Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na

Kasumpay kan Kapitulo 36: An Pagkalaglag kan Dakulang Siudad

Arak na Nakapupukaw nin Horot

13. (a) Paano inaapod kan makapangyarihan na anghel an atension sa hiwas kan pagpapatotot kan Dakulang Babilonya? (b) Anong inmoralidad na lakop sa suanoy na Babilonya an manonompongan man sa Dakulang Babilonya?

¹³ An makapangyarihan na anghel sumunod na inaapod an atension sa hiwas kan pagpapatotot kan Dakulang Babilonya, na sinasabi: “Nin huli ta dahelan sa nakapupukaw nin horot na arak kan saiyang pakikisaroa nagin biktima an gabos na nasyon, asin an mga hade kan daga nakisaro sa saiya, asin nagin mayaman an mga parabariwas kan daga huli sa kapangyarihan kan saiyang daing sopog na luho.” (Kapahayagan 18:3) Tinokdoan nia an gabos na nasyon nin katawohan sa saiyang marompot na relihiyosong mga dalan. Sa suanoy na Babilonya, sono sa Griegong historyador na si Herodotus, an lambang daraga hinahagadan na magin patotot sa saiyang pagkadaraga sa pagsamba sa templo. An nakasusukang karatan sa sekso ipinaheheling sagkod sa aldaw na ini sa naraot nin guerrang mga iskulturang Budista sa Angkor Wat sa Kampuchea asin sa mga templo sa Khajuraho, India, na ipinaheheling an dios na Hindu na si Visnu na napapalibotan nin makababaldeng mga eksenang erotiko. Sa Estados Unidos, an mga pagkabuyagyag nin inmoralidad na tuminanyog sa kinaban manongod sa mga ebanghelista sa TV kan 1987, dangan kan 1988, saka an pagkahayag kan lakop na homoseksuwalidad kan mga ministro nin relihiyon, nag-iilustrar na pati an Kakristianohan kinokonsinte an nakakukubhan na mga pagpangana sa literal na pakikisaro. Pero, an gabos na nasyon nabiktima nin mas grabe pang klase nin pakikisaro sa ika-20 siglong ini.

14-16. (a) Anong sala sa espirituwal na relasyon nin relihiyon asin politika an nagtalubo sa Fascistang Italia? (b) Kan salakayon kan Italia an Abisinia, ano an ginibong mga kapahayagan kan mga obispo kan Iglesya Katolika Romana?

¹⁴ Narepaso na niato an salang relasyon nin relihiyon asin politika na nagtulod ki Hitler sa kapangyarihan sa Nazi Alemania. Nagsakit man an ibang nasyon huli sa pakikilabot nin relihiyon sa sekular na mga bagay. Halimbawa: Sa Fascistang Italia, kan Pebrero 11, 1929, an Tratado Laterano pinirmahan ni Mussolini asin Kardinal Gasparri, na ginigibong soberanong estado an Siudad nin Batikano. Sinabi ni Papa Pio XI na “isinulit nia sa Dios an Italia, asin an Dios nagbalik sa Italia.” Iyan daw an katotoohan? Helinga an nangyari pakalihis nin anom na taon. Kan Oktubre 3, 1935, sinalakay kan Italia an Abisinia, na sinasabing idto “barbarong nasyon na sagkod ngonyan nangongoripon pa.” Sa katotoohan, siisay an barbaro? Kinondenar daw kan Iglesya Katolika an sa barbarong panriringis ni Mussolini? Mantang an papa nagpaluwas nin malibog na mga kapahayagan, an saiyang mga obispo makosog an boses sa pagbendisyon sa mga hukbo kan saindang Italianong “dagang tinubuan.” Sa librong The Vatican in the Age of the Dictators, si Anthony Rhodes nagbabareta:

¹⁵ “Sa saiyang Surat sa mga Miembro kan ika-19 nin Oktubre [1935], an Obispo nin Udine [Italia] nagsurat, ‘Dai napapanahon ni angay man para sa sato na magpahayag manongod sa pagigin tama asin sala kan kaso. An katongdan niato bilang mga Italiano, asin nangorogna bilang mga Kristiano tumabang sa kapangganahan kan satong pakikilaban.’ An Obispo nin Padua nagsurat kan ika-21 nin Oktubre, ‘Sa masakit na mga oras na inaagihan niato, hinahagad mi sa saindo na manarig sa satong mga estadista asin hukbo.’ Kan ika-24 nin Oktubre, kinonsagrar kan Obispo nin Cremona an pirang banderang rehimental asin nagsabi: ‘An bendisyon logod nin Dios mapasa mga soldados na ini na, sa dagang Aprikano, mananakop nin bago asin matatabang daga para sa Italianong kadonongan, sa siring dinadara sa sainda an Romano asin Kristianong kultura. An Italia logod tumindog liwat bilang an Kristianong paratokdo sa bilog na kinaban.’”

¹⁶ Sinamsaman an Abisinia, na may bendisyon kan klerong Romano Katoliko. May makapagsasabi daw sa sainda, sa ano man na sentido, na sinda kapareho ni apostol Pablo sa pagigin ‘malinig sa dugo kan gabos na tawo’?​—Gibo 20:26.

17. Paano nagsakit an España huli ta an klero kaiyan nasudyang ‘daragopdopon an saindang minasbad na magin mga tarom nin arado’?

¹⁷ Idugang niato sa Alemania, Italia, asin Abisinia an saro pang nasyon na nabiktima kan pakikisaro kan Dakulang Babilonya​—an España. An Guerra Sibil nin 1936-39 sa nasyon na iyan sa sarong kabtang pinalaad kan paghihingoa kan demokratikong gobyerno na inaan an dakulang kapangyarihan kan Iglesya Katolika Romana. Kan naggeguerra na, an Katolikong namomoon na Fascista sa mga puwersang rebolusyonaryo, si Franco, inapod an saiyang sadiri na “an Kristianong Heneralisimo kan Banal na Krusada,” titulo na kan huri hinale nia. Pirang gatos na ribong Kastila an nagadan sa ralaban. Apuwera pa kaini, sono sa sarong hababang pagkarkulo, an mga Nasyonalista ni Franco ginadan an 40,000 na miembro kan Popular Front, mantang an mga ini ginadan an 8,000 na klerigo​—monghe, padi, madre, asin nobisyado. Siring an makatatakot asin makamomondong mga pangyayari sa guerra sibil, na nag-iilustrar kan kadonongan sa pagkuyog sa mga tataramon ni Jesus: “Sarungan an saimong minasbad, huli ta an gabos na minabingat nin minasbad sa minasbad man magagadan.” (Mateo 26:52) Makababalde nanggad na an Kakristianohan napapalabot sa grabeng mga pagpabolos na iyan nin dugo! An saiyang klero talagang nasudya nin biyo na ‘daragopdopon an saindang minasbad na magin mga tarom nin arado’!​—Isaias 2:4.

An mga Parabariwas

18. Sairisay an “mga parabariwas kan daga”?

¹⁸ Sairisay an “mga parabariwas kan daga”? Daing duwa-duwa na aapodon niato sinda ngonyan na mga negosyante, mga higante sa komersio, mga tusong kapitalista sa dakulang negosyo. Dai boot sabihon kaini na salang magnegosyo nin legal. An Biblia nagtatao nin madonong na hatol para sa mga negosyante, na nagpapatanid tumang sa pandadaya, kapasloan, asin iba pang siring kaiyan. (Talinhaga 11:1; Zacarias 7:​9, 10; Santiago 5:​1-5) An mas dakulang pakinabang “diosnon na debosyon kaiba an pagigin naninigoan sa sadiri.” (1 Timoteo 6:​6, 17-19) Minsan siring, an kinaban ni Satanas dai nagkukuyog sa matanos na mga prinsipyo. Lakop an karatan. Iyan manonompongan sa relihiyon, sa politika​—asin sa dakulang negosyo. Sa panapanahon ibinubuyagyag kan mga bareta an mga iskandalo, arog baga kan pandidispalko nin haralangkaw na opisyales kan gobyerno asin ilegal na pagpabakal nin armas.

19. Anong katunayan manongod sa ekonomiya kan kinaban an nakatatabang na ikapaliwanag kun taano an mga parabariwas kan daga ta nasasambitan nin bakong paborable sa Kapahayagan?

¹⁹ An internasyonal na pagnenegosyo sa armas minalabi sa $1,000,000,000,000 kada taon, mantang ginatos na milyon na tawo an dai nagkakamit kan mga pangangaipo sa buhay. Iyan maraot na. Pero an mga armas minalataw na pundamental na pansuportar sa ekonomiya kan kinaban. Kan Abril 11, 1987, an sarong artikulo sa Spectator nin Londres nagbareta: “Sa pagbilang sana sa mga industriyang konektado nin direkta, mga 400,000 na trabaho an kalabot sa E.U. asin 750,000 sa Europa. Alagad makangangalas nanggad, mantang nagdadakula an sosyal asin ekonomikong papel kan paggibo nin mga armas, an aktuwal na hapot kun baga may marahay na depensa an mga paragibo napasalikod na.” Darakula an ganansia mantang ipinababakal sa bilog na daga an mga bomba asin iba pang armas, pati sa potensial na mga kaiwal. Pag-abot nin aldaw an mga bombang iyan tibaad bumuwelta sa malaad na panumtum tanganing laglagon an nagpapabakal kaiyan. Masakit paniwalaan pero totoo! Idugang digdi an malbersasyon na nakapalibot sa industriya nin armas. Sa Estados Unidos sana, sono sa Spectator, “kada taon an Pentagon dai ikapaliwanag na nawawaran nin kantidad na $900 milyones na armas asin kasangkapan.” Bakong makangangalas na an mga parabariwas kan daga nasasambitan nin bakong paborable sa Kapahayagan!

20. Anong halimbawa an nagpapaheling kan pakikilabot nin relihiyon sa maraot na mga gibo sa negosyo?

²⁰ Arog kan ihinula kan mamuraway na anghel, an relihiyon napalabot na gayo sa maraot na mga gibong iyan sa negosyo. Halimbawa, yaon an pagigin kalabot kan Batikano sa pagbagsak kan Banco Ambrosiano nin Italia kan 1982. An kaso naglawig sagkod sa mga taon nin 1980, na an dai nasisimbag na hapot iyo ini: Napasaen an kuwarta? Kan Pebrero 1987 an mga mahistrado sa Milan nagpaluwas nin mga autorisasyon sa pag-arestar sa tolong klerigo nin Batikano, kaiba an sarong Amerikanong arsobispo, sa sahot na sinda komplise sa madayang pagkabangkarote, pero an Batikano nagsayuma na itao an mga akusado. Kan Hulyo 1987, sa tahaw nin makosog na mga protesta, an mga autorisasyon ginibong imbalido kan kaharohalangkaweng Korte de Apelasyon sa Italia basado sa sarong daan na tratado sa pag-oltanan kan Batikano asin kan gobyerno nin Italia.

21. Paano niato naaaraman na si Jesus dai nagkaigwa nin koneksion sa kustionableng mga gibo sa negosyo kan saiyang kaaldawan, alagad ta ano an naheheling niato ngonyan sa Babilonikong relihiyon?

²¹ Si Jesus daw nagkaigwa nin koneksion sa kustionableng mga gibo sa negosyo kan saiyang kaaldawan? Dai. Mayo ngani sia nin rogaring, ta sia “mayo man lamang nin mahihigdaan.” An sarong mayaman na hoben na namomoon hinatolan ni Jesus: “Pabakalan an gabos mong sadiri asin tawan sa mga dukha, asin magkakaigwa ka nin kayamanan sa kalangitan; asin madia sumunod ka sa sako.” Idto marahay na hatol, ta idto magbubunga kan pagkahale nia sa gabos na kahaditan huli sa negosyo. (Lucas 9:58; 18:22) Kabaliktaran, an Babilonikong relihiyon parateng may maraot na koneksion sa dakulang negosyo. Halimbawa, kan 1987 an Albany Times Union nagbareta na an pinansial na administrador kan Katolikong arsidiosesis nin Miami, Florida, E.U.A., nag-admitir na an iglesya kagsadiri nin mga aksion sa mga kompaniyang naggigibo nin mga armas nuklear, mga pelikulang may gradong R, asin sigarilyo.

“Lumuwas Kamo Saiya, Banwaan Ko”

22. (a) Ano an sinasabi nin sarong tingog hale sa langit? (b) Ano an nagbunga kan paggayagaya kan banwaan nin Dios kan 537 B.C.E. asin kan 1919 C.E.?

²² An sumunod na mga tataramon ni Juan nagtotokdo sa dugang pang kaotoban kan hula: “Asin nakadangog ako nin saro pang tingog hale sa langit na nagsabi: ‘Lumuwas kamo saiya, banwaan ko, kun habo nindong makikabtang sa saiyang mga kasalan, asin kun habo nindong mag-ako nin kabtang kan saiyang mga damat.’” (Kapahayagan 18:4) An mga hula manongod sa pagkaholog kan suanoy na Babilonya sa Hebreong Kasuratan may kaiba man na pagboot ni Jehova sa saiyang banwaan: “Dumulag kamo sa tahaw nin Babilonya.” (Jeremias 50:​8, 13) Siring man, huli sa nagdadangadang na pagkagaba kan Dakulang Babilonya, an banwaan nin Dios sinasadol ngonyan na dumulag. Kan 537 B.C.E. an oportunidad na dumulag sa Babilonya ginikanan nin dakulang kagayagayahan para sa maimbod na mga Israelita. Sa siring man na paagi, an pagkabutas kan banwaan nin Dios sa pagkabihag sa Babilonya kan 1919 nagbunga kan saindang paggayagaya. (Kapahayagan 11:​11, 12) Asin poon kaidto an minilyon pang iba nagkuyog sa pagboot na dumulag.​—Ikomparar an Mateo 24:​15, 16.

23. Paano an tingog hale sa langit idinodoon an pagkaapretado kan pagdulag sa Dakulang Babilonya?

²³ Talaga daw na apretadong marhay na dumulag sa Dakulang Babilonya, na minahale sa pagkamiembro sa mga relihiyon kan kinaban asin biyong minasiblag? Iyo, huli ta kaipuhan na magkaigwa kita kan punto-de-vista nin Dios manongod sa suanoy na relihiyosong bagay na ini na labi-labi karaot, an Dakulang Babilonya. Sia prangkang nagtaram sa pag-apod sa saiya na dakulang patotot. Kaya ngonyan an tingog hale sa langit pinaiisi pa si Juan manongod sa patotot na ini: “Huli ta an saiyang mga kasalan nakaabot na sagkod sa langit, asin ginirumdom na nin Dios an saiyang mga karatan. Itao saiya an siring sa saiyang itinao, asin gibohon saiya an doble, iyo, doble sa mga bagay na saiyang ginibo; sa kopa na saiyang pinagsalakan isalak sia nin doble. Kun gurano sia nagpamuraway sa saiya man sana asin namuhay sa daing sopog na luho, siring man kaiyan an itao nindo sa saiyang kasakitan asin kamondoan. Huli ta sa saiyang puso padagos siang nagsasabi, ‘Ako nagtutukaw na reyna, asin bako akong balo, asin noarin man dai ako makakaheling nin kamondoan.’ Kaya ngani sa sarong aldaw madatong an saiyang mga damat, kagadanan asin pagtangis patin gutom, asin sia biyong tototongon, huli ta si Jehova Dios, na iyo an naghokom sa saiya, makosog.”​—Kapahayagan 18:​5-8.

24. (a) An banwaan nin Dios kaipuhan na dumulag sa Dakulang Babilonya tanganing malikayan an ano? (b) An mga dai nakadudulag sa Dakulang Babilonya nakikikabtang sa saiya sa anong mga kasalan?

²⁴ Iyan mapuwersang mga tataramon nanggad! Kaya kaipuhan an paghiro. Sinadol ni Jeremias an mga Israelita kan saiyang kaaldawan na humiro, na sinasabi: “Dumulag kamo sa tahaw nin Babilonya, . . . huli ta iyan an panahon nin pamalos ni Jehova. Itatao nia saiya an saiyang bayad. Humale kamo dian sa tahaw nia, O banwaan ko, asin idulag kan balang saro an saiyang kalag sa naglalaad na kaanggotan ni Jehova.” (Jeremias 51:​6, 45) Sa kaagid na paagi, an tingog hale sa langit nagpapatanid sa banwaan nin Dios ngonyan na dumulag sa Dakulang Babilonya tanganing dai mag-ako nin kabtang kan saiyang mga damat. An garo-damat na mga paghokom ni Jehova sa kinaban na ini, pati sa Dakulang Babilonya, ibinabalangibog na ngonyan. (Kapahayagan 8:1–9:21; 16:​1-21) An banwaan nin Dios kaipuhan na sumiblag sa falsong relihiyon kun habo ninda na magtios kan mga damat na ini asin sa katapustapusi magadan kadamay nia. Apuwera kaiyan, an pagdadanay sa laog kan organisasyon na iyan gigibohon sindang makikabtang sa saiyang mga kasalan. Sinda magigin arog niang may kasalan sa espirituwal na pakikisambay asin pagpabolos nin dugo “kan gabos na ginadan sa daga.”​—Kapahayagan 18:24; ikomparar an Efeso 5:11; 1 Timoteo 5:22.

25. Sa anong mga paagi na an banwaan nin Dios luminuwas sa suanoy na Babilonya?

²⁵ Alagad ta paano maluwas sa Dakulang Babilonya an banwaan nin Dios? Sa kaso kan suanoy na Babilonya, an mga Judio kinaipuhan na pisikal na magbaklay hale sa siudad nin Babilonya papuli sa Dagang Panuga. Alagad ta labi pa dian an kalabot. Si Isaias makahulang nagsabi sa mga Israelita: “Sumiblag kamo, sumiblag kamo, humale kamo dian, dai kamo magdotdot nin maating bagay; humale kamo sa tahaw nia, papagdanayon na malinig an saindong sadiri, kamo na nagdadara kan mga kasangkapan ni Jehova.” (Isaias 52:11) Iyo, kinaipuhan na bayaan ninda an gabos na marigsok na mga gibo kan Babilonikong relihiyon na tibaad makadigta sa saindang pagsamba ki Jehova.

26. Paano kinuyog kan mga Kristiano sa Corinto an mga tataramon na, ‘Humale kamo sa tanga nia asin dai na kamo dumotdot sa maating bagay’?

²⁶ Kinotar ni apostol Pablo an mga tataramon ni Isaias sa saiyang surat sa mga taga-Corinto, na sinasabi: “Dai kamo makipagsakal na bakong timbang sa mga dai nagtutubod. Huli ta anong pakikiiba igwa an katanosan asin katampalasanan? O ano an pakikisumaro kan liwanag sa diklom? . . . ‘Kaya humale kamo sa tanga ninda, asin sumiblag kamo,’ an sabi ni Jehova, ‘asin dai na kamo dumotdot sa maating bagay.’” An mga Kristiano sa Corinto dai kinaipuhan na humale sa Corinto tanganing makuyog an pagboot na iyan. Minsan siring, sinda kaipuhan na pisikal na lumikay sa maating mga templo nin falsong relihiyon, saka espirituwal na sumiblag sa maating mga gibo kan mga parasambang idto sa ladawan. Kan 1919 an banwaan nin Dios nagpoon na dumulag sa Dakulang Babilonya sa paaging ini, na hinahale sa sainda man sana an ano man na natada pang maating mga katokdoan asin gibo. Kaya, sinda nakapaglingkod sa saiya bilang saiyang lininig na banwaan.​—2 Corinto 6:​14-17; 1 Juan 3:3.

27. Ano an mga pagkakabaing kan paghokom sa suanoy na Babilonya asin sa Dakulang Babilonya?

²⁷ An pagkaholog asin pagkagaba sa huri kan suanoy na Babilonya padusa sa saiyang mga kasalan. “Huli ta an silot sa saiya uminabot na sagkod sa langit.” (Jeremias 51:9) Siring man, an mga kasalan kan Dakulang Babilonya “nakaabot na sagkod sa langit,” kaya nakaabot na sa atension mismo ni Jehova. Sia nagkasala nin inhustisya, idolatriya, inmoralidad, pan-aapi, paghabon, asin paggadan. An pagkaholog kan suanoy na Babilonya, sa sarong kabtang, balos sa saiyang ginibo sa templo ni Jehova asin sa saiyang tunay na mga parasamba. (Jeremias 50:​8, 14; 51:​11, 35, 36) An pagkaholog kan Dakulang Babilonya asin an saiyang pagkalaglag sa huri mga kapahayagan man nin pamalos sa saiyang ginibo sa tunay na mga parasamba sa nag-aging mga siglo. An totoo, an ultimo niang pagkalaglag iyo an kapinonan kan “aldaw nin pamalos kan satong Dios.”​—Isaias 34:​8-10; 61:2; Jeremias 50:28.

28. Anong pamantayan nin hustisya an iinaaplikar ni Jehova sa Dakulang Babilonya, asin taano?

²⁸ Sa irarom kan Pagboot ni Moises, kun an Israelita habonan an saiyang kahimanwa, sia kaipuhan na magbayad nin kisuerra doble. (Exodo 22:​1, 4, 7, 9) Sa nagdadangadang na paglaglag sa Dakulang Babilonya, iaaplikar ni Jehova an kaagid na pamantayan nin hustisya. Maako sia nin doble sa saiyang itinao. Mayo nin pagkaherak na makapagigian sa hustisyang ini ta an Dakulang Babilonya dai naherak sa saiyang mga biktima. Inaprobetsaran nia an mga tawo sa daga tangani na sia makapagdanay sa “daing sopog na luho.” Ngonyan sia makakanamit nin kasakitan asin kamondoan. An suanoy na Babilonya naghona na sia tiwasay nanggad, na naghahambog: “Dai ako magtutukaw bilang balo, asin dai ko mamamatean an pagkawara nin mga aki.” (Isaias 47:​8, 9, 11) An Dakulang Babilonya man naghohonang tiwasay. Alagad ta an saiyang kalaglagan, na ipinagboot ni Jehova na “makosog,” biglang mangyayari, na garo “sa sarong aldaw”!

[Nota sa Ibaba]