An Trinidad—Itinotokdo daw Iyan sa Biblia?

“An Katolikong Pagtubod iyo ini, na kita nagsasamba sa sarong Dios sa Trinidad asin Trinidad na may Unidad. . . . Kaya an Ama Dios, an Aki Dios, asin an Espiritu Santo Dios. Pero bako sindang Tolong Dios, kundi Sarong Dios.”

SA MGA tataramon na ini sinasabi kan Kredo ni Atanacio an pangenot na doktrina nin Kakristianohan​—an Trinidad.a Kun kamo miembro nin iglesya, Katoliko o Protestante, tibaad sabihan kamo na ini an pinakaimportanteng katokdoan na dapat nindong tubodon. Pero kaya daw nindong ipaliwanag an doktrina? An iba sa pinakamadodonong sa Kakristianohan nagtuga na dai ninda kayang saboton an Trinidad.

Kun siring, taano ta nagtutubod sinda dian? Iyan daw huli ta an Biblia nagtotokdo kan doktrina? An gadan nang obispong Anglicano na si John Robinson nagtao nin nakapagpapaisip na simbag sa hapot na ini sa saiyang pinakamabentang librong Honest to God. Sia nagsurat:

“Sa aktuwal an popular na paghuhulit asin pagtotokdo nagtatao nin milagrosong pagmansay ki Cristo na dai mapatutunayan sa Bagong Tipan. Iyan nagsasabi sana na si Jesus Dios, sa paagi na an mga terminong ‘Cristo’ asin ‘Dios’ mapagbabarobalyo. Alagad mayo ini sa Biblia. An Bagong Tipan nagsasabi na si Jesus iyo an Tataramon nin Dios, sinasabi kaiyan na an Dios yaon ki Cristo, sinasabi kaiyan na si Jesus iyo an Aki nin Dios; pero dai kaiyan sinasabi na si Jesus Dios, arog sana kaiyan.”

Si John Robinson kontrobersial na tawo sa Iglesya Anglicano. Minsan siring, tama daw sia sa pagsabing an “Bagong Tipan” mayong sinasabi na “si Jesus Dios, arog sana kaiyan”?

Kun Ano an Talagang Sinasabi kan Biblia

Tibaad simbagon nin iba an hapot na iyan paagi sa pagkotar sa bersikulo na kapinonan kan Ebanghelyo ni Juan: “Sa kapinonan iyo an Tataramon, asin an Tataramon nasa kaibanan nin Dios, patin an Tataramon Dios.” (Juan 1:​1, King James Version) Bako daw na kinokontra kaiyan an isinabi kan obispong Anglicano? Dai man. Arog kan seguradong aram ni John Robinson, an ibang modernong paratradusir dai oyon sa pagkatradusir kan King James Version sa tekstong iyan. Taano? Huli ta sa mga tataramon na “an Tataramon Dios” sa orihinal na Griego, an termino para sa “Dios” mayo kan artikulo depinidong “an.” Sa mas naenot na mga tataramon na “an Tataramon nasa kaibanan nin Dios,” an termino para sa “Dios” depinido, an boot sabihon, iyan talagang igwa kan artikulo depinido. Ginigibo kaining bakong posible na an duwang termino magkapareho an kahulogan.

Kaya, an ibang traduksion, pinalalataw an ideya nin kuwalidad sa mga pagtradusir ninda. Halimbawa, an iba tinatradusir an mga tataramon na “an Tataramon divino.” (An American Translation, Schonfield) Tinatradusir iyan ni Moffat na “an Logos divino.” Minsan siring, sa pagparisa na an “divino” bakong an pinakaangay na traduksion digdi, si John Robinson asin an Britanong kritiko sa teksto na si Sir Frederick Kenyon pareho nagpalataw kan punto na kun iyan an boot idoon ni Juan, ginamit nia kutana an termino sa Griego para sa “divino,” an theiʹos. An New World Translation, sa tamang pagmansay na indepinido an terminong “Dios,” patin sa pagpalataw kan ideya nin kuwalidad na ipinaririsa kan istruktura sa Griego, ginagamit an artikulo indepinido sa Ingles: “The Word was a god” (sa Bicol, “An Tataramon sarong dios”).

Si Propesor C. H. Dodd, direktor kan proyektong New English Bible, nagkokomento sa paaging ini: “An sarong posibleng traduksion . . . magigin, ‘An Tataramon sarong dios’. Bilang termino-por-terminong traduksion mayo nin sala dian.” Minsan siring, bakong arog kaiyan an pagkatradusir kan The New English Bible sa bersikulong iyan. Imbes, an Juan 1:​1 sa bersion na iyan nagsasabi: “Kan magpoon an gabos na bagay, yaon na an Tataramon. An Tataramon nag-erok kaiba nin Dios, asin kun ano an Dios, iyo man an Tataramon.” Taano ta dai pinili kan komite sa pagtradusir an mas simpleng traduksion? Si Propesor Dodd minasimbag: “An dahelan na iyan dai puwede iyo na kontra iyan sa dalagan kan kaisipan ni Juan, asin sa katotoohan sa Kristianong kaisipan sa kabilogan.”​—Technical Papers for the Bible Translator, Tomo 28, Enero 1977.

An Daing Salak na Kahulogan kan Kasuratan

Sasabihon daw niato na an ideyang si Jesus sarong dios asin bakong kapareho kan Dios na Kaglalang kontra sa kaisipan ni Juan, saka sa Kristianong kaisipan sa kabilogan? Siyasaton niato an nagkapirang teksto sa Biblia na nasasambitan si Jesus asin an Dios, asin maheheling niato kun ano an kaisipan manongod sa mga tekstong iyan kan nagkapirang komentarista na nabuhay bago nabilog an Kredo ni Atanacio.

“Ako asin an Ama saro sana.”​—JUAN 10:30.

Si Novasiano (mga 200-258 C.E.) nagkomento: “Mantang Sia nagsabing ‘sarong’ bagay,[b] saboton kan mga erehe na dai Sia nagsabing ‘sarong’ persona. Huli ta an saro na nasa neutro, nagsusuherir kan sosyal na pagkakaoyon, bakong kan personal na pagkakasaro. . . . Dugang pa, na Sia nagsasabing saro, nanonongod sa pagkakaoyon, asin sa pagkakapareho nin paghusgar, asin sa mismong mamomoton na pag-ibaiba, mantang natural sana na an Ama asin Aki saro sa pagkakaoyon, sa pagkamoot, asin sa kapadangatan.”​—Treatise Concerning the Trinity, kapitulo 27.

“An Ama orog na dakula kisa sako.”​—JUAN 14:28.

Si Ireneo (mga 130-200 C.E.): “Manonodan niato paagi sa Saiya [si Cristo] na an Ama orog sa gabos na bagay. Huli ta ‘an Ama,’ sabi Nia, ‘orog na dakula kisa sako.’ Kun siring, an Ama ipinahayag kan satong Kagurangnan na nangongorog kun dapit sa kaaraman.”​—Against Heresies, Libro II, kapitulo 28.8.

“Ini nangangahulogan nin buhay na daing katapusan, an saindang pagkua nin kaaraman dapit saimo, na iyo sanang tunay na Dios, asin sa saro na saimong sinugo, si Jesu-Cristo.”​—JUAN 17:3.

Si Clemente na taga-Alejandria (mga 150-215 C.E.): “Tanganing mamidbid an daing sagkod na Dios, an paratao kan daing sagkod, asin paagi sa kaaraman asin pakasabot masadiri an Dios, na iyo an enot, asin kaharohalangkawe, asin saro, asin marahay. . . . Kun siring an mabubuhay sa tunay na buhay pinagbobotan nguna na midbidon Sia ‘na mayo nin nakamimidbid, apuwera sa Aki na nagpapahayag (sa Saiya).’ (Mat. 11:27) An sunod na dapat na manodan iyo an kadakulaan kan Paraligtas na segunda sa Saiya.”​—Who Is the Rich Man That Shall Be Saved? VII, VIII.

“Sarong Dios asin Ama kan gabos na tawo, na nasa ibabaw nin gabos asin nasa tahaw nin gabos patin nasa gabos.”​—EFESO 4:​6.

Si Ireneo: “Asin kun siring sarong Dios na Ama an ipinahahayag, na nasa ibabaw nin gabos, asin nasa tahaw nin gabos, asin nasa gabos. An Ama tunay na nasa ibabaw nin gabos, asin Sia iyo an Payo ni Cristo.”​—Against Heresies, Libro V, kapitulo 18.2.

Malinaw na nasabotan kan enot na mga parasurat na ini na an mga bersikulong ini nagsasabi na an Ama supremo, mas halangkaw sa gabos na bagay asin gabos na persona pati ki Jesu-Cristo. An saindang mga komento dai nagsusuherir na sinda nagtubod sa Trinidad.

An Banal na Espiritu Nagpapahayag kan Gabos na Katotoohan

Pinanugaan ni Jesus an saiyang mga disipulo na pagkagadan asin pagkabuhay nia liwat, an banal na espiritu itatao sa sainda bilang katabang. Sia nanuga: “Kun an sarong iyan dumatong na, an espiritu kan katotoohan, gigiyahan nia kamo sa gabos na katotoohan, . . . asin ipahahayag nia saindo an mga bagay na madatong.”​—Juan 14:​16, 17; 15:​26; 16:13.

Pagkagadan ni Jesus, naotob an panugang iyan. Nakatala sa Biblia kun paano an bagong mga doktrina ipinahayag o liniwanag sa Kristianong kongregasyon sa tabang kan banal na espiritu. An bagong mga katokdoan na ini isinurat sa mga libro na kan huri nagin an ikaduwang kabtang kan Biblia, an Kristianong Griegong Kasuratan, o “Bagong Tipan.” Sa kadakol na bagong liwanag na ini, igwa daw nin ano man na ipinahahayag manongod sa pag-eksister nin Trinidad? Mayo. Laen na marhay an ipinahahayag kan banal na espiritu manongod sa Dios asin ki Jesus.

Halimbawa, kan Pentecostes 33 C.E., pakahilig kan banal na espiritu sa mga disipulo na tiripon duman sa Jerusalem, si apostol Pedro nagpatotoo sa kadaklan na nasa luwas manongod ki Jesus. Nagtaram daw sia manongod sa Trinidad? Helinga an pira sa mga isinabi nia, asin kamo na mismo an maghusgar: “Si Jesus . . . , lalaking ipinahayag nin Dios sa saindo paagi sa mapangyaring mga gibo asin ngangalasan patin tanda na ginibo nin Dios paagi sa saiya sa tanga nindo.” “An Jesus na ini binuhay liwat nin Dios, na manongod kaiyan kami gabos mga saksi.” “Ginibo sia nin Dios na magin Kagurangnan asin Cristo, an Jesus na ini na saindong ipinako.” (Gibo 2:​22, 32, 36) Imbes na magtokdo nin Trinidad, an mga tataramon na ini kan pano nin espiritung si Pedro nagtatampok kan pagpapasakop ni Jesus sa saiyang Ama, na sia instrumento para sa pag-otob sa kabotan nin Dios.

Dai nahaloy pakatapos, an saro pang maimbod na Kristiano nagtaram manongod ki Jesus. Si Esteban iinatubang sa Sanhedrin sa pagsimbag sa mga sahot. Imbes, binaliktad ni Esteban an kamugtakan, na nag-aakusar na an mga nagsasahot sa saiya kapareho kan saindang rebeldeng mga apoon. Ultimo, an rekord nagsasabi: “Alagad sia, huling pano kan banal na espiritu, nagtangad sa langit asin naheling an kamurawayan nin Dios asin si Jesus na nagtitindog sa too nin Dios, asin sia nagsabi: ‘Uya! Naheheling kong bukas an kalangitan asin an Aki nin tawo nagtitindog sa too nin Dios.’” (Gibo 7:​55, 56) Taano si Jesus ta ipinahayag kan banal na espiritu na “Aki nin tawo” sana na nagtitindog sa too nin Dios asin bakong kabtang nin pagkadios na kapantay kan saiyang Ama? Malinaw na mayo sa isip ni Esteban an Trinidad.

Kan darahon ni Pedro ki Cornelio an maogmang bareta manongod ki Jesus, nagkaigwa nin saro na naman na oportunidad na ihayag an doktrina nin Trinidad. Ano an nangyari? Ipinaliwanag ni Pedro na si Jesus “Kagurangnan nin gabos.” Pero ipinaliwanag nia na an pagigin kagurangnan na ini gikan sa mas halangkaw na pinaghalean. Si Jesus “iyo an Saro na itinalaga nin Dios na magin hokom kan mga buhay asin gadan.” Pagkabuhay liwat ni Jesus, an saiyang Ama “itinogot saiya [tinawan sia nin permiso] na magpaheling” sa saiyang mga parasunod. Asin an banal na espiritu? Iyan minalataw nanggad sa orolay na ini pero bakong bilang an ikatolong persona sa Trinidad. Imbes, si Jesus “linahidan nin Dios nin banal na espiritu asin kapangyarihan.” Kaya, an banal na espiritu, imbes na sarong persona, ipinaheheling na sarong bagay na impersonal, kapareho kan “kapangyarihan” na nasambitan man sa bersikulong iyan. (Gibo 10:​36, 38, 40, 42) Siyasaton nin maingat an Biblia, asin makanonompong kamo nin dugang pang ebidensia na an banal na espiritu bakong personalidad kundi puwersa aktiba na nakapapano sa mga tawo, nakapahihiro sainda, nagpapangyari sainda na magin malaad, asin ikakabubo sainda.

Ultimo, si apostol Pablo nagkaigwa nin marahay na oportunidad na ipaliwanag an Trinidad​—kun iyan totoong doktrina—​kan sia naghuhulit sa mga taga-Atenas. Sa saiyang pahayag, nasambitan nia an saindang altar na “Sa Dios na Dai Midbid” asin nagsabi: “An sa daing pakaaram sinasamba nindo, iyo ini an ibinabareta ko sa saindo.” May ibinareta daw siang Trinidad? Mayo. Saiyang ilinadawan an “Dios na naggibo kan kinaban asin kan gabos na yaon dian, mantang, arog kan Sarong ini, Kagurangnan nin langit asin daga.” Alagad ano man si Jesus? “[An Dios] nagtalaan nin aldaw na katuyohan niang hokoman an ineerokan na daga sa katanosan paagi sa sarong lalaki na saiyang ninombrahan.” (Gibo 17:​23, 24, 31) Mayo man lamang dian nin ipinaririsang Trinidad!

An totoo, ipinaliwanag ni Pablo an sarong bagay manongod sa mga katuyohan nin Dios na ginigibong imposible na si Jesus asin an saiyang Ama magkapantay na mga kabtang nin sarong Trinidad. Sia nagsurat: “An Dios ‘nagpasakop kan gabos na bagay sa irarom kan saiyang [ki Jesus] mga bitis.’ Alagad kun sinasabi nia na ‘an gabos na bagay ipinasakop,’ malinaw na puwera dian an saro na nagpasakop sa saiya kan gabos na bagay. Kundi kun an gabos na bagay ikinapasakop na sa saiya, dangan an Aki mismo mapasakop man sa Saro na nagpasakop sa saiya kan gabos na bagay, tanganing an Dios magin gabos na bagay sa gabos na tawo.” (1 Corinto 15:​27, 28) Kaya, an Dios magdadanay na halangkaw sa gabos, pati ki Jesus.

Kun siring, itinotokdo daw sa Biblia an Trinidad? Dai. Tama si John Robinson. Iyan mayo sa Biblia, ni kabtang man iyan kan “Kristianong kaisipan.” Ibinibilang daw nindo ini na mahalaga sa saindong pagsamba? Maninigo. Sinabi ni Jesus: “Ini nangangahulogan nin buhay na daing katapusan, an saindang pagkua nin kaaraman dapit saimo, na iyo sanang tunay na Dios, asin sa saro na saimong sinugo, si Jesu-Cristo.” (Juan 17:3) Kun isinasaboot niato an satong pagsamba sa Dios, kaipuhan na mamidbid niato sia sa tunay niang personalidad, sono sa pagkapahayag nia kan saiyang sadiri sa sato. Saka ta sana masasabi nin totoo na kita kabilang kan “tunay na mga parasamba” na ‘nagsasamba sa Ama sa espiritu asin katotoohan.’​—Juan 4:23.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Blurb sa pahina 28]

An daing salak na kahulogan kan Kasuratan malinaw na nagpapaheling na si Jesus asin an saiyang Ama bakong sarong Dios

[Blurb sa pahina 29]

Taano ta dai ipinahayag kan banal na espiritu na si Jesus Dios pakalihis kan Pentecostes 33 C.E.?