Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na!

Kasumpay kan Kapitulo 32: An Kaanggotan nin Dios Tinapos

Pagtotong kan mga Tawo sa Kalayo

11. Ano an punteriya kan ikaapat na mangko kan kaanggotan nin Dios, asin ano an mangyayari kun iyan iula?

¹¹ An ikaapat na mangko kan kaanggotan nin Dios pinupunteriya an aldaw. Sinasabi sato ni Juan: “Asin an ikaapat iinula an saiyang mangko sa aldaw; asin itinogot sa aldaw na totongon an mga tawo sa kalayo. Asin an mga tawo natotong sa makuring init, alagad sinda nagraralanghad sa ngaran nin Dios, na igwa nin kapangyarihan sa mga damat na ini, asin sinda dai nagsorolsol na magtao nin kamurawayan sa saiya.”​—Kapahayagan 16:​8, 9.

12. Ano an “aldaw” kan kinaban na ini, asin ano an itinatao sa simbolikong aldaw na ini?

¹² Ngonyan, sa pagtatapos kan palakaw nin mga bagay, an espirituwal na mga tugang ni Jesus ‘minasirang na siring kaliwanag sa aldaw sa kahadean kan saindang Ama.’ (Mateo 13:​40, 43) Si Jesus mismo iyo “an aldaw nin katanosan.” (Malaquias 4:2) Minsan siring, an katawohan may sadiring “aldaw,” an sadiring mga namomoon kaiyan na nagpoprobar na sumirang tumang sa Kahadean nin Dios. An ikaapat na tanog nin trumpeta nagsabi na an ‘aldaw, bulan, asin mga bitoon’ sa kalangitan nin Kakristianohan sa katunayan ginigikanan nin kadikloman, bakong nin liwanag. (Kapahayagan 8:12) An ikaapat na mangko kan kaanggotan nin Dios nagpapaheling ngonyan na an “aldaw” kan kinaban magigin mainiton. An mga linalaoman bilang garo-aldaw na mga lider ‘tototongon’ an katawohan. Ini itatao sa simbolikong aldaw. Sa ibang pagtaram, itotogot ini ni Jehova bilang kabtang kan saiyang malaad na paghokom sa katawohan. Sa anong paagi na nangyari an pagtotong na ini?

13. Sa anong paagi na an garo-aldaw na mga namomoon sa kinaban na ini ‘tinotong’ an katawohan?

¹³ Pakalihis kan enot na guerra mundial, an mga namomoon sa kinaban na ini binilog an Liga de Naciones sa paghihingoa na resolberan an problema sa katiwasayan kan kinaban, alagad ta ini nasudya. Kaya prinobaran an ibang pinag-eeksperimentohan na klase nin pamamahala, arog baga kan Fascismo asin Nazismo. An komunismo nagpadagos na humiwas. Imbes na pakarhayon an kamugtakan nin katawohan, an garo-aldaw na mga namomoon sa mga palakaw na ini nagpoon na ‘totongon an katawohan sa makuring init.’ An lokal na mga guerra sa España, Etiopia, asin Manchuria nagbunga kan ikaduwang guerra mundial. Nakatala sa modernong kasaysayan na si Mussolini, Hitler, asin Stalin bilang mga diktador nagin responsable direkta asin bakong direkta sa kagadanan nin manampulong milyon, kaiba an dakol sa sadiri nindang mga kanasyon. Mas bago pa, an internasyonal asin sibil na iriwal ‘tinotong’ an mga tawo sa mga nasyon na arog nin Vietnam, Kampuchea, Iran, Lebanon, asin Irlandia, saka an mga nasyon sa Latin Amerika asin Aprika. Idugang pa digdi an nagpapadagos na pagdinaogan kan mga pinakamakapangyarihan na mga nasyon, na an makatatakot na mga armas nuklear kayang totongon an gabos na tawo. Sa huring mga aldaw na ini, an mga tawo tunay nanggad na nabalad sa nakatototong na “aldaw,” an maraot na mga namomoon dian. An pag-ula kan ikaapat na mangko kan kaanggotan nin Dios itinokdo an makasaysayan na mga katunayan na ini, asin ibinalangibog iyan kan banwaan nin Dios sa bilog na daga.

14. Ano an daing pagliwatliwat na itinokdo kan mga Saksi ni Jehova na solamenteng solusyon sa mga problema nin katawohan, na may anong reaksion kan katawohan sa kabilogan?

¹⁴ An mga Saksi ni Jehova daing pagliwatliwat na itinokdo na an solamenteng solusyon sa nakariribong na mga problema nin katawohan iyo an Kahadean nin Dios, na paagi kaiyan katuyohan ni Jehova na pakangbanalon an saiyang ngaran. (Salmo 83:​4, 17, 18; Mateo 6:​9, 10) Minsan siring, an katawohan sa kabilogan nagbinongog sa solusyon na ini. An dakol na nagsisikwal sa Kahadean linalanghadan man an ngaran nin Dios, arog kan ginibo ni Faraon kan sia magsayuma na midbidon an soberaniya ni Jehova. (Exodo 1:​8-10; 5:2) Mantang mayo nin interes sa Mesiyanikong Kahadean, ginugusto kan mga paratumang na ini na magtios sa irarom kan saindang mainit na “aldaw” nin mapan-aping mga pamamahala nin tawo.

An Trono kan Mabangis na Hayop

15. (a) Sa ano iinula an ikalimang mangko? (b) Ano an “trono kan mabangis na hayop,” asin ano an kalabot sa pag-ula dian kan mangko?

¹⁵ Saen iinula kan sumunod na anghel an saiyang mangko? “Asin an ikalima iinula an saiyang mangko sa trono kan mabangis na hayop.” (Kapahayagan 16:10a) An “mabangis na hayop” iyo an palakaw ni Satanas sa paggobyerno. Iyan mayo nin literal na trono, kun paanong an mabangis na hayop bako man na literal. Minsan siring, an pagkasambit sa trono nagpapaheling na an mabangis na hayop nagkapot nin makahadeng kapangyarihan sa katawohan; ini kaoyon sa bagay na an kada saro sa payo kan hayop may korona. An totoo, an “trono kan mabangis na hayop” iyo an pundasyon, o ginigikanan, kan kapangyarihan na iyan.a Ibinubuyagyag kan Biblia an tunay na kamugtakan kan makahadeng kapangyarihan kan mabangis na hayop sa pagsabi kaiyan na “an dragon nagtao sa hayop kan kapangyarihan kaiyan asin kan trono kaiyan patin dakulang autoridad.” (Kapahayagan 13:​1, 2; 1 Juan 5:19) Kaya, an pag-ula kan mangko sa trono kan mabangis na hayop sarong proklamasyon na nagbubuyagyag kan tunay na kabtang ni Satanas kaidto asin sagkod ngonyan sa pagsuportar asin pagsorog sa mabangis na hayop.

16. (a) Siisay an pinaglilingkodan kan mga nasyon, aram man ninda o dai? Ipaliwanag. (b) Paano ipinaheheling kan kinaban an personalidad ni Satanas? (c) Noarin ibabagsak an trono kan mabangis na hayop?

¹⁶ Paano napagdadanay an relasyon na ini sa pag-oltanan ni Satanas asin kan mga nasyon? Kan si Jesus sugotan ni Satanas, ipinaheling nia ki Jesus an gabos na kahadean sa kinaban sa sarong bisyon asin iinopresir “an gabos na autoridad na ini asin an kamurawayan kaiyan.” Pero may kondisyon​—si Jesus kaipuhan ngunang gumibo nin sarong akto nin pagsamba ki Satanas. (Lucas 4:​5-7) Maiimahinar daw niato na mas kadikit an karibay sa pag-ako kan mga gobyerno sa kinaban kan saindang kapangyarihan? Dai nanggad. Sono sa Biblia, si Satanas an dios kan palakaw na ini nin mga bagay, kaya, aram man o dai kan mga nasyon, sinda naglilingkod sa saiya. (2 Corinto 4:​3, 4)b An kamugtakan na ini nahahayag sa estruktura kan presenteng palakaw sa kinaban, na natotogdok sa hayakpit na nasyonalismo, pagkaongis, asin pagmakolog sa sadiring bentaha. Iyan organisado sa paagi na gusto ni Satanas​—tanganing mapagdanay sa pamomogol nia an katawohan. An malbersasyon sa gobyerno, an labi-labing pagmawot sa kapangyarihan, an putikon na diplomasya, an paorumbasan sa armas​—an mga ini nagpaparisa kan maraot na personalidad ni Satanas. An kinaban nagsusunod sa maraot na mga pamantayan ni Satanas, sa siring ginigibo siang dios kaiyan. An trono kan mabangis na hayop mapupukan kun an hayop na iyan paraon na asin an Banhi kan babae nin Dios sa katapustapusi iholog sa bungaw si Satanas.​—Genesis 3:15; Kapahayagan 19:​20, 21; 20:​1-3.

Kadikloman Asin Mahaldat na Kolog

17. (a) Paano an pag-ula kan ikalimang mangko konektado sa espirituwal na kadikloman na kaidto pa yaon na sa kahadean kan mabangis na hayop? (b) Ano an reaksion kan mga tawo sa pag-ula kan ikalimang mangko kan kaanggotan nin Dios?

¹⁷ An kahadean kan mabangis na hayop na ini nasa espirituwal na kadikloman na poon sa kapinonan kaiyan. (Ikomparar an Mateo 8:12; Efeso 6:​11, 12.) An ikalimang mangko nagdadara nin mas makosog na pagpaisi sa publiko kan kadikloman na ini. Dramatiko pa ngani an pagkasaysay kaiyan, ta an mangkong ini kan kaanggotan nin Dios iinuula sa mismong trono kan simbolikong mabangis na hayop. “Asin nadiklom an kahadean kaiyan, asin kinaragat ninda an saindang dila huli sa kolog, alagad nagralanghad sinda sa Dios kan kalangitan huli sa saindang mga kolog asin mga lugad, asin dai sinda nagsorolsol sa saindang mga gibo.”​—Kapahayagan 16:10b, 11.

18. Ano an pagkakabaing kan ikalimang tanog nin trumpeta asin kan ikalimang mangko kan kaanggotan nin Dios?

¹⁸ An ikalimang tanog nin trumpeta bakong eksaktong kapareho kan ikalimang mangko kan kaanggotan nin Dios, ta an tanog nin trumpeta nagpaisi nin damat na mga doron. Alagad mangnoha na kan butasan an damat na idto na mga doron, duminiklom an aldaw asin an aire. (Kapahayagan 9:​2-5) Asin sa Exodo 10:​14, 15, mababasa niato manongod sa mga doron na idinamat ni Jehova sa Egipto: “Iyan mahibogon na marhay. Bago kaiyan dai pa naheling an siring na doron, asin noarin man dai na maheheling an arog kaini pakalihis kaiyan. Asin tinahoban kaiyan an naheheling na ibabaw kan bilog na daga, asin duminiklom an daga.” Iyo, kadikloman! Ngonyan, an espirituwal na kadikloman kan kinaban narisa nang gayo bilang resulta kan pagpatanog kan ikalimang trumpeta asin pag-ula kan ikalimang mangko kan kaanggotan nin Dios. An makolog na mensahe na ibinabalangibog kan modernong mga doron nagtatao nin pasakit asin kolog sa mga maraot na “namoot sa kadikloman imbes na sa liwanag.”​—Juan 3:19.

19. Kaoyon sa Kapahayagan 16:​10, 11, ano an ibinunga kan pagbuyagyag sa publiko ki Satanas bilang dios kan palakaw na ini nin mga bagay?

¹⁹ Bilang namomoon sa kinaban, si Satanas nagtao nin makuring kamondoan asin sakit. Gutom, mga guerra, kadahasan, krimen, pag-abuso sa droga, inmoralidad, mga helang na ikinakaolakit sa pagdodorog, pandadaya, relihiyosong pagsaginsagin​—an mga ini asin dakol pang iba iyo an tanda kan palakaw nin mga bagay ni Satanas. (Ikomparar an Galacia 5:​19-21.) Minsan siring, an pagbuyagyag sa publiko ki Satanas bilang dios kan palakaw na ini nin mga bagay nagtao nin kolog asin kasosopgan sa mga namumuhay sono sa saiyang mga pamantayan. “Kinaragat ninda an saindang dila huli sa kolog,” nangorogna sa Kakristianohan. Dakol an ikinaaanggot an pagbuyagyag kan katotoohan sa saindang pamumuhay. An iba natatakot dian, asin pinaglalamag ninda an mga nagpapahayag kaiyan. Saindang isinisikwal an Kahadean nin Dios asin minumuda an banal na ngaran ni Jehova. An saindang relihiyosong helang, pano nin lugad na kamugtakan nabubuyagyag, kaya linalanghadan ninda an Dios sa langit. Dai, “dai sinda nagsorolsol sa saindang mga gibo.” Kaya dai niato malalaoman an lagduan na pagkakombertir bago matapos an palakaw na ini nin mga bagay.​—Isaias 32:6.

Namara an Salog nin Eufrates

20. Paano an ikaanom na tanog nin trumpeta asin pag-ula kan ikaanom na mangko kapwa may labot sa salog nin Eufrates?

²⁰ An ikaanom na tanog nin trumpeta nagpaisi kan pagbutas sa “apat na anghel na nagagapos sa dakulang salog nin Eufrates.” (Kapahayagan 9:14) Sa kasaysayan, an Babilonya iyo an dakulang siudad na yaon sa pangpang kan salog nin Eufrates. Asin kan 1919 an pagbutas sa simbolikong apat na anghel kadungan kan makahulogan na pagkaholog kan Dakulang Babilonya. (Kapahayagan 14:8) Kaya mahalagang mangnohon na an ikaanom na mangko kan kaanggotan nin Dios may labot man sa salog nin Eufrates: “Asin an ikaanom iinula an saiyang mangko sa dakulang salog nin Eufrates, asin namara an tubig kaiyan, tangani na maandam an dalan para sa mga hade hale sa subangan.” (Kapahayagan 16:12) Ini maraot man na bareta para sa Dakulang Babilonya!

21, 22. (a) Paano an nagpoprotehir na katubigan kan salog nin Eufrates namara para sa Babilonya kan 539 B.C.E.? (b) Ano an “katubigan” na tinutukawan kan Dakulang Babilonya, asin paano na ngonyan pa namamara na an simbolikong katubigan na ini?

²¹ Kaidtong panahon nin kabantugan kan suanoy na Babilonya, an hararom na tubig kan Eufrates dakulang kabtang kan saiyang pandepensa. Kan 539 B.C.E. namara an mga tubig na idto kan iyan pasukion sa ibang bubulosan kan Persianong namomoon na si Ciro. Sa siring, nabukasan an agihan para ki Ciro na Persiano asin ki Dario na Medo, an mga hade “hale sa subangan” (an boot sabihon, sirangan), na makalaog sa Babilonya asin daogon iyan. Sa oras nin krisis, an salog nin Eufrates dai ikinadepensa an dakulang siudad na idto. (Isaias 44:27–45:7; Jeremias 51:36) May nakaaagid na mangyayari sa modernong Babilonya, an lakop sa kinaban na palakaw nin falsong relihiyon.

²² An Dakulang Babilonya “nagtutukaw sa dakol na katubigan.” Sono sa Kapahayagan 17:​1, 15, an mga ini nagsisimbolo sa “mga banwaan asin mga kadaklan asin mga nasyon patin mga tataramon”​—dakulang kadaklan nin mga miembro na ibinilang niang proteksion. Alagad ta namamara an “katubigan”! Sa Solnopan na Europa, na dati sia may dakulang impluwensia, ginatos na milyon an hayag na dai nag-iintindi sa relihiyon. Sa pirang nasyon sa Sirangan na Europa, may idineklarar na palakaw na laglagon an impluwensia nin relihiyon. An mga kadaklan sa mga nasyon na iyan dai nanindogan para sa saiya. Siring man, kun umabot na an panahon na laglagon an Dakulang Babilonya, an nagkakadikit niang mga miembro dai man lamang makatatao nin proteksion. (Kapahayagan 17:16) Minsan hinihingako nia na rinibong milyon an saiyang miembro, maheheling kan Dakulang Babilonya na sia daing idedepensa tumang sa “mga hade hale sa subangan.”

23. (a) Sairisay an mga hade hale sa “subangan” kan 539 B.C.E.? (b) Sairisay an “mga hade hale sa subangan” sa aldaw kan Kagurangnan, asin paano ninda lalaglagon an Dakulang Babilonya?

²³ Sairisay an mga hadeng ini? Kan 539 B.C.E. sinda si Dario na Medo asin si Ciro na Persiano, na ginamit ni Jehova sa pagdaog sa suanoy na siudad nin Babilonya. Sa aldaw na ini kan Kagurangnan, an falsong relihiyosong palakaw kan Dakulang Babilonya lalaglagon man nin mga tawong namomoon. Pero sa giraray, ini banal na paghokom. Si Jehova Dios asin si Jesu-Cristo, an “mga hade hale sa subangan,” ibubugtak sa puso nin mga tawong namomoon an “kaisipan” na birikan an Dakulang Babilonya asin biyo siang laglagon. (Kapahayagan 17:​16, 17) An pag-ula kan ikaanom na mangko nagbabalangibog sa publiko na an paghokom na ini madali nang gibohon!

24. (a) Paano ipinahayag an mga laog kan enot na anom na mangko kan kaanggotan ni Jehova, asin may anong resulta? (b) Bago isabi sato an natatada pang mangko kan kaanggotan nin Dios, ano an ipinaheheling kan Kapahayagan?

²⁴ An enot na anom na mangkong ini kan kaanggotan ni Jehova may nakapagpapapensar na mensahe. An daganon na mga lingkod nin Dios, suportado kan mga anghel, sibot na nagpapahayag kan laog kaiyan sa bilog na daga. Sa paaging ini, ikinatao an igong patanid sa gabos na kabtang kan palakaw ni Satanas sa kinaban, asin tinawan ni Jehova an mga indibiduwal nin oportunidad na gumibo nin katanosan asin magdanay na buhay. (Ezequiel 33:​14-16) Pero, may saro pang mangko kan kaanggotan nin Dios. Pero bago iyan isabi sato, ipinaheheling kan Kapahayagan kun paano hinihingoa ni Satanas asin kan saiyang mga ahente sa daga na labanan an pagbalangibog kan mga paghokom ni Jehova.

An Pagtipon Pasiring sa Armagedon

25. (a) Ano an sinasabi sato ni Juan manongod sa maati, garo-talapang na “ipinasabong na mga tataramon”? (b) Paano nagkaigwa nin makababaldeng pag-abot nin garo-talapang na “maating ipinasabong na mga tataramon” sa aldaw kan Kagurangnan, asin may anong resulta?

²⁵ Sinasabi sato ni Juan: “Asin naheling ko an tolong maating ipinasabong na mga tataramon na garo mga talapang na nagluwas sa ngoso kan dragon asin sa ngoso kan mabangis na hayop asin sa ngoso kan falsong propeta. An mga ini, sa katotoohan, mga tataramon na ipinasabong nin mga demonyo asin naggigibo nin mga tanda, asin nagduduman sinda sa mga hade kan bilog na ineerokan na daga, tanganing tiriponon sinda sa ralaban kan dakulang aldaw nin Dios na Makakamhan sa gabos.” (Kapahayagan 16:​13, 14) Kan aldaw ni Moises, si Jehova nagtao nin makababaldeng damat na mga talapang sa Egipto ni Faraon, kaya “an daga buminata.” (Exodo 8:​5-15) Sa aldaw kan Kagurangnan, igwa man nin makababaldeng pag-abot nin mga garo-talapang, minsan ngani iba man an ginikanan. Iyan an “maating ipinasabong na mga tataramon” ni Satanas, na malinaw na nagsisimbolo sa propaganda na ginibo tanganing maniobrahon an gabos na namomoon na tawo, “mga hade,” na makitumang ki Jehova Dios. Kaya sinisierto ni Satanas na sinda dai madara kan pag-ula kan mga mangko kan kaanggotan nin Dios kundi nasa lado ni Satanas kun pumoon na an “ralaban kan dakulang aldaw nin Dios na Makakamhan sa gabos.”

26. (a) Sa anong tolong gikanan minaluwas an satanikong propaganda? (b) Ano an “falsong propeta,” asin paano niato naaaraman?

²⁶ An propaganda hale sa “dragon” (si Satanas) asin sa “mabangis na hayop” (an politikal na palakaw ni Satanas sa daga), mga hayop na nakasabatan na niato sa Kapahayagan. Alagad, ano an “falsong propeta”? Ini bagohan sa ngaran sana. Kan enot, ipinaheling sato an sarong mabangis na hayop na may duwang sungay siring sa kordero na naggigibo nin darakulang ngangalasan sa atubangan kan mabangis na hayop na may pitong payo. An mapandayang hayop na ini guminawe na siring sa propeta para sa mabangis na hayop. Iyan nagpalakop nin pagsamba sa mabangis na hayop, na pinagibohan pa ngani iyan nin ladawan. (Kapahayagan 13:​11-14) An mabangis na hayop na ini na may duwang sungay siring sa kordero segurado na iyo man sana an “falsong propeta” na sinasabi digdi. Sa pagpapatunay digdi, mababasa niato sa huri na an falsong propeta, kapareho kan simbolikong mabangis na hayop na may duwang sungay, “naggibo sa atubang [kan mabangis na hayop na may pitong payo] nin mga tanda tanganing dayaon idtong mga nag-ako kan tanda kan mabangis na hayop asin idtong mga nagsasamba sa ladawan kaiyan.”​—Kapahayagan 19:20.

27. (a) Anong napapanahon na patanid an itinatao mismo ni Jesu-Cristo? (b) Anong patanid an itinao ni Jesus kan sia yaon sa daga? (c) Paano inotro ni apostol Pablo an patanid ni Jesus?

²⁷ Mantang kadakol kan satanikong propaganda, napapanahon nanggad an sumunod na mga tataramon na isinurat ni Juan: “Uya! ako madatong siring sa parahabon. Maogma an saro na nagdadanay na puka asin sulot an saiyang panluwas na gubing, tanganing dai sia maglakaw na huba asin maheling kan mga tawo an saiyang kasopganan.” (Kapahayagan 16:15) Siisay an madatong na “siring sa parahabon”? Si Jesus mismo, na madatong sa oras na dai sinabi bilang Parakastigo ni Jehova. (Kapahayagan 3:3; 2 Pedro 3:10) Kan nasa daga pa, ibinaing man ni Jesus an saiyang pagdatong sa pagdatong nin parahabon, na sinasabi: “Kaya magpuka kamo, huli ta dai nindo aram kun sa anong aldaw madatong an saindong Kagurangnan. Huli kaini kamo man magin andam, huli ta sa oras na dai nindo pinaghohona, an Aki nin tawo madatong.” (Mateo 24:​42, 44; Lucas 12:​37, 40) Sa pag-otro sa patanid na ini, si apostol Pablo nagsabi: “An aldaw ni Jehova madatong na kabaing na gayo nin parahabon kun banggi. Sa panahon na sinda nagsasarabi: ‘Katoninongan asin katiwasayan!’ dangan an biglang pagkalaglag madaling maabot sainda.” Ngonyan pa minamaniobra na ni Satanas an mga nasyon pasiring sa pagpahayag kan falsong proklamasyon na iyan na “Katoninongan asin katiwasayan!”​—1 Tesalonica 5:​2, 3.

28. Anong patanid an itinao ni Jesus manongod sa paglaban sa kinabanon na mga pangigipit, asin ano “an aldaw na iyan” na habo nin mga Kristiano na mag-abot sa sainda “na siring sa siod”?

²⁸ Nagpatanid man si Jesus manongod sa klase nin mga pangigipit na itatao kan kinaban na ini, na pano nin propaganda, sa mga Kristiano. Sia nagsabi: “Mag-ingat kamo sa saindo man sana na an saindong mga puso dai manganaan nin kapasloan asin nin kaburatan asin mga paghadit sa buhay, asin sa panale an aldaw na iyan mag-abot sa saindo na siring sa sarong siod. . . . Kaya magpuka kamo, na sa gabos na panahon nagngangayongayo na magin kamong mapanggana sa pagdulag sa gabos na ining bagay na nakatalagang mangyari, asin sa pagtindog sa atubang kan Aki nin tawo.” (Lucas 21:​34-36) “An aldaw na iyan” iyo “an dakulang aldaw nin Dios na Makakamhan sa gabos.” (Kapahayagan 16:14) Mantang nagdadangadang “an aldaw na iyan” kan pagbindikar sa soberaniya ni Jehova, nagigin mas masakit na atubangon an mga kahaditan sa buhay. An mga Kristiano kaipuhan na mag-alisto asin magbantay, na nagpupuka sagkod na dumatong an aldaw na iyan.

29, 30. (a) Ano an ipinaririsa kan patanid ni Jesus na an mga maabotan na natotorog mapapasopog paagi sa pagkawara kan saindang “panluwas na gubing”? (b) An panluwas na gubing nagpapamidbid na ano an may sulot? (c) Paano an saro puwedeng mawaran kan saiyang simbolikong panluwas na gubing, asin may anong resulta?

²⁹ Alagad, ano an ipinaririsa kan patanid na an mga manonompongan na natotorog sosopogon paagi sa pagkawara kan saindang “panluwas na gubing”? Sa suanoy na Israel, an siisay man na saserdote o Levita na bantay sa templo may magabat na paninimbagan. Sinasabi sato nin mga Judiong komentador na kun an siisay man madakop na natotorog sa trabahong iyan, an saiyang gubing puwedeng hubaon sa saiya asin soloon, kaya sia sinosopog sa publiko.

³⁰ Digdi nagpapatanid si Jesus na puwede man na mangyari ngonyan an nakaaagid dian. An mga saserdote asin Levita nanganino sa linahidan na mga tugang ni Jesus. (1 Pedro 2:9) Alagad an patanid ni Jesus aplikado man sa dakulang kadaklan. An sinasabi digding panluwas na gubing nagpapamidbid sa may sulot bilang Kristianong saksi ni Jehova. (Ikomparar an Kapahayagan 3:18; 7:14.) Kun an siisay man togotan an mga pangigipit kan kinaban ni Satanas na patorogon sinda o paontokon sinda, sinda posibleng mawaran kan panluwas na mga gubing na ini​—sa ibang pagtaram, mawaran kan saindang malinig na midbidan bilang mga Kristiano. An siring na kamugtakan magigin makasosopog. Ibubugtak kaiyan an saro sa peligro na biyong mawaran.

31. (a) Paano idinodoon kan Kapahayagan 16:16 an pangangaipo na an mga Kristiano magpuka? (b) Ano an teoriya nin pirang namomoon sa relihiyon manongod sa Armagedon?

³¹ An pangangaipo na an mga Kristiano magpuka nagigin orog pang makosog mantang orog na nagrarani sa kaotoban an sumunod na bersikulo sa Kapahayagan: “Asin sinda [an daganon na mga hade, o namomoon] tiniripon ninda [an mga tataramon na ipinasabong nin mga demonyo] sa lugar na sa Hebreo inaapod Har–​Magedon.” (Kapahayagan 16:16) An ngaran na ini, na mas usong isalin na Armagedon, sarong beses sanang minalataw sa Biblia. Pero iyan nakapukaw sa imahinasyon nin katawohan. An mga namomoon sa kinaban nagpatanid manongod sa posibleng nuklear na Armagedon. An Armagedon ikinonektar man sa suanoy na siudad nin Megido, an pinangyarihan nin dakol na nagdedesisyon na ralaban kan mga panahon kan Biblia, kaya an pirang namomoon sa relihiyon may teoriya na an ultimong guerra sa daga mangyayari sa sadit na lugar na iyan. Digdi, harayoon sinda sa katotoohan.

32, 33. (a) Imbes na literal na lugar, ano an irinirepresentar kan ngaran na Har–​Magedon, o Armagedon? (b) Ano pang ibang termino sa Biblia an kaagid nin “Armagedon” o konektado dian? (c) Noarin panahon nang iula kan ikapitong anghel an ultimong mangko kan kaanggotan nin Dios?

³² An ngaran na Har–​Magedon nangangahulogan “Bukid nin Megido.” Pero imbes na literal na lugar, iyan nagrerepresentar sa situwasyon sa kinaban na dian tinitipon an gabos na nasyon tumang ki Jehova Dios asin lalaglagon nia sinda. Ini panglobo. (Jeremias 25:​31-33; Daniel 2:44) Iyan kabaing kan “dakulang ligisan kan kaanggotan nin Dios” asin “kaplanodohan kan desisyon,” o “kaplanodohan ni Josafat,” na dian tinitipon an mga nasyon tanganing gadanon ni Jehova. (Kapahayagan 14:19; Joel 3:​12, 14) Iyan konektado man sa “daga nin Israel” na duman lalaglagon an satanikong mga hukbo ni Gog nin Magog asin sa lugar “sa pag-oltanan kan dakulang dagat asin kan banal na bukid nin Kagayonan” na duman an hade sa amihanan madatong “sagkod sa saiyang katapusan” sa kamot ni Miguel na dakulang prinsipe.​—Ezequiel 38:​16-18, 22, 23; Daniel 11:​45–​12:1.

³³ Kun an mga nasyon namaniobra na pasiring sa kamugtakan na ini paagi sa nagkokokak na propaganda hale ki Satanas asin sa saiyang daganon na mga ahente, panahon nang iula kan ikapitong anghel an ultimong mangko kan kaanggotan nin Dios.

“Nangyari Na!”

34. Sa ano iinula kan ikapitong anghel an saiyang mangko, asin anong proklamasyon an “nagluwas sa santuaryo hale sa trono”?

³⁴ “Asin an ikapito iinula an saiyang mangko sa doros. Dangan an sarong makosog na tingog nagluwas sa santuaryo hale sa trono, na nagsasabi: ‘Nangyari na!’”​—Kapahayagan 16:17.

35. (a) Ano an “doros” sa Kapahayagan 16:17? (b) Sa pag-ula kan saiyang mangko sa doros, ano an ipinahahayag kan ikapitong anghel?

³⁵ An “doros” iyo an ultimong pansustenir sa buhay na dadamaton. Pero ini bakong an literal na doros. Mayo man sa literal na doros na dahelan na iyan maninigong silotan ni Jehova, siring na an literal na daga, dagat, mga burabod nin tubig, o aldaw dai maninigong silotan ni Jehova. Imbes, ini an “doros” na sinasabi ni Pablo kan apodon nia si Satanas na “poon kan autoridad kan doros.” (Efeso 2:2) Iyan an satanikong “doros” na hinahangos kan kinaban ngonyan, an espiritu, o pankagabsan na kaisipan, na lakop sa saiyang bilog na maraot na palakaw nin mga bagay, an satanikong kaisipan na lakop sa gabos na kabtang nin buhay sa luwas kan organisasyon ni Jehova. Kaya sa pag-ula kan saiyang mangko sa doros, ipinahahayag kan ikapitong anghel an kaanggotan nin Dios tumang ki Satanas, sa saiyang organisasyon, asin sa gabos na nagmomotibar sa katawohan na suportaran si Satanas sa paglaban sa soberaniya ni Jehova.

36. (a) Ano an pitong damat? (b) Ano an ipinaririsa kan proklamasyon ni Jehova: “Nangyari na!”?

³⁶ Ini asin an naenot na anom na damat iyo an kabilogan kan mga paghokom ni Jehova tumang ki Satanas asin sa saiyang palakaw. Iyan kapahayagan nin kapahamakan para ki Satanas asin sa saiyang banhi. Kun iula na an ultimong mangkong ini, si Jehova mismo nagpapahayag: “Nangyari na!” Mayo na nin ibang masasabi. Kun an mga laog kan mga mangko kan kaanggotan nin Dios ikinabalangibog na sagkod sa punto na kontento na si Jehova, dai maaatraso an paggibo nia kan mga paghokom na ibinalangibog kan mga mensaheng ini.

37. Paano ilinaladawan ni Juan an mangyayari pakaulaan kan ikapitong mangko kan kaanggotan nin Dios?

³⁷ Si Juan nagpapadagos: “Asin nagkaigwa nin mga kikilat asin tingog patin dagoldol, asin nangyari an makosog na linog na dai pang kaagid na nangyari poon kan magkaigwa nin mga tawo sa daga, mahiwason na linog, makosogon. Asin nagkatolo an dakulang siudad, asin naholog an mga siudad kan mga nasyon; asin nagirumdoman an Dakulang Babilonya sa atubang nin Dios, tanganing tawan sia kan kopa nin arak kan kabangisan kan saiyang kaanggotan. Siring man, an gabos na isla nagdurulag, asin an mga bukid dai na nagkakurua. Asin an makosog na oran nin graniso na an lambang gapo mga sarong talento an gabat naholog hale sa langit sa mga tawo, asin an mga tawo nagralanghad sa Dios huli sa damat na graniso, ta an damat na iyan makosogon nanggad.”​—Kapahayagan 16:​18-21.

38. Ano an isinisimbolo (a) kan “makosog na linog”? (b) kan bagay na “an dakulang siudad,” an Dakulang Babilonya, “nagkatolo”? (c) kan bagay na “an gabos na isla nagdurulag, asin an mga bukid dai na nagkakurua”? (d) kan “damat na graniso”?

³⁸ Liwat, si Jehova dai mamamaluan na mahiro dapit sa katawohan, na ipinaiisi nin “mga kikilat asin tingog patin dagoldol.” (Ikomparar an Kapahayagan 4:5; 8:5.) An katawohan matatanyog sa paagi na noarin man dai pa nangyari, na garo nin mapanlaglag na linog. (Ikomparar an Isaias 13:13; Joel 3:16.) An madahas na pagkunogkunog na ini makababaak sa “dakulang siudad,” an Dakulang Babilonya, kaya iyan “nagkatolo”​—na simboliko kan pagbagsak kaiyan sa dai na mahihirahay na pagkagaba. Saro pa, “an mga siudad kan mga nasyon” mahoholog. “An gabos na isla” asin “mga bukid”​—mga institusyon asin organisasyon na garo baga permanente sa palakaw na ini—​mawawara. An “makosog na oran nin graniso,” na mas makosog nanggad kisa nagpasakit sa Egipto kan ikapitong damat, na mga sarong talento an gabat kan kada gapo, bubugbugon nin makologon an katawohan.c (Exodo 9:​22-26) An makologon na pag-oran na ini nin tuminagas na tubig posibleng naglaladawan sa pambihira sa gabat na berbal na mga kapahayagan kan mga paghokom ni Jehova, na nagtatanda na an katapusan kan palakaw na ini nin mga bagay sa katapustapusi nagdatong na! Puwede man na gamiton ni Jehova an literal na graniso sa saiyang panlaglag.​—Job 38:​22, 23.

39. Sa ibong kan pag-ula kan pitong damat, ano an gigibohon kan kadaklan sa katawohan?

³⁹ Kaya, an kinaban ni Satanas aabotan kan matanos na paghokom ni Jehova. Sagkod sa katapusan, an kadaklan na tawo padagos na lalabanan asin lalanghadan an Dios. Kapareho ni Faraon kan suanoy, an saindang puso dai mapalolomoy kan paorootrong damat o kan ultimong nakagagadan na kulminasyon kan mga damat na iyan. (Exodo 11:​9, 10) Dai magkakaigwa nin ultima ora, lagduan na pagbakle nin puso. Sagkod sa ultimo nindang ginhawa, sinda magrereklamo tumang sa Dios na nagsasabi: “Makakaaram sinda na ako si Jehova.” (Ezequiel 38:23) Minsan siring, mabibindikar an soberaniya ni Jehova Dios na Makakamhan sa gabos.

[Kahon sa pahina 25]

“Sa Aldaw”

Mantang an “aldaw” kan pamamahala nin tawo ‘tinototong’ an katawohan sa aldaw kan Kagurangnan, an grupong Juan, paagi sa mga kapahayagan na arog kan minasunod, nag-apod nin atension sa nangyayari:

“Ngonyan si Hitler asin Mussolini, an bakong makatanosan na mga diktador, isinasapeligro an katoninongan kan bilog na kinaban, asin sinda lubos na suportado sa saindang paglaglag sa libertad kan Hirarkiyang Romano Katoliko.”​—Fascism or Freedom, 1939, pahina 12.

“Sa bilog na kasaysayan an palakaw na sinusunod nin mga diktador, Manakop o manlaglag! Alagad an regulasyon ngonyan na iaaplikar sa bilog na daga kan pinatukaw na Hade nin Dios, si Jesu-Cristo iyo an, Magpasakop o malaglag.”​—When All Nations Unite Under God’s Kingdom, 1961, pahina 23.

“Poon 1945 labing 25 milyones katawo an nagadan sa mga 150 guerra sa bilog na globo.”​—The Watchtower, Enero 15, 1980, pahina 6.

“An mga nasyon sa bilog na kinaban . . . haros daing labot sa internasyonal na responsibilidad o mga reglamento sa paggawe. Tanganing maotob an saindang mga katuyohan, may mga nasyon na para sa sainda biyo sindang may katanosan na gamiton an ano man na paagi na pinaghohona nindang kaipuhan​—mga lagduan na pangadan, pag-asesinar, pag-hijack, panbobomba, asin iba pa . . . Gurano kahaloy na an mga nasyon magpipinasensiahan sa siring na rungaw asin iresponsableng paggawe?”​—An Torrengbantayan, Setyembre 1, 1985, pahina 4 (sa Ingles, Pebrero 15, 1985).

[Kahon sa pahina 27]

“Sa Trono kan Mabangis na Hayop”

An mga Saksi ni Jehova ibinuyagyag an trono kan mabangis na hayop asin ipinublikar an pagkondenar dian ni Jehova paagi sa mga kapahayagan na arog kaini:

“An mga namomoon asin politikal na mga naggigiya sa mga nasyon impluwensiado nin malisyosong mga puwersa na labi sa tawo na nagtutulod sa sainda sa naghuhugot na pagmartsa pasiring sa ultimong labanan sa Armagedon.”​—After Armageddon​—God’s New World, 1953, pahina 8.

“An ‘mabangis na hayop’ nin bakong teokratikong gobyerno nin tawo nag-ako kan kapangyarihan, autoridad asin trono kaiyan sa Dragon. Kaya iyan kaipuhan na estriktong sumunod sa partido, sa Dragon.”​—After Armageddon​—God’s New World, 1953, pahina 15.

“An mga nasyon na Hentil daing ibang mamumugtakan kundi an . . . lado kan Pangenot na Kaiwal nin Dios, si Satanas na Diablo.”​—Resolusyon na inaprobaran sa “Banal na Kapangganahan” na Internasyonal na Kombension, 1973.

[Kahon sa pahina 29]

“Namara an Tubig Kaiyan”

Ngonyan pa, an pagsuportar sa Babilonikong relihiyon namamara na sa dakol na lugar, na nagpaparisa kun ano an mangyayari kun sumalakay na an “mga hade hale sa subangan.”

“An sarong surbey sa bilog na nasyon nakadiskobre na an 75 porsiento sa mga nag-iistar sa munisipal na mga lugar [sa Thailand] dai na nanggad nagduduman sa mga templong Budhista tanganing maghinanyog sa sermon, mantang an kabilangan sa mga baryo na nagduduman sa mga templo padagos na nagbababa sagkod sa mga singkuwenta porsiento.”​—Bangkok Post, Setyembre 7, 1987, pahina 4.

“An pangayuma nawara na sa Taoismo sa daga [nin Tsina] na duman iyan nagpoon mga duwang ribong taon na an nakaagi. . . . Mantang mayo na kan mahikong mga kasangkapan na ginagamit ninda asin kan mga naenot sa sainda tanganing makakua nin dakol na miembro, an mga miembro kan pagkasaserdote nakarisa na mayo nin mga masalihid sa sainda, na napaatubang sa haros pagkapara kan Taoismo bilang organisadong relihiyon sa kontinente.”​—The Atlanta Journal and Constitution, Setyembre 12, 1982, pahina 36-A.

“An Hapon . . . saro sa may pinakadakol na dayong misyonero sa kinaban, haros 5,200, pero . . . mayo pang 1% kan populasyon an Kristiano. . . . An sarong pading Franciscano na kaidto pang mga taon nin 1950 nagtatrabaho digdi . . . naniniwala na ‘an aldaw kan dayong misyonero sa Hapon tapos na.’”​—The Wall Street Journal, Hulyo 9, 1986, pahina 1.

Sa Inglaterra kan nakaaging tolong dekada, “haros 2,000 sa 16,000 na simbahan na Anglicano an sinirrahan huli ta dai na ginagamit. Buminaba an bilang nin mga nag-aatender sa kabilang sa pinakahababa sa mga Kristiano daang nasyon. . . . ‘Bako nang totoo ngonyan na an Inglaterra Kristianong nasyon,’ [an Obispo nin Durham] nagsabi.”​—The New York Times, Mayo 11, 1987, pahina A4.

“Pakalihis nin dakol na oras na mainit na pagdedebate, inaprobaran kan Parlamento [nin Grecia] an ley ngonyan, na nagpapangyari sa Gobyerno Sosyalista na sakopon an mahiwas na mga hasyenda na kapot kan Iglesya Griego Ortodokso . . . Dugang pa, an ley nagtatao sa mga bakong klerigo nin pamomogol sa mga konsilyo asin komite kan iglesya na responsable sa pag-administrar sa de kantidad na mga pangangapital kan iglesya kaiba an mga hotel, tipakan nin marmol asin bloke nin mga opisina.”​—The New York Times, Abril 4, 1987, pahina 3.

[Mga Nota sa Ibaba]