Mga Hoben—Togotan an Saindong mga Magurang na Tabangan Kamong Ingatan an Saindong Puso!
ANO sa paghona nindo an pinakadepisil na angat na inaatubang nin sarong kapitan sa barko? Iyan daw an makabalyo nin ligtas sa mahiwason na kadagatan? Sa parate bako. An kadaklan na pagkabagbag nangyayari harani sa baybayon, bakong sa mahiwas na dagat. Sa katunayan, an pagduong nin sarong barko puede nganing magin mas peligroso kisa pagtugpa nin sarong eroplano. Taano man?
Bago ligtas na maiduong kan kapitan an saiyang barko, kaipuhan niang likayan an gabos na peligro na tibaad yaon sa partikular na duongan na iyan. Kaipuhan na aram nia an sulog sa irarom kan tubig mantang linilikayan niang daing makabanggaan na ibang barko. Kaipuhan man niang likayan an mga bahora, darakulang gapo, o naraot na mga bagay sa irarom kan tubig. Asin mas peligroso nanggad, tibaad ini an enot na pagduong nia sa pier na ini.
Tanganing mapangganahan an mga problemang ini, an sarong madonong na kapitan tibaad kumua nin sarong timonel na pamilyar nang marhay sa duongan na iyan. An timonel minatindog sa kataed kan kapitan sa namumugtakan kan pinakamanibela kan timon asin ekspertong nagtatao nin paggiya. Magkaibanan nindang kinokonsiderar an mga peligro asin minamaniobra an barko sa ano man na hayakpit na mga kanal pasiring sa duongan.
An mahalagang marhay na abilidad kan timonel iiniilustrar an daing kaagid sa halagang tabang na makukua kan Kristianong mga hoben sa pagplano kan saindang dalan sa depisil na mga situwasyon sa buhay. Ano an tabang na ini? Taano ta kaipuhan ini kan mga tinedyer?
Ipadagos niato an ilustrasyon kan barko. Kun kamo sarong hoben, garo baga kamo an kapitan kan barko huli ta maabot an panahon na kamo na an may paninimbagan sa buhay nindo. Asin an papel kan saindong mga magurang garo kaagid kan sa timonel kan barko mantang pinagmamaigotan nindang giyahan kamo sa pinakadepisil na mga situwasyon na kaipuhan nindong atubangon sa buhay kasuarin man. Durante kan mga taon nin pagkatinedyer, minsan siring, tibaad manompongan nindo na nasasakitan kamong akoon an mga sadol kan saindong mga magurang. Taano daw ta arog kaiyan?
An problema sa parate iyo an nasa puso. Tibaad itinutulod kamo kan saindong piguratibong puso na mawoton kun ano an bawal o magreklamo sa garo baga paglimitar sa saindong katalingkasan. “An tendensia kan puso nin tawo,” an sabi kan Biblia, “maraot poon sa saiyang pagkaniaki.” (Genesis 8:21) Pinapatanidan kamo ni Jehova na igwa nin tunay na pagbalo sa atubangan nindo. “Madaya an puso nin orog sa gabos na bagay, asin peligrosong palta-rason,” an pagpatanid nia. (Jeremias 17:9, Rotherham) Dugang pa sa hilom na pagkaigwa nin salang mga kamawotan, an puso puedeng dayaon an sarong hoben na mag-isip na mas nakakaaram sia kisa sa saiyang mga magurang, minsan ngani mas may kabatidan sinda. Minsan siring, may marahay na mga dahelan na humagad nin tabang sa saindong mga magurang kun nagnanabigar sa depisil na mga taon nin pagkatinedyer.
Taano ta Dapat na Magkuyog sa Saindong mga Magurang?
Orog sa gabos, si Jehova, an Kagtugdas kan pamilya, nagsasabi saindo na maninigo kamong maghinanyog sa paggiya kan saindong mga magurang. (Efeso 3:15) Mantang iinareglo nin Dios na atamanon kamo kan saindong mga magurang, itinatao nia saindo an hatol na ini: “Mga aki, an tamang gibohon nindo iyo na kuyogon an saindong mga magurang bilang ibinugtak kan Kagurangnan para saindo.” (Efeso 6:1-3, Phillips; Salmo 78:5) Minsan ngani tibaad tinedyer na kamo ngonyan, an saindong mga magurang may paninimbagan pa man giraray na giyahan kamo, asin may obligasyon kamong maghinanyog. Kan isurat ni apostol Pablo na maninigong kuyogon kan mga aki an saindang mga magurang, ginamit nia an termino sa Griego na puedeng mag-aplikar sa mga aki sa ano man na edad. Halimbawa, arog kan nakarekord sa Mateo 23:37, inaapod ni Jesus an mga nag-iistar sa Jerusalem bilang “mga aki” kaini, minsan ngani an mayoriya nasa edad na.
Dakol na maimbod na tawo kan suanoy an padagos na nagkuyog sa saindang mga magurang minsan nasa edad na sinda. Si Jacob, na maski husto na sa edad nasabotan na maninigo siang magkuyog sa pagboot kan saiyang ama na dai mag-agom nin sarong babaeng dai nagsasamba ki Jehova. (Genesis 28:1, 2) Daing duwa-duwa, nariparo man ni Jacob na an desisyon kan saiyang tugang na mag-agom nin mga babaeng paganong Cananeo nagresulta nin grabeng kamondoan sa saiyang mga magurang.—Genesis 27:46.
Apuera sa tao nin Dios na obligasyon sa sainda na giyahan kamo, an saindong Kristianong mga magurang posibleng marhay na iyo an pinakakualipikadong magin mga konsehero nindo. Iyan sa pangenot huli ta midbid na ninda kamong marhay asin daing duda na ipinaheling ninda an daing kaimotan na pagkamoot saindo sa nag-aging dakol na taon. Arog kan timonel kan barko, sinda nagtataram huli sa eksperyensia. Naeksperyensiahan na mismo ninda an “mga mawot na konektado sa pagkahoben.” Asin bilang tunay na mga Kristiano, personal nindang naheling an halaga kan pagsunod sa mga prinsipyo kan Biblia.—2 Timoteo 2:22.
Huling nasa kataed nindo an eksperyensiadong matabang saindo, matatabangan kamong mapangganahan dawa an pinakadepisil na mga situwasyon. Kuanon niatong halimbawa an relasyon nindo sa bakong kasekso. Paano kamo puedeng giyahan kan Kristianong mga magurang sa sensitibong bagay na ini?
Atraksion sa Bakong Kasekso
Sinasadol kan mga timonel an mga kapitan sa barko na rumayong marhay sa mga bahora na mahiwas an sakop sa irarom kan tubig. An mga bahora malomoy alagad peligroso man, mantang an mga iyan daing ontok na nagbabarobago an posisyon. Kaagid kaiyan gusto kan mga magurang nindo na rumayo kamo sa mga situwasyon na tibaad makasiod saindo sa emosyonal na paagi. Halimbawa, aram kan mga magurang na an mga pagmate sa bakong kasekso makosogon asin puedeng depisil na ikapaliwanag. Alagad sa oras na napukaw ini, an mga pagmateng ini puedeng magpangyaring mabagbag kamo.
Malinaw na ipinapaheling kan halimbawa ni Dina na peligroso an pagraning marhay sa peligro. Tibaad pag-usyoso asin pagmawot na mag-oroogma an nagpahiro ki Dina na makiibaiba sa mga babaeng Cananeo, na an moral daing duda na haluag. An garo baga dai nakakadanyar na pag-oroogma kan enot suminagkod sa sarong makaturotristeng eksperyensia—linupigan sia kan “pinakaonorableng” hoben na lalaki sa banwaan na iyan.—Genesis 34:1, 2, 19.
An arog kaiyan na mga peligro dinugangan pa kan bangkag sa seksong panahon na kinabubuhayan niato ngonyan. (Oseas 5:4) An kadaklan na hoben tibaad magtao nin impresyon na an pag-oroogma kaiba an bakong kasekso iyo an pinakanakakaogmang bagay na posible. Tibaad magkutabkutab an puso nindo sa pag-isip-isip na makakaibanan nindo nin solo an saro na kaakit-akit sa saindo an hitsura. Alagad pagmamaigotan kan mamomoton na mga magurang na protehiran kamo sa pakikiasosyar sa mga hoben na mayo nin paggalang sa mga pamantayan nin Dios.
Inaadmitir ni Laura na an pag-usyoso puedeng butahon an mga tinedyer sa peligro. “Kun ineestoryahan ako kan mga kaklase kong babae na sinda nagbarayle sagkod sa kamatangaan nin banggi kaiba an guapong mga lalaki, iineestorya ninda iyan na garo baga saro iyan na eksperyensiang dai noarin man malilingawan. Narealisar ko na sa parate pinapasobrahan ninda iyan, alagad nakakamate pa man giraray ako nin pag-usyoso asin nagsasaboot na tibaad nalilipasan ko an dakol na pag-oroogma. Maski aram ko na tama an sakong mga magurang sa dai pagtogot sako na magpasiring sa arog kaiyan na mga lugar, natetentaran pa man giraray ako.”
An barko mayo nin preno, kaya haloy iyan na pumondo. Aram kan mga magurang na an horot arog man kaiyan. An libro kan Talinhaga iinaagid an sarong lalaki na itinutulod nin daing kontrol na horot sa sarong toro na ginigiyahan pasiring sa bobonoan. (Talinhaga 7:21-23) Dai nindo gugustohon na togotan na mangyari saindo an siring na bagay, na masagkod sa emosyonal asin espirituwal na pagkabagbag. Tibaad marisa kan saindong mga magurang kun an puso nindo nagpoon nang dayaon kamo sa bagay na ini, asin tibaad hatolan ninda kamo huli kaiyan. Magigin madonong daw kamo na hinanyogon sinda asin sa siring malikayan an kalamidad?—Talinhaga 1:8; 27:12.
Kaipuhan man nindo an pagsuportar kan saindong mga magurang kun napapaatubang kamo sa impluwensia nin kairiba. Paano ninda kamo matatabangan?
An Nakakaagyat na Puersa kan Saindong Kairiba
Puedeng mawara sa direksion an sarong barko huli sa makosog na sulog. Tanganing kontrahon an puersang ini, an barko kaipuhan na giyahan sa ibang direksion. Sa kaparehong paagi, an nakakaagyat na impluwensia kan ibang hoben puedeng itulod kamo sa salang direksion sa espirituwal na paagi kun dai nindo iyan kokontrahon.
Arog kan ipinapaheling kan eksperyensia ni Dina, “kun makikikatood ka sa mga lolong, ika madadanyaran.” (Talinhaga 13:20, Today’s English Version) Girumdomon na sa pagkagamit sa Biblia, an “lolong” saro na dai midbid si Jehova o saro na pinipiling dai maglakaw sa saiyang mga dalan.
Minsan siring, tibaad bakong pasil na haboan an mga punto de vista o gibo-gibo kan saindong mga kaklase. Si Maria Jose nagpapaliwanag: “Gusto kong akoon ako kan ibang hoben. Huling habo kong isipon ninda na napapalaen ako, inaarog ko sinda sagkod sa pinakaharaning mapupuede.” Dai nindo naririsa, tibaad naapektaran na kamo kan saindong mga kaedad—sa pagpili nindo nin musika, sa gusto nindong isulot, o dawa sa pagtaram nindo. Tibaad komportable kamong kaiba an mga hoben na kaedad nindo. Natural sana iyan, alagad madali kamong madadara kan makosog nindang impluwensia, na puedeng makadanyar.—Talinhaga 1:10-16.
Nagigirumdoman ni Caroline an problema na napaatubang sa saiya pira pa sanang taon an nakaagi: “Poon sa edad na 13, an kadaklan na daragita sa palibot ko may mga kailusyon na, asin sa laog nin nagkapirang taon dayaday akong ginigipit na arogon sinda. Minsan siring, giniyahan ako kan sakong ina sa depisil na panahon na ini. Dakol na oras siang naghihinanyog sa sako, na nakikipangatanosan sa sako, asin nagtatabang sa sako na maheling na kaipuhan kong ioktaba an siring na pakikipagrelasyon sagkod na umabot ako sa tamang edad.”
Arog kan ina ni Caroline, nagsasaboot an saindong mga magurang na obligado sindang patanidan kamo manongod sa impluwensia nin kairiba o pagbawalan ngani kamo sa nagkapirang aktibidad o pakikikatood. Nagigirumdoman ni Nathan an nagkapirang pakikipag-argumento nia sa saiyang mga magurang sa arog kaiyan na mga isyu. “Parate akong inaagda kan sakong mga katood na lumuwas kaiba ninda,” an paliwanag nia, “alagad habo kan sakong mga magurang na mag-istambay ako kaiba kan darakulang grupo o magpasiring sa darakulang parti na daing namamahala. Kan panahon na idto, dai ko nasasabotan kun taano ta an ibang magurang mas mapagkonsinte kisa sa mga magurang ko.”
Minsan siring, kan huri nasabotan iyan ni Nathan. “Aram ko na sa kamugtakan ko ‘an kakablasan nagagakot sa puso nin aki,’ ” an inadmitir nia. “Garo baga an kakablasan na ini pasil sanang minaluwas kun an mga solterito minaistambay bilang mga grupo. An saro mapoon na gumibo nin sarong bagay na maraot, an saro pa magibo nin mas maraot, asin an ikatolo orog pang maparaot sa situwasyon. Dai mahahaloy an gabos na iba pa sasadolon na umayon. Dawa an mga hoben na naghihingakong naglilingkod ki Jehova puede man na maholog sa litag na ini.”—Talinhaga 22:15.
Si Nathan asin Maria Jose parehong may pakikipaglaban sa puso ninda kan dai sinda tinotogotan kan mga magurang ninda na gibohon an mga bagay na sinasabi kan mga kaedad ninda. Pero, naghinanyog sinda asin pagkatapos naogma sinda na ginibo ninda iyan. An talinhaga nagsasabi: “Ikiling mo an saimong talinga asin maghinanyog ka sa mga tataramon kan mga madonong, tanganing ikabugtak mo an saimong puso sa sakuyang kaaraman.”—Talinhaga 22:17.
Maninigo sa Onra
An sarong barko na minatagilid depisil maniobrahon, asin kun iyan magtagilid na marhay, pasil sana iyan na bumaliktad. Huli sa pagigin bakong sangkap niato, gabos kita may inklinasyon na tumagilid pasiring sa maimot asin bawal na tendensia. Sa ibong kan mga tendensiang ini, an mga hoben puede pa man giraray na makaabot sa duongan, sabi ngani, kun maingat nindang susunodon an paggiya kan saindang mga magurang.
Halimbawa, an mga magurang nindo puedeng makatabang saindo na haboan an ideya na igwang dalan sa tahaw kan hayakpit na dalan pasiring sa buhay asin halakbang na dalan pasiring sa kalaglagan. (Mateo 7:13, 14) Bakong realistikong isipon na puede nindong ikaogma an kadikit na sala alagad dai lubos na gumibo nin sala, na puede kamong “magnamit” na dai man hahalonon. An mga nagpoprobar na sunodon an arog kaiyan na dalan ‘nagkikiangkiang sa duwang magkalaen na opinyon’—naglilingkod ki Jehova minsan paano alagad namomoot man sa kinaban asin sa mga bagay sa kinaban—asin puedeng pasil sanang bumaliktad sa espirituwal. (1 Hade 18:21; 1 Juan 2:15) Taano ta nangyayari iyan? Huli sa makasalan na mga tendensia niato.
An satong bakong sangkap na mga kamawotan mas minakosog kun magpadaog kita dian. An satong ‘madayang puso’ dai mapapanigoan kan basta pagnamit sana nin kadikit. Mahagad iyan nin dugang pa. (Jeremias 17:9) Sa oras na magpoon kitang ianod sa espirituwal, an kinaban magamit nin orog na impluwensia sa sato. (Hebreo 2:1) Tibaad dai nindo mariparo na kamo minatagilid sa espirituwal, alagad posibleng mariparo iyan kan saindong mga magurang na Kristiano. Totoo, tibaad bako sindang marikas na arog nindo na makanood nin program sa komputer, alagad mas dakol an aram ninda kisa saindo dapit sa palta-rason na puso. Asin gusto nindang tabangan kamo na ‘giyahan an saindong puso sa dalan’ na puedeng magresulta sa buhay.—Talinhaga 23:19.
Siempre, dai kamo maglaom na huhusgaran kan saindong mga magurang an mga bagay sa sangkap na paagi kun kaipuhan na tawan ninda kamo nin mga giya sa depisil na mga kabtang, arog kan sa musika, aling-alingan, asin pag-alinyar. An saindong mga magurang tibaad bakong kapareho an kadonongan ki Salomon o kapareho an pasensia ki Job. Arog nin sarong timonel sa barko, tibaad kun beses sinda nagigin sobra kamapagmaan tanganing malikayan an mga peligro. Pero, an saindang paggiya magigin mahalagang marhay kun mahinanyog kamo sa ‘disiplina kan saindong ama, asin dai nindo pagpabayaan an ley kan saindong ina.’—Talinhaga 1:8, 9.
An ibang hoben tibaad tatsaran an saindang mga magurang. Pero, kun an saindong mga magurang nagmamaigot na sumunod sa Kasuratan, minatindog sinda sa kataed nindo, sa gabos na klase nin panahon, sa atubangan nin gabos na problema. Arog nin sarong kapitan sa barko na sinasadol nin sarong eksperyensiadong timonel, kaipuhan nindo an saindong mga magurang tanganing giyahan kamo sa dalan nin kadonongan. An mga balos magigin dakulaon.
“Kun an kadonongan lumaog sa saimong puso asin an kaaraman mismo magin nakakagayagaya sa saimo mismong kalag, an mismong kakayahan sa pag-iisip magbabantay sa saimo, an pakamansay mismo maprotehir sa saimo, tanganing iligtas ka sa maraot na dalan, sa tawong nagtataram nin marigsok na mga bagay, sa mga nagbabaya sa mga dalan nin katanosan tanganing maglakaw sa mga dalan nin kadikloman . . . Huli ta an mga tanos iyo an mag-eerok sa daga, asin an mga daing katuyawan iyo an matatada dian.”—Talinhaga 2:10-13, 21.
[Ritrato sa pahina 22]
An impluwensia kan ibang hoben puedeng itulod kamo sa salang direksion sa espirituwal na paagi
[Ritrato sa pahina 23]
Girumdomon an eksperyensia ni Dina
[Ritrato sa pahina 24]
Kun paanong an sarong kapitan sa barko minadolok sa sarong eksperyensiadong timonel para sa sadol, an mga hoben maninigong dumolok sa saindang mga magurang para sa paggiya
[Picture Credit Line sa pahina 24]
Retrato: www.comstock.com