Pakanompong nin Tunay na Katoninongan sa Sarong Maribok na Nasyon

“An mampak na kadahasan nin mga sekta biyo nang nakaluwas sa laoman kaiyan,” an sabi nin sarong bareta kaidtong 1969. Nangyari iyan kan magpoon na grumabe an Kariribokan, an presenteng peryodo nin kapurisawan sa Amihanan na Irlandia.

AN KADAHASAN asin garadanan nin mga sekta nagin ordinaryo na sana mantang pinakokosog kan mga paragadan na Protestante asin Katoliko, “an mababangis na tawo kan mag-ibong na lado” kan politikal asin relihiosong paksion, an pakikilaban para sa pagdominar sa Irlandia. Poon kaidto “labing 3,600 katawo an nagadan asin rinibo an nabaldado sa haros 30 taon nin kadahasan,” an ibinareta kan The Irish Times.

Siempre, bako ining bagong pakikilaban. Dinamat kaiyan an Irlandia sa laog nin dakol na siglo. Sa dai pa sana nahahaloy na mga taon an pinakanakagagadan na mga epekto kaiyan namatean sa Amihanan na Irlandia, alagad an buhay kan mga tawo sa bilog na Irlandia dinestroso kan kapaitan nin boot asin dai pagkaoroyon na ibinunga kaiyan.

Sa senaryong iyan, sa laog nin labi nang sanggatos na taon ngonyan, itinotokdo kan Mga Saksi ni Jehova an tunay na solusyon sa mga problema na nandamat sa maribok na nasyon na ini. An solusyon na iyan iyo an Kahadean nin Dios sa kamot ni Jesu-Cristo. (Mateo 6:9, 10) Sa kapinonan kan Kariribokan kan 1969, igwa kaidto nin 876 na Saksi ni Jehova sa Irlandia. Ngonyan igwa na nin labi nanggad sa 4,500, sa labing 100 na kongregasyon. Uya an pirang eksperyensia nin nagkapira na tuminalikod sa politikal asin paramilitar na mga aktibidad.

“Pagdakula Ko, Maayon Ako sa IRA!”

Si Michaela nagdakula na Katoliko sa Republika nin Irlandia. Sa eskuelahan may itinokdo sa saiya dapit sa kasaysayan nin Irlandia asin sa mga siglo na an lawig na pakikilaban kaiyan sa Britania. Bilang sarong aki, nagkaigwa sia nin hararom na pagkaongis sa mga Ingles, na ibinilang niang “mga man-aapi sa mga Irlandes.” Kan sia dies anyos, sinabi nia sa saiyang lola, “Pagdakula ko, maayon ako sa IRA!” (Irish Republican Army) “Tinampal nia ako na sagkod ngonyan nagigirumdoman ko pa,” an sabi nia. Kan huri naaraman nia na an saiyang lolo dating nasa hukbo nin Britania durante kan Guerra Mundial I. Sarong beses kaidto an saiyang lola kinaipuhan na tumindog sa atubangan kan saiyang lolo tanganing pogolan an mga miembro kan IRA na sia badilon.

Pero, kan magkaedad na si Michael, gusto niang gumibo nin paagi na tabangan an saiyang mga kapwa Katoliko sa Amihanan na Irlandia. “Garo baga para sa sako kan panahon na idto,” sabi nia, “an solamenteng mga tawo na may ginigibo tanganing tabangan an mga Katoliko sa Amihanan na Irlandia iyo an IRA.” Namotibar kan ibinilang nia na makatanosan na katuyohan, sia nagin miembro kan IRA asin sinanay sa paggamit nin mga armas. Tolo sa saiyang mga katood an binadil asin nagadan kan Protestanteng mga paramilitar sa Amihanan na Irlandia.

Sa kahurihurihi nadesganar si Michael sa paramilitar na pakikilaban, napurisaw, halimbawa, kan mapait na haloy nang iriwal sa tahaw kan laen-laen na grupong paramilitar. Mantang nabibilanggo huli sa mga kasalan may koneksion sa aktibidad kan IRA, namibi sia sa Dios na logod tabangan sia na manompongan an tunay na dalan pasiring sa nagdadanay na katoninongan asin hustisya. Sarong beses kan huri an mga Saksi ni Jehova nagsongko sa saiyang harong. Minsan siring, an haloy nang mga prehuwisyo nagin olang. An mga Saksi Ingles. Nadepisilan sia na maghinanyog huli sa saiyang nakatadom nang marhay na pagkaongis. “Dai ko pirmeng ipinaheling na naoogma akong maheling sinda,” sabi nia, “alagad nagtiaga sinda sa pagsongko asin pakipag-olay sa sako, asin nagpoon na masabotan ko na tataposon kan Kahadean nin Dios an gabos na politikal asin sosyal na inhustisya na ipinakikipaglaban kong mahale.”—Salmo 37:10, 11; 72:12-14.

An kritikal na kamugtakan nangyari sarong banggi kan si Michael makipaghelingan sa saiyang komandante kan IRA, na nagsabi, “May itatao kaming trabaho sa saimo.” “Namatean ko na kaipuhan kong magdesisyon tolos-tolos,” sabi ni Michael, “kaya naghangos ako nin hararom asin nagsabi, ‘Ako ngonyan saro na sa Mga Saksi ni Jehova,’ minsan ngani bako pa akong bautisado kan panahon na idto. Basta an aram ko kaidto gusto kong magin lingkod ni Jehova.” “Maninigo kang pasandigon sa lanob asin badilon,” an simbag kan komandante. Sa ibong kan huma, tinalikdan ni Michael an IRA. Nagkaigwa sia nin kosog nin boot na gibohon ini paagi sa pagtogot sa mga tataramon ni Jehova na magkaepekto sa saiyang isip asin puso. “Pag-abot nin panahon, an agom ko asin an nagkapira sa sakong mga aki nagdusay man kan saindang buhay ki Jehova. Igwa kami ngonyan nin tunay na katoninongan sa samong puso. Asin pirme kaming magpapasalamat ki Jehova sa pagtogot sa samo na makanood kan katotoohan asin makapakikabtang sa pagpalakop nin matoninong na mensahe sa sarong maribok na nasyon.”—Salmo 34:14; 119:165.

An Pagigin Neutral Sarong Tunay na Proteksion

“Nagdakula ako sa probinsia sa Distrito nin Derry sa Amihanan na Irlandia,” an sabi ni Patrick. “Bilang aki, mayo akong aram apuera sa Kariribokan. An kamugtakan na iyan malinaw na nagkaigwa nin epekto sa sakong pananaw asin kaisipan.” Si Patrick nagkaigwa nin radikal na mga punto de vista na naimpluwensiahan kan mabangis na nasyonalismo asin nakatadom nang mga prehuwisyo kontra sa mga Britano. Naheling nia an mga tawong relihioso sa mag-ibong na lado kan politikal na ralaban na binabalga an pundamental na Kristianong mga prinsipyo siring man an mga prinsipyo nin pundamental na pagkadisente nin tawo. Bilang resulta, tinalikdan nia an relihion, na sa kahurihurihi nagin ateista asin matagas na Marxista.—Ikomparar an Mateo 15:7-9; 23:27, 28.

“An pinakaamay na mga natatandaan ko iyo an pagsayuma na magkakan kan mga presong republikano sa Amihanan,” an sabi ni Patrick. “Naapektaran na marhay ako kaiyan. Nagigirumdoman ko an pagbugtak ko nin mga bandera nin Irlandia asin pagsuratsurat sa lanob nin mga sarabihon na kontra sa mga Britano sa gabos na lugar na mahihimo ko. Sa edad pa sanang 15, alalay ako kaidto sa lobong kan saro sa mga nagsayumang kumakan na nagadan sa presohan.” Arog kan dakol na iba pa na napalabot sa kariribokan asin karibarawan kan mga panahon na idto, si Patrick nakikabtang sa mga pagkariribok asin pagmartsa sa pagprotesta sa pagmamaigot na kamtan an ibinilang nia na sosyal na hustisya asin pagkapantaypantay. Nagkaigwa sia nin dayupot na pakikikatood sa nagkapirang radikal na nasyonalista, na an dakol sa sainda ibinilanggo kan mga autoridad nin Britania.

“Dangan,” sabi ni Patrick, “sa pinansial na mga rason, sa kahurihurihi napaduman ako sa Inglaterra sa laog nin dikit na panahon. Mantang yaon ako duman, inarestar kan mga pulis na Britano an saro sa sakong mga katood na nasa sarong misyon nin pambobomba.” Minsan ngani si Patrick nagsisimpatiya pang marhay sa nasyonalistikong katuyohan, an saiyang saboot nagpoon na magbago. Nagpoon na masabotan nia na an saiyang mga prehuwisyo kontra sa gabos na Ingles sa pundamental daing basehan. “Nagpoon man na marealisar ko,” sabi nia, “na an paramilitar na aktibidad nungka talagang makareresolber sa mga problema asin makahahale sa mga inhustisya na ikinapurisaw ko. Grabe an karatan asin iba pang pagkabakong sangkap sa tahaw kan mga nagkokontrol sa paramilitar na mga organisasyon.”—Eclesiastes 4:1; Jeremias 10:23.

Sa katapustapusi nagbalik si Patrick sa Amihanan na Irlandia. “Kan makapuli ako, ipinamidbid ako nin sarong amigo sa mga Saksi ni Jehova.” Sa saiyang pakipag-adal sa Biblia sa mga Saksi, nagpoon na maheling ni Patrick an tunay na solusyon sa iriwal asin dai pagkaoroyon nin tawo. Sia marikas na nag-oswag sa espirituwal kan an mga prinsipyo kan Biblia magkaigwa nin epekto sa saiyang isip asin puso. (Efeso 4:20-24) “Ngonyan,” sabi nia, “imbes na magplanong ibagsak an presenteng areglo, ako naghuhulit kan mensahe nin katoninongan gikan sa Biblia, dawa sa mga lugar kan mga loyalista na nungka ko kutanang prinobaran na dumanan kaidto. Sa katunayan, sa panahon na dakol an garadanan nin mga sekta sa Belfast, an mga solamenteng daing kaolangan na nakakaduman sa mga lugar kan mga loyalista asin nasyonalista na mayo nin mga sasakyan na protektado sa bala iyo an Mga Saksi ni Jehova.” Arog kan iba pang Saksi sa Amihanan na Irlandia durante kan panahon na ini, nanompongan nia na an pagigin neutral, siring kan enot na mga Kristiano, sarong tunay na proteksion. (Juan 17:16; 18:36) Sia nagkonklusyon: “Nakagiginhawang marhay na maheling na si Jehova paagi ki Jesu-Cristo matao nin tunay na hustisya asin katalingkasan sa pan-aapi sa bilog na katawohan.”—Isaias 32:1, 16-18.

“An mga Badil Ko an Solamenteng Proteksion Ko”

“Nagdakula ako sa ibong na lado kan politikal asin relihiosong paksion,” an sabi ni William. “Nasagom ako nin mga prehuwisyo nin Protestante asin grabe an pagkaongis ko sa ano man na bagay na Katoliko. Dai ngani ako naduman sa tindahan nin Katoliko sagkod sa mapupuede, asin makasaro sana akong nagduman sa Republika nin Irlandia. Napalabot ako sa laen-laen na grupo asin institusyon na Protestante, arog kan Orange Order—sarong organisasyon na dusay sa pagpreserbar kan Protestanteng relihion asin pamumuhay.” Kan sia 22 anyos, si William uminayon sa Ulster Defense Regiment, sarong kabtang kan hukbo nin Britania na rineklutar sa lokal. An kadaklan sa mga miembro kaiyan Protestante. Andam nanggad sia na gumadan tanganing idepensa an saiyang mana. “May sadiri akong nagkapirang badil asin dai ako nagduwaduwang gamiton iyan kun kinakaipuhan. Igwa akong saro na ilinalaag sa irarom kan sakong ulunan kun banggi.”

Alagad nag-abot an panahon nin dakulang pagbago. “Nagpoon na marealisar ko na an Mga Saksi ni Jehova igwa nin sarong bagay na espesyal kan ako magtrabaho sa kaibanan kan saro sa sainda sa paghirahay nin sarong daan na harong. An katrabaho kong ini nagkaigwa nin hararom na epekto sa sako. Mantang magkatabang kaming naghihirahay kan harong, dakol akong ikinahapot sa saiya na nakapupurisaw sa sako manongod sa Kariribokan, relihion, asin Dios. An saiyang simple, malinaw na mga simbag nakatabang sa sako na maaraman kun ano man nanggad an Mga Saksi ni Jehova—sarong nagkakasararo, bakong madahas asin neutral sa politika na grupo nin mga tawo, midbid sa pagkamoot sa Dios asin kataed.”—Juan 13:34, 35.

Mayo pang apat na bulan pakapoon na mag-adal sa Biblia, si William nagdemitir sa gabos na relihioso asin politikal na institusyon na naasosyaran nia. “Dakulang lakdang idto para sa sako,” an nagigirumdoman nia, “huli ta kaipuhan kong butasan an dakol na minahal, haloy nang tradisyon.” Minsan siring, an pinakadakulang pagbalo sa saiya sa ngapit pa. “Dahelan sa situwasyon sa Amihanan na Irlandia, inisip ko na an mga badil ko an solamenteng proteksion ko. Ibinilang ako na sarong ‘lehitimong punteriya’ kan mga paramilitar na IRA. Kaya masakiton na butasan an mga armas na ini.” Pero, an hatol kan Biblia, arog kan yaon sa Isaias 2:2-4, luway-luway na liniwat an saiyang pananaw. Nasabotan nia na sa katapustapusi si Jehova an saiyang tunay na proteksion, kun paanong Sia nagin proteksion para sa mga Kristiano kan enot na siglo. Dangan binutasan ni William an saiyang mga badil.

“An saro sa mga talagang ikinaoogma ko,” sabi ni William, “iyo na igwa ako ngonyan nin hararom asin nagpapadagos na pakikikatood sa mga tawo na dati ibibilang ko kutanang mortal na mga kaiwal. Siring man, sarong tunay na gikanan nin kagayagayahan an pagpaabot kan mensahe nin paglaom kan Biblia sa dati ‘prohibidong lugar’ para sa sako. An paghorophorop sa nagibo kan katotoohan sa sako asin sa sakong pamilya nagpapangyari sa sako na magpasalamat nin daing sagkod ki Jehova asin sa saiyang organisasyon.”

“An Situwasyon Daing Ano Man na Kamanungdanan”

Biyong magkalaen an kamugtakan ni Robert asin Teresa. “Ako hale sa pamilyang sirradong Protestante,” an sabi ni Robert. “An nagkapira sa sakong mga paryente imbuelto sa paramilitar na mga aktibidad. Ako mismo nag-ayon sa Ulster Defense Regiment kan hukbo nin Britania sa edad na 19. An dakol sa panahon na iyan ginamit sa pagpatrolya sa mga lugar na iniistaran ni Teresa. Sarong banggi hinale ako sa regular na pagpatrolya asin iinasignar sa ibang trabaho. Kan bangging idto pinasabog an Land-Rover na kutana lulunadan ko. Duwang soldados an nagadan asin duwa pa an naerido.”

Si Robert nagpoon na mag-isip-isip manongod sa kahulogan nin buhay. “Pirme akong may pagtubod sa Dios, alagad kun nangangalagkalag ako sa Amihanan na Irlandia, an situwasyon daing ano man na kamanungdanan para sa sako. An totoo nagpoon akong mamibi sa Dios. Hinapot ko an Dios kun sia talagang nag-eeksister, asin kun talagang iyo, ipaheling nia sa sako an tamang dalan na dapat akong mamuhay. Nagigirumdoman ko na sinabi ko sa Dios na siertong igwa nin sarong tunay na relihion sa sarong lugar!” Pakalihis sana nin nagkapirang aldaw, saro sa Mga Saksi ni Jehova an nagsongko ki Robert asin may iwinalat na babasahon. Pagpuli nia hale sa pagpatrolya kan matangang bangging idto, pinonan ni Robert na basahon iyan asin natapos kan alas singko nin aga. “Narekonoser ko tolos an tanog nin katotoohan,” sabi nia, “asin naheling ko na an gabos direktang hale sa Biblia.” (2 Timoteo 3:16) Nagpoon siang mag-adal sa Biblia, asin dai nahaloy, idinusay nia an saiyang buhay sa Dios.

“An mga Saksi Pirme Kaming Itinotokdo sa Biblia”

Sa ibong na kampi, si Teresa Katoliko, na may hararom na simpatiya sa mga nasyonalista. “Bilang daragita, nag-ayon ako sa Sinn Féin.”b Inadmitir ni Teresa: “Huli kaini naimbuelto ako sa pagsuportar sa paramilitar na aktibidad. Nagtabang ako sa pagtipon nin pondo para sa militar na pakikilaban. Pirme kong iniimpormaran an IRA manongod sa mga nangyayari sa sakong lugar. Naimbuelto man ako sa pagkariribok asin pangagapo sa nagpapatrolyang mga pulis asin militar.”

Kan an nagkapira sa pamilya ni Teresa magpoon na makipag-adal sa Biblia sa mga Saksi ni Jehova, napukaw man an saiyang interes. Dakula an nagin epekto sa saiya kan puersa kan Tataramon nin Dios. “An mga Saksi pirme kaming itinotokdo sa Biblia sa pagsimbag sa mga hapot,” an sabi nia. “An panuga sa Daniel 2:44 totoong nagbukas kan sakong isip. Nasabotan ko na an Kahadean nin Dios iyo an tunay na medyos sa paghale sa gabos na inhustisya na ipinakikipaglaban ko.” Nag-orog an saiyang pagkaongis sa nagkapirang kabikoan na ginigibo kan mga paramilitar. Halimbawa, dai maintindihan ni Teresa kun taano an siisay man na may pagmate nin pakikidamay asin pagkadisente ta nag-oogma sa bareta dapit sa sarong gibo nin mga terorista kun saen may mga soldados o iba pa na nagagadan o nababaldado asin an mga pamilya nalulunosan sa kamondoan asin grabeng kakologan. Sia naghimate man sa katotoohan na nasa Biblia asin tinogotan an mga prinsipyo nin Dios na liwaton an saiyang pag-isip. Idinusay nia an saiyang buhay sa Dios asin dai nahaloy nabautismohan.—Talinhaga 2:1-5, 10-14.

Nakamidbid ni Teresa si Robert kan sinda parehong umatender sa mga pagtiripon kan saro sa mga kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova sa Amihanan na Irlandia. An komento nia: “Kan enot kong mamidbid si Robert, dai ako makapaniwala na ako nakikipag-olay nin kalmado asin matoninong na marhay sa saro na, sagkod kasuarin pa sana, ibibilang ko kutana na kabtang kan sistema sa guerra kan Britania. Tunay nanggad na tinabangan ako kan Tataramon nin Dios na mahale an nakatadom nang marhay na mga pagkaongis asin prehuwisyo.” Nanompongan ninda ni Robert na imbes na mabanga nin mga pagkaongis asin prehuwisyo na bunga kan saindang magkalaen na mga tradisyon asin kultura, sinda ngonyan igwa nin dakol na pagkakapareho. An pinakamapuersa sa mga ini iyo an pagkamoot ki Jehova Dios. Sinda nagpakasal. Sinda ngonyan magkatabang sa pagpaabot kan mensahe nin Dios na tunay na katoninongan sa mga tawo ano man an kamugtakan asin paniniwala sa maribok na nasyon na ini.

Kapareho kaiyan an mga eksperyensia kan iba pang taga Irlandia. Paagi sa paghinanyog asin pag-ako sa mga tokdo kan ipinasabong na Tataramon nin Dios, sinda nakadulag sa ‘mga pilosopiya asin basang na mga daya’ nin mga tawo. (Colosas 2:8) Sinda ngonyan igwa nin lubos na pagkompiar sa mga panuga nin Dios na nasusurat sa Biblia. Naoogma sinda na ihiras sa siisay man na gustong maghinanyog an saindang paglaom dapit sa sarong matoninong na ngapit—ngapit na biyo nang mawawara an sektaryano asin iba pang klase nin kadahasan.—Isaias 11:6-9.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Mga retrato sa pahina 10]

An paramilitar na pakikilaban irinukyaw sa mga mural sa bilog na Amihanan na Irlandia