Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na
Kapitulo 21: An mga Damat ni Jehova sa Kakristianohan
Bisyon 5—Kapahayagan 8:1–9:21
Tema: An pagpatanog kan anom sa pitong trumpeta
Panahon nin kaotoban: Poon sa pagtukaw ni Cristo Jesus sa trono kan 1914 sagkod sa dakulang kahorasaan
1. Ano an nangyari kan tangkason kan Kordero an ikapitong tatak?
“AN APAT na doros” pinugolan sagkod na matatakan an 144,000 na espirituwal na Israel asin maaprobaran para sa kaligtasan an dakulang kadaklan. (Kapahayagan 7:1-4, 9) Minsan siring, bago mangyari an maunos na bagyong iyan sa daga, dapat man na ipahayag an bakong paborableng mga paghokom ni Jehova tumang sa kinaban ni Satanas! Mantang tinatangkas kan Kordero an ikapito asin ultimong tatak, sierto na galagang nagmamasid si Juan tanganing maheling kun ano an mahahayag. Ngonyan sinasabi nia sato an saiyang naeksperyensiahan: “Asin kan tangkason nia [kan Kordero] an ikapitong tatak, nagsilensio sa langit nin mga kabangang oras. Asin naheling ko an pitong anghel na nagtitindog sa atubangan nin Dios, asin tinawan sinda nin pitong trumpeta.”—Kapahayagan 8:1, 2.
Panahon Para sa Odok na Pamibi
2. Ano an nangyari durante kan simbolikong kabangang oras na pagsilensio sa langit?
2 Makahulogan nanggad an pagsilensiong ini! An kabangang oras garo haloy na panahon kun may hinahalat kang mangyayari. Ngonyan, maski an daing ontok na langitnon na koro nin pag-omaw dai na nadadangog. (Kapahayagan 4:8) Taano? Naheling ni Juan an dahelan sa bisyon: “Asin may saro pang anghel na nag-abot asin nagtindog sa may altar, dara an sarong bulawan na lalagan nin insenso; asin tinawan sia nin dakol na insenso tanganing idolot iyan kaiba kan mga pamibi kan gabos na banal sa ibabaw kan altar na bulawan na yaon sa atubangan kan trono. Asin an aso kan insenso kaiba kan mga pamibi kan mga banal puminaitaas sa atubangan nin Dios hale sa kamot kan anghel.”—Kapahayagan 8:3, 4.
3. (a) Ano an ipinapagirumdom sato kan pagtotong nin insenso? (b) Ano an katuyohan kan kabangang oras na pagsilensio sa langit?
3 Ipinapagirumdom kaini sa sato na sa irarom kan Judiong sistema nin mga bagay, an insenso tinototong aroaldaw sa tabernakulo asin, kan mas huring mga taon, sa templo sa Jerusalem. (Exodo 30:1-8) Sa oras kan siring na pagtotong nin insenso, an mga Israelitang bakong saserdote naghahalat sa luwas kan sagradong lugar, na namimibi—daing duwa-duwa na silensio sana sa puso ninda—sa Saro na sa saiya nag-iitaas an aso kan insenso. (Lucas 1:10) Naheheling ngonyan ni Juan na nangyayari sa langit an kaagid kaiyan. An insenso na idinolot kan anghel may koneksion sa “mga pamibi kan mga banal.” Sa katunayan, sa sarong mas naenot na bisyon, an insenso sinasabing nagrerepresentar sa siring na mga pamibi. (Kapahayagan 5:8; Salmo 141:1, 2) Malinaw, kun siring, na an simbolikong pagsilensio sa langit tanganing matawan nin lugar na madangog an mga pamibi kan mga banal digdi sa daga.
4, 5. Anong historikong mga pangyayari an nakakatabang sato na madeterminaran an panahon na katimbang kan simbolikong kabangang oras na pagsilensio?
4 Madedeterminaran daw niato kun kasuarin ini nangyari? Iyo, puede, paagi sa pagsiyasat niato sa konteksto, kaiba an historikong mga pangyayari sa enot na kabtang kan aldaw kan Kagurangnan. (Kapahayagan 1:10) Durante kan 1918 asin 1919, an mga pangyayari digdi sa daga kaoyon na kaoyon kan senaryong ilinadawan sa Kapahayagan 8:1-4. Sa laog nin 40 taon bago an 1914, pusoan na ipinapaisi kan Mga Estudyante sa Biblia—na apod kaidto sa Mga Saksi ni Jehova—na an mga panahon kan mga Hentil matatapos sa taon na iyan. An masakit na mga pangyayari kan 1914 nagpatunay na tama sinda. (Lucas 21:24, King James Version; Mateo 24:3, 7, 8) Alagad dakol sainda an naniwala man na kan 1914 kukuanon sinda hale sa dagang ini pasiring sa saindang langitnon na mana. Dai iyan nangyari. Imbes, kan enot na guerra mundial, nagtios sinda nin panahon nin grabeng persekusyon. Kan Oktubre 31, 1916, nagadan an enot na presidente kan Watch Tower Society, si Charles T. Russell. Dangan, kan Hulyo 4, 1918, an bagong presidente, si Joseph F. Rutherford, asin an pito pang representante kan Sosyedad dinara sa bilibid sa Atlanta, Georgia, na tinawan nin bakong makatanosan na sentensia nin dakol na taon na pagkabilanggo.
5 Nariribaraw kaidto an sinserong mga Kristiano sa grupong Juan. Ano daw an gusto nin Dios na sunod nindang gibohon? Noarin daw sinda dadarahon sa langit? Nagluwas an sarong artikulo na may titulong “The Harvest Ended—What Shall Follow?” (sa Bicol, “Tapos Na an Pag-ani—Ano an Masunod?”) sa Mayo 1, 1919, isyu kan The Watch Tower. Ipinarisa kaiyan an kadaihan nin kasegurohan na ini asin pinarigon an boot kan mga maimbod na padagos na magtagal, na sinasabi pa: “Nagtutubod kami na totoo na ngonyan an pagsabi na an pag-ani sa grupo kan kahadean haman na, na an gabos na siring natatakan na asin na an pinto serado na.” Durante kan masakit na panahon na ini, an odok na mga pamibi kan grupong Juan nag-iitaas, na garo kaiba kan aso nin dakol na insenso. Asin an saindang mga pamibi dinadangog!
Pag-apon nin Kalayo sa Daga
6. Ano an nangyari pagkatapos kan pagsilensio sa langit, asin bilang simbag ini sa ano?
6 Sinasabi sato ni Juan: “Alagad kinua tolos kan anghel an lalagan nin insenso, asin pinano nia iyan nin kalayo sa altar patin iinapon iyan sa daga. Asin nagkaigwa nin mga daguldol asin mga tingog asin mga kikilat patin sarong linog.” (Kapahayagan 8:5) Pagkatapos kan pagsilensio, biglang nagkaigwa nin dramatikong aktibidad! Malinaw na ini bilang simbag sa mga pamibi kan mga banal, ta iyan pinonan kan kalayo na kinua sa altar nin insenso. Kan 1513 B.C.E., sa Bukid nin Sinai, an mga daguldol asin kikilat, makosog na tingog, kalayo, asin paglinog kan bukid nagsenyalar na tinatawan nin atension ni Jehova an saiyang banwaan. (Exodo 19:16-20) An kaagid na mga kapahayagan na ibinareta ni Juan tanda man kan pagtao ni Jehova nin atension sa saiyang mga lingkod digdi sa daga. Alagad an naheling ni Juan iinatubang paagi sa mga tanda. (Kapahayagan 1:1) Kaya paano maninigong interpretaron ngonyan an simbolikong kalayo, mga daguldol, mga tingog, mga kikilat, asin linog?
7. (a) Anong simbolikong kalayo an sinoloan ni Jesus sa daga durante kan saiyang ministeryo? (b) Paano an espirituwal na mga tugang ni Jesus nagsolo nin kalayo sa Kakristianohan?
7 Sa sarong pangyayari, sinabi ni Jesus sa saiyang mga disipulo: “Napadigdi ako tanganing magsolo nin kalayo sa daga.” (Lucas 12:49) Totoo nanggad, nagsolo sia nin kalayo. Paagi sa saiyang maigot na paghuhulit, ginibo ni Jesus an Kahadean nin Dios na magin pangenot na isyu sa atubangan kan Judiong banwaan, asin pinonan ini nin mainit na kontrobersia sa bilog na nasyon na iyan. (Mateo 4:17, 25; 10:5-7, 17, 18) Kan 1919 sinoloan kan espirituwal na mga tugang ni Jesus sa daga, an sadit na grupo nin linahidan na mga Kristiano na nakaligtas sa masakit na mga panahon kan Guerra Mundial I, an kaagid na kalayo sa Kakristianohan. Kan Setyembre kan taon na iyan, an espiritu ni Jehova hayag na marhay mantang an saiyang maimbod na mga Saksi nagtiripon sa Cedar Point, Ohio, E.U.A. hale sa kun saen-saen. Si Joseph F. Rutherford, na dai pa sana nahahaloy na nakaluwas sa bilanggoan asin madali nang lingawan an gabos na akusasyon tumang sa saiya, pusoan na nagpahayag sa kombension na iyan, na sinasabi: “Huling makinuyog kita sa pagboot kan satong Kagurangnan, asin minimidbid niato an satong pribilehio asin katongdan na makilaban tumang sa mga balwarte nin sala na haloyon nang panahon na inooripon an mga tawo, an satong trabaho kaidto asin ngonyan iyo an pag-anunsiar kan madatong na mamuraway na kahadean kan Mesiyas.” Iyan an pangenot na isyu—an Kahadean nin Dios!
8, 9. (a) Paano ilinadawan ni J. F. Rutherford an aktitud asin pagmawot kan banwaan nin Dios durante kan masakit na mga taon kan guerra? (b) Paano na iinapon an kalayo sa daga? (c) Paano nangyari an mga daguldol, mga tingog, mga kikilat, asin sarong linog?
8 Sa pagsambit kan bago pa sanang masakit na mga inagihan kan banwaan nin Dios, an ispiker nagsabi: “Grabe kadaing herak kan pagsalakay kan kaiwal kaya an dakol sa namomotan na aripompon kan Kagurangnan namungnan asin napaontok sa pagngalas, na namimibi asin naghahalat sa Kagurangnan na iparisa an saiyang kabotan. . . . Alagad apisar kan temporaryong panluluya kan boot, yaon an malaad na pagmawot na ibalangibog an mensahe kan kahadean.”—Helingon an Setyembre 15, 1919 na isyu kan The Watch Tower, pahina 280.
9 Kan 1919 an pagmawot na iyan napanigoan. An sadit alagad aktibong grupong ini nin mga Kristiano naglaad, sa espirituwal na pagtaram, tanganing ponan an pambilog na kinaban na kampanya sa paghuhulit. (Ikomparar an 1 Tesalonica 5:19.) An kalayo iinapon sa daga ta an Kahadean nin Dios nagin an naglalaad na isyu, asin iyan nagpapadagos na siring! Makosog na mga tingog an suminalida sa pagsilensio, na malinaw na ipinapahayag an mensahe kan Kahadean. Nadangog an nakakabungog na mga patanid sa bagyo hale sa Biblia. Siring kan mga silyab nin kikilat, masulang mga banaag nin katotoohan an suminirang hale sa propetikong Tataramon ni Jehova, asin, garo baga paagi sa sarong makosog na linog, an relihiosong rona natanyog sagkod sa mga pundasyon kaiyan. Nasabotan kan grupong Juan na igwa pa nin gibohon na dapat mahaman. Asin sagkod sa panahon na ini, an gibohon na iyan nagpapadagos sa mamuraway na paglakop sa bilog na ineerokan na daga!—Roma 10:18.
Pag-andam Para sa mga Tanog kan mga Trumpeta
10. An pitong anghel nag-andam nang gibohon an ano, asin taano?
10 Si Juan nagpadagos sa pagsabi: “Asin an pitong anghel na may pitong trumpeta nag-andam nang patanogon an mga iyan.” (Kapahayagan 8:6) Ano an kahulogan kan pagpatanog kan mga trumpetang idto? Kan panahon kan Israel, an mga tanog nin trumpeta ginamit na magin senyal nin mahahalagang aldaw o okasyon. (Levitico 23:24; 2 Hade 11:14) Sa kaagid na paagi, an mga tanog kan mga trumpeta na madadangog ni Juan mag-aapod nin atension sa mga bagay na timbang-buhay an halaga.
11. Sa anong gibong pag-andam digdi sa daga nagin sibot an grupong Juan poon 1919 sagkod 1922?
11 Mantang an mga anghel nag-aandam na patanogon an mga trumpetang idto, daing duwa-duwa na ginigiyahan man ninda an gibong pag-andam digdi sa daga. Poon 1919 sagkod 1922, an buminagsik giraray na grupong Juan sibot sa pagreorganisar kan pampublikong ministeryo asin sa pagpatindog nin mga pasilidad sa pagpublikar. Kan 1919 ilinuwas an magasin na The Golden Age, na inaapod ngonyan na Awake!, bilang “Babasahon nin Katotoohan, Paglaom, Asin Kombiksion”—arog-trumpetang instrumento na magkakaigwa nin importanteng marhay na kabtang sa pagbuyagyag kan pakikilabot sa politika kan falsong relihion.
12. Ano an ibinabareta kan balang tanog nin trumpeta, na nagpapagirumdom sato kan ano kaidtong panahon ni Moises?
12 Arog kan maheheling niato ngonyan, an balang tanog nin trumpeta nagbabareta nin sarong dramatikong eksena na dian may mga kabtang kan daga na apektado nin teribleng mga damat. An iba kaini nagpapagirumdom sato kan mga damat na ipinadara ni Jehova tanganing padusahan an mga Egipcio kan panahon ni Moises. (Exodo 7:19–12:32) Ini mga kapahayagan kan paghokom ni Jehova sa nasyon na iyan, asin an mga iyan an nagbukas kan dalan na makahale sa kaoripnan an banwaan nin Dios. An mga damat na naheling ni Juan may nagibong kaagid kaiyan. Minsan siring, bako iyan na literal na mga damat. Iyan mga tanda na nagsisimbolisar kan matanos na mga paghokom ni Jehova.—Kapahayagan 1:1.
Pag-aram Kun Ano an “Ikatolong Kabtang”
13. Ano an nangyari kan patanogon an enot na apat na trumpeta, asin anong hapot an pinapalataw kaini?
13 Arog kan maheheling niato, kun patanogon na an enot na apat na trumpeta, papagdudusahon nin mga damat an “ikatolong kabtang” kan daga, kan dagat, kan mga salog asin mga burabod nin tubig, asin kan mga pinaghahalean nin liwanag sa daga. (Kapahayagan 8:7-12) An ikatolong kabtang awad-awad na kabtang nin sarong bagay alagad bakong an kabilogan. (Ikomparar an Isaias 19:24; Ezequiel 5:2; Zacarias 13:8, 9.) Kaya arin an “ikatolong kabtang” na pinakamaninigo sa mga damat na ini? An dakulang mayoriya kan katawohan binuta asin rinaot ni Satanas asin kan saiyang banhi. (Genesis 3:15; 2 Corinto 4:4) An kamugtakan siring kan ilinadawan ni David: “Sinda gabos suminuhay, sinda gabos maraot; mayo nin siisay man na naggigibo nin marahay, mayo ni saro.” (Salmo 14:3) Iyo, an bilog na katawohan namemeligrong mag-ako nin bakong paborableng paghokom. Alagad partikularmenteng may sala an sarong kabtang kaiyan. Dapat na aram na kan sarong kabtang na iyan—“ikatolong kabtang”—an saindang ginigibo! Ano an “ikatolong kabtang” na iyan?
14. Ano an simbolikong ikatolong kabtang na nag-aako kan nandadamat na mga mensahe hale ki Jehova?
14 An Kakristianohan! Kan dekada nin 1920, sakop nia an mga ikatolong kabtang kan katawohan. An saiyang relihion iyo an nagin bunga kan dakulang apostasiya sa tunay na Kristianismo—an apostasiya na ihinula ni Jesus asin kan saiyang mga disipulo. (Mateo 13:24-30; Gibo 20:29, 30; 2 Tesalonica 2:3; 2 Pedro 2:1-3) An klero kan Kakristianohan naghihingakong nasa templo nin Dios asin irinepresentar an saindang sadiri bilang mga paratokdo nin Kristianismo. Alagad an saindang mga doktrina harayoon sa katotoohan sa Biblia, asin padagos nindang tinatawan nin maraot na reputasyon an ngaran nin Dios. Angay na irinerepresentar kan simbolikong ikatolong kabtang, an Kakristianohan nag-aako nin mapuersa, nandadamat na mga mensahe hale ki Jehova. An ikatolong kabtang na iyan kan katawohan dai lamang maninigo sa pabor nin Dios!
15. (a) Limitado daw sa sarong partikular na taon an balang tanog nin trumpeta? Ipaliwanag. (b) Kiisay na tingog an idinagdag sa tingog kan grupong Juan sa pagbalangibog kan mga paghokom ni Jehova?
15 Kaoyon kan bagay na sunod-sunod an tanog nin trumpeta, nagkaigwa nin espesyal na mga resolusyon sa pitong kombension poon 1922 sagkod 1928. Alagad an pagpatanog nin trumpeta bako sanang sa mga taon na idto. An mapuersang pagbuyagyag kan marigsok na mga gawe-gawe kan Kakristianohan daing ontok, nagpapadagos, mantang an aldaw kan Kagurangnan nagpapadagos. An mga paghokom ni Jehova dapat na lakop na ibalangibog, sa gabos na nasyon, sa ibong kan internasyonal na pagkaongis asin mga persekusyon. Dangan pa sana madatong an katapusan kan sistema ni Satanas. (Marcos 13:10, 13) Marahay sana ta idinagdag na kan dakulang kadaklan an tingog kaiyan sa tingog kan grupong Juan sa pagtao kan naghuhugong na mga kapahayagan na mahalaga sa bilog na kinaban.