DANIEL

1 Kan ikatulong taon kan paghadi ni Hading Jehoiakim+ kan Juda, nag-abot sa Jerusalem si Hading Nabucodonosor kan Babilonya asin sinalikupan iyan.+ 2 Asin itinao ni Jehova sa kamot niya si Hading Jehoiakim kan Juda,+ pati na an nagkapira sa mga kagamitan sa harong* kan tunay na Diyos, asin dinara niya an mga iyan sa daga nin Sinar,*+ sa harong* kan saiyang diyos. Ilinaag niya an mga kagamitan sa sarayan nin kayamanan kan saiyang diyos.+

3 Dangan ipinagbuot kan hadi ki Aspenaz na saiyang panginot na opisyal kan palasyo na darahon an nagkapira sa mga Israelita,* pati idtong mga gikan kan hadi asin kan mga respetadong tawo.+ 4 Dapat mga hoben* sinda na mayong depekto, marahay an itsura, biniyayaan nin kadunungan, kaaraman, saka pakasabot,+ asin may kakayahan na maglingkod sa palasyo kan hadi. Tutukduan niya sinda kan paagi nin pagsurat* asin kan lengguwahe kan mga Caldeo. 5 Ipinagbuot man kan hadi na aroaldaw sindang tawan nin suplay nin mga piling kakanon kan hadi asin nin arak na iniinom niya. Tulong taon sindang sasanayon,* asin pagkatapos kaiyan maglilingkod sinda sa hadi.

6 Kabilang sa sainda an nagkapira hali sa tribo* ni Juda: si Daniel,*+ Hananias,* Misael,* asin Azarias.*+ 7 Asin an panginot na opisyal kan palasyo may iinasignar saindang mga pangaran;* itinao niya ki Daniel an pangaran na Beltesasar,+ ki Hananias an pangaran na Sadrac, ki Misael an pangaran na Mesac, asin ki Azarias an pangaran na Abednego.+

8 Alagad determinado si* Daniel sa saiyang puso na dai niya raramugan an saiyang sadiri kan mga piling kakanon kan hadi o kan arak na iniinom kaini. Kaya nakiulay siya sa panginot na opisyal kan palasyo na tugutan siyang dai magkakan asin mag-inom kan mga ini tanganing dai niya maramugan an saiyang sadiri. 9 Asin pinahiro kan tunay na Diyos an panginot na opisyal kan palasyo na magpahiling nin pabor* asin pagkahirak ki Daniel.+ 10 Pero sinabi kan panginot na opisyal kan palasyo ki Daniel: “Natatakot ako sa kagurangnan kong hadi, na iyo an nagbuot kan dapat nindong kakanon saka inumon. Paano kun mahiling niya kamong maniniwang* kumpara sa ibang mga hoben* na kaeredad nindo? Magkakasala ako* kaiyan sa hadi dahil saindo.” 11 Pero sinabi ni Daniel sa itinalaga kan panginot na opisyal kan palasyo na magin tagaasikaso ki Daniel, Hananias, Misael, asin Azarias: 12 “Testingon mo tabi an saimong mga lingkod sa laog nin sampulong aldaw. Gulay asin tubig an itao mo samo; 13 pagkatapos, ikumparar mo an itsura mi sa mga hoben* na nagkakakan kan mga piling kakanon kan hadi, asin base sa mahihiling mo, bahala ka na kun ano an desisyon mo para sa saimong mga lingkod.”

14 Kaya nag-uyon siya sa suhestiyon ninda asin tinesting sinda sa laog nin sampulong aldaw. 15 Kan matapos na an sampulong aldaw, mas marahay an itsura saka an salud* ninda kisa sa gabos na hoben* na nagkakakan kan mga piling kakanon kan hadi. 16 Kaya padagos nang hinahali kan tagaasikaso an mga piling kakanon asin an arak na para sa sainda, tapos mga gulay an itinatao niya sa sainda. 17 Asin tinawan kan tunay na Diyos an apat na hoben* na ini nin kaaraman asin pakasabot sa gabos na klase nin mga isinurat asin nin kadunungan; asin si Daniel tinawan nin pakasabot sa gabos na klase nin bisyon asin pangaturugan.+

18 Kan matapos na an panahon na itinalaan kan hadi asin kaipuhan na sindang iatubang sa saiya,+ dinara sinda kan panginot na opisyal kan palasyo sa atubangan ni Nabucodonosor. 19 Kan kaulayon sinda kan hadi, mayo ni saro sa bilog na grupo an nahiling na arog ni Daniel, Hananias, Misael, asin Azarias;+ asin padagos sindang naglingkod sa hadi. 20 Sa gabos na bagay na ihinahapot sa sainda kan hadi, na diyan kaipuhan an kadunungan asin pakasabot, nahiling niyang mas mahusay sinda nin sampulong doble kisa sa gabos na saserdoteng nagmamahika asin salamangkero+ sa bilog niyang nasasakupan. 21 Asin nagdanay duman si Daniel sagkod sa inot na taon ni Hading Ciro.+

2 Kan ikaduwang taon kan paghadi ni Nabucodonosor, nagkapirang beses siyang nangaturugan, asin napurisaw siyang marhay*+ kaya dai siya makaturog. 2 Kaya ipinagbuot kan hadi na apudon an mga saserdoteng nagmamahika, an mga salamangkero, an mga parakulam, asin an mga Caldeo* tanganing sabihon sa hadi an mga pangaturugan niya. Kaya nag-arabot sinda asin nagtindog sa atubangan kan hadi.+ 3 Dangan sinabi kan hadi sa sainda: “Nangaturugan ako; napupurisaw ako* ta gusto kong maaraman kun ano an napangaturugan ko.” 4 Nagsimbag an mga Caldeo sa hadi sa lengguwaheng Aramaiko:*+ “O hadi, mabuhay ka lugod sagkod lamang. Isaysay mo sa saimong mga lingkod an saimong pangaturugan, asin sasabihon mi an kahulugan kaiyan.”

5 Nagsimbag an hadi sa mga Caldeo: “Iyo ini an desisyon ko: Kun dai nindo maipapaaram sa sako an pangaturugan ko, pati an kahulugan kaiyan, pipiridasuhon kamo, asin an mga harong nindo gigibuhon na mga pampublikong kasilyasan.* 6 Pero kun masasabi nindo an pangaturugan saka an kahulugan kaiyan, makakaresibi kamo sako nin mga regalo, nin premyo, saka dakulang onra.+ Kaya sabihon nindo sako an pangaturugan saka an kahulugan kaiyan.”

7 Nagsimbag sinda sa ikaduwang pagkakataon: “Isaysay tabi kan hadi sa mga lingkod niya an pangaturugan, asin sasabihon mi an kahulugan kaiyan.”

8 Nagsimbag an hadi: “Aram na aram kong pinapalawig lang nindo an oras, ta isi na nindo an desisyon ko. 9 Kun dai nindo maipapaaram sa sako an pangaturugan, saro sana an magigin padusa saindo gabos. Pero nagkauruyon kamong magputik sako asin dayaon ako, ta iniisip nindo na tibaad magbago pa an sitwasyon. Kaya sabihon nindo sako an pangaturugan, asin maaaraman kong kaya nindong ipaliwanag an kahulugan kaiyan.”

10 Nagsimbag sa hadi an mga Caldeo: “Mayo nin tawo sa daga* an makakagibo kan hinahagad kan hadi, ta mayo pang makapangyarihan na hadi o gobernador an naghagad nin arog kaiyan sa siisay man na saserdoteng nagmamahika o salamangkero o Caldeo. 11 Dipisil an hinahagad kan hadi, asin mayo nin siisay man na nabubuhay an makakapagsabi kaini sa hadi kundi an mga diyos sana, na dai nag-iistar kaiba kan mga mortal.”*

12 Huli kaini, grabe an kaanggutan* kan hadi asin ipinagbuot niyang garadanon an gabos na madunong na lalaki sa Babilonya.+ 13 Kan iluwas na an pagbuot asin gagadanon na an mga madunong na lalaki, hinanap man ninda si Daniel saka an mga kairiba niya tanganing garadanon.

14 Kan oras na iyan, magalang asin maingat na nakipag-ulay si Daniel ki Arioc na namamayo sa mga guwardiya kan hadi, kan paluwas na ini tanganing garadanon an mga madunong na lalaki sa Babilonya. 15 Hinapot niya si Arioc na opisyal kan hadi: “Taano ta may arog kaini karingis na pagbuot an hadi?” Dangan sinabi ni Arioc ki Daniel an nangyari.+ 16 Kaya nagduman si Daniel sa hadi asin nakiulay na tawan siya nin panahon para maisabi niya sa hadi an kahulugan kan pangaturugan.

17 Dangan nagpuli si Daniel sa harong niya asin sinabi sa kairiba niyang si Hananias, Misael, asin Azarias an manungod sa bagay na ini. 18 Nakiulay siya sa mga ini na mamibi tanganing mahirak an Diyos nin langit asin ihayag sa sainda an hilom na ini, tanganing si Daniel asin an mga kairiba niya dai magadan kaiba kan iba pang mga madunong na lalaki sa Babilonya.

19 Dangan ihinayag ki Daniel an hilom paagi sa sarong bisyon sa banggi.+ Kaya inumaw ni Daniel an Diyos nin langit. 20 Sinabi ni Daniel:

24 Dangan nagpasiring si Daniel ki Arioc, na itinalaga kan hadi tanganing gadanon an mga madunong na lalaki sa Babilonya,+ asin sinabi niya sa saiya: “Dai mo paggadanon an siisay man na madunong na lalaki sa Babilonya. Darahon mo ako sa atubangan kan hadi, asin sasabihon ko sa hadi an kahulugan kan pangaturugan.”

25 Dali-daling dinara ni Arioc si Daniel sa atubangan kan hadi, asin sinabi niya sa hadi: “Nakanumpong ako nin sarong lalaki na kaiba sa mga puwersahan na dinara* hali sa Juda+ na makakapagsabi sa hadi kan kahulugan kan pangaturugan.” 26 Hinapot kan hadi si Daniel, na an pangaran Beltesasar:+ “Kaya mo talagang ipaaram sako an nagin pangaturugan ko asin an kahulugan kaiyan?”+ 27 Nagsimbag si Daniel sa hadi: “Mayo sa mga madunong na lalaki, salamangkero, saserdoteng nagmamahika, o astrologo an makakapagsabi sa hadi kan hilom na ihinahapot niya.+ 28 Pero igwa nin sarong Diyos sa kalangitan na sarong Parahayag nin mga hilom,+ asin ipinapaaram niya ki Hading Nabucodonosor kun ano an mangyayari sa huring kabtang kan mga aldaw. Ini an pangaturugan mo, asin ini an mga bisyon na naglaog sa isip* mo mantang nakahigda ka sa saimong higdaan:

29 “O hadi, mantang nakahigda ka, naglaog sa isip mo an mangyayari sa maabot na panahon, asin ipinaaram sa saimo kan Parahayag nin mga hilom kun ano an mangyayari. 30 Ihinayag sa sako an hilom na ini bakong dahil igwa akong urog na kadunungan kisa kiisay man na nabubuhay, kundi para maipaaram ko sa hadi an kahulugan kan pangaturugan niya tanganing maaraman mo an mga kaisipan na yaon sa saimong puso.+

31 “Nagmamasid ka, O hadi, asin nakahiling ka nin sarong dakulaon na imahen.* An imahen na iyan, na dakulaon asin makinangon na marhay, nakatindog sa atubangan mo, asin makatatakot an itsura kaiyan. 32 An payo kan imahen na iyan purong bulawan,+ an daghan asin mga takyag kaiyan plata,*+ an tulak asin mga paa kaiyan tanso,+ 33 an mga tabay kaiyan lansang,+ asin an mga bitis kaiyan may mga parteng lansang* asin su iba pang mga parte dalipay.*+ 34 Padagos kang naghiling sagkod na may sarong gapo an natibag, bakong paagi sa mga kamot, asin tinamaan kaiyan an mga bitis kan imahen na gibo sa lansang asin dalipay tapos rinunot an mga iyan.+ 35 Sa panahon man na iyan, an lansang, an dalipay, an tanso, an plata, saka an bulawan sarabay na narunot asin nagin siring sa mga apa sa ginikan pag tig-init, asin ipinadpad an mga iyan kan duros kaya mayo na nin mahihiling na ano man na tada kan mga ini. Pero an gapo na tuminama sa imahen nagin sarong dakulang bukid, asin napano kaiyan an bilog na daga.

36 “Ini an pangaturugan, asin sasabihon mi ngunyan sa hadi an kahulugan kaiyan. 37 Ika, O hadi—an hadi nin mga hadi na sa saiya itinao kan Diyos nin langit an kahadian,+ an kapangyarihan, an kusog, asin an kamurawayan, 38 asin sa saiyang kamot itinao niya an mga tawo sain man sinda nag-iistar, pati an mga hayop sa kalangtadan saka an mga gamgam* sa kalangitan, asin siya an ginibo niyang tagapamahala sa sainda gabos+—ika mismo su bulawan na payo.+

39 “Pero kasunod mo may mabangon na saro pang kahadian,+ na mas hababa kisa saimo; dangan susundan ini nin saro pang kahadian, an ikatulo, su gibo sa tanso, na mamamahala sa bilog na daga.+

40 “Kun manungod sa ikaapat na kahadian, magigin makusog iyan siring sa lansang.+ Kun paanong kayang runuton asin pulbuson nin lansang an gabos na iba pang bagay, iyo, siring sa lansang na nanglalaglag, rurunuton asin lalaglagon kaiyan an gabos na ini.+

41 “Asin kun paanong nahiling mong may mga parteng dalipay nin paragibo nin kuron saka may mga parteng lansang su mga bitis asin su mga muro, an kahadian mababanga, pero medyo magkakaigwa man iyan nin tagas nin lansang, huling arog kan nahiling mo, nakasalak an lansang sa malumoy na dalipay. 42 Asin kun paanong may mga parteng lansang asin may mga parteng dalipay su mga muro sa bitis, an kahadian man magkakaigwa nin parteng makusog asin nin parteng maluya. 43 Kun paanong nahiling mong an lansang may salak na malumoy na dalipay, an mga iyan* masasalakan nin mga tawo;* pero an mga ini dai madukot sa kada saro, kun paanong an lansang dai minahalo sa dalipay.

44 “Sa mga aldaw kan mga hading idto, an Diyos nin langit maestablisar nin sarong kahadian+ na dai nuarin man malalaglag.+ Asin an kahadian na ini dai itatao sa arin man na ibang banwaan.+ Rurunuton kaini asin tatapuson an gabos na kahadian na iyan,+ asin ini sana an magdadanay sagkod lamang,+ 45 kun paanong nahiling mong may natibag na gapo hali sa bukid, na bakong paagi sa mga kamot, asin na rinunot kaiyan an lansang, an tanso, an dalipay, an plata, asin an bulawan.+ Ipinaaram kan Pinakanangungurog na Diyos sa hadi kun ano an mangyayari sa maabot na panahon.+ Magkakatotoo* an pangaturugan, asin mapagtitiwalaan an kahulugan kaiyan.”

46 Dangan suminubsob si Hading Nabucodonosor sa atubangan ni Daniel asin nagtaong galang sa saiya. Asin ipinagbuot niyang tawan si Daniel nin regalo asin magdulot nin insenso para sa saiya. 47 Nagsabi an hadi ki Daniel: “Totoo nanggad na an saindong Diyos sarong Diyos nin mga diyos saka Kagurangnan nin mga hadi asin sarong Parahayag nin mga hilom, ta naihayag mo an hilom na ini.”+ 48 Kaya ilinangkaw kan hadi an posisyon ni Daniel asin tinawan ini nin dakul na magagayon na regalo, asin ginibo niya siyang tagapamahala sa enterong probinsiya* nin Babilonya+ saka pamayong prefecto* kan gabos na madunong na lalaki sa Babilonya. 49 Asin sa kahagadan ni Daniel, ninombrahan kan hadi si Sadrac, Mesac, asin Abednego+ na mag-administrar sa probinsiya* nin Babilonya, pero si Daniel naglingkod sa palasyo kan hadi.

3 Si Nabucodonosor na hadi naggibo nin sarong bulawan na imahen* na 60 maniko* an langkaw asin 6 na maniko* an lakbang. Pinatindog niya iyan sa kapatagan nin Dura sa probinsiya* nin Babilonya. 2 Dangan nagtao nin pagbuot si Hading Nabucodonosor na tiripunon an mga satrapa, mga prefecto, mga gobernador, mga parakonseho, mga tesorero, mga hukom, mga mahistrado, asin gabos na administrador kan mga probinsiya* para sa inagurasyon kan imahen na pinatindog ni Hading Nabucodonosor.

3 Kaya nagtiripon an mga satrapa, mga prefecto, mga gobernador, mga parakonseho, mga tesorero, mga hukom, mga mahistrado, asin gabos na administrador kan mga probinsiya* para sa inagurasyon kan imahen na pinatindog ni Hading Nabucodonosor. Asin nagtirindog sinda sa atubangan kan imahen na pinatindog ni Nabucodonosor. 4 Ikinurahaw kan paraanunsiyo: “Ipinagbubuot sa saindo, O mga banwaan, mga nasyon, asin mga grupong manlain-lain an lengguwahe, 5 na pag nadangog nindo an tanog kan hamudyong, plawta, sitara, triangulong arpa, instrumentong de-kuwerdas, gaita,* asin kan gabos na iba pang instrumento sa musika, dapat kamong sumubsob asin magsamba sa bulawan na imahen na pinatindog ni Hading Nabucodonosor. 6 An siisay man na dai sumubsob asin magsamba iaapon tulos sa nagkakalayong hurno.”+ 7 Kaya kan madangog ninda an tanog kan hamudyong, plawta, sitara, triangulong arpa, instrumentong de-kuwerdas, asin kan gabos na iba pang instrumento sa musika, an gabos na banwaan, nasyon, asin mga grupong manlain-lain an lengguwahe suminubsob asin nagsaramba sa bulawan na imahen na pinatindog ni Hading Nabucodonosor.

8 Ngunyan, may nagkapira sa mga Caldeo na nagdulok asin inakusaran* an mga Judio. 9 Sinabi ninda ki Hading Nabucodonosor: “O hadi, mabuhay ka lugod sagkod lamang. 10 Nagtao ka nin pagbuot, O hadi, na an lambang makadangog kan tanog kan hamudyong, plawta, sitara, triangulong arpa, instrumentong de-kuwerdas, gaita, asin kan gabos na iba pang instrumento sa musika dapat na sumubsob asin magsamba sa bulawan na imahen; 11 asin na an siisay man na dai sumubsob asin magsamba iaapon sa nagkakalayong hurno.+ 12 Pero may nagkapirang Judio na ninombrahan mong mag-administrar sa probinsiya* nin Babilonya: si Sadrac, Mesac, asin Abednego.+ Dai ka iginalang kan mga lalaking ini, O hadi. Dai sinda naglilingkod sa saimong mga diyos, asin nagsasayuma sindang sambahon an bulawan na imahen na pinatindog mo.”

13 Angguton na marhay si Nabucodonosor, asin ipinagbuot niyang darahon sa saiya si Sadrac, Mesac, asin Abednego. Kaya dinara sa atubangan kan hadi an mga lalaking ini. 14 Sinabi sa sainda ni Nabucodonosor: “Sadrac, Mesac, Abednego, dai daa kamo naglilingkod sa mga diyos ko+ tapos nagsasayuma kamong sambahon an bulawan na imahen na pinatindog ko? 15 Sige, pag nadangog nindo an tanog kan hamudyong, plawta, sitara, triangulong arpa, instrumentong de-kuwerdas, gaita, asin kan gabos na iba pang instrumento sa musika, saka andam na kamong sumubsob asin magsamba sa ginibo kong imahen, di maray. Pero kun habo nindong magsamba, iaapon tulos kamo sa nagkakalayong hurno. Aber daw, siisay na diyos an makakapagligtas saindo sa mga kamot ko?”+

16 Nagsimbag sa hadi si Sadrac, Mesac, asin Abednego: “O Nabucodonosor, dai mi na tabi kaipuhan magpaliwanag saimo manungod sa bagay na ini. 17 Kun iaapon man kami sa nagkakalayong hurno, O hadi, kaya kaming iligtas kan Diyos na samuyang pinaglilingkudan asin kaya niya kaming iligtas sa kamot mo.+ 18 Pero kun dai man niya kami iligtas, O hadi, gusto ming maaraman mo na dai kami maglilingkod sa saimong mga diyos o masamba sa bulawan na imahen na pinatindog mo.”+

19 Huli kaini, lalo pang naanggot si Nabucodonosor ki Sadrac, Mesac, asin Abednego mala ta nabago an ekspresyon kan lalawgon niya,* asin ipinagbuot niyang painiton an hurno nin pitong dobleng mas mainit kisa dati. 20 Ipinagbuot niya sa nagkapirang makukusog na lalaki hali sa saiyang hukbo na gapuson si Sadrac, Mesac, asin Abednego tapos iapon sinda sa nagkakalayong hurno.

21 Kaya iginapos an mga lalaking ini na sulot pa an saindang mga alikboy, mga bado, mga kupya,* asin an gabos na iba pa nindang sulot, asin inapon sinda sa nagkakalayong hurno. 22 Huli ta maringison an nagin pagbuot kan hadi asin pinainit an hurno nin sobra-sobra, an mga lalaking nagdara ki Sadrac, Mesac, asin Abednego iyo an nagkagaradan sa nag-aarab-adab na kalayo. 23 Pero an tulong lalaking ini, si Sadrac, Mesac, asin Abednego, nakagapos na nahulog sa nagkakalayong hurno.

24 Dangan natakot si Hading Nabucodonosor asin dali-dali siyang nagtindog saka nagsabi sa saiyang mga halangkaw na opisyal: “Bakong tulong lalaki an iginapos ta tapos iinapon sa kalayo?” Nagsimbag sinda sa hadi: “Iyo tabi, O hadi.” 25 Sinabi niya: “Pero hilinga nindo! Apat na lalaki an nahihiling kong buwelong nakakapaglakaw-lakaw sa tahaw kan kalayo, dai sinda naaano, tapos an itsura kan ikaapat garo aki kan mga diyos.”

26 Nagrani si Nabucodonosor sa may pinto kan nagkakalayong hurno asin nagsabi: “Sadrac, Mesac, Abednego, mga lingkod kan Kahuruhalangkawing Diyos,+ magluwas kamo diyan; madya kamo digdi!” Asin nagluwas hali sa tahaw kan kalayo si Sadrac, Mesac, asin Abednego. 27 Asin nahiling kan mga satrapa, mga prefecto, mga gobernador, saka mga halangkaw na opisyal kan hadi na nagkatiripon duman+ na dai naano kan kalayo an* hawak* kan mga lalaking ini;+ mayo ni sarong buhok sa payo ninda an nasirob, mayong nagbago sa mga alikboy ninda, asin dai man lamang sinda namarong-sulo.

28 Dangan sinabi ni Nabucodonosor: “Pag-umawon an Diyos ni Sadrac, Mesac, asin Abednego,+ na nagsugo kan saiyang anghel asin ilinigtas an saiyang mga lingkod. Nagtiwala sinda sa saiya asin dai sinunod an pagbuot kan hadi asin andam sindang magadan* kisa maglingkod o magsamba sa siisay man na diyos apuwera sa sadiri nindang Diyos.+ 29 Kaya ngunyan, ipinapaluwas ko an pagbuot na an siisay man na tawo, ano man an saiyang banwaan, nasyon, o lengguwahe, na magtaram nin ano man laban sa Diyos ni Sadrac, Mesac, asin Abednego dapat na piridasuhon, asin an harong niya gigibuhon na pampublikong kasilyasan;* huling mayong ibang diyos na kayang magligtas na arog kan sarong ini.”+

30 Dangan tinawan kan hadi nin mas halangkaw na posisyon* si Sadrac, Mesac, asin Abednego sa probinsiya* nin Babilonya.+

4 “Ini an mensahe ni Hading Nabucodonosor sa gabos na banwaan, nasyon, asin mga grupong manlain-lain an lengguwahe na nag-iistar sa bilog na daga: Mapasaindo an abundang katuninungan! 2 Nauugma akong ipahayag an mga tanda asin ngangalásan na ginibo kan Kahuruhalangkawing Diyos para sa sako. 3 Makangangalas nanggad an saiyang mga tanda asin pambihirang marhay an saiyang mga ngangalásan! An saiyang kahadian sarong daing sagkod na kahadian, asin an saiyang pamamahala magdadanay sa gabos na henerasyon.+

4 “Ako, si Nabucodonosor, trangkilo an buhay ko kaidto sa harong ko asin namumuhay akong may prosperidad sa palasyo ko. 5 May napangaturugan ako na ikinatakot ko. Mantang nakahigda ako sa sakong higdaan, natakot ako sa mga ladawan saka bisyon na naglaog sa isip* ko.+ 6 Kaya ipinagbuot kong darahon sa atubangan ko an gabos na madunong na lalaki sa Babilonya tanganing maipaaram ninda sa sako an kahulugan kan pangaturugan.+

7 “Asin nag-arabot an mga saserdoteng nagmamahika, an mga salamangkero, an mga Caldeo,* asin an mga astrologo.+ Kan sabihon ko sainda an pangaturugan, dai ninda maipaaram sa sako an kahulugan kaiyan.+ 8 Kan huri, nag-abot asin uminatubang sako si Daniel, na an pangaran Beltesasar+ base sa pangaran kan sakuyang diyos,+ asin yaon sa saiya an espiritu kan banal na mga diyos;+ sinabi ko sa saiya an pangaturugan:

9 “‘O Beltesasar na pamayo kan mga saserdoteng nagmamahika,+ aram kong marhay na yaon sa saimo an espiritu kan banal na mga diyos+ asin na mayong dipisilon na hilom para sa saimo.+ Kaya ipaliwanag mo sako an mga bisyon na nahiling ko sa sakuyang pangaturugan asin an kahulugan kaiyan.

10 “‘Sa mga bisyon na naglaog sa isip* ko mantang nakahigda ako, may nahiling akong sarong puon nin kahoy+ sa tahaw kan daga, asin halangkawon na marhay iyan.+ 11 Nagdakula an kahoy saka nagin makusog, asin an pinakapuro kaiyan nakaantos sa kalangitan, asin nahihiling iyan sagkod sa mga puro kan bilog na daga. 12 Magayon an marambong na mga dahon kaiyan, asin kadakul iyan nin bunga, asin may makukua diyan na kakanon para sa gabos. Sa irarom kaiyan minasirong an mga hayop sa kalangtadan, asin sa mga sanga kaiyan nag-iistar an mga gamgam sa kalangitan, asin diyan nagkukua nin kakanon an gabos na linalang.*

13 “‘Mantang pinagmamasdan ko an mga bisyon na naglaog sa isip* ko kan ako nasa higdaan, nakahiling ako nin sarong parabantay, sarong banal na mensahero, na nagbababa hali sa kalangitan.+ 14 Nagkurahaw siya: “Paluda nindo an kahoy,+ purutula an mga sanga kaiyan, haralia an mga dahon kaiyan, asin iwararak an mga bunga kaiyan! Pabayaing magdurulag an mga hayop na nasa irarom kaiyan, asin an mga gamgam na nasa mga sanga kaiyan. 15 Pero itada nindo an pungo kaiba an mga gamot kaiyan sa daga, asin bayaan nindo iyan na may gakot na lansang asin gakot na tanso sa tahaw kan mga duot* sa kalangtadan. Pabayaing mabasa iyan kan ambon* kan kalangitan, asin makaibanan iyan kan mga hayop sa tahaw kan mga pananom sa daga.+ 16 Pabayaing masalidahan an puso kaining sa tawo, asin puso nin hayop an itao diyan, asin pitong panahon+ an palihison para diyan.+ 17 An pagbuot na ini ipinaisi kan mga parabantay,+ asin an kahagadan na ini itinaram paagi sa mga banal na mensahero, tanganing maaraman kan mga tawong nabubuhay na an Kahuruhalangkawi iyo an Tagapamahala sa kahadian nin mga tawo+ asin na itinatao niya iyan sa kiisay man na gusto niyang tawan, asin na itinatalaga niyang mamahala diyan dawa an pinakahamak sa mga tawo.”

18 “‘Iyo ini an napangaturugan ko, akong si Hading Nabucodonosor; ngunyan, O Beltesasar, sabihon mo an kahulugan kaiyan, ta dai kayang ipaaram sa sako kan gabos na iba pang madunong na lalaki sa kahadian ko an kahulugan.+ Pero ika, kaya mo, ta yaon saimo an espiritu kan banal na mga diyos.’

19 “Kan oras na idto, pirang segundong namungnan si Daniel, na an pangaran Beltesasar,+ asin natakot siya huli sa mga naiisip niya.

“Nagsabi an hadi, ‘O Beltesasar, dai ka matakot sa pangaturugan asin sa kahulugan kaiyan.’

“Nagsimbag si Beltesasar, ‘O kagurangnan ko, mapanungod lugod sa mga nauungis sa saimo an pangaturugan, asin sa mga kalaban mo an kahulugan kaiyan.

20 “‘Su puon nin kahoy na nahiling mong duminakulaon asin nagin makusog, na an pinakapuro nakaantos sa kalangitan asin nahihiling sa bilog na daga,+ 21 na magayon an marambong na mga dahon, kadakul na bunga, asin may makukuang kakanon para sa gabos, na sa irarom kaiyan namimirmihan an mga hayop sa kalangtadan asin sa mga sanga kaiyan nag-iistar an mga gamgam sa kalangitan,+ 22 ika idto, O hadi, huling nagin bantog ka asin makusog, asin nag-urog pa an saimong kamurawayan asin nakaabot iyan sa kalangitan,+ asin an saimong pamamahala nakaabot sagkod sa mga puro kan daga.+

23 “‘Asin nakahiling an hadi nin sarong parabantay, sarong banal na mensahero,+ na nagbababa hali sa kalangitan, na nagsasabi: “Paluda nindo an kahoy asin rauton iyan, pero itada nindo an pungo kaiba an mga gamot kaiyan sa daga asin bayaan nindo iyan na may gakot na lansang asin gakot na tanso sa tahaw kan mga duot sa kalangtadan. Asin pabayaing basaon iyan kan ambon kan kalangitan asin makaibanan kan mga hayop sa kalangtadan sagkod na maglihis an pitong panahon para diyan.”+ 24 Ini an pakahulugan, O hadi; pagbuot iyan kan Kahuruhalangkawi na mangyayari sa kagurangnan kong hadi. 25 Aalawon ka parayo sa mga tawo, asin maistar ka kaiba kan mga hayop sa kalangtadan, asin mga pananom an kakakanon mo* siring sa mga toro; asin mababasa ka sa ambon kan kalangitan,+ asin pitong panahon+ an papalihison para sa saimo,+ sagkod na maaraman mo na an Kahuruhalangkawi iyo an Tagapamahala sa kahadian nin mga tawo asin na itinatao niya iyan sa kiisay man na gusto niyang tawan.+

26 “‘Alagad huling sinabi ninda na itada an pungo kan kahoy kaiba an mga gamot kaiyan,+ mapapasaimo giraray an kahadian mo pagkatapos mong maaraman na an mga langit iyo an namamahala. 27 Kaya ngunyan, O hadi, lugod na akuon mo an sakuyang sadol saimo. Talikdan mo an saimong mga kasalan paagi sa paggibo kan tama, asin an mga gibo mong maraot paagi sa pagpahiling nin pagkahirak sa mga dukha. Tibaad maglawig pa an saimong prosperidad.’”+

28 Gabos ini nangyari ki Hading Nabucodonosor.

29 Pakalihis nin 12 bulan, yaon siya kaidto naglalakaw-lakaw sa bubungan kan palasyo kan hadi sa Babilonya. 30 Nagtataram kaidto an hadi: “Bakong ini an Dakulang Babilonya na ako mismo an nagtugdok para sa pamilya kan hadi paagi sa sadiri kong kusog saka kapangyarihan asin para sa sakuyang mamuraway na kamahalan?”

31 Dai pa natatapos an hadi sa itinataram niya, sarong boses an nadangog hali sa kalangitan: “O Hading Nabucodonosor, para saimo an mensaheng ini, ‘Kinua na sa saimo an kahadian,+ 32 asin inaalaw ka parayo sa mga tawo. Mag-iistar kang kaiba kan mga hayop sa kalangtadan, asin mga pananom an kakakanon mo* siring sa mga toro, asin pitong panahon an papalihison para sa saimo, sagkod na maaraman mo na an Kahuruhalangkawi iyo an Tagapamahala sa kahadian nin mga tawo asin na itinatao niya iyan sa kiisay man na gusto niyang tawan.’”+

33 Kan mismong oras na iyan, nautob ki Nabucodonosor an sinabing mensahe. Inalaw siya parayo sa mga tawo, asin nagpuon siyang magkakan nin mga pananom siring sa mga toro, asin an hawak niya nabasa sa ambon kan kalangitan, dangan naglaba an buhok niya arog kan mga balukag nin agila asin an mga kuko niya arog kan mga kuko nin gamgam.+

34 “Sa katapusan kan panahon na iyan,+ ako, si Nabucodonosor, nagtingkalag sa kalangitan, asin nagbalik sa tultol an isip ko; asin inumaw ko an Kahuruhalangkawi, inumaw ko asin pinamuraway an Saro na nabubuhay sagkod lamang, huling an saiyang pamamahala sarong daing sagkod na pamamahala asin an saiyang kahadian magdadanay sa gabos na henerasyon.+ 35 An gabos na nag-iistar sa daga ibinibilang na siring sa mayo, asin ginigibo niya sa hukbo kan kalangitan saka sa mga nag-iistar sa daga an ano man na saiyang buuton. Asin mayo nin siisay man na makakaulang sa saiya*+ o makakapagsabi sa saiya, ‘Anong ginibo mo?’+

36 “Kan panahon na iyan, nagbalik sa tultol an isip ko, asin naibalik sako an kamurawayan kan sakong kahadian, an sakong kamahalan, asin an sakong kahanga-hangang kagayunan.+ Gustuhon na giraray na magdulok sa sako an sakong mga halangkaw na opisyal asin mga respetadong tawo, asin naibalik sako an kahadian ko, asin urog pa nganing onra an idinagdag sa sako.

37 “Ngunyan, ako, si Nabucodonosor, inuumaw ko asin ilinalangkaw saka pinapamuraway an Hadi kan kalangitan,+ huling an gabos niyang gibo katotoohan asin an saiyang mga dalan matanos,+ asin huling kaya niyang ibaba an mga naglalakaw na may kapalangkawan.”+

5 Kun manungod ki Hading Belsasar,+ naghanda siya nin sarong dakulang bangkete para sa sangribo na kabilang sa saiyang mga respetadong tawo, asin nag-iinom siya kaidto nin arak sa atubangan ninda.+ 2 Mantang nasa impluwensiya nin arak, ipinagbuot ni Belsasar na darahon an bulawan asin platang mga lalagan na kinua kaidto kan saiyang amang si Nabucodonosor sa templo sa Jerusalem,+ tanganing sa mga iyan mag-irinom an hadi saka an saiyang mga respetadong tawo, an saiyang mga sekondaryong agom* saka an iba pa niyang mga agom. 3 Dangan dinara ninda an bulawan na mga lalagan na kinua hali sa templo kan harong nin Diyos sa Jerusalem, asin sa mga iyan nag-irinom an hadi saka an saiyang mga respetadong tawo, an saiyang mga sekondaryong agom saka an iba pa niyang mga agom. 4 Nag-irinom sinda nin arak, asin inumaw ninda an mga diyos na gibo sa bulawan saka plata, na gibo sa tanso, lansang, kahoy, asin gapo.

5 Kan mismong oras na iyan, may nagtungang mga muro nin kamot nin tawo asin nagpuon ining magsurat sa palitada kan lanob kan palasyo kan hadi, harani sa kandelero, asin nahihiling kan hadi an likod kan kamot mantang nagsusurat iyan. 6 Dangan nangrulungsi an* hadi saka natakot siya huli sa mga nagkairisip niya, asin nangibig-kibig an mga piad niya+ saka nagtarangkuan an mga tuhod niya.

7 Pakurahaw na ipinaapod kan hadi an mga salamangkero, an mga Caldeo,* asin an mga astrologo.+ Sinabi kan hadi sa mga madunong na lalaki sa Babilonya: “An siisay man na makakabasa kan nakasurat na ini asin makakapagsabi sako kan kahulugan kaiyan gugubingan nin kulor purpura* saka susulutan sa liog niya nin bulawan na kulintas,+ asin mamamahala siya bilang ikatulong pinakahalangkaw an katungdan sa kahadian.”+

8 Dangan nag-arabot an gabos na madunong na lalaki na mga lingkod kan hadi, pero dai ninda kayang basahon an nakasurat o ipaaram sa hadi an kahulugan.+ 9 Kaya natakot na marhay si Hading Belsasar asin nanglungsi an lalawgon* niya; asin nagkatararanta an saiyang mga respetadong tawo.+

10 Huli sa nadadangog na mga sinasabi kan hadi asin kan mga respetadong tawo kaini, naglaog an reyna sa lugar kan bangkete. Nagsabi an reyna: “O hadi, mabuhay ka lugod sagkod lamang. Dai ka matakot sa mga nagkakairisip mo, saka dai ka na dapat manglungsi. 11 May sarong lalaki* sa kahadian mo na igwa kan espiritu kan banal na mga diyos. Kan panahon kan saimong ama, nahilingan siya nin kabatidan asin pakasabot saka kadunungan na siring sa kadunungan kan mga diyos.+ Ninombrahan siya kan saimong amang si Hading Nabucodonosor na magin pamayo kan mga saserdoteng nagmamahika, mga salamangkero, mga Caldeo,* asin mga astrologo;+ ginibo ini kan saimong ama, O hadi. 12 Huli ta si Daniel, na pinangaranan kan hadi na Beltesasar,+ igwa nin ekstraordinaryong kadunungan* asin kaaraman saka pakasabot tanganing magtaong pakahulugan sa mga pangaturugan, magpaliwanag nin mga misteryo,* asin magresolber nin komplikadong mga problema.*+ Kaya ipaapod mo si Daniel, asin sasabihon niya saimo an kahulugan.”

13 Kaya dinara si Daniel sa atubangan kan hadi. Hinapot kan hadi si Daniel: “Ika si Daniel na saro sa mga puwersahan na pinahali sa Juda,+ na dinara hali sa Juda kan ama kong hadi?+ 14 Nadangog kong yaon sa saimo an espiritu kan mga diyos+ asin na nahilingan ka nin kabatidan asin pakasabot saka ekstraordinaryong kadunungan.+ 15 Dinara sa atubangan ko an mga madunong na lalaki asin mga salamangkero tanganing basahon an nakasurat na ini asin ipaaram sako an kahulugan kaiyan, pero dai ninda kayang sabihon an kahulugan kan mensahe.+ 16 Pero nadangog kong kaya mong magtao nin mga pakahulugan+ asin magresolber nin komplikadong mga problema.* Ngunyan, kun magigibo mong basahon an nakasurat asin ipaaram sako an kahulugan kaiyan, gugubingan ka nin kulor purpura, susulutan ka sa liog mo nin bulawan na kulintas asin mamamahala ka bilang ikatulong pinakahalangkaw an katungdan sa kahadian.”+

17 Dangan nagsimbag si Daniel sa hadi: “Saimo na lang tabi an mga regalo mo; itao mo na lang tabi sa iba an gusto mong itaong balos. Pero babasahon ko sa hadi an nakasurat asin ipapaaram saiya an kahulugan kaiyan. 18 O hadi, itinao kan Kahuruhalangkawing Diyos sa saimong amang si Nabucodonosor an kahadian asin kapangyarihan asin onra saka kamahalan.+ 19 Huli sa kapangyarihan na itinao Niya sa saiya, nagtarakig sa takot sa atubangan niya an gabos na banwaan, nasyon, asin mga grupong manlain-lain an lengguwahe.+ Pag ginusto niya, kaya niyang gadanon o pabayaan na buhay an siisay man, asin kaya niyang ilangkaw o ibaba an siisay man.+ 20 Pero kan magin mapalangkaw an puso niya asin magmatagas siya,* mala ta nagin pangahas siya,+ ibinaba siya sa trono kan saiyang kahadian, asin hinali sa saiya an saiyang dignidad. 21 Inalaw siya parayo sa mga tawo, asin an puso niya ginibong siring sa puso nin sarong hayop, asin nag-istar siya kaiba kan mga layas na asno. Mga pananom an kinakan niya* siring sa mga toro, asin an hawak niya nabasa sa ambon kan kalangitan, sagkod na naaraman niya na an Kahuruhalangkawing Diyos iyo an Tagapamahala sa kahadian nin mga tawo asin na itinatao niya iyan sa kiisay man na gusto niyang tawan.+

22 “Pero ika, Belsasar na saiyang aki, dai mo pinakumbaba an saimong puso, dawa aram mo man gabos ini. 23 Imbes, ilinangkaw mo an sadiri mo laban sa Kagurangnan kan kalangitan,+ asin nagsugo kang darahon saimo an mga lalagan sa saiyang harong.+ Asin sa mga iyan nag-irinom kamo nin arak, ika saka an saimong mga respetadong tawo, an saimong mga sekondaryong agom saka an iba mo pang mga agom, asin inumaw nindo an mga diyos na gibo sa plata saka bulawan, na gibo sa tanso, lansang, kahoy, asin gapo, mga diyos na dai nakakahiling, dai nakakadangog, asin daing naaaraman.+ Pero dai mo pinamuraway an Diyos, na nasa saiyang kamot an saimong hinangos+ asin an gabos mong dalan. 24 Kaya isinugo niya an kamot, asin inukit kaiyan an surat na ini.+ 25 Asin ini an surat na iinukit: MENE, MENE, TEKEL, asin PARSIN.

26 “Ini an kahulugan kan mga tataramon: MENE, kinuwenta na nin Diyos an mga aldaw kan saimong kahadian asin tinapos na iyan.+

27 “TEKEL, tinimbang ka sa timbangan asin nahiling na kulang.

28 “PERES, binanga an kahadian mo asin itinao sa mga Medo asin mga Persiano.”+

29 Dangan itinao ni Belsasar an pagbuot, asin ginubingan ninda si Daniel nin kulor purpura saka sinulutan an liog niya nin bulawan na kulintas; asin iinanunsiyo ninda na siya an magigin ikatulong pinakahalangkaw na tagapamahala sa kahadian.+

30 Kan banggi man sanang idto, ginadan si Belsasar, na hadi kan mga Caldeo.+ 31 Asin itinao ki Dario+ na Medo an kahadian; mga 62 anyos siya kaidto.

6 Nahiling ni Dario na marahay na magnombra nin 120 satrapa para sa bilog na kahadian.+ 2 Papamayuhan an mga ini nin tulong halangkaw na opisyal, asin saro sa sainda si Daniel;+ sa sainda irereport kan mga satrapa+ an mga bagay-bagay tanganing maingatan an intereses kan hadi. 3 Hiling-hiling an pagkakaiba ni Daniel kumpara sa iba pang mga halangkaw na opisyal asin mga satrapa, huling igwa siya nin ekstraordinaryong kadunungan,*+ asin plano kan hadi na tawan siya nin awtoridad sa bilog na kahadian.

4 Kan panahon na iyan, daing pundo sa kakahanap an mga halangkaw na opisyal asin an mga satrapa nin maiaakusar ki Daniel may koneksiyon sa pag-utob niya kan katungdan niya sa gobyerno,* pero mayo sindang makuang maiaakusar o ano man na koraptong gibo, huling mapagtitiwalaan siya, bakong pabaya, saka mayo siyang ginigibong maraot na bagay. 5 Dangan nag-urulay-ulay an mga lalaking ini: “Mayo kitang makuang ano man na maiaakusar sa Daniel na ini, apuwera na sana kun may mahiling kita sa katugunan kan Diyos niya na magagamit ta laban sa saiya.”+

6 Kaya iribanan na nagduman sa hadi an mga halangkaw na opisyal na ini saka an mga satrapa, asin sinabi ninda sa saiya: “O Hading Dario, mabuhay ka lugod sagkod lamang. 7 An gabos na mga opisyal kan hadi, mga prefecto,* mga satrapa, mga halangkaw na opisyal sa kahadian, asin mga gobernador nag-urulay-ulay asin nagkauruyon na gumibo nin sarong pagbuot na papaaprubaran sa hadi. Ipapautob kan pagbuot an sarong pagbabawal, na sa laog nin 30 aldaw, an siisay man na mag-arang sa siisay man na diyos o sa siisay man na tawo apuwera sa saimo, O hadi, dapat na ihulog sa lungib* kan mga leon.+ 8 Ngunyan, O hadi, lugod na aprubaran mo an pagbuot asin tatakan iyan,+ tanganing dai iyan mabago, sigun sa ley kan mga Medo asin mga Persiano, na dai puwedeng maimbalido.”+

9 Kaya tinatakan ni Hading Dario an pagbuot asin an pagbabawal.

10 Alagad kan maisihan ni Daniel na tinatakan na an pagbuot, nagpuli tulos siya sa saiyang harong na igwang kuwarto sa bubungan na an mga bintana nakabukas sa direksiyon kan Jerusalem.+ Asin tulong beses kada aldaw siyang nagluluhod diyan, namimibi, asin nag-uumaw sa atubangan kan saiyang Diyos, arog kan pirmi niyang ginigibo bago kaini. 11 Sa pagkakataon na iyan, biglang nagralaog an mga lalaking idto asin naabutan ninda si Daniel na nag-aarang asin nakikimahirak sa atubangan kan saiyang Diyos.

12 Kaya nagduruman sinda sa hadi asin ipinagirumdom sa saiya an manungod sa pagbabawal na inaprubaran kan hadi: “Bakong may tinatakan ka tabing pagbabawal na nagsasabing sa laog nin 30 aldaw an siisay man na mag-arang sa siisay man na diyos o tawo apuwera sa saimo, O hadi, dapat na ihulog sa lungib kan mga leon?” Nagsimbag an hadi: “Igwa, asin an bagay na iyan malinaw na inaprubaran sigun sa ley kan mga Medo asin mga Persiano, na dai puwedeng maimbalido.”+ 13 Tulos nindang sinabi sa hadi: “Si Daniel, na kabilang sa mga puwersahan na dinara hali sa Juda,+ dai ka niya iginalang, O hadi, ni an pagbabawal na tinatakan mo; tulong beses kada aldaw siyang namimibi.”+ 14 Kan madangog ini kan hadi, napurisaw siyang marhay, asin nagparaisip siya nin paagi na maisalbar si Daniel; asin sagkod sa pagsulnop kan aldaw, pinagmaigutan niyang iligtas siya. 15 Kan huri, iribang nagduman sa hadi an mga lalaking idto, asin sinabi ninda sa hadi: “Tandaan mo tabi, O hadi, na sigun sa ley kan mga Medo asin mga Persiano, an ano man na pagbabawal o pagbuot na inaprubaran kan hadi dai na mababago.”+

16 Kaya itinao kan hadi an pagbuot, asin dinara ninda si Daniel tapos ihinulog siya sa lungib kan mga leon.+ Sinabi kan hadi ki Daniel: “An Diyos na padagos mong pinaglilingkudan an magliligtas saimo.” 17 Dangan sarong gapo an dinara saka itinakop sa bunganga* kan lungib, asin tinatakan iyan kan hadi kan saiyang singsing na pantatak asin kan singsing na pantatak kan saiyang mga respetadong tawo, tanganing mayo na nin mabago may koneksiyon ki Daniel.

18 Dangan nagpuli an hadi sa saiyang palasyo. Bilog na banggi siyang nag-ayuno asin habo niyang libangon siya,* asin dai siya makaturog.* 19 Kan mag-aagahon na, nagbangon an hadi asin dali-daling nagpasiring sa lungib kan mga leon. 20 Mantang parani siya sa lungib, inapod niya si Daniel sa mamundong boses. Hinapot kan hadi si Daniel: “O Daniel, lingkod kan buhay na Diyos, ilinigtas ka sa mga leon kan saimong Diyos na padagos mong pinaglilingkudan?” 21 Tulos na nagsimbag si Daniel sa hadi: “O hadi, mabuhay ka lugod sagkod lamang. 22 Isinugo kan sakuyang Diyos an saiyang anghel asin itinikom an nguso kan mga leon,+ asin dai ninda ako kinulgan,+ huling sa atubangan niya dai akong sála; asin mayo man akong ginibong sala sa saimo, O hadi.”

23 Ugmahon an hadi, asin ipinagbuot niyang ihawas si Daniel sa lungib. Kan maihawas na si Daniel, mayo siyang ano man na lugad, huling nagtiwala siya sa saiyang Diyos.+

24 Dangan nagtao nin pagbuot an hadi, asin dinara su mga lalaking nag-akusar* ki Daniel, asin ihinulog sinda sa lungib kan mga leon, kaiba an mga aki ninda saka mga agom. Dai pa ngani sinda minabagsak sa ibaba kan lungib, tinarakab na sinda kan mga leon asin binarari an gabos nindang tulang.+

25 Dangan nagsurat si Hading Dario sa gabos na banwaan, nasyon, asin mga grupong manlain-lain an lengguwahe na nag-iistar sa bilog na daga:+ “Magkaigwa lugod kamo nin abundang katuninungan! 26 Nagpapaluwas ako nin pagbuot sa lambang nasasakupan kan sakuyang kahadian, na an mga tawo dapat na magtarakig sa takot sa atubangan kan Diyos ni Daniel.+ Huli ta siya an buhay na Diyos asin nagdadanay siya sagkod lamang. An saiyang kahadian dai nuarin man malalaglag, asin daing sagkod an saiyang pamamahala.*+ 27 Nagsasalbar siya,+ nagliligtas, asin naggigibo nin mga tanda saka ngangalásan sa kalangitan asin sa daga,+ ta ilinigtas niya si Daniel sa kuko* kan mga leon.”

28 Kaya nagin marahay an kamugtakan kaining si Daniel sa kahadian ni Dario+ asin sa kahadian ni Ciro na Persiano.+

7 Kan inot na taon ni Hading Belsasar+ kan Babilonya, may napangaturugan si Daniel asin may mga bisyon na naglaog sa isip* niya mantang nakahigda siya sa higdaan niya.+ Dangan isinurat niya an pangaturugan;+ isinurat niya an kumpletong detalye kaiyan. 2 Sinabi ni Daniel:

“Kan bangging idto, yaon ako sa mga bisyon ko na nagmamasid, asin uya! pinapaalimbukay kan apat na duros kan kalangitan an mahiwas na dagat.+ 3 Asin apat na darakulaon na hayop+ an nagbutwa sa dagat, asin magkakalain sinda sa kada saro.

4 “An inot nakakaagid sa sarong leon,+ asin igwa iyan nin mga pakpak nin agila.+ Nagmasid ako sagkod sa nabulnot an mga pakpak kaiyan, asin itinaas hali sa daga an duwang bitis kaiyan sa inutan asin pinatindog na garo tawo, asin tinawan iyan nin puso nin tawo.

5 “Asin uya! may saro pang hayop, an ikaduwa, na nakakaagid sa sarong oso.+ Nakataas an sarong bitis kaiyan, asin may kagat-kagat iyan na tulong gusok; asin sinabihan iyan, ‘Bangon, kakan ka nin gulping karne.’+

6 “Pagkatapos kaini padagos akong nagmasid, asin uya! may saro pang hayop, na nakakaagid sa sarong leopardo,+ pero igwa sa likod kaiyan nin apat na pakpak na arog kan sa gamgam. Asin an hayop igwa nin apat na payo,+ asin tinawan iyan nin awtoridad na mamahala.

7 “Pagkatapos kaini, mantang yaon ako sa mga bisyon kan bangging idto, padagos akong nagmasid asin may nahiling akong ikaapat na hayop, na makatatakot, makangingirhat, saka pambihira an kusog, asin igwa iyan nin darakulang ngipon na lansang. Naniniba iyan saka nangrurunot, asin tinitimak-timakan kaiyan an ano man na matada.+ Napapalain iyan sa gabos na iba pang nainot na hayop, asin igwa iyan nin sampulong sungay. 8 Mantang pigmamasdan ko an mga sungay, uya! may saro pang sungay, sarong sadit na sungay,+ an nagtubo sa tahaw kan mga iyan, asin an tulo sa nainot na mga sungay nabulnot sa atubangan kaini. Asin uya! may mga matang arog kan sa tawo an sungay na ini, asin may ngusong nagtataram na may kapalangkawan.*+

9 “Padagos akong nagmasid sagkod sa may ibinugtak na mga trono asin nagtukaw+ an Suanoy kan mga Aldaw.+ An gubing niya kasingputi nin niyebe,+ asin an buhok niya siring sa malinig na barahibo nin karnero. An saiyang trono mga laad nin kalayo; an mga ruweda kaiyan nag-aarab-adab na kalayo.+ 10 Sarong salog nin kalayo an nagsusulog asin nagluluwas hali sa atubangan niya.+ Sangribong manangribo an padagos na naglilingkod sa saiya, asin sampulong ribo na manampulong ribo an nakatindog sa atubangan niya.+ Pinunan kan Husgado+ an pagbista, asin binuksan an mga libro.

11 “Padagos akong nagmasid kan oras na iyan huli sa nadadangog kong mapalangkaw* na mga tataramon na pigsasabi kan sungay;+ nagmasid ako sagkod sa ginadan an hayop asin an bangkay kaiyan iinapon sa kalayo asin naabo. 12 Pero kun manungod sa iba pang hayop,+ hinali an saindang pamamahala, asin pinalawig an buhay ninda nin sarong panahon asin sarong itinalaan na panahon.

13 “Mantang yaon ako sa mga bisyon kan bangging idto, padagos akong nagmasid asin uya! nagdadangadang an saro na siring sa aki nin tawo,+ kaiba kan mga panganuron kan kalangitan; asin tinugutan siyang makadulok sa Suanoy kan mga Aldaw,+ asin dinara ninda siya sa atubangan kan Sarong iyan. 14 Asin may itinao sa saiya na pamamahala,+ onra,+ asin sarong kahadian, tanganing an mga banwaan, mga nasyon, asin mga grupong manlain-lain an lengguwahe gabos maglingkod sa saiya.+ An saiyang pamamahala sarong daing sagkod na pamamahala na dai malihis, asin an saiyang kahadian dai malalaglag.+

15 “Ako, si Daniel, napurisaw ako* huling natakot ako sa mga bisyon na naglaog sa isip* ko.+ 16 Nagrani ako sa saro sa mga nakatindog duman tanganing ihapot sa saiya kun ano talaga an kahulugan kaini. Kaya nagsimbag siya asin ipinaaram sa sako an kahulugan kan mga bagay na ini.

17 “‘Ining apat na darakulaon na hayop+ iyo an apat na hading matindog hali sa daga.+ 18 Pero an mga banal kan Pinakahalangkaw sa Gabos+ iyo an mag-aako kan kahadian,+ asin magigin sadiri ninda an kahadian+ sagkod lamang, iyo, sagkod nuarin pa man.’

19 “Dangan gusto kong maaraman an urog pa manungod sa ikaapat na hayop, na napapalain sa gabos na iba pa; makatatakot talaga iyan, may mga ngipon na lansang saka mga kukong tanso, asin naniniba iyan saka nangrurunot, asin tinitimak-timakan an ano man na matada;+ 20 asin an manungod man sa sampulong sungay+ sa payo kaiyan, asin sa saro pang nagtubong sungay na sa atubangan kaini may tulong sungay na nabulnot,+ su sungay na may mga mata saka may ngusong nagtataram na may kapalangkawan,* na mas dakula kisa sa iba.

21 “Padagos akong nagmasid mantang an sungay nakikipaglaban sa mga banal, asin nanggagana iyan sa sainda,+ 22 sagkod sa nag-abot an Suanoy kan mga Aldaw+ asin ilinuwas an desisyon apabor sa mga banal kan Pinakahalangkaw sa Gabos,+ asin uminabot an itinalaan na panahon para magin sadiri kan mga banal an kahadian.+

23 “Ini an sinabi niya: ‘Kun manungod sa ikaapat na hayop, may maabot na ikaapat na kahadian sa ibabaw kan daga. Magigin napapalain iyan sa gabos na iba pang kahadian, asin sisibaon kaiyan an bilog na daga saka titimak-timakan iyan asin rurunuton.+ 24 Kun manungod sa sampulong sungay, may sampulong hadi na mabangon hali sa kahadian na iyan; asin may saro pang mabangon kasunod ninda, asin magigin napapalain siya sa mga nainot, asin tulong hadi an saiyang ipapasupog.+ 25 Mataram siya nin mga tataramon laban sa Kahuruhalangkawi,+ asin padagos niyang pepersegiron an mga banal kan Pinakahalangkaw sa Gabos. Paplanuhon niyang baguhon an mga panahon asin katugunan, asin itatao sinda sa kamot niya sa laog nin sarong panahon, mga panahon, asin kabangang panahon.*+ 26 Pero pinunan kan Husgado an pagbista, asin hinali ninda sa saiya an pamamahala, tanganing puhuon siya asin biyong laglagon.+

27 “‘Asin an kahadian saka an pamamahala asin an kamurawayan kan mga kahadian sa sirong kan bilog na kalangitan itinao sa banwaan na iyo an mga banal kan Pinakahalangkaw sa Gabos.+ An saindang kahadian sarong daing sagkod na kahadian,+ asin an gabos na pamamahala maglilingkod saka magkukuyog sa sainda.’

28 “Ini an katapusan kan salaysay. Ako, si Daniel, nahandal akong marhay huli sa mga naiisip ko, kaya nangrulungsi ako;* pero iningatan ko sa puso ko an nahiling asin nadangog ko.”

8 Kan ikatulong taon kan paghadi ni Hading Belsasar,+ ako, si Daniel, nakahiling ako nin saro pang bisyon, pagkatapos kan nainot na bisyon na nahiling ko.+ 2 Nahiling ko an bisyon, asin yaon ako sa palasyo* nin Susan,*+ na nasa probinsiya* nin Elam;+ pinagmasdan ko an bisyon, asin yaon ako sa kataid kan sulugan nin tubig nin Ulai. 3 Kan magtangad ako, uya! may sarong lalaking karnero+ na nakatindog sa atubangan kan sulugan nin tubig, asin igwa iyan nin duwang sungay.+ Haralaba an duwang sungay, pero an saro mas halaba kisa sa saro, asin su mas halaba iyo an huring tuminubo.+ 4 Nahiling ko an lalaking karnero na nanunuwag pasulnupan asin panorte saka patimog, asin mayo nin mabangis na hayop na makatindog sa atubangan kaiyan, asin mayo nin siisay man na makakapagligtas hali sa kapangyarihan* kaiyan.+ Ginigibo kaiyan an ano man na gusto niya asin ilinalangkaw an sadiri niya.

5 Mantang padagos akong nagmamasid, uya! may nagdadangadang na sarong lalaking kanding+ hali sa sulnupan* na pigbabagtas an ibabaw kan bilog na daga asin dai nagduduta* an mga bitis sa daga. Asin an lalaking kanding igwa nin hiling-hiling na sungay sa pag-ultanan kan mga mata kaiyan.+ 6 Padangadang iyan sa direksiyon kan lalaking karnero na may duwang sungay, na nahiling kong nakatindog sa atubangan kan sulugan nin tubig; nagdadalagan iyan sa direksiyon kaini nin may grabeng kabangisan.

7 Nahiling kong paparani iyan nin paparani sa lalaking karnero asin grabe an kaanggutan kaiyan. Dinaguso kaiyan an lalaking karnero asin binari an duwang sungay kaini, asin mayo lamang nin puwersa an lalaking karnero para labanan iyan. Ilinampog kaiyan an lalaking karnero asin tinimak-timakan, asin mayo nin siisay man na makapagligtas kaini hali sa kapangyarihan* kaiyan.

8 Dangan ilinangkaw nin sobra-sobra kan lalaking kanding an sadiri kaini, pero kan magin na ining makapangyarihan, tulos man na nabari an dakulang sungay; dangan apat na hiling-hiling na sungay an tuminubo kasalida kaini, na mga nakatutok sa direksiyon kan apat na duros kan kalangitan.+

9 Hali sa saro sa mga iyan, may saro pang sungay na tuminubo, sarong sadit na sungay, asin duminakulaon iyan na marhay pasiring sa timog asin pasiring sa sirangan* saka pasiring sa direksiyon kan Adorno.*+ 10 Nagparadakula pa iyan mala ta nakaantos iyan sagkod sa hukbo sa kalangitan, asin ihinulog kaiyan sa daga an nagkapira sa hukbo saka an nagkapira sa mga bituon, asin tinimak-timakan kaiyan an mga ini. 11 Ilinangkaw kaiyan an sadiri kaini dawa sa Pamayo* kan hukbo, asin hinali kaiyan sa saiya an regular na atang,* asin ginaba an establisadong lugar kan saiyang santuwaryo.+ 12 Asin huli sa paglapas, sarong hukbo an isinuko digdi kaiba kan regular na atang;* asin padagos na ibinabagsak kaini sa daga an katotoohan, asin huminiro ini saka nagin mapanggana.

13 Asin nadangog ko an sarong banal na nagtataram, asin may saro pang banal na nagsabi sa saro na nagtataram: “Magigin gurano kalawig an bisyon manungod sa regular na atang* asin manungod sa paglapas na nagkakawsa nin pagkagaba,+ tanganing an banal na lugar saka an hukbo parehong gibuhon na mga bagay na titimak-timakan?” 14 Kaya sinabi niya sa sako: “Malawig iyan nin 2,300 na banggi asin aga; asin an banal na lugar siguradong ibabalik sa tamang kamugtakan kaiyan.”

15 Mantang ako, si Daniel, nagmamasid kan bisyon asin naghihinguwang masabutan iyan, bigla kong nahiling na nakatindog sa atubangan ko an saro na nakakaagid sa sarong tawo. 16 Dangan nadangog ko sa may tahaw kan Ulai+ an boses nin sarong tawo, asin nagsabi siya: “Gabriel,+ ipasabot mo sa sarong iyan an nahiling niya.”+ 17 Kaya nagrani siya sa kinatitindugan ko, pero pag-abot niya natakot akong marhay kaya suminubsob ako. Sinabi niya sa sako: “Dapat mong masabutan, O aki nin tawo, na an bisyon napapanungod sa panahon kan katapusan.”+ 18 Pero mantang nakikipag-ulay siya sa sako, nakaturog ako nin nanok na nakasubsob sa daga. Kaya dinutan niya ako asin pinatindog sa dati kong kinatitindugan.+ 19 Dangan sinabi niya: “Ipapaaram ko saimo kun ano an mangyayari sa huring kabtang kan panahon kan pagkondenar, huli ta an bisyon napapanungod sa itinalaan na panahon kan katapusan.+

20 “An nahiling mong lalaking karnero na may duwang sungay nagrerepresentar sa mga hadi kan Media asin Persia.+ 21 An mabarahibong lalaking kanding nagrerepresentar sa hadi kan Grecia;+ asin an dakulang sungay na nasa pag-ultanan kan mga mata kaiyan nagrerepresentar sa inot na hadi.+ 22 Kun manungod sa sungay na nabari, kun kaya apat an nagtubo kasalida kaiyan,+ nangangahulugan na may matindog na apat na kahadian hali sa saiyang nasyon, pero an mga iyan bakong kasingkusog kan kapangyarihan niya.

23 “Asin sa huring kabtang kan pamamahala kan saindang kahadian, pag uminabot na sa sagkudan* an mga gibo kan mga paralapas, may matindog na sarong hadi na maisog an itsura asin nakakasabot nin bakong malinaw na mga pananaram.* 24 Madakula an saiyang kapangyarihan, pero bakong paagi sa sadiri niyang kusog. Pambihirang panglalaglag an gigibuhon niya,* asin magigin mapanggana siya saka mahiro sa epektibong paagi. Magdadara siya nin kapahamakan sa mga makapangyarihan, siring man sa banwaan na kompuwesto kan mga banal.+ 25 Asin paagi sa saiyang katusuhan, magamit siya nin pandadaya para magin mapanggana; asin sa saiyang puso, ilalangkaw niya an saiyang sadiri; asin sa sarong panahon na matiwasay,* ipapahamak niya an dakul. Matindog pa ngani siya laban sa Pamayo nin mga pamayo,* pero mabagsak siya bakong paagi sa kamot nin tawo.

26 “Totoo an sinabi sa bisyon manungod sa mga banggi asin mga aga, pero dapat mong ihilom an bisyon, huling napapanungod iyan sa sarong panahon na maabot dakul pang aldaw puon ngunyan.”*+

27 Ako, si Daniel, pagal-pagal ako asin nagkahilang ako nin nagkapirang aldaw.+ Dangan nagbangon ako asin ipinagpadagos an paglilingkod ko sa hadi;+ pero namumungnan ako huli sa mga nahiling ko, asin mayo nin siisay man na makasabot kaiyan.+

9 Kan inot na taon ni Dario+ na aki ni Ahasuero—sarong gikan sa mga Medo na ginibong hadi sa kahadian kan mga Caldeo+— 2 sa inot na taon kan saiyang paghadi, ako, si Daniel, nasabutan ko paagi sa mga libro* na an bilang kan mga taon kan kautuban kan pagkatiwangwang kan Jerusalem+ na sinambit sa tataramon ni Jehova ki Jeremias na propeta malawig nin 70 taon.+ 3 Kaya iinatubang ko an sakong lalawgon ki Jehova na tunay na Diyos asin nakimahirak sa saiya sa pamibi. Nag-ayuno man ako,+ nagsulot nin telang sako, asin nagsabwag nin abo sa sadiri ko. 4 Namibi ako ki Jehova na sakuyang Diyos asin nagtuga kan mga kasalan mi:

“O Jehova na tunay na Diyos, an Saro na makapangyarihan asin kahanga-hanga,* na nag-uutob kan saiyang tipan asin nagpapahiling nin maimbod na pagkamuot+ sa mga namumuot sa saiya asin nag-uutob kan saiyang mga tugon,+ 5 nagkasala kami, naggibo nin sala, naggibo nin maraot, asin nagrebelde;+ suminuway kami sa mga pagbuot mo asin mga ipinapautob na desisyon. 6 Dai kami nagdangog sa saimong mga lingkod na propeta,+ na sa ngaran mo nakipag-ulay sa samuyang mga hadi, mga pamayo,* mga apuon, asin sa gabos na tawo sa samuyang daga.* 7 Yaon sa saimo, O Jehova, an katanusan, pero sa samuya an kasusupgan* arog kan nangyayari sa ngunyan, iyo, sa mga taga Juda, mga nag-iistar sa Jerusalem, asin bilog na Israel, idtong mga nasa harani asin harayo, sa gabos na kadagaan kun sain mo sinda iwinararak huling dai sinda nagin maimbod sa saimo.+

8 “O Jehova, sa samuya an kasusupgan,* iyo, sa samuyang mga hadi, mga pamayo,* asin mga apuon, huling nagkasala kami sa saimo. 9 Yaon ki Jehova na samuyang Diyos an pagkahirak asin pagpapatawad,+ pero nagrebelde kami sa saiya.+ 10 Dai mi sinunod an boses ni Jehova na samuyang Diyos—dai mi sinunod an mga katugunan niya na itinao niya sa samo paagi kan saiyang mga lingkod na propeta.+ 11 Binalga kan bilog na Israel an saimong Katugunan asin tuminalikod paagi sa dai pagsunod sa boses mo, kaya iinula mo sa samuya an sumpa na sinumpaan asin nakasurat sa Katugunan ni Moises na lingkod kan tunay na Diyos,+ huling nagkasala kami sa Saiya. 12 Inutob niya an mga sinabi niya laban sa samuya+ asin laban sa mga tagapamahala niyamo na namahala* sa samuya, paagi sa pagpaabot sa samuya nin dakulang kapahamakan; dai pa nuarin man ginibo sa sirong kan bilog na kalangitan an arog kan ginibo sa Jerusalem.+ 13 Kun ano an nakasurat sa Katugunan ni Moises, iyan an gabos na kapahamakan na uminabot sa samo,+ pero dai mi hinagad an pagkahirak* ni Jehova na samuyang Diyos paagi sa pagtalikod sa samong pagkakasala+ asin paagi sa pagpahiling nin pakasabot sa saimong katotoohan.*

14 “Kaya padagos na nagin mapagbantay si Jehova asin ipinaabot niya sa samo an kapahamakan, huling matanos an gabos na gibo ni Jehova na samuyang Diyos; pero dai mi sinunod an boses niya.+

15 “Ngunyan, O Jehova na samuyang Diyos, an Saro na nagluwas sa saimong banwaan sa daga nin Ehipto paagi sa makusog na kamot+ asin naggibo nin pangaran para sa saimong sadiri na nagdadanay sagkod sa aldaw na ini,+ nagkasala kami asin nagin maraot. 16 O Jehova, kauyon kan gabos mong matanos na mga gibo,+ halia tabi an kaanggutan asin pagkaungis mo sa saimong siyudad na Jerusalem na saimong banal na bukid; huling dahil sa mga kasalan mi asin dahil sa mga pagkakasala kan mga apuon mi pigtutuya-tuya kan gabos na nasa palibot niyamo an Jerusalem asin an saimong banwaan.+ 17 Asin ngunyan, O samuyang Diyos, danguga tabi an pamibi kan saimong lingkod asin an saiyang mga pakimahirak, asin pasiranga an saimong lalawgon sa saimong gabang+ santuwaryo,+ alang-alang sa saimo, O Jehova. 18 Magtao kang atensiyon,* O sakuyang Diyos, asin magdangog ka tabi! Muklata an saimong mga mata asin hilinga an tiwangwang na kamugtakan kan samuyang siyudad na inaapod sa saimong pangaran; nakikimahirak kami sa saimo bakong huli sa matanos ming mga gibo, kundi huli sa dakula mong pagkahirak.+ 19 O Jehova, magdangog ka tabi. O Jehova, magpatawad ka.+ O Jehova, magtao kang atensiyon asin humiro ka na tabi! Dai ka mag-atraso, alang-alang sa saimo, O sakuyang Diyos, alang-alang sa saimong pangaran na iinaapod sa saimong siyudad asin sa saimong banwaan.”+

20 Mantang nagtataram pa ako asin namimibi asin nagtutuga kan sakuyang kasalan saka kan kasalan kan banwaan kong Israel asin nakikimahirak sa atubangan ni Jehova na sakuyang Diyos may koneksiyon sa banal na bukid kan sakuyang Diyos,+ 21 iyo, mantang namimibi pa ako, si Gabriel,+ an lalaking nahiling ko na kaidto sa bisyon,+ nag-abot kan oras kan pambangging dulot na regalo, kan pagal-pagal akong marhay asin nangluluya. 22 Tinawan niya ako nin pakasabot asin nagsabi:

“O Daniel, nagdigdi ako ngunyan tanganing tawan ka nin pakamansay asin pakasabot. 23 Kan magpuon kang makimahirak, nagluwas an tataramon, asin nagdigdi ako tanganing sabihon iyan saimo, huling saro kang lalaking mahalagang marhay.*+ Kaya pag-isipan mo ini asin sabuton mo an bisyon.

24 “May 70 semana* na itinalaan sa saimong banwaan asin sa saimong banal na siyudad,+ tanganing punduhon an paglapas, tapuson an kasalan,+ bayadan an pagkakasala,+ magdara nin daing sagkod na katanusan,+ tatakan an bisyon saka an propesiya,+ asin lahidan* an Banal nin mga Banal.* 25 Dapat mong maaraman asin masabutan na puon sa pagluwas kan pagbuot na ibalik sa dati asin itugdok giraray an Jerusalem+ sagkod sa pag-abot kan Mesiyas*+ na Lider,+ magkakaigwa nin 7 semana, siring man 62 na semana.+ Ibabalik iyan sa dati asin itutugdok giraray, na may plasa asin kanal sa palibot, pero sa masakit na mga panahon.

26 “Asin pakalihis kan 62 na semana an Mesiyas gagadanon,*+ na mayo nin ano man na matatada para sa sadiri niya.+

“Asin an hukbo* kan sarong padangadang na lider lalaglagon an siyudad asin an banal na lugar.+ Asin matatapos iyan na garo baga paagi sa baha. Asin sagkod sa katapusan magkakaigwa nin giyera; pagkagaba an napagdesisyunan.+

27 “Asin an tipan papagdanayon niyang balido para sa dakul sa laog nin sarong semana; asin sa kabangaan kan semana, papapunduhon niya an pag-atang asin pagdulot nin regalo.+

“Asin an nagkakawsa nin pagkagaba maabot na nasa pakpak nin makababalding mga bagay;+ asin sagkod sa panahon nin pagpuho, an napagdesisyunan iuula man sa saro na gaba na.”

10 Kan ikatulong taon ni Hading Ciro+ kan Persia, sarong kapahayagan an itinao ki Daniel, na inaapod sa pangaran na Beltesasar;+ totoo an mensahe, asin manungod iyan sa sarong dakulang labanan. Asin nasabutan niya an mensahe; tinawan siya nin pakasabot manungod sa nahiling niya.

2 Kan mga aldaw na idto, ako, si Daniel, tulong bilog na semana nang nagmumundo.+ 3 Dai ako nagkakan nin masiram na pagkakan, asin mayong karne o arak na naglaog sa nguso ko, asin dai ako naglahid nin lana sa hawak ko sa laog nin tulong bilog na semana. 4 Kan ika-24 aldaw kan inot na bulan, mantang yaon ako sa pangpang kan dakulang salog, an Tigris,*+ 5 nagmasid ako asin may nahiling akong sarong lalaki na nagugubingan nin lino,+ asin sa habayan* niya may pahang gibo sa bulawan nin Ufaz. 6 An hawak niya garo krisolito,+ asin an lalawgon niya nakakaagid sa kikilat, an mga mata niya garo nagkakalayong mga karaba, an mga takyag niya saka mga bitis garo pinakintab na tanso,+ asin an boses niya pag nagtataram garo tanog nin kadakul na tawo. 7 Ako lang, si Daniel, an nakahiling kan bisyon; dai iyan nahiling kan mga lalaking kaiba ko.+ Pero, bigla sindang nagtarakig sa grabeng takot, tapos nagdurulag sinda asin nagtago.

8 Dangan ako na sana an natada, asin kan mahiling ko an kahanga-hangang bisyon na ini, nangruluya ako asin nawara an kalmado kong itsura saka an gabos kong kusog.+ 9 Pagkatapos, nadangog ko siyang nagtataram; pero kan nadadangog ko siyang nagtataram, nakaturog ako nin nanok na nakasubsob sa daga.+ 10 Pero may kamot na nagkapot sa sakuya,+ pinukaw ako tanganing makabangon na nakaduon an mga kamot sa daga asin nakaluhod. 11 Dangan sinabi niya sa sako:

“O Daniel, ika na lalaking mahalagang marhay,*+ magtao kang atensiyon sa mga tataramon na sasabihon ko sa saimo. Magtindog ka ngunyan sa kinamumugtakan mo, huling isinugo ako sa saimo.”

Kan sabihon niya iyan sa sako, nagtindog ako na nagtatakig.

12 Dangan sinabi niya sa sako: “Dai ka matakot,+ O Daniel. Puon kan inot na aldaw na ibinaling mo an saimong puso sa pakasabot asin sa pagpapakumbaba sa atubangan kan saimong Diyos dinangog na an pamibi mo, asin nagdigdi ako huli sa pamibi mo.+ 13 Pero pig-ulang ako sa laog nin 21 aldaw kan pamayo*+ kan kahadian nin Persia. Pero nag-abot si Miguel,*+ saro sa panginot na mga pamayo,* tanganing tabangan ako; sa panahon na iyan, nagdanay ako duman sa kataid kan mga hadi kan Persia. 14 Nagdigdi ako tanganing ipasabot sa saimo kun ano an mangyayari sa saimong banwaan sa huring kabtang kan mga aldaw,+ huling saro ining bisyon na napapanungod sa maabot pang mga aldaw.”+

15 Pagkasabi niya kaiyan sa sako, idinuko ko an sakong lalawgon asin dai ako makataram. 16 Dangan may saro na nakakaagid sa sarong tawo na nagduta* sa mga ngabil ko,+ asin ibinuka ko an sakong nguso asin nagsabi sa saro na nakatindog sa atubangan ko: “Kagurangnan ko, nagtatakig ako huli kan bisyon, asin mayo akong kusog.+ 17 Kaya paano magigibo kan saimong lingkod na makipag-ulay sa saimo, kagurangnan ko?+ Ta mayo akong kusog, asin dai ako makahangos.”+

18 Dinutan giraray ako kan saro na nakakaagid sa sarong tawo asin pinakusog niya ako.+ 19 Dangan sinabi niya: “Dai ka matakot,+ O lalaking mahalagang marhay.*+ Mapasaimo lugod an katuninungan.+ Magpakakusog ka, iyo, magpakakusog ka.” Mantang kinakaulay niya ako, nagkusog ako asin sinabi ko: “Magtaram ka kagurangnan ko, ta napakusog mo ako.”

20 Dangan sinabi niya: “Aram mo kun taano ta nagdigdi ako sa saimo? Mahali ako ngunyan tanganing makipaglaban sa pamayo* kan Persia.+ Paghali ko, maabot an pamayo* kan Grecia. 21 Pero sasabihon ko sa saimo an mga nakasurat sa libro nin katotoohan. Mayong ibang marigon na minasuportar sa sako sa mga bagay na ini kundi si Miguel,+ an saindong pamayo.*+

11 “Ako man, tuminindog ako tanganing pakusugon asin parigunon siya* kan inot na taon ni Dario+ na Medo. 2 An sasabihon ko saimo ngunyan iyo an katotoohan:

“Igwa pang tulong hadi na matindog* para sa Persia, asin an ikaapat makakatipon nin mas dakul na kayamanan kisa sa gabos na iba pa. Asin pag magin makusog na siya paagi kan mga kayamanan niya, pupukawon niya an gabos laban sa kahadian nin Grecia.+

3 “Asin sarong makapangyarihan na hadi an matindog asin mamamahala na may dakulang kapangyarihan*+ asin gigibuhon an ano man na gusto niya. 4 Pero pag nakatindog na siya, mabagsak an saiyang kahadian asin magkakabaranga sa direksiyon kan apat na duros kan kalangitan,+ pero dai iyan mapapaduman sa saiyang mga gikan* asin dai magigin kasingkusog kan saiyang pamamahala; huli ta gagabuton an kahadian niya asin mapapaduman sa iba.

5 “Asin magigin makusog an hadi kan timog, an buot sabihon, an saro sa mga pamayo* niya; pero igwa nin saro na manggagana laban sa saiya* asin mamamahala na may dakulang kapangyarihan, na mas urog pa kisa sa saiyang kapangyarihan nin pamamahala.

6 “Pakalihis nin nagkapirang taon magigin magkaalyado sinda, asin an aking babayi kan hadi kan timog mapasiring sa hadi kan norte tanganing gumibo nin kasunduan.* Pero dai magdadanay an kusog kan takyag kan aking babayi; asin dai matindog an hadi, ni an takyag kaini; asin isusuko an aking babayi, siya saka idtong mga nagdara sa saiya, asin idtong nagpangyari na mamundag siya, saka an saro na nagpapakusog sa saiya kan mga panahon na idto. 7 Asin an sarong hali sa supang kan mga gamot kan aking babayi matindog sa posisyon kan saiyang ama, asin maduman siya sa hukbo asin sasalakayon an kuta* kan hadi kan norte, tapos makikipaglaban siya sa sainda asin manggagana. 8 Dangan maduman siya sa Ehipto dara an saindang mga diyos, mga metal na imahen,* kawili-wiling* mga kagamitan na gibo sa plata saka sa bulawan, asin mga bihag. Sa laog nin nagkapirang taon madistansiya siya sa hadi kan norte, 9 na masalakay man sa kahadian kan hadi kan timog pero mabalik ini sa sadiri kaining daga.

10 “Kun manungod sa mga aking lalaki kaini, mag-aandam sinda para sa pakikigiyera asin mabilog nin sarong dakulaon saka makusog na hukbo. Siguradong masalakay an saro sa sainda* asin maragasa na siring sa baha. Pero mabalik siya, asin makikigiyera sagkod sa makaabot siya sa saiyang kuta.*

11 “Asin maaanggot na marhay an hadi kan timog asin maluwas siya asin makikilaban sa saiya, an buot sabihon, sa hadi kan norte; asin titipunon man kaini an sarong dakulang hukbo, pero an hukbong ini itatao sa kamot kan sarong iyan.* 12 Asin dadarahon an hukbo. Magigin mapalangkaw an puso niya, asin papabagsakon niya an manampulong ribo; pero dai niya aaprobetsaran an makusog niyang posisyon.

13 “Asin mabalik an hadi kan norte asin matipon nin sarong hukbo na mas dakula kisa kan sa nainot; asin sa katapusan kan mga panahon, pakalihis nin nagkapirang taon, siguradong maabot siya kaiba an sarong dakulang hukbo na may dakul na armas asin suplay. 14 Sa mga panahon na iyan, dakul an matindog laban sa hadi kan timog.

“Asin an mga madahas na tawo* sa saimong banwaan madadarang magpurbar na papangyarihon an sarong bisyon; pero dai sinda magigin mapanggana.*

15 “Asin masalakay an hadi kan norte asin magibo siya nin mga pansalikop na rampa asin sasakupon an sarong siyudad na may matibay na depensa. Asin dai makakatindog an mga takyag* kan timog, ni an pinakamatitibay niyang tawuhan; asin mayo sindang kusog na lumaban. 16 Gigibuhon kan sarong iyan na minasalakay sa hadi kan timog an ano man na gusto niya, asin mayo nin siisay man na makakatindog sa atubangan niya. Matindog siya sa daga kan Adorno,*+ asin yaon sa kamot niya an kakayahan na mampuho. 17 Ibabaling niya an saiyang lalawgon tanganing sumalakay* kaiba an bilog na puwersa kan saiyang kahadian, asin magkakaigwa nin pakikipagkasundo sa saiya na may patas na kondisyones;* asin mahiro siya sa epektibong paagi. Kun manungod sa aking babayi nin kababaihan, itutugot ining ipahamak niya. Asin dai ini matindog, asin dai ini magdadanay na sadiri niya. 18 Masalingoy siya pabalik sa mga kadagaan sa gilid nin dagat asin dakul siyang masasakop. Asin sarong komandante an mapapundo kan panghahamak kan sarong iyan sa saiya, kaya matatapos an panghahamak. Papangyarihon niyang bumuwelta iyan sa sarong iyan. 19 Dangan masalingoy an sarong iyan pabalik sa saiyang mga kuta* sa sadiri niyang daga, asin masisingkog siya saka matutumba, asin dai na siya manunumpungan pa.

20 “Asin may sarong matindog sa puwesto niya, bilang kasalida niya, na masugo nin sarong parasingil* tanganing mag-agi sa magayunon na kahadian, pero pakalihis nin nagkapirang aldaw mabagsak siya, pero bakong huli sa kaanggutan o sa giyera.

21 “Asin may matindog sa puwesto niya na saro na ikinakabaldi,* asin dai ninda itatao sa saiya an kamahalan kan kahadian; asin maabot siya sa sarong panahon na matiwasay* asin kukuanon an kahadian paagi sa kahalnasan.* 22 Asin an mga takyag* kan baha raradason nin huli sa saiya, asin mabaragsak sinda; siring man an Lider+ kan tipan.+ 23 Asin huli sa pakialyansa ninda sa saiya, magibo siya nin pangloloko saka matindog asin magigin makusog paagi sa sarong sadit na nasyon. 24 Sa sarong panahon na matiwasay, malaog siya* sa pinakamayaman na mga parte* kan probinsiya* asin gigibuhon niya an dai ginibo kan saiyang mga ama asin kan mga ama kan saiyang mga ama. Ididistribwir niya sa sainda an mga bagay na nagkakurua, mga sinamsaman, saka mga rugaring; asin magpaplano siya nin mga pakana laban sa mga lugar na may matibay na depensa,* pero sa laog sana nin sarong peryodo nin panahon.

25 “Asin matipon siya nin puwersa asin kusog nin buot* tanganing labanan an hadi kan timog paagi sa sarong dakulang hukbo; asin an hadi kan timog maandam para sa pakikigiyera kaiba an dakulaon na marhay asin makusog na hukbo. Asin dai siya* makakatindog, huling magpaplano sinda nin mga pakana laban sa saiya. 26 Asin idtong mga nagkakakan kan saiyang mga piling kakanon iyo an mapabagsak sa saiya.

“Kun manungod sa hukbo niya, iyan raradason,* asin dakul an magkakagaradan.

27 “Kun manungod sa duwang hading ini, nakakiling an puso ninda sa paggibo nin maraot, asin matukaw sinda sa sarong lamesa asin mataram nin mga kaputikan sa kada saro. Pero dai magigin matrayumpo an saindang mga plano, huling an katapusan maabot sa itinalaan pang panahon.+

28 “Asin mabalik siya sa saiyang daga dara an kadakul na rugaring, asin an saiyang puso magigin laban sa banal na tipan. Mahiro siya sa epektibong paagi asin mabalik sa saiyang daga.

29 “Mabalik siya sa itinalaan na panahon asin masalakay laban sa timog. Pero dai na ini magigin arog kan nangyari kan inot, 30 huling maarabot laban sa saiya an mga barko nin Kitim,+ asin mapapasupog siya.

“Mabalik siya asin madaklag nin mga pagkondenar* laban sa banal na tipan+ asin mahiro siya sa epektibong paagi; asin mabalik siya asin tatawan nin atensiyon idtong mga nagbaya sa banal na tipan. 31 Asin matirindog an mga takyag,* na magikan sa saiya; asin lalapastanganon ninda an santuwaryo,+ an lugar na may matibay na depensa,* asin hahalion ninda an regular na atang.*+

“Asin ipupuwesto ninda an makababalding bagay na minakawsa nin pagkagaba.+

32 “Asin idtong mga naggigibo nin karatan laban sa tipan, gigiyahan niya sa apostasya paagi sa mahalnas na mga tataramon.* Pero an banwaan na nakakamidbid sa saindang Diyos manggagana asin mahiro sa epektibong paagi. 33 Asin idtong mga igwa nin pakasabot+ na kabilang sa banwaan magtatao nin pakasabot sa dakul. Asin papaturumbahon sinda paagi sa espada saka paagi sa kalayo, paagi sa pagkabihag saka paagi sa pananamsam, sa laog nin nagkapirang aldaw. 34 Pero pag pinaturumba sinda, maako sinda nin dikit na tabang; asin dakul an maiba sa sainda paagi sa mahalnas na pananaram.* 35 Asin papaturumbahon an nagkapira duman sa mga igwa nin pakasabot, tanganing magsagibo nin pagdalisay huli sa sainda asin magsagibo nin paglinig saka pagpaputi+ sagkod sa panahon kan katapusan; huling mangyayari iyan sa itinalaan pang panahon.

36 “Gigibuhon kan hadi an ano man na gusto niya, asin ilalangkaw niya an saiyang sadiri asin papamurawayon an saiyang sadiri nin labi pa sa lambang diyos; asin mataram siya nin makagurugirabong mga bagay laban sa Diyos nin mga diyos.+ Asin magigin mapanggana siya sagkod na matapos an pagkondenar; huli ta dapat na mangyari an bagay na napagdesisyunan na. 37 Dai niya igagalang an Diyos kan saiyang mga ama; ni igagalang niya an minamawot nin mga babayi o an arin man na iba pang diyos, kundi papamurawayon niya an saiyang sadiri nin labi pa sa gabos. 38 Asin* papamurawayon niya an diyos nin mga kuta;* an sarong diyos na dai midbid kan saiyang mga ama papamurawayon niya paagi sa bulawan, plata, mamahalon na mga bato, asin kawili-wiling* mga bagay. 39 Kaiba an* sarong bagong diyos,* mahiro siya sa epektibong paagi laban sa mga lugar na may pinakamatitibay na depensa. Tatawan niya nin dakulang kamurawayan idtong mga nagmimidbid sa saiya,* asin papamahalaon niya sinda sa dakul; asin babaranga-bangaon* niya an daga karibay nin sarong kantidad.

40 “Sa panahon kan katapusan, makikipagtuklangan* sa saiya an hadi kan timog, asin garo bagyong sasalakayon ini kan hadi kan norte na may mga karwahe, mga parakabayo, asin dakul na barko; asin lalaugon niya an mga kadagaan asin mangraragasa na siring sa baha. 41 Lalaugon man niya an daga kan Adorno,*+ asin dakul na kadagaan an mabaragsak. Pero an mga ini an makakadulag sa kamot niya: an Edom, Moab, asin an panginot na grupo kan mga Ammonita. 42 Asin padagos niyang iuunat an saiyang kamot laban sa mga kadagaan; asin kun manungod sa daga nin Ehipto, dai ini makakadulag. 43 Asin mamamahala siya sa nakatagong mga kayamanan na bulawan, plata, asin sa gabos na kawili-wiling* bagay kan Ehipto. Asin an mga taga Libya saka an mga taga Etiopia masunod sa mga lakad niya.*

44 “Alagad may mga bareta hali sa sirangan* asin hali sa norte na makakapurisaw sa saiya, asin maluwas siya na may grabeng kaanggutan tanganing mampuho asin manglaglag nin dakul. 45 Asin ipapatindog niya an saiyang mga toldang panghadi* sa pag-ultanan kan dakulang dagat asin kan banal na bukid nin Adorno;*+ asin madurudiretso siya sa katapusan niya, asin mayo nin matabang sa saiya.

12 “Sa panahon na iyan, matindog* si Miguel,*+ an makapangyarihan na pamayo*+ na nakatindog alang-alang sa saimong banwaan.* Asin maabot an sarong panahon nin kasakitan na dai pa nangyari puon kan panahon na magkaigwa nin nasyon sagkod sa panahon na iyan. Asin sa panahon na iyan, makakadulag an saimong banwaan,+ an lambang saro na nakasurat sa libro.+ 2 Asin dakul sa mga nagtuturog sa alpog* kan daga an mamata, an iba pasiring sa daing katapusan na buhay asin an iba pa pasiring sa kasusupgan saka sa daing katapusan na katuyawan.

3 “Asin idtong mga may pakasabot masirang nin maliwanag na siring kan kahiwasan nin langit; asin idtong mga nagdadara sa dakul pasiring sa katanusan masirang na siring sa mga bituon, sagkod nuarin pa man.

4 “Asin ika, Daniel, ihilom mo an mga tataramon asin pagdanayon mong selyado an libro sagkod sa panahon kan katapusan.+ Dakul an mabaralik-balik,* asin magigin abunda an tunay na kaaraman.”+

5 Dangan, ako, si Daniel, nagmasid ako asin may nahiling akong duwa pang nakatindog duman, an saro sa pangpang na ini kan salog asin an saro sa ibong na pangpang kan salog.+ 6 Dangan an saro naghapot sa lalaking nagugubingan nin lino,+ na nasa ibabaw kan katubigan kan salog: “Gurano kalawig an magigin kautuban kan makangangalas na mga bagay na ini?” 7 Dangan nadangog kong nagsimbag an lalaking nagugubingan nin lino, na nasa ibabaw kan katubigan kan salog, mantang iiniitaas niya sa kalangitan an tuo saka an wala niyang kamot asin nanunumpa sa ngaran kan Saro na nabubuhay sagkod lamang:+ “Mangyayari iyan sa laog nin sarong itinalaan na panahon, mga itinalaan na panahon, asin kabangang panahon.* Pag natapos an pagrunot sa kapangyarihan kan banal na banwaan,+ tulos na matatapos an gabos na bagay na ini.”

8 Ako man, nadadangog ko ini, pero dai ko masabutan;+ kaya naghapot ako: “O kagurangnan ko, ano an kaaabtan kan mga bagay na ini?”

9 Dangan nagsabi siya: “Lakaw, Daniel, huli ta magdadanay na hilom asin selyado an mga tataramon sagkod sa panahon kan katapusan.+ 10 Dakul an malinig saka mapaputi kan saindang sadiri asin madadalisay.+ Asin an mga maraot magibo nin maraot, asin mayo sa mga maraot an makakasabot; pero idtong mga may pakasabot makakasabot.+

11 “Asin puon sa panahon na halion an regular na atang*+ asin ipuwesto an makababalding bagay na minakawsa nin pagkagaba,+ magkakaigwa nin 1,290 aldaw.

12 “Maugma an saro na padagos na naghahalat* sagkod sa matapos an 1,335 aldaw!

13 “Pero ika, magdanay kang marigon sagkod sa katapusan. Magpapahingalo ka, pero mabangon ka tanganing akuon an saimong kahirasan* sa katapusan kan mga aldaw.”+