Pagluwas kan Huri sa Dead Sea Scrolls

KAN nakaaging Setyembre, natapos sa katapustapusi an intelektuwal na dai pagkasinabotan na naglawig sa laog nin mga dekada. An mapait na diriskutiran sa pag-oltanan nin mga estudyante sa Dead Sea Scrolls garo natapos na, maski ngani may bagong diskutiran na tibaad magpoon.

An Dead Sea Scrolls nadiskobre sa mga kuweba harani sa Gadan na Dagat kan 1947 asin sa kasunod na mga taon. Iyan may dakulang halaga sa pagpaheling kan kinakaipuhan na pagigin tama kan teksto kan Hebreong Kasuratan asin sa pagpaliwanag sa relihiyosong mga kamugtakan sa Palestina kan si Jesus anion pa sa daga. (Isaias 40:8) Mantang an ibang manuskrito rasonableng ipinublikar nin mas madali, kan 1991 haros 400 na manuskrito an dai pa ipinupublikar asin dai pa makukua kan kadaklan na iskolar. Dakol an naghohona, arog ki Propesor Ben Zion Wacholder, “na desesperado sa pagkarealisar na sa presenteng rikas sa pagpublikar gadan na kita gabos kun an pangenot na kabtang kan mga teksto kan Dead Sea makukua na sa kinaban.”

Pero naliwat an situwasyon na iyan kan nakaaging Setyembre. Enot, si Propesor Wacholder asin an sarong kairiba, si Martin Abegg, nag-anunsiar na may kadonongan nindang ginamit an sarong computer sa pagprodusir giraray kan maingat na binabantayan na mga teksto. Dangan, an Huntington Library sa San Marino, California, E.U.A., nag-anunsiar na igwa sinda nin mga retrato kan orihinal na mga manuskrito asin pangyayarihon nindang madaling makua ini kan midbid na mga iskolar. Maliwanag, ginibo an nagkapirang kopya kan retrato kan mga balumbon tanganing siertohon an pagkapreserbar dian. Isinaray an grupo nin mga retrato sa manlaenlaen na lugar, asin sa katapustapusi an saro nakaabot sa Huntington Library.

Inapod nin sarong iskolar an mga pangyayaring ini na ‘an intelektuwal na katimbang kan pagkagaba kan Lanob nin Berlin.’ Inapod na ‘paghabon’ kan opisyal na mga kagpublikar kapwa an pagpublikar sa ginibo sa computer na teksto asin an pagluwas kan mga retrato. Posible, an argumento manongod sa etika magpapadagos sa laog nin dakol na taon. Mientras tanto, minalataw na dakol pang dugang na iskolar an sa katapustapusi makasisiyasat kan bilog na Dead Sea Scrolls.

[Ritrato sa pahina 32]

Representasyon kan komentaryo sa Habakuk, saro sa Dead Sea Scrolls