Azazel—Kanding na Nawawara
AN TERMINONG “Azazel” minalataw sa Biblia nin apat na beses, sa mga reglamento manongod sa Aldaw nin Pagtubos.—Levitico 16:8, 10, 26.
An ginikanan kan terminong ini dinidiskutiran. Kun pangangaptan ta an pagdeletriya sa tekstong Hebreo Masoretiko, an ‛aza’·zelʹ garo baga kombinasyon nin duwang orihinal na termino na nangangahulogan “kanding” asin “nawawara.” Kaya an kahulogan “Kanding na Nawawara.” Sono sa saro pang ginikanan, basado sa paniniwala na nagkaigwa nin transposisyon kan duwang konsonante, iyan nangangahulogan “Kosog nin Dios.” An Latin na Vulgate tinatradusir an terminong Hebreo na capro emissario, an boot sabihon, “an sinugong kanding,” o “an kanding na pinadudulag dara an mga kasalan kan banwaan.” Asin an Griegong ekspresyon na ginamit sa Septuagint nangangahulogan “an saro na naghahale (nag-oolang) nin karatan.”
An duwang kanding (mga ogbon na lalaki) kinukua kan halangkaw na saserdote sa katiriponan kan mga aki ni Israel para gamiton sa taonan na Aldaw nin Pagtubos. Paagi sa pagburonotan, an sarong kanding itinatalaga “para ki Jehova” asin an saro “para ki Azazel.” Pakaatangan kan sarong bakang lalaki para sa halangkaw na saserdote asin sa saiyang pamilya (daing duwa-duwa na kabale an gabos na Levita), an kanding para ki Jehova iinaatang bilang dolot manongod sa kasalan. Alagad an kanding para ki Azazel pinipreserbar na buhay sa laog nin halipot na panahon “sa atubangan ni Jehova sa pagtubos dian, tanganing sugoon iyan sa kaawagan para ki Azazel.” (Levitico 16:5, 7-10) An pagtubos para sa buhay na kanding na ini resulta kan dugo kan kanding para ki Jehova, na ginadan pa sana bilang dolot manongod sa kasalan, ta an buhay kan laman yaon sa dugo. (Levitico 17:11) An halaga kan dugo, o an halaga kan buhay, kan ginadan na kanding kun siring ibinalyo sa buhay na kanding, o sa kanding para ki Azazel. Kaya, maski ngani dai iyan ginadan kan saserdote, an buhay na kanding na ini igwa nin nakatutubos sa kasalan na merito o halaga nin buhay. An bagay na iprinesentar iyan sa atubangan ni Jehova malinaw na nagpaparisa na minidbid nia an pagbalyong ini kan merito o kan kapangyarihan na nakatutubos sa kasalan. An katimbang kaini iyo an isinabing paagi nin paglinig sa sarong Israelita na narahay sa lepra, o an paglinig sa sarong harong na narahayan kan damat na iyan. Sa situwasyon na ini an buhay na gamgam idinudugdug sa dugo nin sarong gamgam na ginadan. Dangan an buhay na gamgam tinotogotan na makalayog, na dara-dara an kasalan.—Levitico 14:1-8, 49-53.
An duwang kanding maninigong mayong digta, daing depekto, asin magkaagid na gayo kun mapupuwede. Bago kan pagburonotan sa sainda, an duwang kanding pareho may oportunidad na mapili bilang an kanding para ki Jehova. Pakaatangan kan kanding para ki Jehova, ibinubugtak kan halangkaw na saserdote an saiyang mga kamot sa payo kan buhay na kanding asin itinutuga dian an kasalan kan banwaan. Dangan an kanding na ini pinahahale, na dinadara nin “andam na lalaki” pasiring sa kaawagan. (Levitico 16:20-22) Kun siring an kanding para ki Azazel dinadara sa simbolikong paagi an mga kasalan kan banwaan kan nakaaging taon, na nawawara kaiba kan mga iyan sa kaawagan.
An duwang kanding inapod na sarong dolot manongod sa kasalan. (Levitico 16:5) Malinaw na duwa an ginamit sa pagdagdag nin pagdodoon sa ginibo kan probisyon na ini na matubos an mga kasalan kan banwaan. An enot na kanding iinaatang. An ikaduwa, na dian itinuga an mga kasalan kan banwaan asin na sinugo sa harayo pasiring sa kaawagan, nakadagdag sa puwersa kan pagpatawad na itinatao ni Jehova sa mga nagsosolsol. Itinatao kan Salmo 103:12 an pagsierto: “Kun gurano kaharayo kan subangan sa solnopan, siring man kaiyan kaharayo na saiyang irinayo sa sato an satong mga kasumbikalan.”
Siring kan ipinaliwanag ni apostol Pablo, paagi sa pagdolot ni Jesus kan saiyang sadiring sangkap na buhay bilang tawo na sarong atang para sa mga kasalan nin katawohan, naginibo nia an orog pa kisa ginibo kan “dugo nin mga baka asin kanding.” (Hebreo 10:4, 11, 12) Kaya sia nagserbing “an kanding na pinadudulag dara an mga kasalan kan banwaan,” na “dinara an satuyang mga helang,” an saro na ‘linugad huli sa satuyang paglapas.’ (Isaias 53:4, 5; Mateo 8:17; 1 Pedro 2:24) Saiyang ‘dinara’ an mga kasalan nin gabos na nagtutubod sa halaga kan saiyang atang. Saiyang ipinaheling an probisyon nin Dios na biyong paraon an pagkamakasalan. Sa mga paaging ini an kanding “para ki Azazel” naglaladawan sa atang ni Jesu-Cristo.