Ihinahapot nin mga Hobenes . . .

Mahalaga daw Kun Anong Pelikula an Sakong Dadalanon?

‘AN MGA pelikula mayo man nin tunay na impluwensia sako,’ sabi nin sarong tin-edyer na an ngaran Karen, ‘ta ako nagdadalan sa mga pelikula tanganing makubhanan asin matakot, maaling sana.’ An dakol na hobenes may kaparehong paghihingako na dai sinda naiimpluwensiahan nin mga pelikula. Pero an hoben na si Georgia dai oyon. Mantang nakadalan na sa pirang pelikulang may gradong R, sia nagsasabi: “Noarin man dai mo nalilingawan an mga eksenang iyan . . . Mientras na orog mong iniisip-isip iyan, orog man na maririsa mo na gusto mong gibohon an naheling mo.”a

Popular na marhay an mga pelikula sa mga hobenes. Sa sarong nakaaagi pa sanang taon, an 36 porsiento sa labing 113 milyones na naglinya sa mga sinehan sa bilog na Estados Unidos mga tin-edyer. Minilyon pa an nagheheling nin mga pelikula sa saindang harong paagi sa mga videocassette o mga pelikula sa cable-TV. Siyempre, kita gabos nagkakaipo nin pagpahingalo asin pag-aling-aling paminsanminsan. An siring na dibersion puwedeng makapahingalo asin makabuhay sa isip. Para sa dakol na hobenes, an pagdalan sa pelikula sarong paagi na magibo ini asin maokupar an mamondo kutanang hapon o banggi. Pero arin na mga pelikula an dadalanon nindo? Mahalaga daw nanggad iyan?

Mga Pelikula—An mga Uso Ngonyan

“Hedonismo, seksuwalidad, kadahasan, kahanaban, kapasloan.” Sono sa sikiyatrista sa aki na si Robert Coles, ini an mga pamantayan na lataw sa kadaklan na pelikulang ginigibo ngonyan. An pagsiyasat na pinangenotan ni Dr. Vince Hammond nagkonklusyon man na “an kadaklan na pelikula na ipinasasale sa industriyalisadong mga nasyon may kisuerra kadikit na kadahasan, na an dakol grinadohan na madahas o grabe kadahas.” An mga parasiyasat ni Hammond sinurbey an 1,000 pelikula hale sa laen-laen na nasyon. An konklusyon ninda? “An paggibo nin madahas na mga pelikula panglobong problema.”

An partikularmenteng popular sa mga hobenes iyo an mga pelikulang makatatakot, na nagpapaheling nin pagkapairarom sa satanikong impluwensia, panlulugos, asin pagpabolos nin dugo sa pinakamakademonyong paagi. Arog kan pagsabi ni Dr. Neil Senior, na kinotar sa magasin na Seventeen, an mga pelikulang ini “nagpapaheling kan gabos na dai mamawoton nin lambang pamilya na mangyari sa sainda.” Pero, kadakol na hobenes an naglilinya tanganing dalanon iyan.

Risa man na nagdakol an mga pelikulang sobra kaliwanag an pagpaheling nin sekso. Asin sono sa sarong propesor sa unibersidad, “an pinakadakulang parabakal sa mga video na malinawon an pagpaheling nin sekso sa Canada mga hobenes na an edad sa pag-oltanan nin 12 asin 17 asin iyan tibaad nakararaot sa saindang kaisipan manongod sa seksuwal na gawe.”

Alagad ta garo dai man nahahadit an industriya nin pelikula. An magasin na Variety nagsasabi na an mga pelikula na nagpapaheling nin grabeng kadahasan asin sekso nagdadakol, mantang an marahay, pampamilyang mga pelikula haros dai na ginigibo. Kun siring, posible daw na an pagdalan sa bakong marahay na mga pelikula puwedeng magkaigwa nin negatibong epekto sa saindo?

An Pagsalakay sa Saindong Mata Asin Talinga

An mga pelikula garo man sana makosog na pagsalakay sa mga sentido. Sinabi ni Jesus na “an ilawan kan hawak iyo an mata.” (Mateo 6:22) Asin an naheheling nindo puwedeng magkaigwa nin dakulang epekto sa saindo. Arog kan sabi nin sarong ensiklopedya, “an isip sinusundan an mata.” Sa normal, kinokontrol kan saindong isip kun ano an totorohokan asin hehelingon kan saindong mata. Alagad kun kamo minatorohok sa mas-dakula-kisa-buhay na mga retrato na naghihiro sa tilon, haros isinusuko na nindo an saindong isip sa kabotan kan paragibo nin pelikula. An iba naaaling na marhay nin pelikula na tibaad kaipuhan sindang sikohon sa iris tanganing mawara an gayuma kan pelikula.

“An nagdadangog na talinga” may makosog man na impluwensia sa saindong isip asin gibo. (Talinhaga 20:12) An garo nakahihipnotismong mga retrato asin tataramon orog pang tinatawan nin puwersa nin musika na puwedeng makapukaw nin mga emosyon, na ginigikanan nin takot, kaogmahan, kaanggotan, horot. Bilang resulta, an mga pelikula nakatatao nin makosogon na sentido nin realismo kaya an ibang nagdadalan nasasakitan na isuway an tunay sa estorya sana.

An Pagsalakay sa Saindong Isip Asin Moral

An pagmansay o punto-de-vista nin pelikula puwede man na makaimpluwensiang gayo sa reaksion nindo dian. Kaya hinihingoa nin mga paragibo nin pelikula na mahimong an mga nagdadalan makidamay sa ipinaheheling na mga karakter—dawa kun an eroe sarong kriminal o sarong tawong sadistiko, gutom sa kapangyarihan.b Kun dai ka mag-iingat, tibaad marisa mo na ika nag-uupak sa sarong kriminal!

Horophoropa kun ano an reaksion nin sarong grupo nin mga nagdadalan sa sarong bago pa sanang pelikulang makatatakot manongod sa sarong rungaw na an moro labaha na nanlaslas sa serye nin mga eksena. Inupakan ninda an nagpapabolos nin dugong paragadan! Ginigiyahan kan nakakokontrol sa isip na kamera, garo baga nawaran na nin tamang pagturotimbang sa mga bagay an mga nagdadalan—asin nin gabos na pagkaherak sa mga biktima.

Ini kontra nanggad sa hatol kan Biblia na dai ikaogma an kapahamakan nin iba! (Talinhaga 17:5) Iyan direktang kontradiksion sa Golden Rule ni Jesus—‘gibohon sa iba an gusto nindong gibohon ninda sa saindo.’ (Mateo 7:12) Saro pa, an pag-upak daw sa paggadan kaoyon kan mga sadol kan Biblia na magkaigwa nin “maboot na pagkaherak”? (Efeso 4:32) Bako daw na iyan pag-ayon kan sadiri sa “kongregasyon nin mga maraot”?—Salmo 26:4, 5.

Tusong mga Epekto

Alagad, tibaad hinohona nindo na an epekto nin pelikula temporaryo, nawawara sana. Asin totoo, posible na dai man kamo manlalaslas sa gabos na maheling nindo huli ta ini ipinaheling sa sarong pelikula. Minsan siring, an sarong peryodiko sa New Zealand nagbabareta na may “nagdadakol na ebidensia na ikinokonektar an madahas na mga pelikula asin video sa madahas na gawe nin pira na nagdalan dian.” An librong Adolescence nasambitan man an dakol na pagsiyasat sa relasyon kan “kadahasan sa TV asin agresibong gawe” asin inadmitir na may “nagdadakol na ebidensia” sa koneksion kan duwa.

May mga bareta man manongod sa nakapangigirabo asin ragap na mga akto na naginibo bilang reaksion sa mga eksena sa mga pelikula. An sarong hoben, halimbawa, nagadan huli sa mga nagin lugad sa pagprobar na tumindog nin suwi sa ibabaw kan takop nin makina nin kaskas an dalagan na trak. Bago pa sana niang naheling an pasaleng ini sa sarong popular na pelikula. Kaya bako nanggad na daing rason an pagsuherir na an pelikula puwedeng makaapektar sa saindong gawe.

Alagad, mas parate, an mga pelikula igwa nin mas tusong impluwensia. Halimbawa, bako daw na an dakol nindong mga kaedad naghihingoang magtaram, maggubing, asin mamostura na arog nin pirang idolo sa pelikula? Bako daw na ini ebidensia nin makosog na impluwensia nin pelikula? Sa ibang kaso, an pagdalan kan salang mga pelikula minalataw na may nakararaot na epekto sa moral na mga pamantayan nin sarong hoben. Kaya an parasiyasat na si Dr. Thomas Radecki nagsasabi na an halawig na pagdalan sa madahas na mga pelikula “nagbubunga nin nag-oorog na pagkagadan kan boot sa kadahasan.”

An Biblia nagsasabi: “Si Jehova mismo nagsisiyasat sa matanos patin sa maraot, asin an siisay man na namomoot sa kadahasan ikinaoongis nanggad kan Saiyang kalag.” (Salmo 11:5) An padagos daw na pagdalan sa madahas na mga pelikula makaaapektar sa saindong kaisipan manongod sa kadahasan? Puwede daw na kamo maaling na, mapangisi na ngani, sa kadahasan? Asin posible daw ngani na marisa nindo na kamo mas may tendensia na husayon an mga problema asin dai pagkasinabotan paagi sa puwersa? Tama nanggad an pagkasabi kan Talinhaga 10:23: “An krimen iyo an kaalingan kan mangmang.”—New American Bible.

Asin kumusta man an saindong Kristianong moral? Puwede daw na an pagdalan sa grabeng sekso asin paghuhuba itulod sa likod kan saindong isip an pagigin sala asin mamondong mga bunga nin pagdodorog bago makasal? Puwede daw na paluyahon kaiyan an saindong ‘pagkaongis sa maraot’?—Salmo 97:10.

An parasurat na si Jane Burgess-Kohn nagsaysay manongod sa eksperyensia nin sarong daragita na an ngaran Jeanie. Pakatapos na “magdalan sa seksing marhay na pelikula” kaiba kan saiyang ka-date, inadmitir ni Jeanie na sia “napukaw” sagkod sa punto na sia nakipaghadokan na nin sobra. Minsan siring, dai sia nakaontok dian. “Ikinamomondo kong sabihon,” an pagtuga ni Jeanie, “kan bangging idto ako madaling nakombensir na makidorog. Sagkod ngonyan dai ko aram kun ano an nangyari na nawaran ako kan gabos na toltol na isip. Dai ko man ngani gusto an lalaking idto!”

Daing duwa-duwa, kun siring, an mga pelikula may kapangyarihan na impluwensiahan an saindong puso, an saindong isip, asin an saindong gawe. Kaya bako daw na maninigo kamong magin mapamili sa saindong dadalanon?

[Mga Nota sa Ibaba]

[Blurb sa pahina 24]

“Noarin man dai mo nalilingawan an mga eksenang iyan . . . Mientras na orog mong iniisip-isip iyan, orog man na maririsa mo na gusto mong gibohon an naheling mo”

[Blurb sa pahina 25]

Igwa nin “nagdadakol na ebidensia na ikinokonektar an madahas na mga pelikula asin video sa madahas na gawe nin pira na nagdalan dian”

[Ritrato sa pahina 23]

Nagayuma nin pelikula, parateng inuupakan nin mga nagdadalan an paggadan, paghabon, asin seksuwal na inmoralidad