menurut Arkeologi, tano di Mesir najolo subur do. Adong taman, akka kolam. Jala tubu do akka suan-suanan songon papirus, lotus, dohot suan-suanan aek na asing. Piga-piga jabu adong terasna, tamanna, jendelana. Godang do muse kamarna, termasuk ma disi ruang makan na balga dohot kamar ni akka pembantuna.
w14-IN 1/11 14 ¶6-15 ¶1-2
“Tung Olo ma Ahu Mambahen Jea na Sai Godang?”
Dang pola takkas taboto songon dia situasi penjara di Mesir najolo. Sian penemuan ni akka Arkeologi, dapot ni nasida do reruntuhan ni sada bangunan na di bagasanna adong penjara bawah tanah. Dipatorang si Josep do inganan i songon lubang, na patuduhon golap jala ngeri do penjara i. (1 Musa 40:15) Sian bukku Psalmen taboto ma akka aha do na diadopi si Josep tikki di penjara. “Ditali nasida do patna, dohot bosi dililithon tu rungkungna.” (Psalmen 105:17, 18, Bibel siganup ari) Songon i do somalna dibahen halak Mesir tu akka tahanan. Jala ikkon ditaon si Josep do sudena i, hape so adong salana.
Dang satokkin dihilala ibana on. Didok ayat i, “laos di hurungan i ibana”. Diadopi si Josep do on martaon-taon jala dang diboto ibana andigan ibana dipalua. Salpu ma sadari, saminggu, sabulan, alai aha do na mambahen ibana martahan jala dang mandele mangadopi situasi i?
Bibel mandok, ala “didongani Jahowa do si Josep jala dipasupasu ibana”. (1 Musa 39:21, Bibel siganup ari) Manang aha pe, songon dinding penjara, rante manang penjara bawah tanah dang adong na boi mangabbati holong ni Jahowa tu akka naposona. (Rom 8:38, 39) Boi ma tabayakkon songon dia si Josep pasahatton holso ni rohana tu Jahowa marhite tangiang. Dung i, didapot ibana ma hadameon sian “Debata Sipangapul na sumurung”. (2 Korint 1:3, 4; Pilippi 4:6, 7) Jadi aha ma muse na diulahon Jahowa lao mangurupi si Josep? Gabe “las ma roha ni sijaga hurungan i tu ibana”.
w14-IN 1/11 15 ¶2
“Tung Olo ma Ahu Mambahen Jea na Sai Godang?”
Bibel mandok, ala “didongani Jahowa do si Josep jala dipasupasu ibana”. (1 Musa 39:21, Bibel siganup ari) Manang aha pe i, dinding, rante manang penjara bawah tanah dang adong na boi mangabbati holong ni Jahowa tu akka naposona. (Rom 8:38, 39) Boi ma tabayakkon songon dia si Josep pasahatton holso ni rohana tu Jahowa marhite tangiang. Dung i, didapot ibana ma hadameon sian “Debata Sipangapul na sumurung”. (2 Korint 1:3, 4; Pilippi 4:6, 7) Jadi aha ma muse na diulahon Jahowa lao mangurupi si Josep? Gabe “las ma roha ni sijaga hurungan i tu ibana”.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 250 ¶9
Onan
[sian kata dasar na lapatanna, “gogo asa boi marpinoppar; energi dinamis”].
Anak paduahon si Juda sian si Sua boru Kanaan. (1Mus 38:2-4; 1Kron 2:3) Abang ni si Onan i ma si Er, dang adong ianakhonna. Jadi dung dipamate Jahowa si Er alani hasalaanna, disuru si Juda ma si Onan mambuat si Tamar lao gabe istrina, i ma istri ni si Er hinan. Molo adong pe anak ni si Onan dohot si Tamar, dang didok i anak ni si Onan. Alai tong do i didok anak ni si Er. Jala anak i ma, na gabe ahli waris si Er. Alai molo dang adong anak sian si Onan dohot si Tamar, warisan i gabe tu si Onan ma. Jadi tikki mangulahon seks si Onan dohot si Tamar, “dibolongkon si Onan ma bonina”, dang dilehon ibana i tu si Tamar. On dang na lapatanna molo si Onan ber-masturbasi. Alana didok do di cerita i, tikki mangulahon seks ibana dohot istri ni abangna, dibolokkon si Onan do bonina. Alai on digoari “sanggama terputus” (coitus interruptus). Artina, na sengaja do si Onan dang olo pamasukkon bonina tu alat kelamin ni si Tamar. Ala dang dioloi ibana bapakna, tamak jala dang diihutton ibana pengaturan ni Debata taringot perkawinan ipar, dipamate Jahowa ma ibana. Ujungna, gabe so adong ma pinopparna.—1Mus 38:6-10; 46:12; 4Mus 26:19, Bibel siganup ari.
w04-IN 15/1 30 ¶4-5
Sukkun-Sukkun sian na Manjaha
Marsala do si Juda ala dang ditepati ibana janjina mangalehon si Tamar tu anakna si Sela. Marsala do ibana ala mangulahon seks dohot sahalak borua na dirippu ibana borua na so hasea. Alana Debata mandok salahak bawa holan boi mangulahon seks dohot istrina. (1 Musa 2:24) Sasittongna si Juda dang mangulahon seks dohot sahalak borua na so hasea. Jala dang diboto ibana, gabe ibana ma bapak na sah manggattihon si Sela.
Si Tamar, dang na sala ibana disi. Jadi adong dua anak ni si Tamar, dang alani na mangalakkup ibana. Jala tikki si Boas na sian Betlehem mambuat si Rut borua na sian Moab, didok akka sintua na di Betlehem do akka na denggan taringot si Peres anak ni si Tamar. Didok nasida do tu si Boas, “Pinomparmu pe, sai songon pinompar ni si Peres ma, na tinubuhon ni si Tamar di si Juda marhite sian pomparan sibasabasahonon ni Jahowa tu ho sian parompuan naposo on.” (Rut 4:12) Jala si Peres pe gabe oppung ni Jesus do.—Mateus 1:1-3; Lukas 3:23-33.
18-24 MEI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 1 MUSA 40-41
“Dipalua Jahowa do si Josep”
w15-IN 1/2 14 ¶3-4
Debata do na Boi Paboahon Lapatan ni Nipi i
Dilupahon sitahu anggur i do ra si Josep. Alai Jahowa dang hea mangalupahon ibana. Di sada tikki mandapot nipi ma si Firaun sian Jahowa. Nipi na parjolo diida ibana ma kaluar sian sunge Nil pitu lombu na mokmok jala uli. Dung i, kaluar ma muse sian sunge i pitu lombu na marniang jala roa. Dung i, diboddut lombu na marniang na pitu i ma akka lombu na mokmok i. Nipi na paduahon diida si Firaun ma tubu pitu eme na denggan jala diida ibana ma muse tubu pitu eme na malos. Dung i, diboddut pitu eme na malos i ma pitu eme na denggan i. Disi dungo ibana di na manogotna i, marsak do ibana mangingot nipi i. Jadi dijou ibana ma sude datu dohot akka halak na bisuk di Mesir lao patorakkon lapatan ni nipi i. Alai dang adong na boi paboahon lapatanna. (1 Musa 41:1-8) Dang taboto aha alana, na so diattusi nasida do lapatan ni nipi i manang na so sahata do nasida? Alai na taboto, muruk do si Firaun tu nasida. Sai naeng botoon na do lapatan ni nipi i.
Ujungna, gabe diingot sitahu anggur i ma si Josep! Manolsoli do ibana disi. dipaboa sitahu anggur i ma tu si Firaun taringot sahalak na poso na adong di penjara. Jadi dua taon naung salpu, boi do dipaboa sahalak na poso i lapatan ni nipina dohot lapatan ni nipi ni parhobas sipanganon. Dung dibege si Firaun cerita i, dijou ibana ma si Josep sian penjara.—1 Musa 41:9-13.
w15-IN 1/2 14 ¶6
Debata do na Boi Paboahon Lapatan ni Nipi i
Lomo do roha ni Jahowa mangida halak na serep marroha dohot na setia. I do alana dipaboa Jahowa lapatan ni nipi i tu si Josep, dang tu datu manang halak na bisuk di Mesir. Dipaboa si Josep do tu si Firaun sarupa do lapatan ni dua nipi i. Dua hali pe dipaboa i, lao patuduhon nungnga ditottuhon Debata na ikkon saut do i. Pitu lombu na mokmok dohot pitu eme na denggan i, lapatanna saleleng pitu taon gok ma sipanganon di Mesir. Molo pitu lombu na marniang dohot pitu eme na malos i, lapatanna saleleng pitu taon ma masa kelaparan. Jadi dung salpu pitu taon gok sipanganon, pittor masa ma pitu taon kelaparan. Saleleng masa kelaparan i, dang adong be sipanganon di Mesir.—1 Musa 41:25-32.
w15-IN 1/2 15 ¶2
Debata do na Boi Paboahon Lapatan ni Nipi i
Ditepati si Firaun do janjina. Dilehon si Firaun do tu si Josep abit sutra na uli, kalung mas, cincin, kareta harajaon, jala lomona do mangulahon manang aha pe di Mesir. (1 Musa 41:42-44) Holan di bagasan sadari muba ma ngolu ni si Josep. Sian penjara hinan, gabe tu istana. Manogot nai tahanan dope ibana, alai bornginna si Josep nungnga gabe parhuaso na paduahon di Mesir dukkon si Firaun. On patuduhon dang marisuang haporseaon ni si Josep tu Jahowa. Sai diparrohahon Jahowa do sitaonon na diadopi si Josep saleleng martaon-taon. Jahowa mangurupi ibana di tikki na pas jala marhite cara na denggan. Sasittongna aha na diulahon Jahowa on dang holan paluahon si Josep. Alai Jahowa tong do lao paradehon sada bangso, i ma bangso Israel. Taida ma taringot on di artikel na mangihut.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
w15-IN 1/11 9 ¶1-3
Diboto Hamu do?
Boasa jolo marcukkur si Josep andorang so pajuppang dohot si Firaun?
Bukku 1 Musa paboahon, dipangido si Firaun do asa si Josep hatop ro manjuppangi ibana lao paboahon lapatan ni nipina. Tikki i nungnga martaon-taon si Josep di penjara. Alani i, disangahon ibana do lao marcukkur nang pe dipangido si Firaun asa hatop ibana ro. (1 Musa 39:20-23; 41:1, 14) Songon na so penting do memang hatorangan on. Alai na manurat bukku on, lao paboahon songon dia hasomalan ni halak Mesir najolo.
Gabe hasomalan do di halak najolo lao paganjangkon misena termasuk ma halak Heber. Alai McClintock dohot Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature mandok, “Sian sude bangso Timur holan halak Mesir do na so olo paganjangkon misena.”
Holan misena do na dicukkur nasida? Di majalah Biblical Archaeology Review mandok, di piga-piga acara adat di Mesir, sahalak bawa ikkon paiashon dirina andorang so pajuppang dohot si Firaun. Songon i do tong tikki ibana naeng masuk tu kuil. I do alana dicukkur si Josep sude imbulu na adong di ulu dohot na adong di pamatangna.
w09-IN 15/11 28 ¶14
Ikkon Pattun do Naposo ni Debata
14 Najolo diajari akka natua-tua Kristen do ianakhonna asa pantun tikki di jabu. Jaha ma 1 Musa 22:7 na paboahon cara ni si Abraham makkatai tu anakna si Isak. Si Josep pe tanda do na denggan diajari natua-tuana. Alana tikki di penjara ibana pantun do tu akka tahanan na asing. (1Mus. 40:8, 14) Jala sian carana makkatai tu si Firaun, tanda do ibana na naung diajari carana makkatai tu halak na adong jabatanna.—1Mus. 41:16, 33, 34.
25-31 MEI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 1 MUSA 42-43
“Olo do si Josep Mangorom Diri”
w15-IN 1/5 13 ¶5
“Nda Guru di Debata do nang Ahu?”
Songon dia taringot si Josep? Pittor ditanda ibana do akka abangna! Tikki diida ibana akka abangna marsomba tu ibana, gabe diingot ibana ma tu na masa tikki poso ibana. Bibel mandok, “diingot ibana ma nipina i taringot tu nasida” na dilehon Jahowa tu ibana tikki poso. Di nipina i didok do di sada tikki akka abangna i ikkon marsomba do tu ibana jala tutu do i masa! (1 Musa 37:2, 5-9, Bibel siganup ari; 42:7, 9) Aha do na diulahon si Josep tikki pajuppang dohot akka abangna? Dihaol ibana do abangna manang balas dendam do ibana?
w15-IN 1/5 14 ¶1
“Nda Guru di Debata do nang Ahu?”
Dang hea ra hamu mangadopi situasi sisongon i. Alai marbada manang marsoal di keluarga, nga biasa i masa di tikkinta saonari. Molo adong parsoalanta, biasana pittor taihutton do rohatta na akkal. Alai tatiru ma si Josep, marsitutu ma hita mangihutton lomo ni roha ni Debata lao pasaehon parsoalanta. (Poda 14:12) Memang penting do mardame manang marsada dohot keluarganta. Alai na umpetting, i ma mardame tu Jahowa dohot Anakna.—Mateus 10:37.
w15-IN 1/5 14 ¶2
“Nda Guru di Debata do nang Ahu?”
Diuji si Josep do akka abangna lao mamboto songon dia roha ni halak i. Kasar do si Josep makkatai tikki i tu akka abangna jala dipakke ibana do penerjemah lao mandokhon molo akka abangna i mata-mata. Lao membela diri, diceritahon akka abangna i ma taringot keluargana. Dipaboa nasida ma muse taringot adekna na siappudan na tinggal di jabu. Alai, hira na so parduli do si Josep tu cerita ni halak i. Tutu do naeng, mangolu dope siappudanna i? On ma na dipakke si Josep lao manguji nasida. Didok ibana, “On ma pangujianku tu hamu.” Dung i didok ibana ma muse tu nasida, ikkon diida ibana do siappudan i. Setuju do ibana asa mulak akka abangna i lao mangalap na siappudan i. Alai, ikkon tinggal ma sada sian nasida.—1 Musa 42:9-20.
it-2-IN 1334 ¶1
Si Josep
Mangida akka naung masa on, gabe dirippu akka abang ni si Josep ma, on do balos ni hasalaan ni nasida ala manggadis si Josep gabe hatoban piga-piga taon naung salpu. Ala di jolo ni si Josep do nasida mambahas i. Dibege si Josep ma naung manolsoli akka abangna i, lao ma ibana manadikkon nasida huhut humatangis. Dung i dijuppangi ibana ma muse akka abangna i. Dipangido ibana ma asa tinggal si Simeon saleleng mulak nasida lao mangalap adekna na siappudan i.—1Mus 42:21-24.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 675 ¶8
Ruben
Adong do piga-piga parange ni si Ruben na denggan. Tikki naeng dibunu akka anggina si Josep, dipangido si Ruben do asa unang dipamate si Josep, alai dipamasuk tu sumur na koring. Didok roha ni si Ruben asa boi do ibana sip-sip paulakkon si Josep mulak tu bapakna. (1Mus 37:18-30) Hira-hira 20 taon dukkon i, ditudu ma nasida gabe mata-mata di Mesir. Tikki didok nasida on do balos ni hasalaan ni nasida ala manggadis si Josep, didok si Ruben ma, molo ibana dang dohot tu rencana jahat i. (1Mus 42:9-14, 21, 22) Asing ni i muse, tikki si Jakkob dang mangalehon si Benjamin lao diboan tu Mesir, dilehon si Ruben do dua anakna gabe jaminan. Didok si Ruben do, “Anakku na dua i ma bunu, molo tung so mulak ibana huboan tu ho.”—1Mus 42:37.
w04-IN 15/1 29 ¶1
Akka na Denggan sian Bukku 1 Musa—II
43:31—Boasa magigi halak Mesir rap mangan dohot halak Heber? Olo do ra on alani prasangka agama manang dirippu nasida suku nasida do na untimbo sian suku na asing. Jala magigi do halak Mesir mangida akka parmahan. (1 Musa 46:34) Alana molo di halak Mesir, kaum rendahan do akka parmahan. Asing ni i, ala terbatas do tano na boi diula, gabe lea do di halak Mesir molo mangida akka halak na mangalului duhut lao mangalehon mangan pinahanna.