IKADUWANG LIBRO NIN MGA HADI
1 Pagkagadan ni Ahab, nagrebelde sa Israel an Moab.+
2 Sarong aldaw, nahulog si Ahazias huling nabulsot siya sa garo parilyang gibo sa kahoy na nakatakop sa labot* na nasa laog kan saiyang kuwarto sa bubungan kan harong niya sa Samaria asin nairido siya. Kaya nagsugo siya nin mga mensahero asin sinabihan sinda: “Magduman kamo ki Baal-zebub na diyos kan Ekron+ asin haputon nindo kun baga mauumayan pa ako.”+ 3 Alagad an anghel ni Jehova nagsabi ki Elias*+ na Tisbita: “Sabaton mo an mga mensahero kan hadi kan Samaria asin sabihon mo sa sainda, ‘Mayo daw nin Diyos sa Israel kun kaya ki Baal-zebub na diyos kan Ekron kamo mahapot?+ 4 Kaya ini an sabi ni Jehova: “Dai ka na makakahali sa kamang hinihigdaan mo, ta siguradong magagadan ka.”’” Dangan naghali na si Elias.
5 Kan magbaralik sa saiya an mga mensahero, tulos niya sindang hinapot: “Taano ta nagbaralik kamo?” 6 Nagsimbag sinda: “May sarong lalaking nagsabat samo, asin sinabi niya, ‘Magbalik kamo sa hadi na nagsugo sa saindo asin sabihon nindo sa saiya, “Ini an sabi ni Jehova: ‘Mayo daw nin Diyos sa Israel kun kaya may mga isinugo ka tanganing maghapot ki Baal-zebub na diyos kan Ekron? Huli kaini, dai ka na makakahali sa kamang hinihigdaan mo, ta siguradong magagadan ka.’”’”+ 7 Kaya hinapot niya sinda: “Ano an itsura kan lalaki na nagsabat sa saindo asin nagsabi kan mga tataramon na ini sa saindo?” 8 Nagsimbag sinda: “May alikboy* siya na gibo sa barahibo+ saka nakapaha nin anit.”+ Tulos siyang nagsabi: “Si Elias na Tisbita idto.”
9 Dangan isinugo kan hadi an namamayo nin 50 suldados kaiba an 50 kaining tawuhan tanganing dumanan si Elias. Pag-abot kaini duman, nagtutukaw si Elias sa alituktok kan bukid. Sinabi kaini sa saiya: “Lalaking lingkod kan tunay na Diyos,+ an sabi kan hadi, ‘Bumaba ka digdi.’” 10 Alagad nagsimbag si Elias sa namamayo nin 50 suldados: “Buweno, kun lingkod ako kan Diyos, magbaba lugod an kalayo hali sa kalangitan+ asin tumtumon ka saka an 50 mong tawuhan.” Asin nagbaba an kalayo hali sa kalangitan asin tinumtom siya saka an 50 niyang tawuhan.
11 Kaya nagsugo giraray an hadi nin saro pang namamayo nin 50 suldados kaiba an 50 kaining tawuhan tanganing dumanan si Elias. Dinumanan kaini si Elias asin sinabi sa saiya: “Lalaking lingkod kan tunay na Diyos, an sabi kan hadi, ‘Bumaba ka tulos digdi.’” 12 Alagad nagsimbag si Elias sa sainda: “Kun lingkod ako kan tunay na Diyos, magbaba lugod an kalayo hali sa kalangitan asin tumtumon ka saka an 50 mong tawuhan.” Asin nagbaba an kalayo nin Diyos hali sa kalangitan asin tinumtom siya saka an 50 niyang tawuhan.
13 Dangan nagsugo giraray an hadi nin ikatulong namamayo nin 50 suldados kaiba an 50 kaining tawuhan. Alagad nagtukad an ikatulong namamayo nin 50 suldados asin nagluhod sa atubangan ni Elias tapos nakimahirak sa saiya na sinasabi: “Lalaking lingkod kan tunay na Diyos, magin mahalaga man lugod tabi sa paghiling mo an buhay ko saka an buhay kan* 50 ini na lingkod mo. 14 Buminaba na an kalayo hali sa kalangitan asin tinumtom an duwang nainot na namamayo nin 50 suldados kaiba an 50 nindang tawuhan, alagad magin mahalaga lugod ngunyan sa paghiling mo an buhay* ko.”
15 Huli kaini, sinabi kan anghel ni Jehova ki Elias: “Magbaba kang kaiba niya. Dai ka matakot sa saiya.” Kaya nagtindog siya asin nagbabang kaiba niya pasiring sa hadi. 16 Dangan sinabi ni Elias sa hadi, “Ini an sabi ni Jehova: ‘Nagsugo ka nin mga mensahero tanganing maghapot ki Baal-zebub na diyos kan Ekron.+ Taano? Mayo nin Diyos sa Israel?+ Taano ta dai ka naghapot kun ano an sasabihon niya? Huli kaini, dai ka na makakahali sa kamang hinihigdaan mo, ta siguradong magagadan ka.’” 17 Kaya nagadan siya, arog kan sinabi ni Jehova paagi ki Elias. Huling mayo nin aking lalaki si Ahazias, si Jehoram*+ an nagsalida sa saiya bilang hadi, kan ikaduwang taon ni Jehoram+ na aki ni Jehosafat na hadi kan Juda.
18 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Ahazias,+ an saiyang mga ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel?
2 Kan panahon na dadarahon na ni Jehova si Elias+ paitaas sa kalangitan* paagi sa sarong alipuros,+ naghali sa Gilgal si Elias asin Eliseo.+ 2 Sinabi ni Elias ki Eliseo: “Digdi ka lang tabi, ta pinapaduman ako ni Jehova sa Bethel.” Alagad nagsimbag si Eliseo: “Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos na si Jehova asin sa atubangan mo,* dai taka babayaan.” Kaya nagpasiring sinda sa Bethel.+ 3 Dangan an mga aki kan mga propeta* na yaon sa Bethel nagdurulok ki Eliseo asin nagsabi sa saiya: “Aram mo na? Ngunyan na aldaw kukuanon ni Jehova an saimong kagurangnan asin dai na siya magigin saimong payo.”+ Nagsimbag siya: “Aram ko na iyan. Dai na kamo magpararibok.”
4 Nagsabi ngunyan si Elias sa saiya: “Eliseo, digdi ka lang tabi, ta pinapaduman ako ni Jehova sa Jerico.”+ Alagad nagsimbag si Eliseo: “Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos na si Jehova asin sa atubangan mo,* dai taka babayaan.” Kaya nagpasiring sinda sa Jerico. 5 Dangan an mga aki kan mga propeta na yaon sa Jerico nagdurulok ki Eliseo asin nagsabi sa saiya: “Aram mo na? Ngunyan na aldaw kukuanon ni Jehova an saimong kagurangnan asin dai na siya magigin saimong payo.” Nagsimbag siya: “Aram ko na iyan. Dai na kamo magpararibok.”
6 Nagsabi ngunyan si Elias sa saiya: “Digdi ka lang tabi, ta pinapaduman ako ni Jehova sa Jordan.” Alagad nagsimbag siya: “Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos na si Jehova asin sa atubangan mo,* dai taka babayaan.” Kaya naghali sindang duwa. 7 Asin nagsurunod man sa sainda an 50 sa mga aki kan mga propeta, tapos nagtirindog sinda sa huruharayo asin nagmasid mantang an duwa nakatindog sa may tampi kan Jordan. 8 Dangan hinuba ni Elias an saiyang alikboy.*+ Linukot* niya iyan asin ipinakol sa tubig, asin nabanga an salog, kaya nagbalyo sindang duwa sa marang daga.+
9 Pagkabalyo ninda, sinabi ni Elias ki Eliseo: “Hagadon mo na kun ano an gusto mong gibuhon ko para sa saimo bago ako kuanon saimo.” Kaya sinabi ni Eliseo: “Puwede tabing mapasakuya an duwang kabtang*+ kan saimong espiritu?”+ 10 Nagsimbag siya: “Dipisil an hinahagad mo. Mangyayari iyan sa saimo kun mahiling mo ako sa panahon na kinukua ako; pero kun dai, dai iyan mangyayari.”
11 Mantang naglalakaw sindang nag-uulay-ulay, bigla na sanang pinagsuway sindang duwa nin sarong nagkakalayong karwahe na ginuguyod nin nagkakalayong mga kabayo,+ asin dinara kan alipuros si Elias pasiring sa kalangitan.*+ 12 Mantang nakatanaw si Eliseo, nagkukurahaw siya: “Ama ko, ama ko! An karwahe kan Israel asin an saiyang mga parakabayo!”+ Kan dai na niya siya mahiling, kinaputan niya an sadiri niyang bado asin ginisi iyan sa duwa.+ 13 Pagkatapos kaini, pinurot niya an nahulog na alikboy*+ ni Elias asin nagbalik siya tapos nagtindog sa pangpang kan Jordan. 14 Dangan kinaputan niya su nahulog na alikboy* ni Elias tapos pinakol niya kaiyan an tubig asin nagsabi: “Hain si Jehova na Diyos ni Elias?” Pagkapakol niya sa tubig, nabanga an salog, kaya nagbalyo si Eliseo.+
15 Kan mahiling siya sa huruharayo kan mga aki kan mga propeta sa Jerico, nagsarabi sinda: “An espiritu ni Elias yaon na ki Eliseo.”+ Kaya sinabat ninda siya asin nagduko sinda sa atubangan niya. 16 Sinabi ninda sa saiya: “Igwa digdi nin 50 may kakayahan na lalaki sa mga lingkod mo. Isugo mo tabi sinda tanganing hanapon an saimong kagurangnan. Tibaad initaas siya kan espiritu* ni Jehova tapos dinara siya sa ibabaw kan saro sa mga bukid o sa saro sa mga kababan.”+ Pero sinabi niya: “Dai na nindo sinda pagsugua.” 17 Alagad, pigparapirit ninda siya sagkod na nasupog na lang siya, kaya sinabi niya: “Sige na, isugo nindo sinda.” Isinugo ninda an 50 lalaki, asin nagparahanap an mga ini sa laog nin tulong aldaw pero dai ninda nahiling si Elias. 18 Dangan nagbalik sinda sa saiya sa Jerico,+ kun sain siya nagpipirmi. Tapos sinabi niya sa sainda: “Bakong sinabi ko na kaya saindo na dai na nindo siya paghanapon?”
19 Pag-abot nin panahon, an mga lalaki sa siyudad nagsabi ki Eliseo: “Nahihiling man kan samong kagurangnan na marahay an kinamumugtakan kan siyudad;+ pero bakong ligtas an tubig, saka an daga tagiltil.”* 20 Huli kaini sinabi niya: “Darahi ako nin sadit na bagong mangko tapos lagan nindo iyan nin asin.” Kaya dinarahan ninda siya kaiyan. 21 Dangan nagpasiring siya sa burabod kan tubig asin inapunan niya iyan nin asin,+ tapos sinabi niya: “Ini an sabi ni Jehova, ‘Pinaumayan ko na an tubig na ini. Dai na ini makakagadan o makakapabaog.’”* 22 Asin naumayan an tubig sagkod sa aldaw na ini, arog kan sinabi ni Eliseo.
23 Hali duman, nagtukad siya pasiring sa Bethel. Mantang nasa dalan, may mga aking lalaki na nagruluwas sa siyudad asin pigtuya-tuya siya+ na pauruutrong sinasabi sa saiya: “Hoy kalbo, sakat! Hoy kalbo, sakat!” 24 Kan huri, nagsalingoy siya asin hiniling sinda, tapos minaldisyon niya sinda sa ngaran ni Jehova. Dangan duwang babaying oso+ an luminuwas sa kadlagan asin ginutay-gutay sagkod na magkapiridaso an 42 sa mga aki.+ 25 Hali duman, nagpadagos siyang nagbaklay pasiring sa Bukid nin Carmel,+ asin hali duman nagbalik siya sa Samaria.
3 Kan ika-18 taon ni Hading Jehosafat kan Juda, namahala sa Samaria si Jehoram+ na aki ni Ahab bilang hadi sa Israel, asin naghadi siya sa laog nin 12 taon. 2 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, pero bakong arog karaot kan ginibo kan saiyang ama saka ina, huling hinali niya an sagradong harigi ni Baal na ginibo kan saiyang ama.+ 3 Alagad, ginibo man niya an mga kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ Dai siya nagpundo sa paggibo kaiyan.
4 Nag-aataman kaidto nin mga karnero si Mesa na hadi kan Moab, asin dati siyang nagbabayad nin 100,000 na kordero asin 100,000 na dai pa naguguntingan na lalaking karnero bilang tributo* sa hadi kan Israel. 5 Pagkagadan ni Ahab,+ nagrebelde sa hadi kan Israel an hadi kan Moab.+ 6 Kaya kan panahon na iyan, nagluwas sa Samaria si Hading Jehoram asin tiniripon niya an bilog na Israel. 7 Nagpadara man siya nin mensahe ki Hading Jehosafat kan Juda, na an sabi: “Nagrebelde sako an hadi kan Moab. Maiba ka sako sa pakikigiyera sa Moab?” Nagsimbag siya: “Iyo, maiba ako.+ Ika asin ako saro sana. An saimong banwaan asin an sakong banwaan saro sana, pati na an saimong mga kabayo asin an sakong mga kabayo.”+ 8 Dangan naghapot si Jehosafat: “Sain kita maagi?” Nagsimbag siya: “Sa kaawagan nin Edom.”
9 Dangan naghali an hadi kan Israel kaiba an hadi kan Juda saka an hadi kan Edom.+ Pagkatapos nin libot na marhay na pagbaklay sa laog nin pitong aldaw, mayo nang tubig para sa mga suldados saka sa mga ataman nindang hayop na nagsusunod sa may likudan ninda. 10 Nagsabi an hadi kan Israel: “Grabe man ini! Inapod ni Jehova an tulong hading ini para lang itao sinda sa kamot kan Moab!” 11 Kaya naghapot si Jehosafat: “Mayo digding propeta ni Jehova na mahahaputan ta kun ano an sasabihon ni Jehova?”+ Nagsimbag an saro sa mga lingkod kan hadi kan Israel: “Yaon digdi si Eliseo+ na aki ni Safat, su nagbububo kaidto nin tubig sa kamot ni Elias.”*+ 12 Dangan sinabi ni Jehosafat: “Nagtataram si Jehova paagi sa saiya.” Kaya nagpasiring sa saiya an hadi kan Israel asin si Jehosafat saka an hadi kan Edom.
13 Sinabi ni Eliseo sa hadi kan Israel: “Ano an labot ko saimo?*+ Magduman ka sa mga propeta kan saimong ama saka sa mga propeta kan saimong ina.”+ Pero sinabi sa saiya kan hadi kan Israel: “Dai, ta si Jehova an nag-apod sa tulong hading ini para itao sinda sa kamot kan Moab.” 14 Kaya sinabi ni Eliseo: “Isinusumpa ko sa ngaran ni Jehova na pamayo nin mga hukbo, an buhay na Diyos na sakong pinaglilingkudan,* kun bakong huli sa paggalang ko ki Hading Jehosafat+ kan Juda, dai taka hihilingon o iintindihon.+ 15 Sige, ikua nindo ako nin sarong paratugtog nin arpa.”*+ Pagkapuon tulos na magtugtog kan paratugtog nin arpa, an kamot ni Jehova napasa ki Eliseo.+ 16 Nagsabi siya, “Ini an sabi ni Jehova: ‘Magkalot kamo nin mga kali sa kababan* na ini, 17 huling ini an sabi ni Jehova: “Dai maduros asin dai mauran; pero mapapano nin tubig an kababan* na ini,+ asin digdi kamo mainom, kamo, an saindong mga ataman na hayop, saka an iba pa nindong mga hayop.”’ 18 Pero simpleng bagay lang ini ki Jehova,+ huling itatao man niya sa kamot nindo an Moab.+ 19 Dapat nindong laglagon an lambang siyudad na may matibay na depensa+ saka an lambang importanteng siyudad, paludon nindo an lambang marahay na kahoy, sulaton* nindo an gabos na burabod nin tubig, asin tambakan nindo nin mga gapo an lambang marahay na uma.”+
20 Asin pagkaaga, sa oras kan pagdulot nin pang-agang dulot na tipasi,+ bigla na sanang may nagbulos na tubig hali sa direksiyon kan Edom, asin napano nin tubig an kababan.
21 Nabaretaan kan gabos na Moabita na nag-arabot an mga hadi para labanan sinda, kaya tiniripon ninda an gabos na lalaking kayang magkapot nin armas,* asin puminuwesto sinda sa may linderos.* 22 Pagbangon ninda nin amay na aga, nagsusurusilyab sa ibabaw kan tubig an saldang, asin sa paghiling kan mga Moabita na nasa ibong na kampi, kulor pula an tubig na garo dugo. 23 An sabi ninda: “Dugo ini! Siguradong naggaradanan na an mga hadi paagi sa espada. Kaya, abante Moab! Kuruanon an mga samsam!”+ 24 Pag-abot ninda sa kampo kan Israel, nagruluwas an mga Israelita tapos pinunan nindang garadanon an mga Moabita asin nagdurulag an mga ini.+ Linapag ninda sinda asin ginaradan an mga Moabita sagkod sa Moab. 25 Ginaba ninda an mga siyudad, asin an kada saro sa sainda nag-apon nin gapo sa lambang marahay na uma kaya natambakan ini nin mga gapo; sinulat ninda an lambang burabod nin tubig+ asin pinalod an lambang marahay na kahoy.+ Sa katapos-tapusi, an natada sanang nakatindog iyo an pader na gapo kan Kir-hareset,+ asin pinalibutan ini kan mga paralagpitaw asin sinalakay iyan.
26 Kan mahiling kan hadi kan Moab na daog na sinda sa ralaban, iiniba niya an 700 niyang tawuhan na armado nin mga espada tanganing lumusot pasiring sa hadi kan Edom;+ pero dai ninda iyan nagibo. 27 Kaya kinua niya an saiyang panganay na aking lalaki na iyo an masalida sa saiya bilang hadi asin idinulot ini sa ibabaw kan pader bilang atang na pigtututong.+ Asin nagkaigwa nin grabeng pagkaanggot* laban sa Israel, kaya nagpundo na sinda sa pagsalakay sa hadi asin nagbalik sa saindang nasyon.
4 Ngunyan, sarong agom nin saro sa mga aki kan mga propeta+ an nag-agrangay ki Eliseo: “Gadan na an sakong agom na saimong lingkod, asin aram mo man na marhay na nagdanay siyang may pagkatakot ki Jehova.+ Alagad nag-abot su pinagkakautangan niya tanganing kuanon an duwa kong aki para magin saiyang mga uripon.” 2 Kaya sinabi ni Eliseo sa saiya: “Ano an maitatabang ko saimo? Sabiha sako, ano an igwa ka sa harong?” Nagsimbag siya: “Mayo nin ano man sa harong an saimong lingkod kundi sarong dulay* sana na may laog na lana.”+ 3 Dangan sinabi ni Eliseo: “Lumuwas ka asin maghagad ka nin mga lalagan sa gabos mong pagtaraid, mga lalagan na mayong laog. Su pinakadakul na mahahagad mo. 4 Dangan maglaog ka tapos isara nindo kan mga aki mong lalaki an pinto. Panuon mo nin lana an gabos na lalagan, asin igilid mo an mga pano na.” 5 Kaya naghali an babayi.
Kan makalaog na siya sa harong asin maisara na ninda kan mga aki niya an pinto, iinabot na sa saiya kan mga aki niya an mga lalagan, asin sige man siyang palis nin lana.+ 6 Kan mapano na an mga lalagan, sinabi niya sa saro niyang aki: “Tawi pa ako nin lalagan.”+ Pero nagsimbag an aki: “Mayo na pong lalagan.” Kaya nagpundo na sa pagbulos an lana.+ 7 Dangan nagpasiring siya sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos asin inistorya an nangyari. Asin sinabi kaini sa saiya: “Ipabakal mo an lana asin bayadan mo an saimong mga utang. Mabubuhay na kamo kan mga aki mo sa matatada.”
8 Sarong aldaw, nagpasiring si Eliseo sa Sunem,+ na diyan may sarong prominenteng babayi na nagpirit sa saiya na magkakan sa sainda.+ Sa kada mag-agi siya, naghahapit siya duman para magkakan. 9 Kaya sinabi kan babayi sa saiyang agom: “Sigurado ako na an pirming naghahapit sa sato sarong banal na lalaking lingkod nin Diyos. 10 Maggibo tabi kita nin sadit na kuwarto sa bubungan+ tapos lagan ta nin higdaan, lamesa, tukawan, saka patungan nin lampara. Dangan, sa kada pagdigdi niya sa sato, diyan siya madagos.”+
11 Sarong aldaw, nagduman siya asin naglaog sa kuwarto sa bubungan asin naghigda. 12 Dangan sinabi niya ki Gehazi+ na saiyang paralingkod: “Apuda an babaying Sunamita.”+ Kaya inapod niya an babayi, asin nagduman ini ki Eliseo. 13 Dangan sinabi ni Eliseo ki Gehazi: “Sabihon mo tabi sa saiya, ‘Napagal ka pa lugod sa pag-asikaso sa samo.+ Ano an puwede kong gibuhon para sa saimo?+ Igwa kang gustong ipakiulay ko sa hadi o sa pamayo kan hukbo para sa saimo?’”+ Alagad an simbag niya: “Nag-iistar ako kaiba kan sadiri kong mga kahimanwa.” 14 Kaya naghapot si Eliseo: “Di, ano daw an puwede kong gibuhon para sa saiya?” Nagsimbag si Gehazi: “Mayo siyang aking lalaki,+ saka an agom niya gurang na.” 15 Tulos na nagsabi si Eliseo: “Apuda siya.” Kaya inapod niya an babayi, asin nagtindog ini sa may pintuan. 16 Dangan sinabi ni Eliseo: “Sa arog kaining panahon sa sunod na taon, may kurukarga ka nang aking lalaki.”+ Pero sinabi niya: “Dai kagurangnan kong lingkod kan tunay na Diyos! Dai ka tabi magputik sa saimong lingkod.”
17 Alagad, nagbados an babayi asin nangaki nin lalaki kan suminunod na taon, sa mismong panahon na sinabi sa saiya ni Eliseo. 18 Nagdakula an aki, asin sarong aldaw, nagduman siya sa saiyang ama na kaibanan kaidto kan mga paraani. 19 Sige niyang sabi sa saiyang ama: “An payo ko, makulugon an payo ko!” Dangan sinabi kan saiyang ama sa suruguon: “Kargahon mo siya pasiring sa saiyang ina.” 20 Kaya kinarga siya kan suruguon pabalik sa saiyang ina, asin kinulkol siya kan saiyang ina sagkod udto, dangan nagadan siya.+ 21 Isinakat siya kan saiyang ina asin ihinigda sa higdaan kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos,+ tapos isinara kan ina an pinto dangan naghali. 22 Inapod kan ina an saiyang agom asin nagsabi: “Padigdiha tabi sako an saro sa mga suruguon asin ipadara mo sa saiya an saro sa mga asno, saka tugutan mo akong makapasiring tulos sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos. Mabalik man sana ako.” 23 Alagad sinabi kan saiyang agom: “Taano ta maduman ka saiya ngunyan? Bako man bagong bulan+ o sabbath.” Pero sinabi niya: “Bayai sana, mayo man dapat ikahadit.” 24 Kaya linagan niya nin kamadero* an asno asin sinabi niya sa suruguon niya: “Parikasa an asno. Dai mo pagpaluway-luwayon sagkod na dai ko sinasabi saimo.”
25 Kaya nagpasiring siya sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos na nasa Bukid nin Carmel. Kan matanaw siya sa harayo kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos, sinabi kaini ki Gehazi na saiyang paralingkod: “Hilinga! Uto su babaying Sunamita. 26 Magdalagan ka tabi para sabaton siya tapos haputon mo siya, ‘Kumusta ka? Kumusta an agom mo? Kumusta an aki mo?’” Nagsimbag an babayi: “Marahay man an kamugtakan mi.” 27 Pag-abot niya sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos na nasa bukid, kinaputan niya tulos an mga bitis kaini.+ Kaya ruminani si Gehazi tanganing pahalion siya, pero sinabi kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos: “Pabayai lang siya, grabe kaya an kamunduan niya.* Pero dai ko aram kun taano, ta dai iyan sinabi sa sako ni Jehova.” 28 Dangan sinabi kan babayi: “Naghagad daw ako sa kagurangnan ko nin aking lalaki? Bakong sinabi ko, ‘Dai mo ako pagpaasahon sa wara’?”+
29 Sinabi tulos ni Eliseo ki Gehazi: “Ihagkos mo sa habayan* mo an saimong bado+ tapos darahon mo an sugkod ko asin maghali ka. Kun may masabatan ka, dai mo siya pagkumustahon; asin kun may magkumusta saimo, dai mo siya pagsimbagon. Lakaw na asin ibugtak mo sa lalawgon* kan aki an sugkod ko.” 30 Nagsabi an ina kan aki: “Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos na si Jehova asin sa atubangan mo,* dai ako mapuli kun dai ka mag-iba.”+ Kaya nagtindog si Eliseo asin nag-iba sa saiya. 31 Nag-inot sa sainda si Gehazi asin ibinugtak niya sa lalawgon kan aki an sugkod, pero dai naggirong o naghiro an aki.+ Nagbalik siya tanganing sabaton si Eliseo asin nagsabi: “Dai nagmata an aki.”
32 Pag-abot ni Eliseo sa harong, nasa higdaan niya an gadan na aki.+ 33 Naglaog siya asin sinarahan an pinto. Sindang duwa sana kan aki an nasa laog, asin nagpuon siyang mamibi ki Jehova.+ 34 Dangan nagsakat siya sa higdaan asin duminapa sa aki. Ilinapat niya an saiyang nguso sa nguso kan aki, an saiyang mga mata sa mga mata kan aki, saka an saiyang mga palad sa mga palad kan aki asin nagdanay siyang nakadapa sa saiya, asin nagpuon nang uminit an hawak* kan aki.+ 35 Naglakaw siya nin pabalik-balik sa laog kan harong. Pagkatapos, nagsakat siya sa higdaan asin duminapa giraray sa aki. Pitong beses na naghatsing an aki, dangan iminuklat kaini an mga mata.+ 36 Inapod ni Eliseo si Gehazi asin sinabihan: “Apuda an babaying Sunamita.” Kaya inapod niya an babayi asin nagpasiring ini ki Eliseo. Dangan sinabi ni Eliseo: “Kargaha na an aki mo.”+ 37 Asin naglaog ini asin suminubsob sa may pamitisan ni Eliseo, tapos nagduko ini sa salog sa atubangan niya. Dangan kinarga kaini an saiyang aki asin nagluwas.
38 Kan magbalik si Eliseo sa Gilgal, igwa nin tiggutom duman.+ Nakatukaw sa atubangan niya an mga aki kan mga propeta,+ asin sinabi niya sa saiyang paralingkod:+ “Ilaag mo na sa kalayo an dakulang lutuan asin magluto kang linaga para sa mga aki kan mga propeta.” 39 Kaya saro sa sainda an nagpasiring sa kalangtadan tanganing mangua nin tanom na malva, asin may nahiling siyang layas na balagon asin nangua siya kan mga bunga kaini sagkod na mapano an saiyang bado. Dangan nagbalik siya asin giniris niya an mga ini tapos ibinuntog sa lutuan, pero dai niya aram kun ano an mga ini. 40 Pagkatapos, isinerbi na ninda ini sa mga lalaki, alagad kan manamitan ninda an linaga, nagkurahaw sinda: “Lalaking lingkod kan tunay na Diyos, igwang hilo* an laog kan lutuan.” Asin dai ninda iyan makakan. 41 Kaya sinabi ni Eliseo: “Ikua nindo akong diit na harina.” Pagkaapon niya kaiyan sa laog kan lutuan, sinabi niya: “Iserbi na nindo ini sa mga tawo.” Asin mayo nang ano man na nakakaraot an yaon sa laog kan lutuan.+
42 May nag-abot na lalaki hali sa Baal-salisa,+ asin dinarahan niya an lalaking lingkod kan tunay na Diyos nin 20 tinapay na gibo sa inot na mga bunga nin sebada,+ saka sarong bag nin bagong mga tipasi.+ Dangan nagsabi si Eliseo: “Itao mo ini sa mga tawo para makakakan sinda.” 43 Alagad nagsabi an saiyang paralingkod: “Paano ko ini pagkakaniguon sa 100 na lalaki?”+ Nagsimbag siya: “Itao mo ini sa mga tawo para makakakan sinda, ta ini an sabi ni Jehova, ‘Makakan sinda asin may matatada pa.’”+ 44 Kaya ilinaag niya ini sa atubangan ninda, tapos nagkakan sinda asin may natada pa,+ arog kan sinabi ni Jehova.
5 Si Naaman na pamayo kan hukbo kan hadi kan Siria sarong prominenteng lalaki na iginagalang kan saiyang kagurangnan, huling paagi sa saiya itinao ni Jehova an kapangganahan* kan Siria. Saro siyang matibay na parapakilaban, dawa may leproso siya.* 2 Sa saro sa mga pagsalakay kan mga Siriano, nabihag ninda an sarong daragita hali sa nasyon nin Israel asin nagin suruguon ini kan agom ni Naaman. 3 Sinabi kaini sa amo niyang babayi: “Kun makakaduman lang kuta sa propeta+ na nasa Samaria an sakong kagurangnan, papaumayan niya an saiyang leproso!”+ 4 Kaya nagpasiring siya* sa saiyang kagurangnan asin isinabi an sinabi kan daragitang hali sa Israel.
5 Dangan sinabi kan hadi kan Siria ki Naaman: “Lakaw na ngunyan! Mapadara man ako nin surat para sa hadi kan Israel.” Kaya naghali siya asin nagdara siya nin sampulong talentong* pirak, 6,000 na pidasong bulawan, asin sampulong padis nin bado. 6 Dinara niya sa hadi kan Israel an surat. Arog kaini an nakasurat: “Kasabay kan surat na ini, pinadiyan ko an lingkod kong si Naaman tanganing paumayan mo an leproso niya.” 7 Pagkabasa kan hadi kan Israel sa surat, tulos niyang ginisi an saiyang bado asin nagsabi: “Ano ako, Diyos na kayang gumadan o magligtas nin buhay?+ Pinadigdi niya an tawong ini asin sinasabi sa sako na paumayan ko daa an leproso kaini! Maski kamo makakapagsabi na naghahanap siya nin iwal.”
8 Alagad kan mabaretaan ni Eliseo na lalaking lingkod kan tunay na Diyos na ginisi kan hadi kan Israel an bado kaini, nagpadara tulos siya nin mensahe sa hadi: “Taano ta ginisi mo an bado mo? Padigdiha tabi siya sako tanganing maaraman niyang may propeta sa Israel.”+ 9 Kaya nag-abot si Naaman kaiba an saiyang mga kabayo saka mga karwaheng panggiyera asin nagtindog sa may pintuan kan harong ni Eliseo. 10 Pero, nagsugo si Eliseo nin mensahero tanganing sabihon sa saiya: “Magduman ka sa Jordan+ asin maglubog ka nin pitong beses+ tanganing maumayan an kublit* mo, asin magigin malinig ka.” 11 Huli kaini, naanggot si Naaman, dangan naghali na nagsasabi: “Sabi ko sa sadiri ko, ‘Maluwas siya para sabaton ako asin matindog digdi tapos maapod sa pangaran ni Jehova na saiyang Diyos, dangan iyayawyaw niya sa ibabaw kan leproso an saiyang kamot tanganing maumayan ini.’ 12 Bako daw na an Abana saka Farpar na mga salog sa Damasco,+ mas marahay pa kisa sa gabos na salog sa Israel? Dai daw ako puwedeng duman na lang maglubog asin magin malinig?” Kaya naghali siyang grabe an kaanggutan.
13 Nagdurulok sa saiya an mga lingkod niya asin nagsabi: “Ama ko, kun an ipagibo sa saimo kan propeta sarong dipisil na bagay, bako daw na gigibuhon mo iyan? Kaya, gurano pa daw ngunyan na sinabi niya lang saimo, ‘Ilubog mo an sadiri mo asin magin malinig’?” 14 Kaya luminugbo siya sa Jordan asin ilinubog an sadiri nin pitong beses, arog kan sinabi kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos.+ Dangan, naumayan an saiyang kublit* na nagin siring sa kublit* nin sarong aki,+ asin nagin malinig siya.+
15 Pagkatapos kaiyan, nagbalik siya sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos,+ siya asin an gabos niyang tawuhan,* asin nagtindog siya sa atubangan niya asin nagsabi: “Aram ko na ngunyan na mayo nin Diyos sain man sa bilog na daga kundi sa Israel sana.+ Akua tabi an regalo* hali sa saimong lingkod.” 16 Alagad sinabi ni Eliseo: “Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos na si Jehova na sakong pinaglilingkudan,* dai ko iyan aakuon.”+ Pinirit niya siya na akuon iyan pero padagos siyang nagsayuma. 17 Sa katapos-tapusi, sinabi ni Naaman: “Kun dai, tawan mo lugod tabi an saimong lingkod nin daga hali sa nasyon na ini, su kayang ikarga sa duwang mula,* huling an saimong lingkod dai na maatang nin dulot na pigtututong o nin sarong atang sa siisay man na iba pang diyos apuwera ki Jehova. 18 Pero patawadon lugod ni Jehova an saimong lingkod kun manungod sa bagay na ini: Pag minalaog sa harong* ni Rimon an sakong kagurangnan tanganing magluhod duman, nakakapot siya sa takyag ko, kaya kaipuhan ko man na magluhod sa harong ni Rimon. Patawadon lugod tabi ni Jehova an saimong lingkod pag magluhod ako sa harong ni Rimon huli kaini.” 19 Kaya sinabi niya sa saiya: “Maghali kang may katuninungan.” Pagkahali niya asin kan huruharayo na siya, 20 si Gehazi+ na paralingkod ni Eliseo na lalaking lingkod kan tunay na Diyos+ nagsabi sa sadiri: ‘Pinahali lang kan kagurangnan ko an Sirianong ining si Naaman+ asin dai inako an dinara kaini. Isinusumpa ko sa ngaran kan buhay na Diyos na si Jehova, lalapagon ko siya asin makua ako sa saiya nin maski ano.’ 21 Kaya linapag ni Gehazi si Naaman. Kan mahiling ni Naaman na may naglalapag sa saiya, nagbaba siya sa karwahe niya tanganing sabaton siya asin naghapot: “May problema?” 22 Nagsimbag siya: “Mayo man. Isinugo kaya ako kan kagurangnan ko. Ipinapasabi niya, ‘May nag-arabot sa sako, ngunyan pa sana, na duwang hoben na lalaki hali sa mga aki kan mga propeta sa kabukidan nin Efraim. Tawan mo tabi sinda nin sarong talentong pirak saka duwang padis nin bado.’”+ 23 Nagsabi si Naaman: “Sige, duwang talento na an kuanon mo.” Pigparapirit niya si Gehazi,+ asin ilinaog niya sa duwang sako an duwang talentong pirak saka duwang padis nin bado. Asin itinao niya ini sa duwa niyang lingkod tanganing sinda an magdara kaini sa inutan ni Gehazi.
24 Pag-abot ni Gehazi sa Ofel,* kinua na niya ini sa sainda asin ilinaog sa harong, tapos pinapuli na niya an mga lalaki. Pagkahali ninda, 25 naglaog siya asin nagtindog sa kataid kan saiyang kagurangnan. Hinapot siya ni Eliseo: “Sain ka hali Gehazi?” Pero nagsimbag siya: “Mayo man nin dinumanan an saimong lingkod.”+ 26 Sinabi sa saiya ni Eliseo: “Paghuna mo dai ko aram na nagbaba an lalaki sa karwahe niya para sabaton ka? Ini daw an panahon para mag-ako nin pirak o mag-ako nin mga gubing o mga tanuman nin olibo o mga ubasan o mga karnero o mga baka o mga suruguon na lalaki o mga suruguon na babayi?+ 27 Kaya an leproso ni Naaman+ mapapasaimo asin sa mga gikan mo sagkod lamang.” Dangan tulos na naghali sa atubangan niya si Gehazi asin nagluwas ini na saro nang may leproso na siring kaputi nin niyebe.+
6 Sinabi ki Eliseo kan mga aki kan mga propeta:+ “Hilinga! Saditon na para sa sato an lugar na ini na pig-iistaran ta. 2 Padumanon mo tabi kami sa Jordan. An kada saro samo makua nin sarong troso duman, asin magibo kami duman nin maiistaran ta.” Nagsimbag siya: “Sige.” 3 Nakiulay an saro sa sainda: “Puwede ka tabing mag-iba sa saimong mga lingkod?” Nagsimbag siya: “Sige, maiba ako.” 4 Kaya nag-iba siya sa sainda. Nag-abot sinda sa Jordan asin nagpuon na magpalod nin mga kahoy. 5 Kan pinapalod kan saro sa sainda an sarong kahoy, nahulog sa tubig an tarom kan patok, kaya nagkurahaw siya: “Kagurangnan, sinublian lang idto!” 6 Naghapot an lalaking lingkod kan tunay na Diyos: “Sain nahulog?” Kaya itinukdo niya kun sain. Dangan nagputol si Eliseo nin sarong pidaso nin kahoy asin iinapon iyan duman asin pinalataw an tarom kan patok. 7 Sinabi ni Eliseo sa saiya: “Kuanon mo na.” Kaya inabot iyan kan lalaki asin kinua.
8 Kan panahon na iyan, nakigiyera sa Israel an hadi kan Siria.+ Kinonsulta niya an saiyang mga lingkod asin nagsabi: “Makampo ako kaiba nindo sa arog kaini asin sa arog kaiyan na lugar.” 9 Dangan nagpadara nin mensahe sa hadi kan Israel an lalaking lingkod kan tunay na Diyos,+ na sinasabi: “Likayan mo an lugar na ini, ta diyan maagi an mga Siriano.” 10 Kaya nagpadara nin mensahe an hadi kan Israel sa mga tawuhan niyang yaon sa lugar na pinapalikayan sa saiya kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos. Pauruutro siyang pinatanidan ni Eliseo, asin nagkapirang beses* niyang linikayan an lugar na idto.+
11 Huli kaini, naanggot na marhay an hadi* kan Siria, kaya ipinaapod niya an saiyang mga lingkod asin tinaraman sinda: “Sabihon nindo sako! Siisay digdi sato an kakampi kan hadi kan Israel?” 12 Nagsimbag an saro sa mga lingkod niya: “Mayo tabi, kagurangnan kong hadi! Si Eliseo na propeta sa Israel an nagsasabi sa hadi kan Israel kan mga bagay na pigtataram mo sa laog kan saimong kuwarto.”+ 13 Nagsabi an hadi: “Aramon nindo kun hain siya tanganing magsugo ako nin mga tawuhan na madakop saiya.” Pagkatapos, ibinareta sa saiya: “Yaon siya sa Dotan.”+ 14 Kaya nagpadara siya tulos duman nin mga kabayo saka mga karwaheng panggiyera asin nin sarong dakulang hukbo. Banggi sindang nag-abot duman asin pinalibutan ninda an siyudad.
15 Kan magbangon nin amay an paralingkod kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos asin magpasiring sa luwas, nahiling niyang an siyudad napapalibutan nin sarong hukbo na may mga kabayo asin karwaheng panggiyera. Sinabihan niya tulos siya: “Kagurangnan! Anong gigibuhon ta?” 16 Pero sinabi niya: “Dai ka matakot!+ Mas dakul an kaiba ta kisa sa mga kaiba ninda.”+ 17 Dangan namibi si Eliseo: “O Jehova, buksan mo tabi an saiyang mga mata tanganing mahiling niya.”+ Binuksan tulos ni Jehova an mga mata kan paralingkod asin nahiling kaini na an kabukidan sa palibot ni Eliseo pano nin mga kabayo saka mga karwaheng panggiyera na nagkakalayo.+
18 Kan mag-abante na an mga Siriano, namibi si Eliseo ki Jehova: “Butahon mo tabi an mga tawong* ini.”+ Kaya binuta niya sinda, arog kan pakiulay ni Eliseo. 19 Dangan sinabi sa sainda ni Eliseo: “Bako man ini an dalan, saka bako ini an siyudad. Sumunod kamo sako; dadarahon ko kamo sa lalaking pighahanap nindo.” Alagad dinara niya sinda sa Samaria.+
20 Pag-abot ninda sa Samaria, namibi si Eliseo: “O Jehova, buksan mo tabi an saindang mga mata tanganing makahiling sinda.” Kaya binuksan ni Jehova an saindang mga mata, asin nahiling nindang nasa laog sinda kan Samaria. 21 Kan mahiling sinda kan hadi kan Israel, sinabi niya ki Eliseo: “Ama ko, garadanon ko na sinda? Garadanon ko na sinda?” 22 Pero sinabi niya: “Dai mo sinda paggadanon. Ta’no, an mga bihag na nadadakop mo paagi sa saimong espada saka pana ginagadan mo? Tawan mo sinda nin tinapay saka tubig tanganing makakakan sinda asin makainom+ tapos makabalik sa saindang kagurangnan.” 23 Kaya naghanda siya nin dakulang bangkete para sa sainda, asin nagkarakan sinda asin nag-irinom. Pagkatapos, pinahali na niya sinda tanganing makabalik sa saindang kagurangnan. Dai na giraray nagbalik pa sa nasyon nin Israel an mga grupo nin mga nananakyadang tropa nin mga Siriano.+
24 Kan huri, tinipon ni Ben-hadad na hadi kan Siria an bilog niyang hukbo* asin nagpasiring sa Samaria asin sinalikupan ini.+ 25 Kaya nagkaigwa nin grabeng tiggutom+ sa Samaria, asin padagos nindang sinalikupan ini sagkod na an presyo kan payo nin sarong asno+ magin 80 pidasong pirak, asin an presyo nin un-kuartong* takad na cab* nin ipot nin salampati magin 5 pidaso nin pirak. 26 Mantang nag-aagi sa ibabaw kan pader an hadi kan Israel, may sarong babayi na nagkurahaw sa saiya: “Tabangi kami, kagurangnan kong hadi!” 27 Nagsimbag an hadi: “Kun si Jehova ngani dai ka tinatabangan, sain ako makakakua nin maitatabang sa saimo? Sa paghuna mo makakakua ako sa ginikan? Sa pugaan nin ubas o sa pugaan na panglana?” 28 Hinapot siya kan hadi: “Ano an problema mo?” Nagsimbag an babayi: “Sabi kaya sako kan babaying ini, ‘Itao mo an aki mong lalaki, asin kakanon ta siya ngunyan na aldaw, tapos sa aga, su aki kong lalaki na man an kakakanon ta.’+ 29 Kaya linaga mi an aki ko tapos kinakan mi.+ Kan sunod na aldaw, sinabi ko saiya, ‘Itao mo an aki mong lalaki ta siya na man an kakanon ta.’ Pero itinago niya an aki niya.”
30 Pagkadangog kan hadi sa sinabi kan babayi, ginisi niya an saiyang bado.+ Kan mag-agi siya sa ibabaw kan pader, nahiling kan mga tawo na may sulot siyang telang sako sa irarom kan saiyang bado.* 31 Dangan nagsabi siya: “Padusahan lugod ako nin Diyos nin magabat kun dai mapugutan ngunyan na aldaw si Eliseo na aki ni Safat!”+
32 Nagtutukaw kaidto si Eliseo sa laog kan saiyang harong, asin nagtutukaw man na kaiba niya an kamagurangan. May isinugong tawuhan an hadi na maiinot sa saiya, pero bago pa makaabot ki Eliseo an mensahero, sinabi niya sa kamagurangan: “Ining aking ini nin paragadan+ may isinugo tanganing pugutan ako. Abangan nindo pag nag-abot an mensahero, sarahan nindo asin pugulan an pinto tanganing dai siya makalaog. Dai nindo nadadangog an tanog kan mga lakad kan kagurangnan niyang nakasunod sa saiya?” 33 Mantang nagtataram pa siya sa sainda, nag-abot saiya an mensahero. Dangan nag-abot an hadi asin nagsabi: “Hali ki Jehova an kapahamakan na ini. Taano ta maghahalat pa ako ki Jehova?”
7 Sinabi ngunyan ni Eliseo, “Dangugon nindo an sinabi ni Jehova. Ini an sabi ni Jehova: ‘Sa arog kaining oras sa aga, sa may trangkahan* kan Samaria, an presyo nin sarong takad na seah* nin pinong harina magigin na sanang sarong siklo,* asin an presyo nin duwang takad na seah nin sebada magigin na sanang sarong siklo.’”+ 2 Huli kaini, an ayudanteng pinagkakatiwalaan kan hadi nagsabi sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos: “Dawa pa buruksan ni Jehova an mga sagop* sa kalangitan, mangyayari daw talaga ini?”*+ Nagsimbag siya: “Mahihiling ini kan saimo mismong mga mata,+ pero dai ka makakakakan diyan.”+
3 May apat na lalaking may leproso sa may trangkahan kan siyudad,+ asin nagsabi sinda sa kada saro: “Taano ta magpaparatukaw na sana kita digdi sagkod na magadan? 4 Kun malaog kita sa siyudad mantang may tiggutom diyan,+ magagadan kita diyan. Asin kun magpaparatukaw na sana kita digdi, magagadan man kita. An maray kaini, maglaog kita sa kampo kan mga Siriano. Kun dai ninda kita gadanon, di maray. Pero kun gadanon ninda kita, di magadan kita.” 5 Kaya naghali sinda pagkabanggi tanganing maglaog sa kampo kan mga Siriano. Pag-abot ninda sa sagkudan kan kampo, mayong katawo-tawo duman.
6 Pinangyari kaya ni Jehova na makadangog an mga nasa kampo kan mga Siriano nin nagdadangadang na mga karwaheng panggiyera asin mga kabayo—tanog nin sarong dakulang hukbo.+ Kaya sinabi ninda sa kada saro: “Binayadan kan hadi kan Israel an mga hadi kan mga Hiteo asin an mga hadi kan Ehipto para salakayon kita!” 7 Kaya tulos sindang nagbarangon asin nagdurulag kan banggi. Binarayaan ninda an saindang mga tolda, mga kabayo, mga asno, asin dai nahiro an bilog na kampo. Nagdurulag sinda tanganing iligtas an saindang buhay.*
8 Pag-abot kan mga lalaking may leproso sa sagkudan kan kampo, naglaog sinda sa saro sa mga tolda asin nagkakan saka nag-inom. Kinurua ninda diyan an mga plata,* bulawan, saka mga bado tapos naghali sinda asin itinago an mga iyan. Dangan nagbalik sinda asin naglaog sa saro pang tolda. Kinurua man ninda su mga gamit na yaon diyan tapos naghali sinda asin itinago an mga iyan.
9 Kan huri, sinabi ninda sa kada saro: “Sala ining piggigibo ta. Dapat tang sabihon sa iba an marahay na baretang ini! Kun masilensiyo sana kita asin hahalaton ta pang magmaagahon, siguradong mapapadusahan kita. Mus na, ibareta ta ini sa harong kan hadi.” 10 Kaya naghali sinda asin nagkurahaw sa mga bantay kan trangkahan kan siyudad tanganing ibareta sa sainda: “Naglaog kami sa kampo kan mga Siriano, pero mayong katawo-tawo duman. Mayo lamang kaming nadangog ni sarong boses. Mga kabayo sana saka asnong nakagarakod an yaon duman asin binarayaan na sana su mga tolda.” 11 Nagkurahaw tulos an mga bantay sa trangkahan, asin ibinareta ninda ini sa harong kan hadi.
12 Nagbangon tulos an hadi kan bangging idto asin nagsabi sa saiyang mga lingkod: “Sasabihon ko saindo an pinaplano kan mga Siriano laban sa sato. Aram nindang gurutom kita+ kaya naghali sinda sa kampo tanganing magtago sa kalangtadan, tapos iniisip ninda, ‘Maruluwas sinda sa siyudad, tapos dadakupon ta sindang buhay asin lalaugon ta an siyudad ninda.’”+ 13 Dangan saro sa saiyang mga lingkod an nagsabi: “Magsugo ka tabi nin mga tawuhan para gamiton an lima sa nagkataradang kabayo digdi sa siyudad. Tutal, kun magadan sinda, pareho man sana ta magagadan man lang sinda arog kan gabos na Israelitang nagdanay digdi. Magagadan man sana sinda arog kan gabos na Israelitang nagkagaradan na. Kaya isugo ta sinda tanganing aramon kun ano talaga an nangyari.” 14 Kaya nagkua sinda nin duwang karwaheng ginuguyod nin mga kabayo, asin isinugo sinda kan hadi na magduman sa kampo kan mga Siriano, na sinasabi: “Sige, magduman kamo asin hilingon nindo kun anong nangyari.” 15 Sinundan ninda an mga ini sagkod sa may Jordan, tapos nahiling ninda sa dalan an dakulon na bado saka kagamitan na pig-arapon kan mga Siriano kan tarantang nagdudurulag an mga ini. Nagbalik an mga mensahero asin ibinareta ini sa hadi.
16 Kaya nagruluwas an banwaan asin sinamsaman an kampo kan mga Siriano. Huli kaini, an presyo nin sarong takad na seah nin pinong harina nagin na sanang sarong siklo, asin an presyo nin duwang takad na seah nin sebada nagin na sanang sarong siklo, arog kan sinabi ni Jehova.+ 17 Itinalaga kan hadi na mamahala sa trangkahan an ayudanteng pinagkakatiwalaan niya, pero nagkaturungtungan siya kan mga tawo sa may trangkahan kaya siya nagadan, arog mismo kan sinabi sa hadi kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos kan magduman sa saiya an hadi. 18 Nangyari nanggad an mismong sinabi sa hadi kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos: “Sa arog kaining oras sa aga, sa may trangkahan kan Samaria, an presyo nin duwang takad na seah nin sebada magigin na sanang sarong siklo, asin an presyo nin sarong takad na seah nin pinong harina magigin na sanang sarong siklo.”+ 19 Pero bago kaini, sinabi kan ayudante kan hadi sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos: “Dawa pa buruksan ni Jehova an mga sagop* sa kalangitan, mangyayari daw talaga ini?”* Asin an isinimbag ni Eliseo: “Mahihiling ini kan saimo mismong mga mata, pero dai ka makakakakan diyan.” 20 Ini mismo an nangyari sa saiya huling nagkaturungtungan siya kan mga tawo sa may trangkahan kaya siya nagadan.
8 Sinabi ni Eliseo sa babayi na ina kan aking lalaking binuhay niya:+ “Maghali kamo, ika saka an saimong pamilya, asin mag-istar kamo bilang dayuhan sain man na lugar nindo kayang mag-istar, ta sinabi ni Jehova na magkakaigwa nin tiggutom+ sa nasyon sa laog nin pitong taon.” 2 Kaya naghali an babayi asin ginibo an sinabi kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos. Naghali siya kaiba an saiyang pamilya asin nag-istar sinda sa daga kan mga Filisteo+ sa laog nin pitong taon.
3 Pakalihis kan pitong taon, nagbalik an babayi hali sa daga kan mga Filisteo asin nagduman sa hadi tanganing makiulay na ibalik saiya an saiyang harong saka uma. 4 Kaulay kaidto kan hadi si Gehazi na paralingkod kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos. An sabi kan hadi: “Iistorya mo tabi sako su gabos na pambihirang bagay na ginibo ni Eliseo.”+ 5 Kan iniistorya na niya sa hadi kun paano binuhay ni Eliseo an gadan,+ nag-abot an babayi na ina kan aki na binuhay ni Eliseo, asin nakiulay ini sa hadi tanganing ibalik saiya an saiyang harong saka uma.+ Tulos na sinabi ni Gehazi: “Kagurangnan kong hadi, siya su babayi, asin ini su aki niya na binuhay ni Eliseo.” 6 Kaya hinapot kan hadi an babayi, asin inistorya kaini an nangyari. Dangan tinugon kan hadi an sarong opisyal sa palasyo para tabangan an babayi, na sinasabi: “Ibalik saiya an gabos niyang pagsadiri saka bayadan siya sa gabos na produkto kan uma puon kan siya maghali digdi sagkod ngunyan.”
7 Nagpasiring si Eliseo sa Damasco+ kan may hilang si Ben-hadad+ na hadi kan Siria. Kaya ibinareta sa hadi: “Yaon digdi an lalaking lingkod kan tunay na Diyos.”+ 8 Sinabi kan hadi ki Hazael:+ “Magdara ka nin regalo asin makipaghilingan ka sa lalaking lingkod kan tunay na Diyos.+ Maghapot ka ki Jehova paagi saiya. Ihapot mo, ‘Mararahay daw ako sa hilang kong ini?’” 9 Naghali si Hazael tanganing makipaghilingan ki Eliseo asin nagdara siya nin mga regalo. Nagdara siya kan gabos na klase nin marahay na bagay sa Damasco, asin ikinarga iyan sa 40 kamelyo. Pag-abot niya, nagtindog siya sa atubangan ni Eliseo asin nagsabi: “Isinugo ako kan saimong aking si Ben-hadad na hadi kan Siria, asin ipinapahapot niya sa saimo, ‘Mararahay daw ako sa hilang kong ini?’” 10 Nagsimbag sa saiya si Eliseo: “Magpuli ka asin sabihon mo saiya, ‘Siguradong mararahay ka,’ pero ihinayag sa sako ni Jehova na siguradong magagadan siya.”+ 11 Asin pigparahiling siya ni Eliseo sagkod na mapasupog na lugod siya. Dangan nagtangis an lalaking lingkod kan tunay na Diyos. 12 Naghapot si Hazael: “Taano ta nagtatangis an sakong kagurangnan?” Nagsimbag siya: “Aram ko kaya kun anong karatan an gigibuhon mo sa banwaan nin Israel.+ Susuluon mo an mga lugar nindang may matibay na depensa, gagadanon mo paagi sa espada an matitibay nindang mga suldados, ipupurusak mo an mga aki ninda sagkod na magkapiridaso, asin wawakwakon mo an tulak kan mga bados.”+ 13 Nagsabi si Hazael: “Paano magigibo kan saimong lingkod, na saro man sanang ayam, an arog kaiyan na bagay?” Alagad nagsabi si Eliseo: “Ihinayag sako ni Jehova na magigin hadi ka kan Siria.”+
14 Dangan binayaan niya si Eliseo asin nagbalik sa saiyang kagurangnan. Naghapot ini sa saiya: “Anong sinabi saimo ni Eliseo?” Nagsimbag siya: “Sinabi niya sako na siguradong mararahay ka.”+ 15 Alagad kan suminunod na aldaw, nagkua si Hazael nin sarong kobrekama asin ibinuntog iyan sa tubig, tapos itinahob* sa lalawgon kan hadi sagkod na magadan ini.+ Asin si Hazael an nagsalida sa saiya bilang hadi.+
16 Kan ikalimang taon ni Jehoram+ na aki ni Ahab na hadi kan Israel, mantang naghahadi pa kaidto sa Juda si Jehosafat, namahala bilang hadi sa Juda si Jehoram+ na aki ni Jehosafat. 17 An edad niya kan siya magin hadi 32 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin walong taon. 18 Inarog niya an mga ginibo kan mga hadi kan Israel,+ arog kan ginibo kan pamilya* ni Ahab,+ huli ta nagin agom niya an aki ni Ahab;+ asin padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova.+ 19 Alagad dai gusto ni Jehova na laglagon an Juda alang-alang ki David na saiyang lingkod,+ huling nanuga siya sa saiya na pirming matao sa saiya+ nin lampara asin sa saiyang mga aki.
20 Sa panahon kan saiyang pamamahala, nagrebelde sa Juda an Edom+ asin nagtalaga sinda nin sadiri nindang hadi.+ 21 Kaya nagbalyo si Jehoram sa Zair kaiba an gabos niyang karwahe. Banggi siyang nagsalakay asin nadaog niya an mga Edomita na nakapalibot sa saiya saka sa saiyang mga komandante kan mga karwahe. Nagdurulagan an mga suldados pasiring sa mga tolda ninda. 22 Pero padagos na nagrebelde an Edom sa Juda sagkod sa aldaw na ini. Nagrebelde man an Libna+ kan panahon na idto.
23 Asin an iba pang nangyari sa buhay ni Jehoram, an gabos niyang ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 24 Dangan nagadan* si Jehoram asin ilinubong sa Siyudad ni David sa kaibanan kan saiyang mga apuon.+ Asin si Ahazias+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
25 Kan ika-12 taon ni Jehoram na aki ni Ahab na hadi kan Israel, nagin hadi sa Juda si Ahazias na aki ni Hading Jehoram.+ 26 An edad ni Ahazias kan siya magin hadi 22 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin sarong taon. An saiyang ina iyo si Atalia+ na makuapo* ni Hading Omri+ kan Israel. 27 Inarog niya an mga ginibo kan pamilya ni Ahab+ asin padagos na ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, arog kan ginibo kan pamilya ni Ahab, huli ta paryente siya kan pamilya ni Ahab.+ 28 Kaya nag-iba siya ki Jehoram na aki ni Ahab tanganing makigiyera ki Hading Hazael kan Siria duman sa Ramot-gilead,+ pero tinamaan kan mga Siriano si Jehoram.+ 29 Kaya nagbalik si Hading Jehoram sa Jezreel+ tanganing magparahay sa mga sinapar niyang tama sa mga Siriano duman sa Rama kan makipaglaban siya ki Hading Hazael kan Siria.+ Nagpasiring sa Jezreel si Ahazias na aki ni Jehoram na hadi kan Juda tanganing bisitahon si Jehoram na aki ni Ahab huling may mga tama* ini.
9 Dangan inapod kan propetang si Eliseo an saro sa mga aki kan mga propeta asin sinabihan ini: “Ihagkos mo sa saimong habayan an saimong bado, asin kuanon mo an lalagan na ini na may laog na lana asin darahon mo tulos sa Ramot-gilead.+ 2 Pag-abot mo duman, hanapon mo si Jehu+ na aki ni Jehosafat na aki ni Nimsi. Maglaog ka asin pasuwayon mo siya sa iba pang mga namamayo,* tapos darahon mo siya sa pinakatagong kuwarto. 3 Dangan kuanon mo an lalagan nin lana asin ibubo mo iyan sa saiyang payo tapos sabihon mo saiya, ‘Ini an sabi ni Jehova: “Linalahidan* taka na magin hadi sa Israel.”’+ Pagkatapos, buksan mo an pinto asin maghali ka na tulos.”
4 Kaya nagpasiring sa Ramot-gilead an aki nin propeta. 5 Pag-abot niya, nakaturukaw duman an mga namamayo kan hukbo. Nagsabi siya: “May mensahe tabi ako saimo, O namamayo.” Naghapot si Jehu: “Kiisay samo?” Nagsabi siya: “Para saimo tabi, O namamayo.” 6 Kaya nagtindog si Jehu asin naglaog sa harong. Ibinubo kan aki nin propeta sa payo ni Jehu an lana asin sinabi sa saiya, “Ini an sabi ni Jehova na Diyos kan Israel: ‘Linalahidan taka na magin hadi kan banwaan ni Jehova, kan Israel.+ 7 Puhuon mo an pamilya* kan kagurangnan mong si Ahab, asin ibabalos ko an dugo kan mga lingkod kong propeta saka kan gabos na iba pang lingkod ni Jehova na ginadan ni Jezebel.+ 8 Asin mapapara an bilog na pamilya ni Ahab; asin uubuson ko sa pamilya ni Ahab an gabos na lalaki,* dawa pa an mga mayong kalaban-laban asin maluya sa Israel.+ 9 Asin gigibuhon ko sa pamilya ni Ahab an arog kan ginibo ko sa pamilya* ni Jeroboam+ na aki ni Nebat asin sa pamilya* ni Baasa+ na aki ni Ahias. 10 Kun manungod ki Jezebel, kakakanon siya nin mga ayam sa daga na sakop kan Jezreel,+ asin mayo nin siisay man na malubong sa saiya.’” Pagkatapos, binukasan niya an pinto asin naghali tulos.+
11 Kan magbalik si Jehu sa iba pang mga namamayo kan hukbo kan hadi, hinapot siya ninda: “May problema? Taano ta dinumanan ka kan buang idto?” Nagsimbag siya sa sainda: “Midbid man baga nindo an tawong idto; kun anu-ano na sana an pigsasabi niya.” 12 Pero sinabi ninda: “Bakong totoo an sinasabi mo samo! Sige na, sabihon mo na tabi.” Dangan sinabi niya: “Ini an sinabi niya sako, tapos sinabi pa niya, ‘Ini an sabi ni Jehova: “Linalahidan taka na magin hadi kan Israel.”’”+ 13 Kaya dali-dali nindang kinurua an kanya-kanya nindang bado asin ihinapin an mga ini sa hagyan tanganing tungtungan niya.+ Pinatanog ninda an hamudyong asin nagsarabi: “Si Jehu nagin hadi!”+ 14 Pagkatapos, nakipagkumplutan laban ki Jehoram si Jehu+ na aki ni Jehosafat na aki ni Nimsi.
Yaon kaidto sa Ramot-gilead+ si Jehoram kaiba an hukbo kan Israel huling idinedepensa ninda an Israel laban sa pagsalakay ni Hazael+ na hadi kan Siria. 15 Kan huri, nagbalik sa Jezreel+ si Hading Jehoram tanganing magpaumay sa mga sinapar niyang tama sa mga Siriano kan makipaglaban siya ki Hading Hazael kan Siria.+
Sinabi ngunyan ni Jehu: “Kun kampi kamo sako,* dai nindo pagtugutan na may makadulag hali sa siyudad asin magsumbong kaini sa Jezreel.” 16 Dangan nagsakay si Jehu sa karwahe niya asin nagpasiring sa Jezreel, huling yaon duman si Jehoram na nakahigda dahil sa saiyang mga tama, asin nainot nang nagpasiring si Hading Ahazias kan Juda ki Jehoram para dalawon ini. 17 Mantang nakatindog an bantay sa ibabaw kan tore sa Jezreel, nahiling niyang padangadang an dakulang grupo nin mga tawuhan ni Jehu. Tulos siyang nagsabi: “May nahihiling akong sarong dakulang grupo nin kalalakihan.” Nagsabi si Jehoram: “Isugo mo an sarong kabalyero para sabaton sinda tapos ipahapot mo, ‘Katuninungan an tuyo kan pagdigdi mo?’” 18 Kaya naghali an parakabayo asin sinabat siya asin nagsabi: “Ini an sabi kan hadi, ‘Katuninungan an tuyo kan pagdigdi mo?’” Pero sinabi ni Jehu: “Ano man an aram mo sa ‘katuninungan’? Magpasiring ka sa likudan ko asin magsunod ka sako!”
Dangan ibinareta kan bantay sa hadi: “Nakaabot sa sainda an mensahero, pero dai pa siya nagbabalik.” 19 Kaya nagsugo siya nin saro pang parakabayo, na nagsabi man kan makaabot ini sa sainda: “Ini an sabi kan hadi, ‘Katuninungan an tuyo kan pagdigdi mo?’” Pero sinabi ni Jehu: “Ano man an aram mo sa ‘katuninungan’? Magpasiring ka sa likudan ko asin magsunod ka sako!”
20 Dangan ibinareta kan bantay sa hadi: “Nakaabot siya sa sainda, pero dai pa siya nagbabalik, asin an pagpadalagan kan saindang namamayo garo pagpadalagan ni Jehu na makuapo* ni Nimsi, ta makaskason siyang magpadalagan.” 21 Nagsabi si Jehoram: “Ihanda an karwahe!” Kaya ihinanda an saiyang karwaheng panggiyera. Dangan nagsakay sa kanya-kanya nindang karwaheng panggiyera si Hading Jehoram kan Israel asin si Hading Ahazias+ kan Juda tanganing sabaton si Jehu. Nasabat ninda siya sa may lote ni Nabot+ na Jezreelita.
22 Pagkahiling ni Jehoram ki Jehu, sinabi tulos niya: “Katuninungan an tuyo kan pagdigdi mo, Jehu?” Alagad sinabi niya: “Paano man magkakaigwa nin katuninungan kun yaon pa an pakikisaro* kan saimong ina na si Jezebel+ saka an dakul niyang pangkukulam?”+ 23 Pinabirik tulos ni Jehoram an saiyang karwahe tanganing magdulag, asin sinabi niya ki Ahazias: “Nalansi kita, Ahazias!” 24 Kinua ni Jehu an saiyang pana asin pinana si Jehoram sa may likod, asin luminagbas sa saiyang puso an pana. Nagadan siya sa laog kan saiyang karwaheng panggiyera. 25 Dangan sinabi ni Jehu ki Bidkar na saiyang ayudante: “Alsaha siya asin itapok* mo sa lote ni Nabot na Jezreelita.+ Tandaan mo, nakasakay kitang duwa* kaidto sa mga karwaheng nasa likod kan saiyang amang si Ahab kan sabihon mismo ni Jehova an mensaheng ini laban sa saiya:+ 26 ‘“Nahiling ko kasuudma an dugo ni Nabot+ asin an dugo kan saiyang mga aking lalaki,” an sabi ni Jehova, “asin isinusumpa ko, sisingilon taka+ sa mismong loteng ini,” an sabi ni Jehova.’ Kaya alsaha na siya asin itapok mo sa lote, arog kan sinabi ni Jehova.”+
27 Kan mahiling ni Hading Ahazias+ kan Juda an nangyayari, nagdulag siya asin nag-agi sa dalan na harani sa dakulang hardin.* (Kan huri, linapag siya ni Jehu asin sinabi: “Gadanon man nindo siya!” Kaya inatake ninda siya mantang sakay nin karwahe patukad sa Gur, na harani sa Ibleam.+ Pero padagos siyang nagdulag pasiring sa Megido asin duman siya nagadan. 28 Dangan isinakay siya kan saiyang mga lingkod sa sarong karwahe asin nagpasiring sa Jerusalem, tapos ilinubong ninda siya sa saiyang lubungan sa Siyudad ni David+ sa kaibanan kan saiyang mga apuon. 29 Nagin hadi si Ahazias+ sa Juda kan ika-11 taon ni Jehoram na aki ni Ahab.)
30 Kan mag-abot si Jehu sa Jezreel,+ nabaretaan ini ni Jezebel.+ Kaya nagbugtak siya nin itom na kulorete sa saiyang mga mata asin inayusan niya an saiyang buhok, dangan nagdungaw sa bintana. 31 Kan maglaog si Jehu sa trangkahan, sinabi ni Jezebel: “Naparahay daw si Zimri, su guminadan sa kagurangnan niya?”+ 32 Nagtangad si Jehu sa bintana asin sinabi niya: “Siisay an kampi sako? Siisay?”+ Tulos na may duwa o tulong opisyal kan palasyo an nagdungaw sa saiya. 33 Sinabi niya: “Ihulog nindo siya!” Kaya ihinulog ninda siya, asin tuminuprik an saiyang dugo sa lanob saka sa mga kabayo, tapos tinimak-timakan siya kan mga kabayo ni Jehu. 34 Pagkatapos kaini, naglaog si Jehu asin nagkakan saka nag-inom. Dangan sinabi niya: “Asikasuhon tabi nindo idtong isinumpang babayi tapos ilubong nindo. Tutal, aki man siya nin hadi.”+ 35 Pero kan dumanan ninda siya para ilubong, mayo na sindang nanumpungan kundi bungo na sana niya asin mga bitis saka mga palad.+ 36 Kan magbalik sinda asin sinabi ini ki Jehu, sinabi niya: “Nautob an sinabi ni Jehova+ paagi kan saiyang lingkod na si Elias na Tisbita, ‘Sa daga na sakop kan Jezreel, kakakanon nin mga ayam an laman ni Jezebel.+ 37 Asin an bangkay ni Jezebel magigin garo udo sa ibabaw kan daga na sakop kan Jezreel, tanganing dai ninda masabi: “Ini si Jezebel.”’”
10 May 70 aking lalaki si Ahab+ sa Samaria. Kaya naggibo si Jehu nin mga surat asin ipinadara iyan sa Samaria, sa mga halangkaw na opisyal* kan Jezreel, sa kamagurangan,+ asin sa mga nag-aataman kan mga aki ni Ahab.* An sabi sa surat: 2 “Yaon sa saindo an mga aking lalaki kan saindong kagurangnan, siring man an mga karwaheng panggiyera, mga kabayo, siyudad na may matibay na depensa, asin mga armas. Pag-abot sa saindo kan surat na ini, 3 pumili kamo nin pinakamatibay saka pinakaangay* na magin hadi sa mga aking lalaki kan saindong kagurangnan asin patukawon nindo siya sa trono kan saiyang ama. Dangan makipaglaban kamo alang-alang sa pamilya kan saindong kagurangnan.”
4 Alagad nagkatarakot sinda asin nagsabi: “Kun duwang hadi ngani dai siya nadaog,+ kita pa kaya?” 5 Kaya ipinadara kan namamahala sa palasyo,* kan gobernador kan siyudad, kan kamagurangan, asin kan mga nag-aataman kan mga aki kan hadi an mensaheng ini ki Jehu: “Mga lingkod mo kami, asin gigibuhon mi an gabos na sabihon mo samo. Mayo kaming gigibuhon na hadi. Bahala ka tabi kun ano an gusto mong gibuhon.”
6 Dangan pinadarahan niya sinda nin ikaduwang surat, na nagsasabi: “Kun kampi kamo sako asin gusto nindong magsunod sako, darahon nindo sako sa Jezreel sa arog kaining oras sa aga an mga payo kan mga aking lalaki kan saindong kagurangnan.”
An 70 aking lalaki kan hadi nasa kaibanan kaidto kan mga respetadong mga lalaki kan siyudad na nag-aataman sa sainda. 7 Kan mabasa ninda an surat, tulos nindang kinurua an mga aking lalaki kan hadi asin ginaradan an mga ini, 70 lalaki,+ asin ilinaag ninda sa mga basket an mga payo kaini dangan ipinadara an mga iyan sa saiya sa Jezreel. 8 Dangan naglaog an mensahero asin sinabi sa saiya: “Dinara ninda an mga payo kan mga aking lalaki kan hadi.” Kaya sinabi niya: “Pagduwahon nindong tumpok an mga iyan asin ibugtak nindo sa may trangkahan kan siyudad sagkod sa aga.” 9 Pagluwas niya pagkaaga, nagtindog siya sa atubangan kan bilog na banwaan asin nagsabi: “Mayo kamong kasalan.* Iyo, nakipagkumplutan ako laban sa kagurangnan ko, asin ginadan ko siya,+ pero siisay an naggadan sa gabos na ini? 10 Kaya, dapat nindong maaraman na mayo ni sarong tataramon ni Jehova na sinabi ni Jehova laban sa pamilya* ni Ahab an dai mauutob,*+ asin ginibo ni Jehova an sinabi niya paagi sa lingkod niyang si Elias.”+ 11 Apuwera diyan, ginaradan ni Jehu an gabos na natada sa pamilya ni Ahab sa Jezreel, siring man an gabos na respetadong lalaking naglilingkod sa saiya, an saiyang mga amigo, asin an saiyang mga saserdote,+ sagkod na mayo na nin natadang buhay sa siisay man na may koneksiyon sa saiya.+
12 Dangan naghali si Jehu asin nagpasiring sa Samaria. Naagihan niya sa dalan an harong na gakudan* na ginagamit kan mga pastor. 13 Nakasabatan ni Jehu duman an mga tugang na lalaki ni Hading Ahazias+ kan Juda, asin hinapot niya sinda, “Siisay kamo?” Nagsimbag sinda: “Mga tugang kami ni Ahazias. Pababa kami para kumustahon an mga aki kan hadi asin an mga aki kan inang reyna.”* 14 Tulos niyang sinabi: “Dakupon sindang buhay!” Kaya dinakop nindang buhay an mga ini asin ginaradan harani sa kalot na istakan nin tubig kan harong na gakudan, 42 na lalaki. Mayo siyang itinadang buhay ni saro sa mga ini.+
15 Paghali niya duman, nakasabatan niya si Jehonadab+ na aki ni Recab,+ na padangadang man para sabaton siya. Kan kumustahon* niya siya, sinabi niya sa saiya: “Bilog* daw an puso mo para sa sako, kun paanong bilog* an puso ko para sa saimo?”
Nagsimbag si Jehonadab: “Iyo.”
“Kun iyo, iabot mo sako an kamot mo.”
Kaya iinabot niya sa saiya an kamot niya, asin binutong siya ni Jehu pasakat sa saiyang karwahe. 16 Dangan sinabi ni Jehu: “Umiba ka sako asin hilingon mo an dai ko pagtugot na magkaigwa nin kaagaw si* Jehova.”+ Kaya pinasakay niya siya sa saiyang karwaheng panggiyera. 17 Dangan nakaabot siya sa Samaria, asin ginaradan niya an gabos na natada sa pamilya ni Ahab sa Samaria sagkod na maubos niya sinda,+ arog kan sinabi ni Jehova ki Elias.+
18 Dugang pa, tinipon ni Jehu an bilog na banwaan asin sinabi sa sainda: “Diit sana an ginibo ni Ahab para sambahon si Baal,+ pero si Jehu, mas dakul an gigibuhon niya para sambahon si Baal. 19 Kaya padigdihon nindo sa sako an gabos na propeta ni Baal,+ an gabos na parasamba niya, saka an gabos na saserdote niya.+ Siguraduhon nindong mayong kulang maski saro, ta may dakula akong atang para ki Baal. An siisay man na mayo digdi, gagadanon.” Alagad pakana man sana ini ni Jehu tanganing puhuon an mga parasamba ni Baal.
20 Sinabi pa ni Jehu: “Magdeklarar kamo nin* sarong sagradong pagtiripon para ki Baal.” Kaya idineklarar ninda iyan. 21 Dangan nagpadara si Jehu nin mensahe sa bilog na Israel, asin nag-arabot an gabos na parasamba ni Baal. Mayo ni saro an dai nag-abot. Nagralaog sinda sa harong* ni Baal,+ asin napano an harong ni Baal sagkod sa mag-ibong na puro. 22 Sinabi niya sa namamahala sa sarayan kan mga bado: “Magluwas ka nin mga bado para sa gabos na parasamba ni Baal.” Kaya ilinuwas niya an mga bado para sa sainda. 23 Dangan naglaog sa harong ni Baal si Jehu asin si Jehonadab+ na aki ni Recab. Sinabi niya sa mga parasamba ni Baal: “Hilingon nindong marhay saka siguraduhon na mayo nin mga parasamba ni Jehova digdi, dapat mga parasamba sana ni Baal.” 24 Sa katapos-tapusi, nagralaog na sinda tanganing magdulot nin mga atang asin nin mga dulot na pigtututong. Naipuwesto na ni Jehu sa luwas an 80 sa saiyang mga tawuhan asin sinabi sa sainda: “Kun may makadulag sa mga ipinapagadan ko sa saindo, buhay nindo an magigin karibay.”*
25 Pakaatang niya kan dulot na pigtututong, sinabi ni Jehu sa mga guwardiya* saka sa mga ayudante niya: “Magralaog kamo asin garadanon nindo sinda! Dai nindo pabayaan na may makadulag ni saro!”+ Kaya ginaradan sinda kan mga guwardiya saka kan mga ayudante paagi sa espada asin iinapon sa luwas an mga bangkay ninda. Dagos-dagos sinda sa paggadan sagkod sa pinakalaog na santuwaryo* kan harong ni Baal. 26 Dangan ilinuwas ninda an mga sagradong harigi+ kan harong ni Baal asin sinurulo ini gabos.+ 27 Ginaba ninda an sagradong harigi+ ni Baal saka an harong ni Baal+ asin ginibo ninda iyan na kasilyasan sagkod sa aldaw na ini.
28 Kaya pinuho ni Jehu sa Israel an pagsamba ki Baal. 29 Alagad, dai suminuway si Jehu sa mga kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel may koneksiyon sa mga bulawan na ugbon na baka na nasa Bethel asin Dan.+ 30 Kaya sinabi ni Jehova ki Jehu: “Huling mahusay an ginibo mo asin ginibo mo kun ano an tama sa sakong paghiling kan isagibo mo an gabos na gusto kong mangyari sa harong ni Ahab,+ apat na henerasyon kan saimong mga aki an matukaw sa trono kan Israel.”+ 31 Pero dai nagin maingat si Jehu. Dai niya sinunod nin bilog na puso an Katugunan ni Jehova na Diyos kan Israel.+ Dai siya suminuway sa mga kasalan ni Jeroboam na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+
32 Kan panahon na idto, padiit-diit nang binabawasan* ni Jehova an teritoryo kan Israel. Pirming sinasalakay ni Hazael an bilog na teritoryo kan Israel,+ 33 puon sa Jordan pasiring sa sirangan—an bilog na daga nin Gilead na iniistaran kan tribo ni Gad, kan tribo ni Ruben, asin kan tribo ni Manases.+ Kaiba digdi an teritoryo puon sa Aroer, na harani sa Kababan* nin Arnon, sagkod sa Gilead asin Basan.+
34 Asin an iba pang nangyari sa buhay ni Jehu, an gabos niyang ginibo saka pambihirang mga gibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel? 35 Dangan nagadan* si Jehu, asin ilinubong ninda siya sa Samaria; asin si Jehoahaz+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi. 36 An lawig* kan pamamahala ni Jehu sa Samaria bilang hadi sa Israel 28 taon.
11 Kan mahiling kan ina ni Ahazias na si Atalia+ na gadan na an saiyang aki,+ ginaradan niya an gabos na tagapagmana kan trono kan hadi.*+ 2 Alagad, si Jehoseba na aking babayi ni Hading Jehoram asin tugang ni Ahazias, kinua si Jehoas+ na aki ni Ahazias asin idinulag siya hali sa mga aking lalaki kan hadi na gagaradanon, tapos itinago niya siya sa sarong tagong kuwarto kaiba an paraaling kaini. Nagibo nindang maitago siya ki Atalia, kaya dai siya nagadan. 3 Nagdanay siyang kaiba niya sa laog nin anom na taon, na nakatago sa harong ni Jehova, mantang namamahala sa nasyon si Atalia.
4 Kan ikapitong taon, ipinaapod ni Jehoiada an mga namamayo nin mananggatos kan mga guwardiyang Cariano asin kan mga guwardiya* kan palasyo+ asin pinaduman niya sinda sa saiya sa harong ni Jehova. Naggibo siya nin kasunduan* sa sainda asin pinasumpa niya sinda duman sa harong ni Jehova na dai pagbalgahon an kasunduan. Dangan ipinahiling niya sa sainda an aki kan hadi.+ 5 Ipinagbuot niya sa sainda: “Ini an gigibuhon nindo: Pagtuluhon nindong grupo an saro nindong dibisyon na nakaiskedyul na magbantay sa Sabbath. An inot na grupo iyo an mabantay na marhay sa harong* kan hadi,+ 6 an ikaduwang grupo mapuwesto sa Trangkahan kan Pundasyon, asin an ikatulong grupo mapuwesto sa trangkahan na nasa likod kan mga guwardiya kan palasyo. Masurusalida kamo sa pagbantay sa harong. 7 An duwa nindong dibisyon na dai kutana nakaiskedyul na magbantay sa Sabbath iyo an mabantay na marhay sa harong ni Jehova tanganing proteksiyunan an hadi. 8 Dapat nakapalibot kamo sa hadi asin dapat may mga armas an kada saro sa saindo. Gadanon nindo an siisay man na gustong lumusot sa raya nindo. Ibanan nindo an hadi sain man siya magduman.”*
9 Ginibo kan mga namamayo nin mananggatos+ kun ano an mismong ipinagbuot ni Jehoiada na saserdote. Kaya tinipon kan kada saro sa sainda an saindang mga tawuhan na nakaiskedyul na magbantay sa Sabbath, pati an mga dai nakaiskedyul na magbantay sa Sabbath, asin nagpasiring sinda ki Jehoiada na saserdote.+ 10 Dangan itinao kan saserdote sa mga namamayo nin mananggatos an mga garod* saka mga bilog na kalasag na mga nagin pagsadiri ni Hading David, na nasa harong ni Jehova. 11 Asin an mga guwardiya kan palasyo,+ na kada saro may mga armas, nagduruman na sa kanya-kanya nindang puwesto, puon sa tuong parte kan harong sagkod sa walang parte kan harong, harani sa altar+ asin sa harong, sa palibot kan hadi. 12 Dangan ilinuwas ni Jehoiada an aki kan hadi+ asin ibinugtak sa payo kaini an korona* saka ipinatong man sa payo kaini an* Patotoo,*+ asin ginibo ninda siyang hadi asin linahidan siya. Nagparalakpakan sinda asin nagsarabi: “Mabuhay an hadi!”+
13 Kan madangog ni Atalia an ribok kan mga tawong nagdadaralagan, tulos niyang dinumanan an mga tawo na nasa harong ni Jehova.+ 14 Dangan nahiling niyang nakatindog duman an hadi harani sa harigi uyon sa kinaugalian.+ Kaiba kan hadi an mga namamayo saka an mga paratrumpeta,+ asin nag-uurugma an bilog na banwaan* asin nagpapatanog sinda nin mga trumpeta. Huli kaini, ginisi ni Atalia an saiyang bado asin nagkurahaw: “Kurumplutan! Kurumplutan!” 15 Pero ipinagbuot kan saserdoteng si Jehoiada sa mga namamayo kan mananggatos,+ na mga ninombrahan na mamahala sa hukbo: “Iluwas nindo siya sa raya kan mga suldados, asin an siisay man na magsunod sa saiya gadanon nindo sa espada!” Huling nainot nang sinabi kan saserdote: “Dai nindo siya paggadanon sa harong ni Jehova.” 16 Kaya dinakop ninda siya, asin kan madara na ninda siya sa lugar kun sain minalaog sa harong* kan hadi+ an mga kabayo, ginadan ninda siya duman.
17 Dangan naggibo si Jehoiada nin tipan sa pag-ultanan ni Jehova asin kan hadi saka kan banwaan,+ na padagos sindang magigin banwaan ni Jehova. Naggibo man siya nin tipan sa pag-ultanan kan hadi asin kan banwaan.+ 18 Pagkatapos kaini, nagduruman sa harong* ni Baal an bilog na banwaan* asin ginaraba an mga altar kaini,+ biyong pinarasa an mga imahen kaini,+ asin ginadan sa atubangan kan mga altar si Mattan na saserdote ni Baal.+
Dangan nagnombra an saserdote nin mga mamamahala sa harong ni Jehova.+ 19 Dugang pa, iiniba niya an mga namamayo nin mananggatos,+ an mga guwardiyang Cariano, an mga guwardiya kan palasyo,+ asin an bilog na banwaan* tanganing ihatod an hadi hali sa harong ni Jehova, asin nag-agi sinda sa trangkahan kan mga guwardiya kan palasyo asin nakaabot sa harong* kan hadi. Dangan nagtukaw an hadi sa trono kan mga hadi.+ 20 Kaya nag-urugma an bilog na banwaan* asin nagin matuninong an siyudad, huling nagadan na ninda si Atalia paagi sa espada sa harong kan hadi.
21 Siyete anyos si Jehoas+ kan siya magin hadi.+
12 Kan ikapitong taon ni Jehu,+ nagin hadi si Jehoas+ asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 40 taon. An saiyang ina iyo si Zibiah na taga Beer-sheba.+ 2 Padagos na ginibo ni Jehoas kun ano an tama sa paghiling ni Jehova sa bilog na panahon na tinutukduan siya ni Jehoiada na saserdote. 3 Alagad, yaon pa man giraray an mga halangkaw na lugar,+ asin an banwaan nag-aatang pa man giraray asin nagdudulot nin atang na aso sa mga halangkaw na lugar.
4 Sinabi ni Jehoas sa mga saserdote: “Kuanon nindo an gabos na kuwarta na dinadara sa harong ni Jehova bilang banal na mga dulot+—an buhis na dapat bayadan nin sarong tawo,+ an mga nareresibing kuwarta hali sa mga tawong nagpromesa may koneksiyon sa sadiri* ninda o sa iba, asin an gabos na kuwartang gikan sa pusong itinatao nin lambang saro para sa harong ni Jehova.+ 5 Personal na kukuanon iyan kan mga saserdote sa mga nagdodonar sa sainda* asin gagamiton ninda iyan tanganing hirahayon an harong, sain man may mahiling na raot.”*+
6 Alagad kan ika-23 na taon ni Hading Jehoas, dai pa man giraray nahihirahay kan mga saserdote an raot sa harong.+ 7 Kaya ipinaapod ni Hading Jehoas si Jehoiada+ na saserdote saka an iba pang saserdote asin sinabi sa sainda: “Taano ta dai nindo hinihirahay an raot sa harong? Bako na lugod kamo an magkapot kan kuwarta hali sa mga nagdodonar sa saindo, kundi itao nindo an kuwarta sa mga mahirahay kan harong.”*+ 8 Kaya nag-uyon an mga saserdote na bako na sinda an makapot kan kuwarta hali sa mga tawo asin na bako na sinda an responsable sa paghirahay sa harong.
9 Nagkua si Jehoiada na saserdote nin sarong kahon,+ linabutan an takop kaiyan, asin itinaid iyan sa altar na nasa bandang tuo kun an saro palaog sa harong ni Jehova. Diyan ihinuhulog kan mga saserdoteng bantay sa pintuan an gabos na kuwartang dinadara sa harong ni Jehova.+ 10 Pag nahiling nindang dakulon nang kuwarta sa kahon, minaduman an sekretaryo kan hadi saka an halangkaw na saserdote tanganing kolektahon* saka bilangon an kuwarta na dinara sa harong ni Jehova.+ 11 An nabilang na kuwarta ineentrega ninda sa mga inasignaran na mamahala sa mga patrabaho sa harong ni Jehova. Dangan ibinabayad man ninda iyan sa mga karpintero saka sa mga paratugdok na nagtatrabaho sa harong ni Jehova,+ 12 siring man sa mga mason saka sa mga paratabas nin gapo. Nagbakal man sinda nin mga kahoy saka mga tinabas na gapo na kaipuhan sa paghirahay kan raot sa harong ni Jehova. Ginamit man ninda an kuwarta sa gabos na iba pang gastuson sa paghirahay kan harong.
13 Alagad, an kuwarta na dinara sa harong ni Jehova dai ginamit sa paggibo nin mga platang planggana, mga panggunting nin mitsa, mga mangko, mga trumpeta,+ o ano pa man na bulawan o platang kagamitan para sa harong ni Jehova.+ 14 Kundi, itinatao lang ninda iyan sa mga nagtatrabaho, asin ginamit ninda iyan sa paghirahay kan harong ni Jehova. 15 Dai na ninda hinahagadan nin kuwenta an mga lalaking pig-eentregahan ninda kan kuwarta para ibayad sa mga trabahador, huling mapagtitiwalaan sinda.+ 16 Pero dai dinadara sa harong ni Jehova an kuwartang itinatao para sa mga dulot para sa pagkakasala+ asin an kuwartang itinatao para sa mga dulot para sa kasalan, huling para sa mga saserdote iyan.+
17 Kan panahon na idto sinalakay ni Hazael+ na hadi kan Siria an Gat,+ asin nasakop niya iyan. Pagkatapos kaini, nagdesisyon siyang salakayon an* Jerusalem.+ 18 Huli kaini, kinua ni Hading Jehoas kan Juda an gabos na banal na dulot na pinabanal kan saiyang mga apuon na mga hadi kan Juda na si Jehosafat, Jehoram, saka Ahazias, siring man an sadiri niyang banal na mga dulot saka an gabos na bulawan na yaon sa mga sarayan nin kayamanan sa harong ni Jehova asin sa harong* kan hadi, tapos ipinadara an mga iyan ki Hazael na hadi kan Siria.+ Kaya dai na kaini sinalakay an Jerusalem.
19 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jehoas, an gabos niyang ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 20 Alagad, nagkurumplutan laban sa saiya an saiyang mga lingkod,+ asin ginadan ninda si Jehoas sa harong kan Bulod-bulod,*+ sa dalan na pababa sa Sila. 21 An mga lingkod niyang si Jozacar na aki ni Simeat saka si Jehozabad na aki ni Somer an naggadan sa saiya.+ Ilinubong ninda siya sa Siyudad ni David sa kaibanan kan saiyang mga apuon, asin si Amazias na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.+
13 Kan ika-23 na taon ni Jehoas+ na aki ni Ahazias+ na hadi kan Juda, nagpuon na mamahala sa Samaria si Jehoahaz na aki ni Jehu+ bilang hadi kan Israel, asin naghadi siya sa laog nin 17 taon. 2 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, asin inarog niya an kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ Dai siya suminuway diyan. 3 Kaya naanggot na marhay si Jehova+ sa Israel.+ Asin itinao niya sinda sa kamot ni Hading Hazael+ kan Siria asin sa kamot ni Ben-hadad+ na aki ni Hazael sa gabos nindang aldaw.
4 Pag-abot nin panahon, nakimahirak si Jehoahaz ki* Jehova, asin dinangog siya ni Jehova, huling nahiling niya an pang-aapi kan hadi kan Siria sa Israel.+ 5 Kaya nagtao si Jehova sa Israel nin sarong paraligtas+ tanganing patalingkason sinda sa kamot kan Siria, asin nag-istar na giraray an mga Israelita sa saindang mga harong arog kan dati.* 6 (Alagad, dai sinda suminuway sa kasalan kan pamilya* ni Jeroboam na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ Padagos nindang ginibo an kasalan na ini,* asin nagdanay man na nakatindog sa Samaria an sagradong poste.)*+ 7 An natada na sana sa hukbo ni Jehoahaz 50 parakabayo, 10 karwahe, asin 10,000 na suldados, huling linaglag sinda kan hadi kan Siria+ asin tinimak-timakan na garo alpog sa panahon nin pagginik.+
8 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jehoahaz, an gabos niyang ginibo saka pambihirang mga gibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel? 9 Dangan nagadan* si Jehoahaz, asin ilinubong ninda siya sa Samaria;+ asin si Jehoas na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
10 Kan ika-37 taon ni Hading Jehoas kan Juda, nagpuon na mamahala sa Samaria si Jehoas+ na aki ni Jehoahaz bilang hadi kan Israel, asin naghadi siya sa laog nin 16 na taon. 11 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova. Dai siya suminuway sa gabos na kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ Padagos niyang ginibo an* mga kasalan na ini.
12 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jehoas, an gabos niyang ginibo saka pambihirang mga gibo asin kun paano siya nakipaglaban ki Hading Amazias kan Juda,+ bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel? 13 Dangan nagadan* si Jehoas, asin si Jeroboam*+ an nagtukaw sa saiyang trono. Asin ilinubong si Jehoas sa Samaria sa kaibanan kan mga hadi kan Israel.+
14 Kan magkahilang si Eliseo+ na ikinagadan niya kan huri, dinalaw siya ni Jehoas na hadi kan Israel. Nagtangis siya asin nagsabi: “Ama ko, ama ko! An karwahe kan Israel asin an saiyang mga parakabayo!”+ 15 Dangan sinabi sa saiya ni Eliseo: “Kumua ka nin busog saka mga pana.” Kaya nagkua siya nin busog saka mga pana. 16 Sinabi niya sa hadi kan Israel: “Kaputan mo an busog.” Kaya kinaputan niya an busog, dangan ipinatong ni Eliseo an saiyang mga kamot sa mga kamot kan hadi. 17 Dangan sinabi niya: “Bukasan mo an bintana na nakaatubang sa sirangan.” Kaya binukasan niya iyan. Tapos, sinabi ni Eliseo: “Pumana ka!” Kaya nagpana siya. Asin sinabi ni Eliseo: “An pana nin kapangganahan* ni Jehova, an pana nin kapangganahan* laban sa Siria! Papabagsakon* mo sa Afek+ an Siria sagkod na lubos mo sindang malaglag.”
18 Pagkatapos, sinabi niya: “Kuana an mga pana,” asin kinua niya an mga iyan. Dangan sinabi niya sa hadi kan Israel: “Pakula an daga.” Kaya pinakol niya an daga nin tulong beses, tapos nagpundo na siya. 19 Kaya naanggot sa saiya an lalaking lingkod kan tunay na Diyos asin tinaraman siya: “Dapat lima o anom na beses mong pinakol an daga! Mapapabagsak mo kutana an Siria sagkod na lubos mo sindang malaglag. Pero ngunyan, tulong beses mo sanang mapapabagsak an Siria.”+
20 Pagkatapos kaini, nagadan si Eliseo asin ilinubong. Igwang mga tropa nin mga parasamsam na Moabita+ na minaabot sa nasyon sa kada pagpupuon kan taon.* 21 Kan an nagkapirang lalaki may ilinulubong na sarong lalaki, nahiling ninda an tropa nin mga parasamsam. Kaya tulos nindang iinapon an bangkay sa lugar na linubngan ki Eliseo asin nagdurulag. Kan makaduta* an bangkay kan lalaki sa mga tulang ni Eliseo, nabuhay an lalaki+ asin nagtindog.
22 Inapi ni Hading Hazael+ kan Siria an Israel+ sa bilog na panahon ni Jehoahaz. 23 Alagad, pinahilingan sinda ni Jehova nin kabuutan saka pagkahirak+ asin pinagmalasakitan niya sinda huli sa tipan niya ki Abraham,+ Isaac,+ asin Jacob.+ Habo niya sindang laglagon, asin dai niya sinda pinapalayas sa saiyang atubangan sagkod sa aldaw na ini. 24 Kan magadan si Hading Hazael kan Siria, si Ben-hadad na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi. 25 Dangan si Jehoas na aki ni Jehoahaz binawi ki Ben-hadad na aki ni Hazael an mga siyudad na inagaw ni Hazael ki Jehoahaz kan panahon nin giyera. Tulong beses na pinabagsak* ni Jehoas si Ben-hadad,+ asin nabawi niya an mga siyudad kan Israel.
14 Kan ikaduwang taon ni Jehoas+ na aki ni Jehoahaz na hadi kan Israel, nagin hadi kan Juda si Amazias na aki ni Hading Jehoas. 2 An edad niya kan siya magin hadi 25 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 29 taon. An saiyang ina iyo si Jehoadin na taga Jerusalem.+ 3 Padagos niyang ginibo kun ano an tama sa paghiling ni Jehova, pero bakong kapareho ni David+ na saiyang apuon. Ginibo niya an gabos na ginibo kan saiyang ama na si Jehoas.+ 4 Alagad, yaon pa man giraray an mga halangkaw na lugar,+ asin an banwaan nag-aatang pa man giraray asin nagdudulot nin atang na aso sa mga halangkaw na lugar.+ 5 Kan kontrolado na niyang marhay an kahadian, ginaradan niya an mga lingkod niyang guminadan sa saiyang ama na hadi.+ 6 Pero dai niya ginaradan an mga aki kan mga nanggadan sa saiyang ama, kauyon kan pagbuot ni Jehova na nakasurat sa libro kan Katugunan ni Moises: “Dai dapat gadanon an mga ama huli sa pagkakasala kan saindang mga aki, asin dai dapat gadanon an mga aki huli sa pagkakasala kan saindang mga ama; kundi an kada saro dapat gadanon huli sa sadiri niyang pagkakasala.”+ 7 Ginaradan niya an mga Edomita+ sa Kababan nin Asin,+ 10,000 na lalaki, asin nabihag niya an Sela sa panahon kan giyera,+ asin nagin Jokteel an pangaran kaini sagkod sa aldaw na ini.
8 Dangan, nagsugo nin mga mensahero si Amazias tanganing sabihon ki Jehoas na aki ni Jehoahaz na aki ni Jehu na hadi kan Israel: “Madya, maglaban* kita.”+ 9 Ini an ipinadarang mensahe ni Hading Jehoas na hadi kan Israel ki Hading Amazias kan Juda: “An matunok na duot* kan Lebanon nagpadara nin mensahe sa puon nin sedro sa Lebanon, ‘Ipaagom mo sa aki kong lalaki an aki mo.’ Alagad, sarong mabangis na hayop nin Lebanon an nag-agi asin tinimak-timakan an matunok na duot. 10 Iyo, napabagsak mo an Edom,+ kaya dakula na an payo mo.* Mag-ugma ka sa kamurawayan mo, pero magpirmi ka lang sa harong* mo. Taano ta nag-aagyat* ka nin kapahamakan na ikakabagsak mo man sana, tapos idadamay mo pa an Juda?” 11 Alagad dai nagdangog si Amazias.+
Kaya nagsalakay si Hading Jehoas kan Israel, asin naglaban sinda ni Hading Amazias kan Juda sa Bet-semes+ na sakop kan Juda.+ 12 Nadaog kan Israel an Juda, kaya nagdurulag an kada saro papuli sa kanya-kanya nindang harong.* 13 Nadakop sa Bet-semes ni Hading Jehoas kan Israel si Hading Amazias kan Juda na aki ni Jehoas na aki ni Ahazias. Dangan nagpasiring sinda sa Jerusalem, asin rinumpag niya an sarong parte kan pader kan Jerusalem, puon sa Trangkahan nin Efraim+ sagkod sa Kantong Trangkahan+ na 400 na maniko* an laba. 14 Kinurua niya an gabos na bulawan saka plata asin an gabos na kagamitan na yaon sa harong ni Jehova saka an yaon sa mga sarayan nin kayamanan sa harong* kan hadi, asin nagdara man siya nin mga bihag. Dangan nagbalik siya sa Samaria.
15 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jehoas, an saiyang mga ginibo saka pambihirang mga gibo asin kun paano siya nakipaglaban ki Hading Amazias kan Juda, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel? 16 Dangan nagadan* si Jehoas asin ilinubong sa Samaria+ sa kaibanan kan mga hadi kan Israel; asin si Jeroboam*+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
17 Nabuhay pa nin 15 taon si Amazias+ na aki ni Jehoas na hadi kan Juda pagkagadan ni Jehoas+ na aki ni Jehoahaz na hadi kan Israel.+ 18 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Amazias, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 19 Kan huri, nagkaigwa nin kurumplutan laban sa saiya+ sa Jerusalem, kaya nagdulag siya pasiring sa Lakis, pero pinasundan ninda siya sa Lakis asin ginadan siya duman. 20 Kaya dinara ninda siya pabalik sakay nin mga kabayo, asin ilinubong siya sa Jerusalem sa Siyudad ni David sa kaibanan kan saiyang mga apuon.+ 21 Dangan kinua kan bilog na banwaan nin Juda si Azarias,*+ na 16 anyos kaidto,+ asin ginibo ninda siyang hadi bilang kasalida kan saiyang ama na si Amazias.+ 22 Itinugdok niya giraray an Elat+ asin ibinalik ini sa Juda pagkagadan kan* hadi.*+
23 Kan ika-15 taon ni Amazias na aki ni Jehoas na hadi kan Juda, nagin hadi sa Israel si Jeroboam+ na aki ni Hading Jehoas, asin namahala siya sa Samaria sa laog nin 41 taon. 24 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova. Dai siya suminuway sa gabos na kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ 25 Naibalik niya an dating linderos kan Israel puon sa Lebo-hamat*+ sagkod sa Dagat kan Araba,*+ arog kan sinabi ni Jehova na Diyos kan Israel paagi kan saiyang lingkod na si Jonas+ na aki ni Amitai, an propetang taga Gat-hefer.+ 26 Nahiling kaya ni Jehova an grabeng marhay na pagsakit kan Israel.+ Mayo ni saro an natada tanganing tumabang sa Israel, dawa tawong mayong kalaban-laban o maluya. 27 Pero nanuga si Jehova na dai niya paparaon an pangaran kan Israel sa sirong kan langit.+ Kaya ilinigtas niya sinda paagi kan kamot ni Jeroboam na aki ni Jehoas.+
28 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jeroboam, an gabos niyang ginibo saka pambihirang mga gibo, kun paano siya nakipaglaban asin kun paano niya naibalik sa pagigin sakop kan Juda saka Israel an Damasco+ saka Hamat,+ bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel? 29 Dangan nagadan* si Jeroboam, asin ilinubong sa kaibanan kan mga hadi kan Israel; asin si Zacarias+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
15 Kan ika-27 taon ni Hading Jeroboam* kan Israel, nagin hadi sa Juda si Azarias*+ na aki ni Hading Amazias.+ 2 An edad niya kan siya magin hadi 16 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 52 na taon. An saiyang ina iyo si Jecolia na taga Jerusalem. 3 Padagos niyang ginibo kun ano an tama sa paghiling ni Jehova, arog kan ginibo kan saiyang ama na si Amazias.+ 4 Alagad, yaon pa man giraray an mga halangkaw na lugar,+ asin an banwaan nag-aatang pa man giraray asin nagdudulot nin atang na aso sa mga halangkaw na lugar.+ 5 Pinadusahan ni Jehova an hadi, asin nagdanay siyang may leproso+ sagkod sa aldaw na siya magadan; asin nag-istar siya sa sarong suway na harong,+ mantang si Jotam+ na aki kan hadi an namamahala sa harong* asin nagseserbing hukom sa banwaan.*+ 6 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Azarias,+ an gabos niyang ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 7 Dangan nagadan* si Azarias,+ asin ilinubong sa Siyudad ni David sa kaibanan kan saiyang mga apuon; asin si Jotam na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
8 Kan ika-38 taon ni Hading Azarias+ kan Juda, nagin hadi sa Israel si Zacarias+ na aki ni Jeroboam, asin namahala siya sa Samaria sa laog nin anom na bulan. 9 Ginibo niya kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, arog kan ginibo kan saiyang mga apuon. Dai siya suminuway sa mga kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ 10 Dangan nakipagkumplutan laban ki Zacarias si Salum na aki ni Jabes asin ginadan niya siya+ sa Ibleam.+ Pagkatapos niyang gadanon si Zacarias, siya an nagsalida sa saiya bilang hadi. 11 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Zacarias, nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel. 12 Kaya nautob an sinabi ni Jehova paagi ki Jehu: “Apat na henerasyon kan saimong mga aki+ an matukaw sa trono kan Israel.”+ Asin iyan talaga an nangyari.
13 Kan ika-39 taon ni Hading Uzias+ kan Juda, nagin hadi si Salum na aki ni Jabes, asin namahala siya sa Samaria nin sarong bulan. 14 Dangan hali sa Tirza,+ sinalakay ni Menahem na aki ni Gadi an Samaria. Asin ginadan niya sa Samaria si Salum+ na aki ni Jabes. Pagkagadan niya sa saiya, siya an nagsalida sa saiya bilang hadi. 15 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Salum pati na an pakipagkumplutan niya, nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel. 16 Kan panahon na idto pinabagsak ni Menahem, hali sa Tirza, an Tifsa saka ginaradan an gabos na yaon diyan asin pinabagsak an teritoryo kaiyan, huling dai ninda binukasan an trangkahan kan siyudad para sa saiya. Pinabagsak niya iyan asin winakwak an tulak kan mga bados diyan.
17 Kan ika-39 taon ni Hading Azarias kan Juda, nagin hadi sa Israel si Menahem na aki ni Gadi, asin namahala siya sa Samaria sa laog nin sampulong taon. 18 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova. Sa bilog niyang buhay, dai siya suminuway sa gabos na kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ 19 Uminabot laban sa nasyon si Hading Pul+ kan Asiria, asin tinawan ni Menahem si Pul nin 1,000 talentong* pirak karibay kan suporta kaini na mapakusog an kontrol niya sa kahadian.+ 20 Tanganing makatipon nin pirak na maitatao sa hadi kan Asiria, inobligar ni Menahem na magtao nin 50 siklong* pirak an kada prominente saka mayaman na tawo sa Israel.+ Kaya naghali na an hadi kan Asiria asin dai na nagdanay sa nasyon. 21 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Menahem,+ an gabos niyang ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel? 22 Dangan nagadan* si Menahem; asin si Pekahias na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
23 Kan ika-50 taon ni Hading Azarias kan Juda, nagin hadi sa Israel si Pekahias na aki ni Menahem, asin namahala siya sa Samaria sa laog nin duwang taon. 24 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova. Dai siya suminuway sa mga kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ 25 Dangan an ayudante niyang si Peka+ na aki ni Remalias nakipagkumplutan laban sa saiya asin ginadan siya kaini sa may matibay na depensang tore kan harong* kan hadi sa Samaria kaiba ni Argob saka Arye. May kaiba si Peka na 50 lalaking taga Gilead; asin pagkatapos niyang gadanon si Pekahias, siya an nagsalida sa saiya bilang hadi. 26 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Pekahias, an gabos niyang ginibo, nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel.
27 Kan ika-52 na taon ni Hading Azarias kan Juda, nagin hadi sa Israel si Peka+ na aki ni Remalias, asin namahala siya sa Samaria sa laog nin 20 taon. 28 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, asin dai siya suminuway sa mga kasalan ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ 29 Kan panahon ni Hading Peka kan Israel, nagsalakay si Hading Tiglat-pileser+ kan Asiria asin nasakop niya an Ijon, Abel-bet-maaca,+ Janoa, Kedes,+ Hazor, Gilead,+ asin Galilea, an bilog na daga nin Neftali,+ asin an gabos na nakaistar digdi puwersahan niyang dinara* sa Asiria.+ 30 Dangan nakipagkumplutan si Hosea+ na aki ni Elah laban ki Peka na aki ni Remalias. Ginadan niya si Peka, asin siya an nagsalida sa saiya bilang hadi kan ika-20 taon ni Jotam+ na aki ni Uzias. 31 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Peka, an gabos niyang ginibo, nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Israel.
32 Kan ikaduwang taon ni Peka na aki ni Remalias na hadi kan Israel, nagin hadi sa Juda si Jotam+ na aki ni Hading Uzias.+ 33 An edad niya kan siya magin hadi 25 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 16 na taon. An saiyang ina iyo si Jerusa na aki ni Zadok.+ 34 Padagos niyang ginibo kun ano an tama sa paghiling ni Jehova, arog kan ginibo kan saiyang ama na si Uzias.+ 35 Alagad, yaon pa man giraray an mga halangkaw na lugar, asin an banwaan nag-aatang pa man giraray asin nagdudulot nin atang na aso sa mga halangkaw na lugar.+ Siya an nagtugdok kan itaas na trangkahan kan harong ni Jehova.+ 36 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jotam, an saiyang mga ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 37 Kan panahon na idto, pinunan ni Jehova na isugo si Rezin na hadi kan Siria asin si Peka+ na aki ni Remalias laban sa Juda.+ 38 Dangan nagadan* si Jotam asin ilinubong sa kaibanan kan saiyang mga apuon sa Siyudad ni David na saiyang apuon. Asin si Ahaz na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
16 Kan ika-17 taon ni Peka na aki ni Remalias, nagin hadi sa Juda si Ahaz+ na aki ni Hading Jotam. 2 An edad ni Ahaz kan siya magin hadi 20 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 16 na taon. Dai niya ginibo kun ano an tama sa paghiling ni Jehova na saiyang Diyos, bakong arog kan ginibo ni David na saiyang apuon.+ 3 Imbes, inarog niya an mga ginibo kan mga hadi kan Israel.+ Sinulo pa ngani niya an sadiri niyang aki bilang atang;*+ inarog niya an makababalding mga gibo-gibo kan mga nasyon+ na pinalayas ni Jehova sa atubangan kan mga Israelita. 4 Pirmi man siyang nag-aatang asin nagdudulot nin atang na aso sa mga halangkaw na lugar,+ sa ibabaw kan mga bulod, asin sa sirong kan lambang marambong na kahoy.+
5 Kan panahon na iyan nagtukad si Hading Rezin kan Siria asin an aki ni Remalias na si Peka na hadi kan Israel tanganing makigiyera sa Jerusalem.+ Sinalikupan ninda si Ahaz sa siyudad, pero dai ninda nasakop an siyudad. 6 Kan panahon na idto, an Elat+ ibinalik sa Edom ni Hading Rezin kan Siria, pagkatapos pinalayas niya sa Elat an mga Judio.* Asin luminaog sa Elat an mga Edomita, asin nag-istar sinda duman sagkod sa aldaw na ini. 7 Kaya nagsugo nin mga mensahero si Ahaz tanganing sabihon ki Hading Tiglat-pileser+ kan Asiria: “Lingkod mo ako asin aki mo. Magtukad ka asin iligtas mo ako sa kamot kan hadi kan Siria saka sa kamot kan hadi kan Israel na nagsasalakay sako.” 8 Dangan kinua ni Ahaz an plata saka bulawan na yaon sa harong ni Jehova asin sa mga sarayan nin kayamanan sa harong* kan hadi asin ipinadara sa hadi kan Asiria bilang suhol.+ 9 Nag-uyon sa hinahagad niya an hadi kan Asiria, kaya sinalakay kaini an Damasco asin sinakop iyan. Puwersahan niyang dinara sa Kir+ an mga nakaistar diyan, asin ginadan niya si Rezin.+
10 Dangan nagpasiring sa Damasco si Hading Ahaz tanganing makipaghilingan ki Hading Tiglat-pileser kan Asiria. Kan mahiling ni Hading Ahaz an altar na nasa Damasco, ipinadara niya ki Uria na saserdote an plano kan altar, na diyan mahihiling an arugan* kaiyan asin kun paano iyan ginibo.+ 11 Kaya si Uria+ na saserdote nagtugdok nin sarong altar+ sigun sa gabos na instruksiyon na ipinadara ni Hading Ahaz hali sa Damasco. Natapos ni Uria na saserdote an pagtugdok kaini bago makabalik si Hading Ahaz hali sa Damasco. 12 Kan makabalik na an hadi hali sa Damasco asin kan mahiling niya an altar, nagrani siya sa altar asin nag-atang siya sa ibabaw kaiyan.+ 13 Asin padagos niyang pinapaaso sa altar na iyan an saiyang mga dulot na pigtututong saka an saiyang mga dulot na tipasi; ibinubo man niya sa ibabaw kaiyan an saiyang dulot na inumon asin iwinirik an dugo kan saiyang mga atang sa pakikikabtang. 14 Dangan ibinalyo niya an altar na tanso+ na nasa atubangan ni Jehova hali sa kinamumugtakan kaini sa atubangan kan harong, sa tahaw kan saiyang sadiring altar saka kan harong ni Jehova, asin ibinugtak niya ini sa bandang norte kan saiyang sadiring altar. 15 Dangan ipinagbuot ni Hading Ahaz ki Uria+ na saserdote: “Sa dakulang altar mo paasuhon an pang-agang dulot na pigtututong+ saka an pambangging dulot na tipasi+ asin an dulot na pigtututong pati an dulot na tipasi kan hadi, siring man an mga dulot na pigtututong saka an mga dulot na tipasi asin an mga dulot na inumon kan bilog na banwaan.* Iwirik mo man sa ibabaw kaiyan an gabos na dugo kan dulot na pigtututong asin an gabos na dugo kan iba pang mga atang. Su altar na tanso, pag-iisipan ko pa kun ano an gigibuhon duman.” 16 Asin ginibo ni Uria na saserdote an gabos na ipinagbuot sa saiya ni Hading Ahaz.+
17 Dugang pa, piniridaso ni Hading Ahaz an mga panggilid na panel kan mga kareta+ asin hinarali niya an mga planggana na nasa ibabaw kan mga iyan.+ Ibinaba man niya an tansong tangke nin tubig* hali sa ibabaw kan mga tansong torong baka+ na napapatungan kaiyan, tapos ibinugtak niya iyan sa salog na gapo.+ 18 Asin hinali niya an estrukturang may atop na ginagamit kun Sabbath na itinugdok sa harong asin isinara an pintuan na diyan puwedeng makalaog sa harong ni Jehova an mga hadi; ginibo niya ini huli sa hadi kan Asiria.
19 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Ahaz, an saiyang mga ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda?+ 20 Dangan nagadan* si Ahaz asin ilinubong sa Siyudad ni David sa kaibanan kan saiyang mga apuon; asin si Hezekias*+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
17 Kan ika-12 taon ni Hading Ahaz kan Juda, nagin hadi sa Israel si Hosea+ na aki ni Elah, asin namahala siya sa Samaria sa laog nin siyam na taon. 2 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, pero bakong arog karaot kan ginibo kan mga hadi kan Israel na nainot sa saiya. 3 Sinalakay ni Hading Salmaneser kan Asiria si Hosea,+ asin nagin lingkod niya ini asin nagpuon na magtao sa saiya nin tributo.*+ 4 Alagad, nadiskubre kan hadi kan Asiria na nakikipagkumplutan laban sa saiya si Hosea huling nagsugo ini nin mga mensahero pasiring ki Hading So kan Ehipto+ asin dai na siya nagdara sa hadi kan Asiria nin tributo arog kan ginigibo niya kan nakaaging mga taon. Kaya, iprineso siya kan hadi kan Asiria asin iginapos siya sa laog kan presuhan.
5 Sinalakay kan hadi kan Asiria an enterong nasyon, asin nakaabot siya sa Samaria tapos sinalikupan niya iyan sa laog nin tulong taon. 6 Kan ikasiyam na taon ni Hosea, nasakop kan hadi kan Asiria an Samaria.+ Puwersahan niyang dinara+ sa Asiria an banwaan nin Israel asin pinaistar niya sinda sa Hala asin sa Habor sa may salog nin Gozan+ saka sa mga siyudad kan mga Medo.+
7 Nangyari ini huling nagkasala an banwaan nin Israel ki Jehova na saindang Diyos, na nagluwas sa sainda sa daga nin Ehipto asin nagligtas sa sainda sa kamot ni Faraon na hadi kan Ehipto.+ Nagsamba sinda* sa ibang mga diyos,+ 8 inarog ninda an mga kostumbre kan mga nasyon na pinalayas ni Jehova sa atubangan kan mga Israelita, asin sinunod ninda an mga kostumbre na giniribo kan mga hadi kan Israel.
9 Ginibo kan mga Israelita an mga bagay na bakong tama sa paghiling ni Jehova na saindang Diyos. Padagos sindang nagtugdok nin mga halangkaw na lugar sa gabos nindang siyudad,+ puon sa mga torengbantayan sagkod sa mga siyudad na may matibay na depensa.* 10 Padagos sindang nagpatindog nin mga sagradong harigi saka mga sagradong poste*+ sa ibabaw kan lambang halangkaw na bulod asin sa sirong kan lambang marambong na kahoy;+ 11 asin nagdulot sinda nin atang na aso sa gabos na halangkaw na lugar arog kan ginigibo kan mga nasyon na pinalayas ni Jehova sa atubangan ninda.+ Padagos sindang naggigibo nin maraot na mga bagay tanganing paangguton si Jehova.
12 Padagos sindang naglingkod sa mga makababalding idolo,*+ na manungod sa mga ini sinabi ni Jehova sa sainda: “Dai nindo ini paggibuhon!”+ 13 Padagos na pinatanidan ni Jehova an Israel saka Juda paagi sa gabos na propeta niya saka sa lambang bisyonaryo niya,+ na sinasabi: “Talikdan nindo an saindong maraot na mga gibo!+ Sunudon nindo an sakong mga tugon saka mga reglamento—an gabos na katugunan na ipinagbuot ko sa saindong mga apuon asin ipinaabot ko sa saindo paagi sa sakong mga lingkod na propeta.” 14 Alagad dai sinda nagdangog, asin nagdanay sindang matagas an payo arog kan* mga apuon nindang dai nagturubod ki Jehova na saindang Diyos.+ 15 Padagos nindang isinikwal an saiyang mga regulasyon saka an saiyang tipan+ na ipinakipagtipan niya sa saindang mga apuon pati an saiyang mga pagirumdom na ipinatanid niya sa sainda.+ Padagos man sindang nagsurunod sa daing serbing mga idolo+ asin sinda mismo nagin man mga daing serbi.+ Inarog ninda an mga nasyon na nasa palibot ninda na ipinagbuot sa sainda ni Jehova na dai pag-arugon.+
16 Padagos nindang binayaan an gabos na tugon ni Jehova na saindang Diyos, asin naggibo sinda nin duwang metal na estatuwa* nin ugbon na baka,+ saka nagpatindog sinda nin sagradong poste,*+ asin nagduko sinda sa bilog na hukbo sa kalangitan*+ asin naglingkod ki Baal.+ 17 Sinulo man ninda bilang atang* an saindang mga aking lalaki saka mga aking babayi,+ nanghuhula sinda+ saka naghahanap nin mga senyales, asin padagos nindang idinudusay an saindang sadiri sa paggibo kan* kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova tanganing paangguton siya.
18 Angguton si Jehova sa Israel, kaya hinali niya sinda sa saiyang atubangan.+ Mayo siyang itinada kundi an tribo sana ni Juda.
19 Pati ngani an Juda dai man nagsunod sa mga tugon ni Jehova na saindang Diyos;+ inarog man ninda an mga kostumbreng inarog kan Israel.+ 20 Isinikwal ni Jehova an gabos na gikan ni Israel asin pinasupog niya sinda asin itinao sinda sa kamot kan mga parasamsam, sagkod na mapalayas niya sinda sa saiyang atubangan. 21 Isinuway* niya an Israel sa dinastiya* ni David, asin ginibo nindang hadi si Jeroboam na aki ni Nebat.+ Pero irinayo ni Jeroboam an Israel sa pagsunod ki Jehova, asin siya an nagin dahilan kan dakula nindang pagkakasala. 22 Asin padagos na inarog kan banwaan nin Israel an gabos na kasalan na ginibo ni Jeroboam.+ Dai sinda nagpundo sa paggibo kaiyan 23 sagkod na halion ni Jehova sa atubangan niya an Israel, arog kan sinabi niya paagi sa gabos niyang lingkod na propeta.+ Kaya hali sa saindang nasyon, puwersahan na dinara sa Asiria an Israel,+ asin yaon sinda duman sagkod sa aldaw na ini.
24 Dangan nagdara an hadi kan Asiria nin mga tawo hali sa Babilonya, Cuta, Ava, Hamat, saka Sefarvaim+ asin pinaistar sinda sa mga siyudad kan Samaria karibay kan mga Israelita; sinadiri ninda an Samaria asin nag-istar sa mga siyudad kaiyan. 25 Kan bago pa lang sindang nag-iistar duman, dai sindang pagkatakot* ki Jehova. Kaya nagpadara si Jehova sa sainda nin mga leon+ asin ginaradan kan mga ini an nagkapira sa sainda. 26 Ibinareta ini sa hadi kan Asiria. An sabi ninda sa saiya: “An mga nasyon na puwersahan mong dinara asin pinaistar sa mga siyudad kan Samaria dai aram an relihiyon* saka an Diyos kan nasyon. Kaya padagos siyang nagpapadara nin mga leon asin ginagaradan sinda, huling mayo sa sainda an nakakaaram kan relihiyon saka kan Diyos kan nasyon.”
27 Huli kaini, ipinagbuot kan hadi kan Asiria: “Pabalikon nindo an saro sa mga saserdote na puwersahan nindong dinara hali duman. Tapos duman na siya mag-istar asin itukdo niya sa sainda an relihiyon saka an Diyos kan nasyon.” 28 Kaya nagbalik duman an saro sa mga saserdote na puwersahan nindang dinara hali sa Samaria asin nag-istar siya sa Bethel,+ tapos tinukduan niya sinda kun paano sinda dapat magpahiling nin pagkatakot ki* Jehova.+
29 Alagad, an kada nasyon naggiribo nin sadiri nindang diyos.* Ibinugtak ninda iyan sa mga harong nin pagsamba na nasa mga halangkaw na lugar na ginibo kan mga Samaritano; ginibo iyan kan kada nasyon sa mga siyudad na iniistaran ninda. 30 Asin an mga lalaki kan Babilonya naggibo nin imahen ni Sucot-benot, an mga lalaki kan Cut naggibo nin imahen ni Nergal, an mga lalaki kan Hamat+ naggibo nin imahen ni Asima, 31 asin an mga Avita naggibo nin mga imahen ni Nibhaz saka Tartak. An mga Sefarvita sinusulo an mga aki ninda bilang atang ki Adramelec saka Anamelec na mga diyos kan Sefarvaim.+ 32 Dawa ngani may pagkatakot sinda ki Jehova, nagnombra sinda nin maski siisay sa mga kahimanwa ninda na magin mga saserdote sa mga halangkaw na lugar, asin an mga ini an naglilingkod para sa sainda sa mga harong nin pagsamba na nasa mga halangkaw na lugar.+ 33 May pagkatakot sinda ki Jehova, pero nagsasamba sinda sa sadiri nindang mga diyos sigun sa relihiyon* kan nasyon kun sain sinda puwersahan na kinua.+
34 Sagkod sa aldaw na ini, sinusunod ninda an dati nindang relihiyon.* Mayo sa sainda an nagsasamba* ki Jehova, asin mayo sa sainda an nagsusunod sa saiyang mga reglamento, sa mga ipinapautob na desisyon, sa Katugunan, saka sa pagbuot na itinao ni Jehova sa mga aki ni Jacob, na an pangaran sinalidahan niya nin Israel.+ 35 Kan makipagtipan si Jehova sa sainda,+ ipinagbuot niya sa sainda: “Dai kamo magkaigwa nin pagkatakot sa ibang mga diyos, asin dai kamo magduko sa sainda o maglingkod sa sainda o mag-atang sa sainda.+ 36 Kundi si Jehova, na nagluwas sa saindo sa daga nin Ehipto gamit an saiyang dakulang kapangyarihan saka nakaunat na takyag,+ iyo an Saro na dapat nindong pahilingan nin pagkatakot,+ asin sa saiya kamo dapat magduko, asin sa saiya kamo dapat mag-atang. 37 Asin dapat na pirmi nindong maingat na sunudon an mga regulasyon, an mga ipinapautob na desisyon, an Katugunan, saka an pagbuot na isinurat niya para sa saindo,+ asin dai kamo magkaigwa nin pagkatakot sa ibang mga diyos. 38 Asin dai nindo paglingawan an tipan na ipinakipagtipan ko sa saindo,+ asin dai kamo magkaigwa nin pagkatakot sa ibang mga diyos. 39 Kundi, ki Jehova na saindong Diyos kamo dapat na magkaigwa nin pagkatakot, huling siya an saro na magliligtas sa saindo sa kamot kan gabos nindong kalaban.”
40 Alagad dai sinda nagsunod, imbes an dati nindang relihiyon* an sinunod ninda.+ 41 Nagkaigwa nin pagkatakot ki Jehova an mga nasyon na ini,+ pero naglilingkod man sinda sa sadiri nindang mga inukit na imahen. Sagkod sa aldaw na ini, ginigibo kan saindang mga aki saka mga makuapo an arog kan ginibo kan saindang mga apuon.
18 Kan ikatulong taon ni Hosea+ na aki ni Elah na hadi kan Israel, nagin hadi sa Juda si Hezekias+ na aki ni Hading Ahaz.+ 2 An edad niya kan siya magin hadi 25 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 29 taon. An saiyang ina iyo si Abi* na aki ni Zacarias.+ 3 Padagos niyang ginibo kun ano an tama sa paghiling ni Jehova,+ arog kan ginibo ni David na saiyang apuon.+ 4 Siya an naghali kan mga halangkaw na lugar,+ nagpasa kan mga sagradong harigi, asin nagputol kan sagradong poste.*+ Rinunot man niya an tansong halas na ginibo ni Moises;+ sagkod kaya sa panahon na iyan, nagdudulot diyan nin atang na aso an banwaan nin Israel, asin inaapod iyan kaidto na idolong halas na tanso.* 5 Nagtiwala siya ki Jehova+ na Diyos kan Israel; mayo nin nagin arog niya sa gabos na hadi kan Juda na suminunod sa saiya o nainot sa saiya. 6 Nangapot siya nin marigon ki Jehova.+ Dai siya nagpundo sa pagsunod sa saiya; padagos niyang sinunod an mga tugon na itinao ni Jehova ki Moises. 7 Asin inantabayanan siya ni Jehova. Nagin madunong siya sa gabos niyang ginigibo. Nagrebelde siya sa hadi kan Asiria asin dai siya naglingkod sa saiya.+ 8 Dinaog man niya an mga Filisteo+ sagkod sa Gaza asin sa mga teritoryo kaini, puon sa mga torengbantayan sagkod sa mga siyudad na may matibay na depensa.*
9 Kan ikaapat na taon ni Hading Hezekias, na iyo an ikapitong taon ni Hosea+ na aki ni Elah na hadi kan Israel, sinalakay asin sinalikupan ni Hading Salmaneser kan Asiria an Samaria.+ 10 Nasakop ninda iyan+ sa pagtatapos kan ikatulong taon kan pagsalikop. Nasakop ninda an Samaria kan ikaanom na taon ni Hezekias, na iyo an ikasiyam na taon ni Hading Hosea kan Israel. 11 Dangan an hadi kan Asiria puwersahan na dinara+ sa Asiria an Israel asin pinaistar sinda sa Hala asin sa Habor sa may salog nin Gozan saka sa mga siyudad kan mga Medo.+ 12 Nangyari ini huling dai sinda nagsunod sa mga sinabi* ni Jehova na saindang Diyos kundi padagos nindang binalga an saiyang tipan, an gabos na ipinagbuot ni Moises na lingkod ni Jehova.+ Dai sinda nagdangog ni nagsunod.
13 Kan ika-14 taon ni Hading Hezekias, sinalakay ni Senakerib na hadi kan Asiria+ an gabos na may matibay na depensang siyudad kan Juda asin sinakop an mga iyan.+ 14 Kaya nagpadara nin mensahe si Hading Hezekias kan Juda sa hadi kan Asiria na yaon kaidto sa Lakis: “Nagkasala ako. Ipundo mo na an pagsalakay sako, asin itatao ko saimo an ano man na ipataw mo sako.” Pinamulta kan hadi kan Asiria si Hading Hezekias kan Juda nin 300 na talentong pirak asin 30 talentong* bulawan. 15 Kaya itinao ni Hezekias an gabos na plata na yaon sa harong ni Jehova asin sa mga sarayan nin kayamanan sa harong* kan hadi.+ 16 Binaklas* kaidto ni Hezekias an mga pinto kan templo+ ni Jehova saka an mga poste kan pinto na mismong si Hading Hezekias kan Juda an nagpakalupkop,*+ asin itinao niya an mga iyan sa hadi kan Asiria.
17 Dangan hali sa Lakis,+ isinugo kan hadi kan Asiria an Tartan,* an Rabsaris,* asin an Rabsake* na magpasiring ki Hading Hezekias sa Jerusalem kaiba an sarong dakulang hukbo.+ Nagtukad sinda sa Jerusalem asin nagpuwesto harani sa pasulugan kan itaas na tipunan nin tubig, na yaon sa tinampong pasiring sa lugar kan mga paralaba.+ 18 Kan apudon ninda an hadi tanganing magluwas, nagluwas si Eliakim+ na aki ni Hilkias na namamahala sa pamilya* kan hadi, si Sebnah+ na sekretaryo, asin si Joa na pararekord na aki ni Asaf tanganing atubangon sinda.
19 Kaya sinabi sa sainda kan Rabsake: “Sabihon tabi nindo ki Hezekias, ‘Ini an sabi kan makapangyarihan na hadi, an hadi kan Asiria: “Taano ta makusugon an buot mo?+ 20 Sinasabi mo, ‘May estratehiya ako saka puwersang makigiyera,’ pero basang man sanang mga tataramon ini. Kiisay ka baya nagtitiwala ta nangahas kang magrebelde sako?+ 21 Nagtitiwala ka sa suporta kan pasang tambo* na ini, an Ehipto,+ na kun isusugkod iyan nin saro siguradong matutusok kaiyan an saiyang palad asin malagbas iyan diyan. Arog kaiyan si Faraon na hadi kan Ehipto sa gabos na nagtitiwala sa saiya. 22 Asin kun sasabihon nindo sako, ‘Ki Jehova na samong Diyos kami nagtitiwala,’+ bako daw na saiya su mga halangkaw na lugar saka su mga altar na hinarali ni Hezekias,+ mantang sinasabi niya sa Juda asin Jerusalem, ‘Sa atubangan kan altar na ini sa Jerusalem kamo dapat magduko’?”’+ 23 Kaya, makipustahan ka tabi ngunyan sa kagurangnan kong hadi kan Asiria: Tatawan taka nin 2,000 na kabayo, hilingon ta kun baga may igo kang kabalyero na mapapasakay diyan.+ 24 Kaya paano mo mapapaatras maski an sarong gobernador na pinakahababa an ranggo sa mga lingkod kan sakong kagurangnan, mantang nag-aasa ka man sana sa Ehipto para sa mga karwahe saka mga parakabayo? 25 Dai daw ako inawtorisaran ni Jehova na salakayon an lugar na ini tanganing laglagon? Sinabi mismo ni Jehova sa sako, ‘Salakayon mo an nasyon na ini asin laglagon mo.’”
26 Huli kaini, sinabi ni Eliakim na aki ni Hilkias, asin ni Sebnah+ saka ni Joa sa Rabsake:+ “Magtaram ka tabi sa samo, na saimong mga lingkod, sa lengguwaheng Aramaiko*+ ta nasasabutan mi iyan. Dai ka magtaram samo sa lengguwahe kan mga Judio ta madadangog iyan kan mga tawong nasa ibabaw kan pader.”+ 27 Pero sinabi sa sainda kan Rabsake: “Isinugo daw ako kan kagurangnan ko tanganing sa kagurangnan sana nindo saka sa saindo sabihon an mensaheng ini? Bakong para man ini sa mga lalaking nakatukaw sa ibabaw kan pader, na kaiba nindong makakan kan sadiri nindang udo saka mainom kan sadiri nindang ihi?”
28 Dangan nagtindog an Rabsake asin nagkurahaw nin makusog sa lengguwahe kan mga Judio: “Danguga nindo an mensahe kan makapangyarihan na hadi, an hadi kan Asiria.+ 29 Ini an sabi kan hadi, ‘Dai kamo magpaloko ki Hezekias, ta dai niya kamo kayang iligtas sa kamot ko.+ 30 Asin dai nindo pagtugutan si Hezekias na impluwensiyahan kamong magtiwala ki Jehova, na sinasabi saindo: “Siguradong ililigtas kita ni Jehova, asin an siyudad na ini dai itatao sa kamot kan hadi kan Asiria.”+ 31 Dai kamo magdangog ki Hezekias, ta ini an sabi kan hadi kan Asiria: “Makipagkatuninungan kamo sako asin sumuko,* asin an lambang saro saindo makakan sa sadiri niyang puon nin ubas saka sa sadiri niyang puon nin higera asin mainom nin tubig sa sadiri niyang bubon,* 32 sagkod na mag-abot ako asin darahon ko kamo sa sarong nasyon na kapareho kan sadiri nindong nasyon,+ sarong nasyon nin mga tipasi saka bagong arak, sarong nasyon nin tinapay saka mga ubasan, sarong nasyon nin mga puon nin olibo saka tangguli.* Dangan mabubuhay kamo asin dai magagadan. Dai kamo magdangog ki Hezekias, ta pigloloko lang niya kamo sa pagsabi niyang, ‘Ililigtas kita ni Jehova.’ 33 Igwa daw nin diyos kan mga nasyon na ikinaligtas an nasyon ninda sa kamot kan hadi kan Asiria? 34 Hain na an mga diyos kan Hamat+ asin Arpad? Hain na an mga diyos kan Sefarvaim,+ Hena, saka Iva? Nailigtas daw ninda sa kamot ko an Samaria?+ 35 Siisay sa gabos na diyos kan mga nasyon an nakapagligtas na kan saindang nasyon sa kamot ko, kun kaya maililigtas man ni Jehova sa kamot ko an Jerusalem?”’”+
36 Alagad nagsilensiyo sana an banwaan; dai sinda nagsimbag ni sarong tataramon sa saiya, huling ipinagbuot kan hadi, “Dai kamo magsimbag sa saiya.”+ 37 Pero si Eliakim na aki ni Hilkias na namamahala sa pamilya* kan hadi, si Sebnah na sekretaryo, asin si Joa na pararekord na aki ni Asaf nagbalik ki Hezekias na gisi an saindang bado asin isinabi sa saiya an mga sinabi kan Rabsake.
19 Kan madangog ini ni Hading Hezekias, tulos niyang ginisi an saiyang bado asin nagsulot siya nin telang sako asin naglaog sa harong ni Jehova.+ 2 Dangan isinugo niya si Eliakim na namamahala sa pamilya* kan hadi, si Sebnah na sekretaryo, saka an kamagurangan kan mga saserdote, na gabos nakasulot nin telang sako, na magduman ki propeta Isaias+ na aki ni Amoz. 3 Sinabi ninda sa saiya: “Ini an sabi ni Hezekias, ‘An aldaw na ini aldaw nin kapurisawan, nin pagsaway,* asin nin kasusupgan; huling an mga aki andam nang imundag,* pero mayo nang kusog para magmundag.+ 4 Tibaad madangog ni Jehova na saimong Diyos an gabos na sinabi kan Rabsake, na isinugo kan hadi kan Asiria na saiyang kagurangnan tanganing tuyaon an buhay na Diyos,+ asin panimbagon niya siya huli kan mga sinabi niya na nadangog ni Jehova na saimong Diyos. Kaya mamibi ka+ alang-alang sa mga natatada pang buhay.’”
5 Kaya nagpasiring ki Isaias an mga lingkod ni Hading Hezekias,+ 6 asin sinabi ni Isaias sa sainda: “Ini an sabihon nindo sa saindong kagurangnan, ‘Ini an sabi ni Jehova: “Dai ka matakot+ huli sa mga tataramon na nadangog mo, su mga panglalanghad* sa sako kan mga lingkod kan hadi kan Asiria.+ 7 Igwa akong ipapasabong sa saiyang isip.* May mababaretaan siya tapos mapuli siya sa sadiri niyang nasyon; asin papangyarihon kong magadan siya sa espada sa sadiri niyang nasyon.”’”+
8 Kan mabaretaan kan Rabsake na naghali na sa Lakis+ an hadi kan Asiria, nagbalik na siya sa hadi asin naabutan niya siyang nakikipaglaban sa Libna.+ 9 Dangan may nabaretaan an hadi manungod ki Hading Tirhaka kan Etiopia: “Uni, nagluwas siya tanganing makipaglaban saimo.” Kaya nagsugo giraray siya nin mga mensahero+ tanganing dumanan si Hezekias. Sinabi niya sa sainda: 10 “Ini an sabihon nindo ki Hading Hezekias kan Juda, ‘Dai ka magpaloko sa pinagtitiwalaan mong Diyos, na nagsasabi: “Dai itatao sa kamot kan hadi kan Asiria an Jerusalem.”+ 11 Nabaretaan mo man baga kun ano an ginibo kan mga hadi kan Asiria sa gabos na nasyon kan linaglag ninda sinda.+ Sa paghuna mo, ika sana an makakaligtas? 12 Kan linaglag kan sakong mga apuon an mga nasyon na iyan, nailigtas daw sinda kan saindang mga diyos? Hain na an Gozan, an Haran,+ an Rezef, saka an mga namamanwaan sa Eden na yaon sa Tel-asar? 13 Hain na su hadi kan Hamat, su hadi kan Arpad, asin su hadi kan mga siyudad kan Sefarvaim, asin kan Hena, saka kan Iva?’”+
14 Kinua ni Hezekias an mga surat na dara kan mga mensahero asin binasa an mga iyan. Dangan nagduman si Hezekias sa harong ni Jehova asin biniklad niya an mga iyan* sa atubangan ni Jehova.+ 15 Namibi si Hezekias+ sa atubangan ni Jehova: “O Jehova na Diyos kan Israel, na nakatukaw sa tronong nasa ibabaw* kan mga kerubin,+ ika sana an tunay na Diyos kan gabos na kahadian sa daga.+ Ika an naggibo kan kalangitan asin kan daga. 16 Magtao kang atensiyon,* O Jehova, asin magdangog ka tabi!+ Muklata an saimong mga mata,+ O Jehova, asin hilinga! Danguga an mensahe na ipinadara ni Senakerib para tuyaon an buhay na Diyos. 17 Totoo man talaga, O Jehova, na linaglag kan mga hadi kan Asiria an mga nasyon saka an mga daga ninda.+ 18 Asin isinurugba ninda sa kalayo an saindang mga diyos, huling bako man sindang mga diyos+ kundi mga gibo sana kan kamot nin tawo,+ kahoy man sana sinda saka gapo. Kaya, kayang-kaya ninda sindang laglagon. 19 Pero ngunyan, O Jehova na samuyang Diyos, iligtas mo tabi kami sa kamot niya, tanganing maaraman kan gabos na kahadian sa daga na ika sana an Diyos, O Jehova.”+
20 Dangan ipinadara ni Isaias na aki ni Amoz an mensaheng ini ki Hezekias: “Ini an sabi ni Jehova na Diyos kan Israel, ‘Nadangog ko an saimong pamibi+ manungod ki Hading Senakerib kan Asiria.+ 21 Ini an sinabi ni Jehova laban sa saiya:
“Hinahamak ka kan birhen na aking babayi nin Sion, asin tinutuya-tuya ka niya.
Nagpipiling-piling an aking babayi nin Jerusalem asin pigngingisihan ka.
22 Siisay an tinuya-tuya mo asin linanghadan?+
Siisay an piglangkawan mo nin boses+
Asin hiniling mo nin may kapalangkawan?
An Banal na Diyos* kan Israel!+
23 Paagi sa saimong mga mensahero+ tinuya-tuya mo si Jehova+ asin sinabi mo,
‘Paagi sa kadakul-dakul kong karwaheng panggiyera
Tutukadon ko an kalangkawan kan mga bukid,
An pinakahararayong parte kan Lebanon.
Papaludon ko an halangkawon niyang mga sedro, an pinakamarahay niyang mga enebro.
Lalaugon ko an pinakaharayo niyang tagong mga lugar, an pinakamahibog niyang mga kadlagan.
24 Makalot ako nin mga bubon asin mainom nin tubig kan ibang nasyon;
Papamarahon ko an gabos na sapa* kan Ehipto paagi kan mga rapan-dapan ko.’
25 Dai mo nadangog? Napagdesisyunan* ko na ini kaidto pang haloy nang panahon.+
Ihinanda* ko na ini kaidto pang nakaaging mga panahon.+
Papangyarihon ko na ini ngunyan.+
An mga siyudad na may matibay na depensa gigibuhon mong tiwangwang na tambak nin kagabaan.+
26 Magigin daing kalaban-laban an mga nakaistar sa sainda;
Magkakatarakot asin mapapasupog sinda.
Magigin sindang garo mga pananom sa kalangtadan saka berdeng mga duot,+
Garo mga duot sa mga atop na naalang kan duros hali sa sirangan.
27 Pero aram kong marhay pag matukaw ka, pag mahali ka, pag mabalik ka,+
Asin pag anggot ka sakuya,+
28 Huling nadangog ko an kaanggutan mo sako+ saka an saimong pag-ungal.+
Kaya bubugtakan ko nin kawit an saimong dungo saka nin renda+ an pag-ultanan kan mga ngabil mo,
Asin guguyudon taka pabalik sa dalan na pinaghalian mo.”+
29 “‘Asin ini an magigin tanda para saimo:* Ngunyan na taon, kakakanon nindo an mga tanom na nagturubo lang;* asin sa ikaduwang taon kakakanon nindo an mga tipasi na ibinunga kaiyan;+ pero sa ikatulong taon masabwag kamo nin banhi asin maani, saka magibo kamo nin mga ubasan asin kakakanon nindo an bunga kan mga iyan.+ 30 Idtong mga nasa banwaan* nin Juda na makakadulag, idtong mga matatada,+ magkakagamot pairarom asin mamumunga paitaas. 31 Huling may mga matatada na maruluwas sa Jerusalem asin may mga makakaligtas na maruluwas sa Bukid nin Sion. An kaigutan ni Jehova na pamayo nin mga hukbo an magibo kaini.+
32 “‘Kaya ini an sabi ni Jehova kun manungod sa hadi kan Asiria:+
“Dai siya makakalaog sa siyudad na ini+
Ni makakapalayog nin sarong pana digdi
Ni makakarani digdi na may kalasag
Ni makakagibo man siya nin pansalikop na rampa laban digdi.+
33 Mabalik siya sa dalan na pinaghalian niya;
Dai siya makakalaog sa siyudad na ini,” an sabi ni Jehova.
34 “Dedepensahan ko asin ililigtas an siyudad na ini+ alang-alang sa sako+
Asin alang-alang ki David na lingkod ko.”’”+
35 Kan mismong bangging idto, nagluwas an anghel ni Jehova asin ginaradan an 185,000 na suldados sa kampo kan mga Asiriano.+ Pagbangon nin amay kan mga tawo kinaagahan, nahiling ninda an gabos na bangkay.+ 36 Kaya naghali si Hading Senakerib kan Asiria asin nagpuli sa Nineve+ asin duman nagpirmi.+ 37 Asin mantang nagduduko siya sa harong* kan saiyang diyos na si Nisroc, ginadan siya kan saiyang mga aking si Adramelec saka Sarezer paagi sa espada.+ Dangan nagdulag sinda pasiring sa daga nin Ararat.+ Asin si Esar-hadon+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
20 Kan panahon na idto, nagkahilang si Hezekias asin madali na siyang magadan.+ Nagduman sa saiya si propeta Isaias na aki ni Amoz asin sinabi sa saiya, “Ini an sabi ni Jehova: ‘Manugon-tugon ka na sa pamilya* mo, ta magagadan ka na; dai ka na mararahay.’”+ 2 Kaya ipinaling niya an saiyang payo* paatubang sa lanob asin namibi ki Jehova: 3 “Nakikimahirak ako saimo, O Jehova, girumduma tabi an maimbod saka bilog na puso kong paglakaw sa atubangan mo, asin ginibo ko kun ano an marahay sa paghiling mo.”+ Dangan tuminangis nin grabe si Hezekias.
4 Dai pa nakakaluwas si Isaias pasiring sa patyo na nasa tahaw kan palasyo kan hadi kan uminabot sa saiya an tataramon ni Jehova, na an sabi:+ 5 “Magbalik ka asin sabihon mo ki Hezekias na lider kan sakong banwaan, ‘Ini an sabi ni Jehova na Diyos ni David na saimong apuon: “Nadangog ko an pamibi mo. Nahiling ko an saimong mga luha.+ Uya, papaumayan taka.+ Sa ikatulong aldaw mapasiring ka sa harong ni Jehova.+ 6 Dudugangan ko nin 15 taon an saimong buhay,* asin ililigtas taka saka an siyudad na ini sa kamot kan hadi kan Asiria;+ dedepensahan ko an siyudad na ini alang-alang sa sako asin alang-alang sa lingkod kong si David.”’”+
7 Dangan sinabi ni Isaias: “Kumua kamo nin tinapay na gibo sa pinilpig na binalad na igos.”* Kaya nagkua sinda kaiyan asin itinapal sa pigsa, dangan luway-luway siyang narahay.+
8 Bago narahay si Hezekias, hinapot niya si Isaias: “Ano an magigin tanda+ na papaumayan ako ni Jehova asin na sa ikatulong aldaw makakaduman ako sa harong ni Jehova?” 9 Nagsimbag si Isaias: “Ini an magigin tanda hali ki Jehova tanganing ipahiling sa saimo na gigibuhon ni Jehova an sinabi niya: Ano an gusto mo? Mag-abante nin sampulong tangga an anino sa hagyan* o mag-atras iyan nin sampulong tangga?”+ 10 Nagsimbag si Hezekias: “Mas pasil na mag-abante nin sampulong tangga an anino kisa sa mag-atras iyan nin sampulong tangga.” 11 Kaya nag-apod ki Jehova si Isaias na propeta, asin pinaatras Niya nin sampulong tangga an anino na nakababa na sa hagyan ni Ahaz.+
12 Kan panahon na iyan, an hadi kan Babilonya na si Berodac-baladan na aki ni Baladan nagpadara nin mga surat saka nin regalo ki Hezekias huling nabaretaan niyang nagkahilang si Hezekias.+ 13 Maugmang inako* ni Hezekias an mga mensahero asin ipinahiling sa sainda an bilog na harong na bugtakan niya nin kayamanan+—an plata, an bulawan, an lanang balsamo saka iba pang mamahalon na lana, an saiyang sarayan nin mga armas, asin an gabos na yaon sa saiyang mga sarayan nin kayamanan. Dai nin ano man na bagay sa saiyang harong* saka sa bilog na kahadian niya an dai ipinahiling sa sainda ni Hezekias.
14 Pagkatapos kaini, dinumanan ni Isaias na propeta si Hading Hezekias asin hinapot siya: “Ano an sabi kan mga lalaking ini, saka sain sinda hali?” Nagsimbag si Hezekias: “Hali sinda sa harayong nasyon, sa Babilonya.”+ 15 Dangan naghapot pa siya: “Ano an nahiling ninda sa harong* mo?” Nagsimbag si Hezekias: “Nahiling ninda gabos na yaon sa harong* ko. Dai nin ano man na bagay sa mga sarayan ko nin kayamanan an dai ko ipinahiling sa sainda.”
16 Kaya sinabi ni Isaias ki Hezekias: “Danguga an mensahe ni Jehova,+ 17 ‘Maabot an aldaw na an gabos na yaon sa harong* mo saka an gabos na natipon kan saimong mga apuon sagkod sa aldaw na ini dadarahon sa Babilonya.+ Mayo nin matatada,’ an sabi ni Jehova. 18 ‘Asin kukuanon an nagkapira sa mga gikan* mong mamumundag+ asin magigin sindang mga opisyal sa palasyo kan hadi kan Babilonya.’”+
19 Sa siring, sinabi ni Hezekias ki Isaias: “An mensahe ni Jehova na sinabi mo sako marahay.”+ Dangan sinabi pa niya: “Salamat ta magkakaigwa nin katuninungan saka seguridad* sa bilog na panahon na ako nabubuhay.”*+
20 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Hezekias, an gabos niyang pambihirang gibo asin kun paano niya ginibo an tipunan nin tubig+ saka an pasulugan tanganing makalaog sa siyudad an tubig,+ bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 21 Dangan nagadan* si Hezekias;+ asin si Manases+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.+
21 An edad ni Manases+ kan siya magin hadi 12 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 55 taon.+ An saiyang ina iyo si Hefziba. 2 Ginibo niya kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova; inarog niya an makababalding mga gibo-gibo kan mga nasyon+ na pinalayas ni Jehova sa atubangan kan banwaan nin Israel.+ 3 Itinugdok niya giraray an mga halangkaw na lugar na linaglag kan saiyang ama na si Hezekias,+ asin naggibo siya nin mga altar para ki Baal saka nagpatindog nin sagradong poste,*+ arog kan ginibo ni Ahab na hadi kan Israel.+ Asin nagduko siya sa bilog na hukbo sa kalangitan* asin naglingkod sa mga ini.+ 4 Naggibo man siya nin mga altar sa harong ni Jehova,+ na manungod diyan sinabi ni Jehova: “Sa Jerusalem ko ibubugtak an sakong pangaran.”+ 5 Asin sa laog kan duwang patyo kan harong ni Jehova,+ naggibo siya nin mga altar para sa bilog na hukbo sa kalangitan.*+ 6 Asin sinulo niya an sadiri niyang aki bilang atang;* nagsagibo siya nin mahika, naghanap nin mga senyales,+ asin nagtalaga nin mga espiritista saka mga parahula.+ Dakulon an ginibo niyang maraot sa paghiling ni Jehova tanganing paangguton siya.
7 Ibinugtak niya an inukit na imahen, an sagradong poste*+ na ginibo niya, sa laog kan harong na manungod diyan sinabi ni Jehova ki David saka sa aki kaining si Solomon: “Sa harong na ini asin sa Jerusalem, na pinili ko sa gabos na tribo nin Israel, permanente kong ibubugtak an sakong pangaran.+ 8 Asin dai ko na nuarin man papalagaw-lagawon giraray an mga bitis kan Israel hali sa daga na itinao ko sa saindang mga apuon,+ basta maingat nindang susunudon an gabos na ipinagbuot ko sa sainda,+ an bilog na Katugunan na ipinasunod sa sainda kan lingkod kong si Moises.” 9 Pero dai sinda nagsunod, asin padagos sindang ilinagalag ni Manases, na huli kaiyan ginibo ninda an mas maraot pa kisa sa ginibo kan mga nasyon na pinuho ni Jehova sa atubangan kan mga Israelita.+
10 Padagos na nagtaram si Jehova paagi sa mga lingkod niyang propeta:+ 11 “Ginibo ni Manases na hadi kan Juda an gabos na makababalding bagay na ini. Mas maraot pa an ginibo niya kisa sa gabos na Amorita+ na nainot sa saiya,+ asin an saiyang mga makababalding idolo* an nagin dahilan kan pagkakasala kan Juda. 12 Kaya ini an sabi ni Jehova na Diyos kan Israel: ‘Mapaabot ako nin dakulang kapahamakan sa Jerusalem+ asin Juda na ikakabigla* kan siisay man na makakabareta kaiyan.+ 13 Uunaton ko sa ibabaw kan Jerusalem an pansukol na lubid+ na ginamit sa Samaria+ asin gagamiton an pangnibel* na ginamit sa pamilya* ni Ahab,+ asin pupunasan ko an Jerusalem tanganing linigon ini, arog nin saro na pinupunasan an sarong mangko tanganing linigon dangan pinalalaob.+ 14 Papabayaan ko an natatada kan sakong mana+ asin itatao ko sinda sa kamot kan saindang mga kalaban, asin magigin sindang mga bagay na nasalakat saka nasamsam kan gabos nindang kalaban,+ 15 huling ginibo ninda kun ano an maraot sa sakong paghiling asin padagos ninda akong pinapaanggot puon kan aldaw na lumuwas sa Ehipto an saindang mga apuon sagkod sa aldaw na ini.’”+
16 Pinabulos man ni Manases an kadakul na dugo kan mga daing sála sagkod na mapano niya kaiyan an Jerusalem sagkod sa mag-ibong na puro,+ apuwera pa sa kasalan niya na pagdara sa Juda na magkasala paagi sa paggibo kan maraot sa paghiling ni Jehova. 17 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Manases asin an gabos niyang ginibo saka mga pagkakasala, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 18 Dangan nagadan* si Manases asin ilinubong sa hardin kan saiyang harong, sa hardin ni Uza;+ asin si Amon na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
19 An edad ni Amon+ kan siya magin hadi 22 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin duwang taon.+ An saiyang ina iyo si Mesulemet na aki ni Haruz na taga Jotba. 20 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, arog kan ginibo ni Manases na saiyang ama.+ 21 Padagos niyang inarog an gabos na ginibo kan saiyang ama, asin padagos siyang naglingkod saka nagduko sa mga makababalding idolo na pinaglingkudan kan saiyang ama.+ 22 Kaya binayaan niya si Jehova na Diyos kan saiyang mga apuon, asin dai siya naglakaw sa dalan ni Jehova.+ 23 Pag-abot nin panahon, nagkurumplutan laban ki Amon an saiyang mga lingkod asin ginadan an hadi sa saiya mismong harong. 24 Pero ginaradan kan mga namamanwaan* an gabos na nakipagkumplutan laban ki Hading Amon, asin ginibo ninda bilang kasalidang hadi an saiyang aki na si Josias.+ 25 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Amon, an saiyang mga ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 26 Ilinubong ninda siya sa saiyang lubungan na nasa hardin ni Uza,+ asin si Josias+ na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
22 Otso anyos si Josias+ kan siya magin hadi, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 31 taon.+ An saiyang ina iyo si Jedida na aki ni Adaias na taga Bozkat.+ 2 Ginibo niya kun ano an tama sa paghiling ni Jehova saka naglakaw siya sa gabos na dalan ni David na saiyang apuon,+ asin dai siya suminiko sa tuo o sa wala.
3 Kan ika-18 taon ni Hading Josias, isinugo kan hadi na magpasiring sa harong ni Jehova si Safan na sekretaryo na aki ni Azalias na aki ni Mesulam.+ Sinabi niya sa saiya: 4 “Paduman ka ki Hilkias+ na halangkaw na saserdote, asin ipakolekta mo saiya an gabos na kuwarta na dinara sa harong ni Jehova,+ na nakolekta kan mga bantay sa pintuan hali sa banwaan.+ 5 Ipaentrega mo iyan sa mga inasignaran na mamahala sa mga patrabaho sa harong ni Jehova, na ibabayad man ninda sa mga trabahador na mahirahay kan raot* sa harong ni Jehova,+ 6 an buot sabihon, sa mga panday, mga paratugdok, saka mga mason; asin ibabakal ninda iyan nin mga kahoy saka mga tinabas na gapo na kaipuhan sa paghirahay kan harong.+ 7 Pero dai sinda hahagadan nin kuwenta kan kuwartang inentrega sa sainda, huling mapagtitiwalaan sinda.”+
8 Kan huri, sinabi ni Hilkias na halangkaw na saserdote ki Safan na sekretaryo:+ “Nanumpungan ko sa harong ni Jehova an libro kan Katugunan.”+ Kaya itinao ni Hilkias ki Safan an libro, asin binasa niya iyan.+ 9 Dangan nagpasiring sa hadi si Safan na sekretaryo asin nagsabi: “Kinolekta* na kan saimong mga lingkod an kuwarta na yaon sa harong, asin inentrega na ninda iyan sa mga inasignaran na mamahala sa mga patrabaho sa harong ni Jehova.”+ 10 Sinabihan man ni Safan na sekretaryo an hadi: “May itinao sakong libro+ si Hilkias na saserdote.” Dangan binasa ini ni Safan sa atubangan kan hadi.
11 Kan madangog kan hadi an mga sinasabi sa libro kan Katugunan, tulos niyang ginisi an saiyang bado.+ 12 Dangan ini an ipinagbuot kan hadi ki Hilkias na saserdote, ki Ahikam+ na aki ni Safan, ki Acbor na aki ni Micaias, ki Safan na sekretaryo, saka ki Asaias na lingkod kan hadi: 13 “Lakaw kamo, maghapot kamo ki Jehova para sako, para sa banwaan, asin para sa bilog na Juda manungod sa mga sinasabi sa librong ini na nanumpungan; huling grabe nanggad an kaanggutan ni Jehova sa sato+ ta dai nagsunod sa mga sinasabi sa librong ini an satong mga apuon. Dai ninda ginibo an gabos na nakasurat digdi may koneksiyon sa sato.”
14 Kaya si Hilkias na saserdote, Ahikam, Acbor, Safan, asin Asaias nagpasiring ki Hulda na propetisa.+ Agom siya ni Salum na namamahala sa sarayan kan mga bado. Si Salum aki ni Tikva na aki ni Harhas. Nakaistar kaidto si Hulda sa Ikaduwang Seksiyon kan Jerusalem; asin nakipag-ulay sinda sa saiya duman.+ 15 Sinabi niya sa sainda: “Ini an sabi ni Jehova na Diyos kan Israel, ‘Sabihon nindo sa lalaking nagsugo sa saindo sako: 16 “Ini an sabi ni Jehova, ‘Mapaabot ako nin kapahamakan sa lugar na ini saka sa mga nakaistar digdi, sigun sa gabos na sinasabi sa libro na binasa kan hadi kan Juda.+ 17 Huling binayaan ninda ako asin nagpapaaso sinda nin mga atang sa ibang mga diyos+ tanganing paangguton ako paagi kan gabos na gibo kan saindang mga kamot,+ maglalaad nin grabe an kaanggutan ko sa lugar na ini asin dai iyan masisigbo.’”+ 18 Pero sa hadi kan Juda na nagsugo sa saindo tanganing maghapot ki Jehova, ini an sabihon nindo sa saiya, “Ini an sabi ni Jehova na Diyos kan Israel: ‘Manungod sa mensaheng nadangog mo, 19 huling naghimati* an saimong puso asin nagpakumbaba ka+ sa atubangan ni Jehova kan madangog mo an sinabi ko laban sa lugar na ini asin sa mga nakaistar digdi—na magigin sindang sarong sumpa asin sarong bagay na magigin dahilan na an mga tawo tarakigan—asin ginisi mo an saimong bado+ saka nagtangis ka sa atubangan ko, dinangog taka man, an sabi ni Jehova. 20 Huli kaini, ilulubong ka arog kan saimong mga apuon* asin ilulubong ka sa saimong lubungan sa panahon na may katuninungan, asin dai mo mahihiling an gabos na kapahamakan na papaabuton ko sa lugar na ini.’”’” Dangan dinara ninda sa hadi an simbag.
23 Kaya nagpadara nin mensahe an hadi, asin ipinaapod ninda an gabos na kamagurangan kan Juda asin Jerusalem.+ 2 Pagkatapos kaini, nagpasiring sa harong ni Jehova an hadi kaiba an gabos na lalaki kan Juda, an gabos na nag-iistar sa Jerusalem, an mga saserdote, asin an mga propeta—an bilog na banwaan, aki man o gurang. Mantang nagdadangog sinda, binasa niya an gabos na nakasurat sa libro+ kan tipan+ na nanumpungan sa harong ni Jehova.+ 3 Nagtindog an hadi harani sa harigi asin nakipagtipan siya ki* Jehova,+ na susunudon niya si Jehova asin makuyog siya sa saiyang mga tugon, sa saiyang mga pagirumdom, asin sa saiyang mga reglamento nin bilog niyang puso saka bilog niyang kalag* paagi sa pag-utob sa mga sinasabi sa tipan na ini na nakasurat sa librong ini. Asin uminuyon sa tipan an bilog na banwaan.+
4 Dangan ipinagbuot kan hadi ki Hilkias+ na halangkaw na saserdote, sa ikaduwang ranggong mga saserdote, asin sa mga bantay sa pintuan na iluwas sa templo ni Jehova an gabos na kagamitan na ginibo para ki Baal, para sa sagradong poste,*+ asin para sa bilog na hukbo sa kalangitan.* Dangan sinulo niya an mga iyan sa luwas kan Jerusalem sa tangga-tanggang bakilid kan Kidron, asin dinara niya sa Bethel an mga abo kaiyan.+ 5 Hinarali niya an mga saserdote kan mga diyos kan ibang nasyon na ninombrahan kan mga hadi kan Juda tanganing magdulot nin atang na aso sa mga halangkaw na lugar na nasa mga siyudad kan Juda asin sa palibot kan Jerusalem. Hinarali man niya an mga nagdudulot nin atang na aso ki Baal, sa aldaw, sa bulan, sa mga konstelasyon kan zodiac, asin sa bilog na hukbo sa kalangitan.*+ 6 Ilinuwas niya sa harong ni Jehova an sagradong poste*+ asin dinara sa luwas kan Jerusalem, sa Kababan nin Kidron. Sinulo niya iyan+ sa Kababan nin Kidron asin pinulbos niya tapos isinabwag an abo kaiyan sa lubungan kan mga ordinaryong tawo.+ 7 Ginaraba man niya an mga harong kan mga lalaking patutot* sa templo,+ na yaon sa harong ni Jehova asin kun sain naghahabol nin mga tolda para sa sagradong poste* an mga babayi.
8 Dangan pinaluwas niya sa mga siyudad kan Juda an gabos na saserdote, asin ginibo niyang dai na angay sambahan an mga halangkaw na lugar na diyan nagdudulot nin atang na aso an mga saserdote, puon sa Geba+ sagkod sa Beer-sheba.+ Ginaraba man niya an mga halangkaw na lugar kan mga trangkahan na nasa entrada kan trangkahan ni Josue na pamayo kan siyudad, na nasa bandang wala paglaog sa trangkahan kan siyudad. 9 An mga saserdote kan mga halangkaw na lugar dai naglilingkod sa altar ni Jehova na nasa Jerusalem,+ pero nagkakakan sinda kan tinapay na daing lebadura kaiba kan kapwa ninda mga saserdote.* 10 Ginibo man niyang dai na angay sambahan an Tofet,+ na nasa Kababan kan mga Aki ni Hinom,*+ tanganing mayo na nin magsulo duman kan saiyang aking lalaki o babayi bilang atang ki* Molec.+ 11 Asin an mga kabayo na idinedikar* kan mga hadi kan Juda para sa aldaw ipinagbawal niyang ilaog sa harong ni Jehova; bawal nang iagi an mga iyan sa kuwarto* ni Natan-melec na opisyal kan palasyo, na nasa mga portiko. Sinurulo man niya an mga karwaheng idinedikar sa aldaw.+ 12 Ginaraba man kan hadi an mga altar na ginibo kan mga hadi kan Juda sa bubungan+ kan nasa itaas na kuwarto ni Ahaz. Ginaraba man niya an mga altar na ginibo ni Manases sa laog kan duwang patyo kan harong ni Jehova.+ Pinulbos niya an mga iyan asin isinabwag sa Kababan nin Kidron an alpog kaiyan. 13 Asin ginibo man kan hadi na dai na angay sambahan an mga halangkaw na lugar na kahampang kan Jerusalem na nasa timog* kan Bukid nin Pagkagaba,* na itinugdok ni Solomon na hadi kan Israel para ki Astoret, an makababalding diyosa kan mga taga Sidon; asin para ki Kemos, an makababalding diyos kan Moab; asin para ki Milcom,+ an makababalding diyos kan mga Ammonita.+ 14 Tiniripak-tipak niya an mga sagradong harigi asin pinurutol an mga sagradong poste*+ asin pinano niya nin mga tulang nin tawo an mga lugar na kinamumugtakan kan mga ini. 15 Ginaba man niya an altar sa Bethel, an halangkaw na lugar na ginibo ni Jeroboam na aki ni Nebat na nagin dahilan kan pagkakasala kan Israel.+ Kan magaba na niya an altar na iyan asin an halangkaw na lugar, sinulo niya an halangkaw na lugar, pinulbos niya an gabos na yaon diyan, asin sinulo an sagradong poste.*+
16 Pagbirik ni Josias, nahiling niya an mga lubungan na nasa bukid, ipinakua niya an mga tulang sa mga lubungan asin tinutong an mga iyan sa ibabaw kan altar para gibuhon iyan na dai na angay sambahan, sigun sa tataramon ni Jehova na ipinahayag kan lalaking lingkod kan tunay na Diyos na naghula na mangyayari an mga bagay na ini.+ 17 Dangan naghapot siya: “Kiisay na lapidang gapo idtong nahihiling ko duman?” Nagsimbag an mga lalaki kan siyudad: “Lubungan iyan kan lalaking taga Juda na lingkod kan tunay na Diyos+ na naghula kaining mga bagay na ginibo mo sa altar kan Bethel.” 18 Kaya sinabi niya: “Pabayaan nindo siyang magpahingalo. Dai nindo ipahiro kiisay man an saiyang mga tulang.” Kaya dai ninda hiniro an saiyang mga tulang, siring man an mga tulang kan propetang taga Samaria.+
19 Hinarali man ni Josias an gabos na harong para sa pagsamba na nasa mga halangkaw na lugar sa mga siyudad kan Samaria,+ na itinugdok kan mga hadi kan Israel tanganing paangguton an Diyos. Ginibo niya sa mga ini an arog kan ginibo niya sa halangkaw na lugar sa Bethel.+ 20 Kaya iinatang niya sa ibabaw kan mga altar an gabos na saserdote kan mga halangkaw na lugar na yaon duman, asin nagtutong siya nin mga tulang nin tawo sa ibabaw kan mga altar.+ Pagkatapos kaini, nagbalik siya sa Jerusalem.
21 Dangan, ipinagbuot kan hadi sa bilog na banwaan: “Magselebrar kamo nin Paskuwa+ para ki Jehova na saindong Diyos arog kan nakasurat sa librong ini kan tipan.”+ 22 Dai pa nagkaigwa nin arog kaining pagselebrar nin Paskuwa puon kan panahon na an mga hukom an nagseserbing hukom sa Israel ni kan gabos man na panahon kan mga hadi kan Israel asin kan mga hadi kan Juda.+ 23 Pero kan ika-18 taon ni Hading Josias, isinelebrar sa Jerusalem an Paskuwang ini para ki Jehova.
24 Hinarali man ni Josias an mga espiritista, an mga parahula,+ an mga terafim na estatuwa,*+ an mga makababalding idolo,* asin an gabos na makababalding bagay na nagralataw sa daga nin Juda asin Jerusalem, tanganing mautob an mga sinabi sa Katugunan+ na nakasurat sa libro na nanumpungan ni Hilkias na saserdote sa harong ni Jehova.+ 25 Mayo nin hadi na nainot sa saiya an arog niyang nagbalik ki Jehova nin bilog na puso asin nin bilog na kalag*+ asin nin bilog na kusog, sigun sa gabos na Katugunan ni Moises; minsan sa mga hading suminunod sa saiya mayo nin nagin arog niya.
26 Alagad, dai nahali an grabeng kaanggutan ni Jehova sa Juda huli sa gabos na makababalding bagay na ginibo ni Manases tanganing paangguton Siya.+ 27 Nagsabi si Jehova: “Hahalion ko man sa atubangan ko an Juda+ arog kan ginibo ko sa Israel;+ asin isisikwal ko an siyudad na ini nin Jerusalem na sakong pinili asin an harong na manungod diyan sinabi ko, ‘Magdadanay diyan an sakong pangaran.’”+
28 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Josias, an gabos niyang ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda? 29 Kan panahon ni Josias, nagpasiring sa may Salog nin Eufrates si Faraon Neco na hadi kan Ehipto tanganing makipagtagbuan sa hadi kan Asiria, asin nagluwas si Hading Josias tanganing kumprontaron si Neco; pero kan mahiling siya ni Neco, ginadan siya kaini sa Megido.+ 30 Kaya an saiyang mga lingkod isinakay sa karwahe an saiyang bangkay hali sa Megido asin dinara siya sa Jerusalem tapos ilinubong siya sa saiyang lubungan. Dangan kinua kan banwaan* si Jehoahaz na aki ni Josias asin linahidan siya saka ginibo siyang hadi bilang kasalida kan saiyang ama.+
31 An edad ni Jehoahaz+ kan siya magin hadi 23 anyos, asin tulong bulan siyang namahala sa Jerusalem. An saiyang ina iyo si Hamutal+ na aki ni Jeremias na taga Libna. 32 Ginibo niya kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, arog kan gabos na ginibo kan saiyang mga apuon.+ 33 Iprineso siya ni Faraon Neco+ sa Ribla+ sa daga nin Hamat, tanganing dai siya makapamahala sa Jerusalem. Dangan pinamulta ni Neco an nasyon nin 100 na talentong* pirak asin sarong talentong bulawan.+ 34 Dugang pa, ginibong hadi ni Faraon Neco si Eliakim na aki ni Josias bilang kasalida ni Josias na saiyang ama asin rinibayan nin Jehoiakim an saiyang pangaran. Pero si Jehoahaz dinara niya sa Ehipto,+ kun sain ini nagadan pag-abot nin panahon.+ 35 Itinao ni Jehoiakim an pirak saka bulawan ki Faraon, pero pinapagbuhis niya an nasyon tanganing maitao an pirak na hinahagad ni Faraon. An kada saro sa mga namamanwaan* pinapagbayad niya nin tinasar na kantidad sa pirak saka bulawan tanganing itao ki Faraon Neco.
36 An edad ni Jehoiakim+ kan siya magin hadi 25 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 11 taon.+ An saiyang ina iyo si Zebida na aki ni Pedaias na taga Ruma. 37 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova,+ arog kan gabos na ginibo kan saiyang mga apuon.+
24 Kan panahon ni Jehoiakim, sinalakay siya ni Hading Nabucodonosor+ kan Babilonya, asin nagin lingkod niya si Jehoiakim sa laog nin tulong taon. Pero, nagrebelde siya sa hadi kan Babilonya. 2 Dangan nagpadara si Jehova laban sa saiya nin mga grupo nin mga nananakyadang tropa nin Caldeo,+ Siriano, Moabita, saka Ammonita. Padagos niya sindang ipinapadara laban sa Juda tanganing laglagon ini, arog kan sinabi ni Jehova+ paagi kan saiyang mga lingkod na mga propeta. 3 Nangyari ini sa Juda huling ini mismo an ipinagbuot ni Jehova tanganing halion niya sinda sa atubangan niya+ dahil sa gabos na ginibong kasalan ni Manases,+ 4 asin dahil man sa pinabulos niyang dugo kan mga daing sála,+ ta pinano niya an Jerusalem nin dugo kan mga daing sála asin habo ni Jehova na magpatawad.+
5 Kun manungod sa iba pang nangyari sa buhay ni Jehoiakim, an gabos niyang ginibo, bakong nakasurat iyan sa libro nin kasaysayan kan mga hadi kan Juda?+ 6 Dangan nagadan* si Jehoiakim;+ asin si Jehoiakin na saiyang aki an nagsalida sa saiya bilang hadi.
7 Dai na sa giraray nagluwas sa kadagaan niya an hadi kan Ehipto, huling kinua na kan hadi kan Babilonya an gabos na sadiri kan hadi kan Ehipto,+ puon sa Sulugan na Kababan* nin Ehipto+ sagkod sa Salog nin Eufrates.+
8 An edad ni Jehoiakin+ kan siya magin hadi 18 anyos, asin tulong bulan siyang namahala sa Jerusalem.+ An saiyang ina iyo si Nehusta na aki ni Elnatan na taga Jerusalem. 9 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, arog kan gabos na ginibo kan saiyang ama. 10 Kan panahon na iyan, sinalakay kan mga lingkod ni Hading Nabucodonosor kan Babilonya an Jerusalem, asin sinalikupan ninda an siyudad.+ 11 Nag-abot sa siyudad si Hading Nabucodonosor kan Babilonya mantang sinasalikupan iyan kan saiyang mga lingkod.
12 Nagluwas si Hading Jehoiakin kan Juda kaiba an saiyang ina, mga lingkod, mga halangkaw na opisyal* saka mga opisyal kan palasyo+ asin nagsuko sa hadi kan Babilonya.+ Dinara siyang bihag kan hadi kan Babilonya kan ikawalong taon na paghadi kaini.+ 13 Dangan kinua duman ni Nabucodonosor an gabos na kayamanan sa harong ni Jehova asin an kayamanan sa harong* kan hadi.+ Piniridaso niya an gabos na bulawan na kagamitan sa templo ni Jehova na ginibo ni Solomon na hadi kan Israel.+ Nangyari ini arog kan ihinula ni Jehova. 14 Puwersahan niyang dinara* an bilog na Jerusalem, an gabos na halangkaw na opisyal kan palasyo,*+ an gabos na matitibay na parapakilaban, asin an gabos na ekspertong trabahador saka panday*+—10,000 an puwersahan niyang dinara. Mayo nin nawalat apuwera sa pinakapobre sa mga namamanwaan.*+ 15 Kaya puwersahan niyang dinara sa Babilonya si Jehoiakin;+ kinua man niya an ina kan hadi, an mga agom kan hadi, an mga opisyal sa palasyo kaini, saka an mga pinakaimportanteng tawo sa nasyon, asin puwersahan niya sindang dinara hali sa Jerusalem pasiring sa Babilonya. 16 Puwersahan man na dinara sa Babilonya kan hadi kan Babilonya an gabos na 7,000 na parapakilaban, siring man an 1,000 ekspertong trabahador saka panday,* gabos sinda matitibay na lalaki saka sinanay sa pakikigiyera. 17 Si Matanias na tiyuon ni Jehoiakin+ an isinalida sa saiya kan hadi kan Babilonya bilang hadi asin rinibayan kaini nin Zedekias an saiyang pangaran.+
18 An edad ni Zedekias kan siya magin hadi 21 anyos, asin namahala siya sa Jerusalem sa laog nin 11 taon. An saiyang ina iyo si Hamutal+ na aki ni Jeremias na taga Libna. 19 Padagos niyang ginibo kun ano an maraot sa paghiling ni Jehova, arog kan gabos na ginibo ni Jehoiakim.+ 20 Nangyari an mga ini sa Jerusalem asin sa Juda huli sa kaanggutan ni Jehova, sagkod sa palayason niya sinda sa atubangan niya.+ Asin nagrebelde si Zedekias sa hadi kan Babilonya.+
25 Kan ikasiyam na taon kan paghadi ni Zedekias, kan ikasampulong aldaw kan ikasampulong bulan, uminabot laban sa Jerusalem si Hading Nabucodonosor+ kan Babilonya kaiba an bilog niyang hukbo.+ Nagkampo siya laban sa siyudad asin pinalibutan niya ini nin kudal na pansalikop,+ 2 asin nagdanay na nasasalikupan an siyudad sagkod sa ika-11 taon ni Hading Zedekias. 3 Kan ikasiyam na aldaw kan ikaapat na bulan, grabe na an tiggutom+ sa siyudad, asin mayo na nin kakanon para sa mga namamanwaan.+ 4 Nalabot asin nalaog an pader kan siyudad.+ Kaya pagkabanggi, mantang napapalibutan kan mga Caldeo an siyudad, nagdurulag an gabos na suldados asin nag-agi sinda sa trangkahan na nasa pag-ultanan kan duwang pader na harani sa hardin kan hadi; asin nagdulag an hadi pasiring sa Araba.+ 5 Pero linapag kan hukbo kan mga Caldeo an hadi, asin inabutan ninda siya sa disyertong kapatagan kan Jerico, asin an gabos niyang suldados nagkasuruway-suway parayo sa saiya. 6 Dangan dinakop ninda an hadi+ asin dinara sa hadi kan Babilonya na nasa Ribla, asin sinentensiyahan ninda siya. 7 Ginaradan ninda sa atubangan ni Zedekias an saiyang mga aking lalaki; dangan binuta ni Nabucodonosor an mga mata ni Zedekias, kinadenahan nin kadenang tanso, asin dinara siya sa Babilonya.+
8 Kan ikapitong aldaw kan ikalimang bulan, kan ika-19 taon ni Hading Nabucodonosor na hadi kan Babilonya, nag-abot sa Jerusalem an lingkod kan hadi kan Babilonya na si Nebuzaradan+ na pamayo kan mga guwardiya.+ 9 Sinulo niya an harong ni Jehova,+ an harong* kan hadi,+ asin an gabos na harong sa Jerusalem;+ sinulo man niya an harong kan gabos na prominenteng tawo.+ 10 Asin rinumpag kan bilog na hukbo kan mga Caldeo, na kaiba kan pamayo kan mga guwardiya, an pader sa palibot kan Jerusalem.+ 11 Puwersahan na dinara ni Nebuzaradan na pamayo kan mga guwardiya an iba pa sa mga namamanwaan na natada sa siyudad saka an mga nagharali diyan para kumampi sa hadi kan Babilonya asin an iba pa sa mga nakaistar sa nasyon.+ 12 Pero iwinalat kan pamayo kan mga guwardiya an nagkapira sa pinakapobre sa mga namamanwaan* tanganing mag-ataman kan mga ubasan saka magin mga parauma na puwersahan na pinapagtrabaho.+ 13 Asin piniridaso kan mga Caldeo an mga tansong harigi+ sa harong ni Jehova saka an mga kareta+ pati an tansong tangke nin tubig*+ na yaon sa harong ni Jehova, asin dinara ninda sa Babilonya an mga tanso.+ 14 Kinua man ninda an mga lalagan nin abo, an mga pala, an mga panggunting nin mitsa, an mga kopa, asin an gabos na kagamitan na tanso na ginagamit sa paglilingkod sa templo. 15 Kinua kan pamayo kan mga guwardiya an mga bugtakan nin baga saka an mga mangko na mga gibo sa tunay na bulawan+ asin plata.+ 16 Dai kayang timbangon an gabos na tanso hali sa duwang harigi, sa tangke nin tubig,* asin sa mga kareta na ginibo ni Solomon para sa harong ni Jehova.+ 17 An kada harigi 18 maniko* an langkaw,+ asin tanso an payo-payong nasa ibabaw kaiyan. Tulong maniko an langkaw kan payo-payo, asin an sinaralapid na kurukadena saka mga bunga nin granada sa palibot kan payo-payo gabos gibo sa tanso.+ Arog man kaini an ikaduwang harigi na may sinaralapid na kurukadena.
18 Kinua man kan pamayo kan mga guwardiya si Seraias+ na panginot na saserdote, si Sofonias+ na ikaduwang saserdote, asin an tulong bantay sa pintuan.+ 19 Asin kinua niya hali sa siyudad an sarong opisyal kan palasyo na namamahala sa mga suldados, an limang personal na parakonseho* kan hadi na yaon sa siyudad, siring man an sekretaryo kan pamayo kan hukbo na iyo an nagtitipon sa mga suldados kan nasyon,* asin an 60 lalaki hali sa mga ordinaryong tawo kan nasyon* na yaon sa siyudad. 20 Kinurua sinda ni Nebuzaradan+ na pamayo kan mga guwardiya asin dinara sa hadi kan Babilonya na nasa Ribla.+ 21 Ginaradan sinda kan hadi kan Babilonya duman sa Ribla sa daga nin Hamat.+ Sa siring, puwersahan na kinurua an Juda hali sa daga ninda.+
22 Ninombrahan ni Hading Nabucodonosor kan Babilonya si Gedalias+ na aki ni Ahikam+ na aki ni Safan+ na mamahala sa mga tawong itinada niya sa daga nin Juda.+ 23 Kan mabaretaan kan gabos na namamayo kan hukbo saka kan saindang mga tawuhan na ninombrahan kan hadi kan Babilonya si Gedalias, tulos sindang nagduruman ki Gedalias sa Mizpa. An mga nagduruman iyo si Ismael na aki ni Netanias, si Johanan na aki ni Karea, si Seraias na aki ni Tanhumet na Netofatita, asin si Jaazanias na aki kan Maacatita, kaiba an mga tawuhan ninda.+ 24 Suminumpa sa sainda si Gedalias saka sa mga tawuhan ninda asin nagsabi: “Dai kamo matakot na magin mga lingkod kan mga Caldeo. Mag-istar kamo sa dagang ini saka maglingkod sa hadi kan Babilonya, asin magigin marahay an kamugtakan nindo.”+
25 Asin kan ikapitong bulan, nag-abot sa Mizpa an saro na kabilang sa pamilya kan hadi* na si Ismael+ na aki ni Netanias na aki ni Elisama, kaiba an sampulong tawuhan, asin ginadan ninda si Gedalias pati an mga Judio saka mga Caldeo na kaiba niya duman.+ 26 Pagkatapos kaini, nagdurulag pasiring sa Ehipto an gabos na tawo, aki man o gurang, pati an mga namamayo kan hukbo,+ huling natakot sinda sa mga Caldeo.+
27 Asin kan ika-37 taon kan pagkadistiyero ni* Hading Jehoiakin+ kan Juda, kan ika-27 aldaw kan ika-12 bulan, kan taon na magin hadi kan Babilonya si Hading Evil-merodac, pinaluwas niya sa presuhan si* Hading Jehoiakin kan Juda.+ 28 Marahay an nagin pagtratar niya* sa saiya asin mas ilinangkaw niya an saiyang trono kisa sa mga trono kan iba pang mga hadi na kaiba niya sa Babilonya. 29 Kaya hinuba ni Jehoiakin an bado niyang pampreso, asin pirmi na siyang sa lamesa* kan hadi nagkakakan sa bilog na panahon na siya nabubuhay. 30 Regular siyang sinusuplayan kan hadi nin kakanon, aroaldaw, sa bilog na panahon na siya nabubuhay.
O “luhô.”
Nangangahulugan na “An Sakuyang Diyos Iyo si Jehova.”
O “badong pampropeta.”
O “an kalag ko saka an kalag kan.”
O “kalag.”
An buot sabihon, an tugang ni Ahazias.
An buot sabihon, an pisikal na langit.
O “kan saimong kalag.”
“An mga aki kan mga propeta” posibleng nanunungod sa sarong eskuwelahan para sa mga propeta o sa sarong asosasyon nin mga propeta.
O “kan saimong kalag.”
O “kan saimong kalag.”
O “badong pampropeta.”
O “Linulon.”
O “duwang parte.”
An buot sabihon, an pisikal na langit.
O “badong pampropeta.”
O “badong pampropeta.”
O “duros.”
O posibleng “nagpapangyaring makuanan an mga bados.”
O posibleng “magpapangyaring makuanan an mga bados.”
Hilingon sa Glosaryo.
O “su lingkod ni Elias.”
Sa literal, “Ano sa sako asin sa saimo?”
Sa literal, “na sa atubangan niya ako nagtitindog.”
O “sarong musikero.”
O “sulugan na kababan.”
O “sulugan na kababan.”
O “sungsungon.”
O “gabos na nagsisinturon.”
O “sagkudan.”
O “dagit.”
O “dulay na may ngusong pabulusan.”
Pigpapatong ini sa likod nin sarong hayop para tukawan.
O “huling may kapaitan siya sa saiyang kalag.”
O “iksan.”
O “pandok.”
O “kan saimong kalag.”
O “lawas.”
O “hudong.” Sa literal, “kagadanan.”
O “kaligtasan.”
O “may hilang siya sa kublit.”
Posibleng nanunungod ki Naaman.
An sarong talento katumbas nin 34.2 kilos. Hilingon an Apendise B14.
Sa literal, “laman.”
Sa literal, “laman.”
Sa literal, “laman.”
Sa literal, “an bilog niyang kampo.”
Sa literal, “bendisyon.”
Sa literal, “na sa atubangan niya ako nagtitindog.”
An Hebreong termino nanunungod sa ugbon nin lalaking asno asin babaying kabayo.
O “templo.”
Sarong lugar sa Samaria, na posibleng sarong bulod o sarong kuta.
O “labi sa saro o sa duwang beses.”
Sa literal, “an puso kan hadi.”
Sa literal, “an nasyon na.”
Sa literal, “kampo.”
O “1⁄4.”
An sarong cab katumbas nin 1.22 litros. Hilingon an Apendise B14.
O “sa ibabaw mismo kan saiyang kublit.”
O “sa mga saudan.”
An sarong seah katumbas nin 7.33 litros. Hilingon an Apendise B14.
An sarong siklo katumbas nin 11.4 gramos. Hilingon an Apendise B14.
O “mga pinto nin tubig.”
Sa literal, “an tataramon na ini?”
O “kalag.”
Sa Ingles, silver.
O “mga pinto nin tubig.”
Sa literal, “an tataramon na ini?”
O “ibinugtak.”
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Sa literal, “aking babayi.”
O “may hilang.”
O “sa saiyang mga tugang.”
Hilingon an “Lahidan” sa Glosaryo.
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “an siisay man na minaihi sa pader.” Ekspresyon ini sa Hebreo na pang-insulto sa mga lalaki.
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “Kun minauyon an saindong kalag.”
Sa literal, “aking lalaki.”
O “idolatriya.”
O “iapon.”
Sa literal, “nakasakay kitang magkaibanan.”
Sa literal, “nag-agi duman sa harong sa hardin.”
O “mga prinsipe.”
Sa literal, “mga nag-aataman ki Ahab.”
O “pinakamatanos.”
Sa literal, “harong.”
O “Matanos kamo.”
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “an mahuhulog sa daga.”
Minalataw na saro ining lugar kun sain iginagakod an mga karnero para guntingan.
O “kan senyora.”
O “bendisyunan.”
Sa literal, “Matanos.”
Sa literal, “matanos.”
O “an kaigutan ko para ki.”
Sa literal, “Pabanalon nindo an.”
O “templo.”
O “kalag nindo an iriribay sa kalag ninda.”
Sa literal, “paradalagan.”
Sa literal, “sagkod sa siyudad,” posibleng saro ining arog-kutang estruktura.
O “pinunan nang suway-suwayon.”
O “Sulugan na Kababan.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Sa literal, “An mga aldaw.”
Sa literal, “gabos na banhi kan kahadian.”
Sa literal, “paradalagan.”
O “tipan.”
O “palasyo.”
Sa literal, “Ibanan nindo an hadi kun siya maluwas asin kun siya malaog.”
O “budyak.”
O “diyadema.”
O “saka itinao sa saiya an sarong kopya kan.”
Posibleng saro ining rolyo na nakasurat an Katugunan nin Diyos.
Sa literal, “an gabos na tawo kan daga.”
O “palasyo.”
O “templo.”
Sa literal, “an gabos na tawo kan daga.”
Sa literal, “an gabos na tawo kan daga.”
O “palasyo.”
Sa literal, “an gabos na tawo kan daga.”
O “sa kalag.”
O “sa mga kamidbid ninda.”
O “mga gatak.”
O “apuwera na sana kun gamiton nindo iyan sa paghirahay kan harong.”
O “ilaag sa mga bag.” Sa literal, “bugkusan.”
Sa literal, “ibabaling ni Hazael an saiyang lalawgon tanganing tumukad laban sa.”
O “palasyo.”
O “sa Bet-millo.”
Sa literal, “pinalumoy ni Jehoahaz an lalawgon ni.”
An buot sabihon, nin tuninong asin tiwasay.
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “Diyan siya naglakaw.”
Hilingon sa Glosaryo.
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Sa literal, “Naglakaw siya sa.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
An buot sabihon, si Jeroboam II.
O “pagliligtas.”
O “pagliligtas.”
O “Dadaugon.”
Sa literal, “sa paglaog kan taon,” posibleng sa tigsuli (spring).
O “makaduot.”
O “dinaog.”
O “maghampangan.”
O “awot.”
O “kaya nagin arogante an puso mo.”
O “palasyo.”
O “nag-aangat.”
Sa literal, “tolda.”
Mga 178 metros (584 piye). Hilingon an Apendise B14.
O “palasyo.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
An buot sabihon, si Jeroboam II.
Nangangahulugan na “Si Jehova Nagtabang.” Inaapod siyang Uzias sa 2Ha 15:13; 2Cr 26:1-23; Isa 6:1; asin Zac 14:5.
Sa literal, “pagkatapos na huminigdang kaiba kan mga apuon an.”
An buot sabihon, an saiyang ama na si Amazias.
O “sa entrada kan Hamat.”
An buot sabihon, an Dagat na Asin, o an Gadan na Dagat.
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
An buot sabihon, si Jeroboam II.
Nangangahulugan na “Si Jehova Nagtabang.” Inaapod siyang Uzias sa 2Ha 15:13; 2Cr 26:1-23; Isa 6:1; asin Zac 14:5.
O “palasyo.”
Sa literal, “sa mga tawo kan daga.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
An sarong talento katumbas nin 34.2 kilos. Hilingon an Apendise B14.
An sarong siklo katumbas nin 11.4 gramos. Hilingon an Apendise B14.
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
O “palasyo.”
O “idinistiyero niya.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Sa literal, “Pinaagi pa ngani niya sa kalayo an saiyang aki.”
O “an mga lalaki kan Juda.”
O “palasyo.”
O “disenyo.”
Sa literal, “kan gabos na tawo kan daga.”
O “an Dagat.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Nangangahulugan na “Si Jehova Nagtataong Kusog.”
Hilingon sa Glosaryo.
Sa literal, “Nagkaigwa sinda nin pagkatakot.”
An buot sabihon, sa gabos na lugar, dikit man o dakul an nakaistar.
Hilingon sa Glosaryo.
An Hebreong termino kaini posibleng may koneksiyon sa termino para sa “udo” asin ginagamit bilang kapahayagan nin pagkabaldi.
Sa literal, “pinatagas ninda an saindang liog arog kan liog kan.”
O “minoldeng estatuwa.”
Hilingon sa Glosaryo.
Nanunungod ini sa mga bagay sa langit, arog kan aldaw, bulan, asin mga bituon.
Sa literal, “Pinaagi man ninda sa kalayo.”
Sa literal, “padagos nindang ipinapabakal an saindang sadiri para gibuhon an.”
Sa literal, “Ginisi.”
Sa literal, “harong.”
O “dai sinda nagsamba.”
O “mga kostumbre kan relihiyon.”
O “kun paano ninda dapat sambahon si.”
O “mga diyos.”
O “mga kostumbre kan relihiyon.”
O “mga kostumbre kan relihiyon.”
Sa literal, “natatakot.”
O “mga kostumbre kan relihiyon.”
Pinahalipot na porma kan Abias.
Hilingon sa Glosaryo.
O “inaapod iyan kaidto na Nehustan.”
An buot sabihon, sa gabos na lugar, dikit man o dakul an nakaistar.
O “nagdangog sa boses.”
An sarong talento katumbas nin 34.2 kilos. Hilingon an Apendise B14.
O “palasyo.”
Sa literal, “Pinutol.”
An buot sabihon, kinalupkupan nin bulawan.
O “an komandante.”
O “an panginot na opisyal kan palasyo.”
O “an panginot na kopero.”
O “palasyo.”
O “gaho.”
O “Siriano.”
Sa literal, “Makipagbendisyunan kamo sako asin lumuwas kamo pasiring sako.”
Sa literal, “kalot na istakan nin tubig.”
O “dugos.”
O “palasyo.”
O “palasyo.”
O “pag-insulto.”
Sa literal, “an mga aki yaon na sa puwerta kan matris.”
Hilingon an “Paglanghad” sa Glosaryo.
Sa literal, “Mabugtak ako saiya nin sarong espiritu.”
Sa literal, “niya iyan.”
O posibleng “tahaw.”
O “Ikiling mo an saimong talinga.”
O “Saro na Banal.”
O “gabos na kanal kan Salog nin Nilo.”
Sa literal, “Nagibo.”
O “Pinorma.”
An buot sabihon, si Hezekias.
O “an mga nagturubo hali sa mga nahulog na tipasi.”
Sa literal, “harong.”
O “templo.”
O “palasyo.”
Sa literal, “lalawgon.”
Sa literal, “mga aldaw.”
An bunga kan kahoy na higera.
Posibleng ginagamit an hagyan na ini para maaraman an oras paagi sa anino, arog sa sarong sundial.
O “Dinangog.”
O “palasyo.”
O “palasyo.”
O “palasyo.”
O “palasyo.”
O “mga aki.”
O “katotoohan.”
Sa literal, “sa mga aldaw ko.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Hilingon sa Glosaryo.
Nanunungod ini sa mga bagay sa langit, arog kan aldaw, bulan, asin mga bituon.
Nanunungod ini sa mga bagay sa langit, arog kan aldaw, bulan, asin mga bituon.
Sa literal, “pinaagi niya sa kalayo an saiyang aki.”
Hilingon sa Glosaryo.
An Hebreong termino kaini posibleng may koneksiyon sa termino para sa “udo” asin ginagamit bilang kapahayagan nin pagkabaldi.
Sa literal, “na ikakataragingting kan mga talinga.”
O “hulog.”
Sa literal, “harong.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Sa literal, “mga tawo kan daga.”
O “kan mga gatak.”
Sa literal, “Ibinubo.”
Sa literal, “nagin malumoy.”
Sa literal, “iiiba taka sa saimong mga apuon.” Saro ining poetikong ekspresyon para sa kagadanan.
O “asin ipinautob niya giraray an tipan sa atubangan ni.”
Hilingon sa Glosaryo.
Hilingon sa Glosaryo.
Nanunungod ini sa mga bagay sa langit, arog kan aldaw, bulan, asin mga bituon.
Nanunungod ini sa mga bagay sa langit, arog kan aldaw, bulan, asin mga bituon.
Hilingon sa Glosaryo.
Hilingon an “Hostes” sa Glosaryo.
Hilingon sa Glosaryo.
Sa literal, “kan saindang mga tugang.”
Hilingon an “Gehenna” sa Glosaryo.
Sa literal, “mayo na duman nin magpaagi sa kalayo kan saiyang aking lalaki o babayi para ki.”
Sa literal, “itinao.”
O “kuwartong kakanan.”
Sa literal, “tuo.” An buot sabihon, nasa tuo kun an saro nakaatubang sa sirangan.
An buot sabihon, an Bukid nin mga Olibo, lalo na an purong parte kaini sa timog na inaapod man na Bukid nin Pagkakasala.
Hilingon sa Glosaryo.
Hilingon sa Glosaryo.
O “mga diyos kan pamilya; mga idolo.”
An Hebreong termino kaini posibleng may koneksiyon sa termino para sa “udo” asin ginagamit bilang kapahayagan nin pagkabaldi.
Hilingon sa Glosaryo.
Sa literal, “kan mga tawo kan daga.”
An sarong talento katumbas nin 34.2 kilos. Hilingon an Apendise B14.
Sa literal, “mga tawo kan daga.”
Sa literal, “huminigdang kaiba kan saiyang mga apuon.”
Hilingon sa Glosaryo.
O “mga prinsipe.”
O “palasyo.”
O “Idinistiyero niya.”
O “gabos na prinsipe.”
O posibleng “paratugdok nin kuta.”
Sa literal, “mga tawo kan daga.”
O posibleng “paratugdok nin kuta.”
O “palasyo.”
Sa literal, “mga tawo kan daga.”
O “an tansong Dagat.”
O “sa Dagat.”
An sarong maniko katumbas nin 44.5 sentimetros (17.5 pulgada). Hilingon an Apendise B14.
O “dayupot na kaiba-iba.”
Sa literal, “mga tawo kan daga.”
Sa literal, “daga.”
Sa literal, “sa banhi kan kahadian.”
O “kan puwersahan na pagdara sa ibang nasyon ki.”
Sa literal, “ilinangkaw niya hali sa presuhan an payo ni.”
O “Nakipag-ulay siya nin mabuot.”
Sa literal, “atubangan.”