Libro kan Biblia Numero 57—Filemon

Kagsurat: Pablo

Kun Saen Isinurat: Roma

Natapos an Pagsurat: Mga 60–61 C.E.

AN MATAKTIKA asin mamomoton na marhay na surat na ini ni Pablo interesante nanggad para sa mga Kristiano ngonyan. Bako sanang iyan an pinakahalipot na surat hale sa “apostol sa mga nasyon,” kundi sa bilog na Biblia, an Ikaduwa asin Ikatolong Juan sana an mas halipot pa dian. Siring man, iyan sana an “pribadong” surat ni Pablo, huli ta iyan dai opisyal na ipinanongod sa sarong kongregasyon o sa sarong responsableng paraataman. Imbes, iyan ipinanongod sa sarong pribadong tawo asin manongod sana iyan sa partikular na problema na boot na ipakipag-olay ni Pablo sa Kristianong tugang na ini, an minalataw na mayaman na si Filemon, na nakaistar sa siudad nin Colosas sa Frigia, sa pinakasentro nin Asia Minor.​—⁠Roma 11:⁠13.

² An katuyohan kan surat na ini malinaw na ihinayag: Kan enot niang pagkabilanggo sa Roma (59-61 C.E.), talingkas na marhay si Pablo na ihulit an Kahadean nin Dios. Kabilang sa mga naghinanyog sa saiyang paghuhulit iyo si Onesimo, sarong naglayas na oripon hale sa harong ni Filemon, na katood ni Pablo. Bilang resulta, si Onesimo nagin Kristiano, asin nagdesisyon si Pablo, na may pag-oyon ni Onesimo, na pabalikon sia ki Filemon. Sa panahon man na ini ginibo ni Pablo an mga surat sa mga kongregasyon sa Efeso asin Colosas. Sa duwang surat na ini, sia nagtao nin marahay na hatol sa Kristianong mga oripon asin sa kagsadiri nin mga oripon kun paano sinda magawe nin tama sa kada saro. (Efe. 6:​5-9; Col. 3:22–4:⁠1) Minsan siring, apuera kaini, nagsurat si Pablo ki Filemon na dian personal siang nakiolay para ki Onesimo. Sia mismo an nagsurat kaiyan​—⁠na bihirang gibohon ni Pablo. (Filem. 19) An personal na interes na ini nakadagdag na marhay sa puersa kan saiyang pakiolay.

³ Posible nanggad na ginibo an surat kan mga 60-61 C.E., huling minalataw na haloy na naghulit si Pablo sa Roma tanganing may mga makombertir. Siring man, masasabi niato na ginibo nia an surat kan haloy-haloy na siang nakabilanggo huli ta ipinahayag nia sa bersikulo 22 an saiyang paglaom na papaluwason sia. Minalataw na an tolong surat na ini, an saro na para ki Filemon asin an para sa mga kongregasyon sa Efeso asin Colosas, ipinadara ki Tiquico asin ki Onesimo.​—⁠Efe. 6:​21, 22; Col. 4:​7-9.

⁴ Malinaw sa enot na bersikulo na si Pablo an kagsurat kan Filemon huli ta sinambit dian an saiyang ngaran. Inako ini ni Origen asin ni Tertuliano.a An pagigin totoo kan libro sinusuportaran man kan pagkalista kaiyan sa Muratorian Fragment kan ikaduwang siglo C.E., na dian yaon man an iba pang surat ni Pablo.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

⁷ Siring kan ipinapaheling kan surat na ini, si Pablo dai naghulit nin sarong “ebanghelyo para sa reporma sa sistema nin sosyedad,” na hinihingoang haleon an nag-eeksister na sistema nin mga bagay asin an mga tradisyon kaiyan, siring baga nin pang-ooripon. Dai ngani nia pinatalingkas an Kristianong mga oripon sa sadiri niang kagustohan, kundi, imbes, isinugo nia an naglayas na oripon na si Onesimo na magbiahe nin labing 1,400 kilometros hale sa Roma pasiring sa Colosas, tanganing bumalik sa kagurangnan kaini na si Filemon. Sa siring pinangaptan ni Pablo an halangkaw na pag-apod sa saiya bilang apostol, na estriktong kinukuyog an sugo sa saiya nin Dios na ‘ihulit an kahadean nin Dios asin itokdo an mga bagay mapadapit sa Kagurangnan na si Jesu-Cristo.’​—⁠Gibo 28:31; Filem. 8, 9.

⁸ Ihinahayag kan surat ki Filemon an pagkamoot asin pagkasararo kan mga Kristiano kan enot na siglo. Naaraman niato dian na “tugang” an pag-apod kan enot na mga Kristiano sa lambang saro. (Filem. 2, 20) Dugang pa, ihinahayag kaiyan sa mga Kristiano ngonyan an praktikal na aplikasyon kan Kristianong mga prinsipyo sa Kristianong magturugang. Mapadapit ki Pablo, maheheling niato sa saiya an kapahayagan nin pagkamoot sa tugang, paggalang sa mga relasyon sibil asin sa rogaring nin iba, epektibong pagkamataktika, patin kaomaw-omaw na kapakumbabaan. Dai ginamit ni Pablo an saiyang autoridad bilang prominenteng paraataman sa Kristianong kongregasyon tanganing pagmaigotan na piriton si Filemon na patawadon si Onesimo. Imbes, sia mapakumbabang nakiolay ki Filemon basado sa Kristianong pagkamoot asin sa saiyang personal na pakikikatood. Puedeng makinabang an mga paraataman ngonyan sa mataktikang paagi nin pakipag-olay ni Pablo ki Filemon.

⁹ Malinaw na linaoman ni Pablo na susunodon ni Filemon an saiyang kahagadan, asin an paggibo kaiyan ni Filemon magigin praktikal na aplikasyon kan sinabi ni Jesus sa Mateo 6:14 asin kan sinabi ni Pablo sa Efeso 4:32. An mga Kristiano ngonyan malalaoman man na magin maboot asin mapagpatawad sa sarong tugang na nagkasala sa sainda. Kun napatawad ni Filemon an sarong oripon na sadiri nia asin na puede nia ining maltratohon segun sa ley kun gusto nia, maninigo man na mapatawad kan mga Kristiano ngonyan an sarong tugang na nagkasala sa sainda​—⁠sarong bagay na bakong gayong depisil gibohon.

¹⁰ An paghiro kan espiritu ni Jehova risang-risang marhay sa surat na ini ki Filemon. Iyan maheheling sa ekspertong paagi nin pag-asikaso ni Pablo sa sarong delikadong gayo na problema. Iyan maririsa sa pakikipagkapwa, mamomoton na kapadangatan, asin pagtitiwala sa kapwa Kristiano na ipinaheling ni Pablo. Iyan maheheling sa katunayan na an surat ki Filemon, arog kan iba pang kabtang kan Kasuratan, nagtotokdo nin Kristianong mga prinsipyo, nagdadagka nin Kristianong pagkasararo, asin nagbabantog kan pagkamoot saka pagtubod na abunda sa mga “banal,” na naglalaom sa Kahadean nin Dios patin nagpapaheling kan mamomoton na kabootan ni Jehova.​—⁠Ber. 5.

[Nota sa Ibaba]