Mga Reperensiya Para sa Workbook sa Pagtiripon na Pamumuhay Asin Ministeryo
ENERO 7-13
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | GIBO 21-22
“Mangyari Lugod an Kabutan ni Jehova”
(Gibo 21:8-12) Kan sunod na aldaw naghali kami asin nag-abot sa Cesarea, dangan naglaog kami sa harong ni Felipe na ebanghelisador, na kabilang sa pitong lalaking pinili kaidto, asin duman kami sa saiya nagdagos. 9 An lalaking ini igwa nin apat na aking daraga na nagpopropesiya. 10 Alagad pagkatapos ming magpirmi duman nin dakul na aldaw, may nag-abot hali sa Judea na sarong propeta na an pangaran Agabo. 11 Nagduman siya sa samo asin kinua an hagkos ni Pablo dangan ginapos niya kaiyan an saiya mismong mga bitis asin kamot saka nagsabi: “An sabi kan banal na espiritu, ‘An lalaking kagsadiri kan hagkos na ini gagapuson nin arog kaini kan mga Judio sa Jerusalem, asin itatao ninda siya sa kamot kan mga tawo kan mga nasyon.’” 12 Kan madangog mi ini, kami asin an mga yaon duman nagpuon na makiulay sa saiya na dai siya magpasiring sa Jerusalem.
bt 177-178 ¶15-16
“Mangyari Lugod an Kabutan ni Jehova”
15 Mantang nakikidagos si Pablo sa harong ni Felipe, saro pang respetadong bisita an nag-abot—si Agabo. Aram kan mga nagkakatiripon sa harong ni Felipe na si Agabo sarong propeta; ihinula niya an grabeng tiggutom na nangyari kan panahon kan pamamahala ni Claudio. (Gibo 11:27, 28) Tibaad naiisip ninda: ‘Ano daw ta nagdigdi si Agabo? Ano kaya an dara niyang mensahe?’ Mantang nakaturuhok sinda saiya, kinua ni Agabo an hagkos ni Pablo—sarong halabang tela na garo sinturon na isinusulot sa habayan, na puwedeng maipitan nin kuwarta asin iba pang bagay. Gamit iyan, ginapos ni Agabo an saiya mismong mga bitis asin kamot. Dangan nagtaram siya asin ipinaabot an sarong mamundong mensahe: “An sabi kan banal na espiritu, ‘An lalaking kagsadiri kan hagkos na ini gagapuson nin arog kaini kan mga Judio sa Jerusalem, asin itatao ninda siya sa kamot kan mga tawo kan mga nasyon.’”—Gibo 21:11.
16 An propesiya nagkumpirmar na mapasiring si Pablo sa Jerusalem. Ipinaparisa man kaiyan na huli sa paghuhulit niya sa mga Judio duman dadarahon siya “sa kamot kan mga tawo kan mga nasyon.” Apektadong marhay kan propesiya an mga nakadangog kaiyan. Isinurat ni Lucas: “Kan madangog mi ini, kami asin an mga yaon duman nagpuon na makiulay sa saiya na dai siya magpasiring sa Jerusalem. Dangan suminimbag si Pablo: ‘Ano ining piggigibo nindo na naghihiribi kamo asin pinapaluya an sakuyang buot? Lauman nindo, andam akong gapuson saka andam man akong magadan sa Jerusalem para sa ngaran kan Kagurangnan na Jesus.’”—Gibo 21:12, 13.
(Gibo 21:13) Dangan suminimbag si Pablo: “Ano ining piggigibo nindo na naghihiribi kamo asin pinapaluya an sakuyang buot? Lauman nindo, andam akong gapuson saka andam man akong magadan sa Jerusalem para sa ngaran kan Kagurangnan na Jesus.”
bt 178 ¶17
“Mangyari Lugod an Kabutan ni Jehova”
17 Imahinaron an eksena. An mga tugang, kaiba si Lucas, grabe an pakiulay ki Pablo na dai na magdagos. An iba naghihiribi. Namating marhay ni Pablo an mamumuton na pagmalasakit ninda, kaya mamumuton niyang sinabi na ‘pinapaluya ninda an saiyang buot,’ o sa ibang traduksiyon, ‘rinurunot ninda an saiyang puso.’ Pero desidido pa man giraray si Pablo, na kapareho kaidtong nangyari sa Tiro, dai mababago kan mga pakiulay o paghibi an desisyon niya. Imbes, ipinaliwanag niya sa sainda kun taano ta dapat siyang magduman. Pambihira nanggad an kusog nin buot asin determinasyon na ipinahiling niya! Arog ni Jesus kaidto, desidido talaga si Pablo na magpa-Jerusalem. (Heb. 12:2) Bako man sa gusto niyang magin martir, pero kun iyan an kaaabtan niya, ibibilang niyang sarong onra na magadan bilang parasunod ni Cristo Jesus.
(Gibo 21:14) Kan dai mi siya makumbinsir, nagpundo na kami sa pagkontra asin sinabi mi: “Mangyari lugod an kabutan ni Jehova.”
bt 178 ¶18
“Mangyari Lugod an Kabutan ni Jehova”
18 Ano an nagin reaksiyon kan mga tugang? Irinespeto ninda an desisyon ni Pablo. Mababasa ta: “Kan dai mi siya makumbinsir, nagpundo na kami sa pagkontra asin sinabi mi: ‘Mangyari lugod an kabutan ni Jehova.’” (Gibo 21:14) Dai na man ipinirit kan mga nangungumbinsir ki Pablo na dai na siya magpa-Jerusalem. Dinangog ninda an mga sinabi ni Pablo asin iginalang iyan. Nasabutan ninda na kabutan iyan ni Jehova kaya maski masakit inako ninda iyan. Pinili ni Pablo an sarong dalan na masagkod sa saiyang kagadanan. Mas magigin madali kuta iyan ki Pablo kun dai siya pinurbaran na pugulan kan mga tawong namumutan siya.
Maghanap nin Espirituwal na Kayamanan
(Gibo 21:23, 24) Ini na lang an gibuhon mo: Igwa digdi nin apat na lalaki na may inuutob na promesa. 24 Iiba mo an mga lalaking ini saka maglinig ka kan sadiri mo sa seremonyal na paagi kaibanan ninda asin ika an magbayad kan saindang mga gastos, tanganing maipaputol ninda an saindang buhok. Dangan maaaraman kan gabos na daing katotoohan an mga inistorya sa sainda manungod sa saimo, asin na matanos an saimong paggawi saka nag-uutob ka man kan Katugunan.
bt 184-185 ¶10-12
“Magdangog Kamo Ta Ipapaliwanag Ko”
10 Minsan siring, nagin makonsiderasyon si Pablo sa mga nagsusunod pa man giraray sa nagkapirang kaugalian kan mga Judio, arog kan dai pagtrabaho pag Sabbath o dai pagkakan nin partikular na kakanon. (Roma 14:1-6) Dai man siya nagbugtak nin mga susundon kun dapit sa pagturi. Sa katunayan, tinuri ni Pablo si Timoteo, na aki nin sarong Griego, tanganing dai kaini masingkog an mga Judio. (Gibo 16:3) An pagpaturi sarong personal na desisyon. Sinabi ni Pablo sa mga taga Galacia: “Dai nin ano man na halaga an pagigin tinuri o pagigin dai tinuri, kundi an mahalaga iyo an pagtubod na naghihiro na may pagkamuot.” (Gal. 5:6) Pero, an pag-isip na an pagpaturi pagsunod sa Katugunan o kahagadan iyan tanganing akuon an pag-uyon ni Jehova nagpaparisa nin kawaran nin pagtubod.
11 Alagad, dawa bakong totoo an naglalakop na mga uruistorya, dai pa man giraray mapamugtak an mga Judiong Kristiyano. Dahil diyan, isinuherir kan kamagurangan ki Pablo: “Igwa digdi nin apat na lalaki na may inuutob na promesa. Iiba mo an mga lalaking ini saka maglinig ka kan sadiri mo sa seremonyal na paagi kaibanan ninda asin ika an magbayad kan saindang mga gastos, tanganing maipaputol ninda an saindang buhok. Dangan maaaraman kan gabos na daing katotoohan an mga inistorya sa sainda manungod sa saimo, asin na matanos an saimong paggawi saka nag-uutob ka man kan Katugunan.”—Gibo 21:23, 24.
12 Puwede kutanang sinabi ni Pablo na an talagang problema bako man su mga uruistorya manungod saiya kundi su pagkapanatiko kan mga Judiong Kristiyano sa Katugunan ni Moises. Pero handa siyang makibagay, sagkod na mayo man siyang nababalgang mga prinsipyo nin Diyos. Bago pa kaini, nasabi niya na sa surat: “Sa mga nasa irarom nin katugunan ako nagin siring sa nasa irarom nin katugunan, maski ngani ako mismo mayo sa irarom nin katugunan, tanganing madara ko an mga nasa irarom nin katugunan.” (1 Cor. 9:20) Sa sitwasyon na ini, nakikooperar si Pablo sa kamagurangan sa Jerusalem asin nagin “siring sa nasa irarom nin katugunan.” An ginibo niyang iyan nagserbing marahayon na halimbawa sa sato ngunyan, na makikooperar sa mga elder saka dai ipirit an gusto ta.—Heb. 13:17.
(Gibo 22:16) Asin ngunyan, ano pa an hinahalat mo? Tumindog ka asin magpabawtismo asin hugasan mo an saimong mga kasalan paagi sa pag-apod sa saiyang ngaran.’
nwtsty study note sa Gi 22:16
hugasan mo an saimong mga kasalan paagi sa pag-apod sa saiyang ngaran: O “hugasan mo an saimong mga kasalan asin mag-apod sa saiyang ngaran.” Mahuhugasan kan sarong tawo an saiyang mga kasalan bakong paagi sa mismong pagpapabawtismo sa tubig, kundi paagi sa pag-apod sa ngaran ni Jesus. Imbuwelto digdi an pagkaigwa nin pagtubod ki Jesus saka pagpahiling kaiyan paagi sa pagsagibo kan mga ginigibo nin sarong Kristiyano.—Gi 10:43; San 2:14, 18.
Pagbasa sa Bibliya
(Gibo 21:1-19) Pagkatapos nin mamunduon na pamamaaram mi sa sainda, nagbiyahe kami sa dagat asin nagdurudiretso sagkod na makaabot sa Cos, asin kan sunod na aldaw yaon na kami sa Rodas, tapos hali duman nagpasiring kami sa Patara. 2 Kan makahiling kami duman nin barkong mabiyahe pasiring sa Fenicia, naglunad kami asin naglayag. 3 Dangan, natanaw mi sa parteng wala kan barko an isla nin Ciprus pero inagihan mi sana iyan asin nagpadagos kaming maglayag pasiring sa Siria saka nagduong sa Tiro, kun sain ididiskarga kan barko an kargamento kaiyan. 4 Hinanap mi an mga disipulo duman asin nagpirmi kami sa sainda nin pitong aldaw. Alagad dahil sa ihinayag kan espiritu, pauruutro nindang sinabihan si Pablo na dai magtungtong sa Jerusalem. 5 Pagkatapos kan pagpirmi niyamo duman, naghali kami tanganing ipagpadagos an pagbiyahe, alagad gabos sinda, kaiba an mga babayi asin mga aki, naghatod sa samo sagkod sa luwas kan siyudad. Asin gabos kami nagluhod sa may baybayon saka namibi, 6 tapos nagpaaram na kami sa lambang saro. Dangan naglunad kami sa barko, asin nagpuruli na sinda sa saindang mga harong. 7 Pagkatapos, haling Tiro nagbiyahe kami sa dagat sagkod na makaabot sa Tolemaida, asin kinumusta mi an mga tugang duman asin nagsarong aldaw kami sa sainda. 8 Kan sunod na aldaw naghali kami asin nag-abot sa Cesarea, dangan naglaog kami sa harong ni Felipe na ebanghelisador, na kabilang sa pitong lalaking pinili kaidto, asin duman kami sa saiya nagdagos. 9 An lalaking ini igwa nin apat na aking daraga na nagpopropesiya. 10 Alagad pagkatapos ming magpirmi duman nin dakul na aldaw, may nag-abot hali sa Judea na sarong propeta na an pangaran Agabo. 11 Nagduman siya sa samo asin kinua an hagkos ni Pablo dangan ginapos niya kaiyan an saiya mismong mga bitis asin kamot saka nagsabi: “An sabi kan banal na espiritu, ‘An lalaking kagsadiri kan hagkos na ini gagapuson nin arog kaini kan mga Judio sa Jerusalem, asin itatao ninda siya sa kamot kan mga tawo kan mga nasyon.’” 12 Kan madangog mi ini, kami asin an mga yaon duman nagpuon na makiulay sa saiya na dai siya magpasiring sa Jerusalem. 13 Dangan suminimbag si Pablo: “Ano ining piggigibo nindo na naghihiribi kamo asin pinapaluya an sakuyang buot? Lauman nindo, andam akong gapuson saka andam man akong magadan sa Jerusalem para sa ngaran kan Kagurangnan na Jesus.” 14 Kan dai mi siya makumbinsir, nagpundo na kami sa pagkontra asin sinabi mi: “Mangyari lugod an kabutan ni Jehova.” 15 Ngunyan pagkatapos kan mga aldaw na idto nag-andam na kami dangan pinunan niyamo an pagbaklay pa-Jerusalem. 16 Nag-iba sa samo an nagkapira sa mga disipulo sa Cesarea tanganing ihatod kami ki Menason na taga Ciprus, saro sa mga inot na disipulo, huli ta inimbitaran kaming magdagos sa harong niya. 17 Pag-abot mi sa Jerusalem, maugma kaming inako kan mga tugang. 18 Alagad kan suminunod na aldaw, nag-iba si Pablo sa samo pasiring ki Santiago, asin yaon duman an gabos na kamagurangan. 19 Asin kinumusta niya sinda dangan detalyado niyang isinaysay an mga bagay na ginibo nin Diyos sa tahaw kan mga nasyon paagi sa saiyang ministeryo.
ENERO 14-20
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | GIBO 23-24
“Inakusaran na Sarong Perwisyo Asin Parasutsut na Magtumang sa Gobyerno”
(Gibo 23:12) Pagkaaga, nagkurumplutan an mga Judio asin nagkaigwa sinda nin surumpaan, na sinasabing maldisyunon sinda pag kumakan o uminom sinda na dai pa ninda nagagadan si Pablo.
(Gibo 23:16) Alagad an plano nindang pagtambang naisihan kan pamangkin ni Pablo, na aki kan saiyang tugang na babayi, asin naglaog ini sa kuwartel nin mga suldados saka ibinareta iyan ki Pablo.
bt 191 ¶5-6
“Kusugi an Buot Mo!”
5 Napapanahon nanggad an pampakusog nin buot na inako ni Pablo. Kinaagahan, labing 40 lalaking Judio an ‘nagkurumplutan asin nagkaigwa nin surumpaan, na sinasabing maldisyunon sinda pag kumakan o uminom sinda na dai pa ninda nagagadan si Pablo.’ An “kurumplutan na ini na may kasabay na surumpaan” nagpapahiling sana na grabe kadeterminado an mga Judiong idto na gadanon an apostol. Para sainda, kun dai ninda maisasagibo an saindang plano, maldisyon an sasapuon ninda o na may maraot na mangyayari sainda. (Gibo 23:12-15) An plano ninda, na aprubado kan mga panginot na saserdote saka kamagurangan, iyo na ipaapod giraray si Pablo sa Sanhedrin para ngaya usisaon pa siya saka linawon an pirang bagay. Pero sa dalan pa sana, tatambangan na ninda si Pablo asin gagadanon.
6 Pero nadangog kan pamangkin na lalaki ni Pablo an planong idto tapos ibinareta niya iyan ki Pablo. Sinabihan man ni Pablo an hoben na ini na ipaaram iyan ki Claudio Lisias, an komandante kan puwersa militar kan Roma. (Gibo 23:16-22) Sigurado nanggad na namumutan ni Jehova an mga hoben na, arog kan pamangkin ni Pablo na dai nasambit an ngaran, makusog an buot na iniinot an kapakanan kan banwaan nin Diyos kisa sa saindang sadiri saka may kaimbudan na ginigibo an makakaya ninda para suportaran an intereses kan Kahadian.
(Gibo 24:2) Kan apudon si Tertulo, pinunan niyang akusaran si Pablo, na sinasabi: “Dahil po sa saimo naeeksperyensiyahan mi an dakulang katrangkiluhan asin dahil sa saimong mahusay na pagplano may mga repormang nangyayari sa nasyon na ini,
(Gibo 24:5, 6) Ini kayang tawong ini nagigin perwisyo na sa samo. Sinusutsutan niya an gabos na Judio sa bilog na daga na magtumang sa gobyerno, asin lider-lider siya kan sekta kan mga Nazareno. 6 Pinurbaran man niyang lapastanganon an templo, kaya dinakop mi siya.
bt 192 ¶10
“Kusugi an Buot Mo!”
10 Sa Cesarea, ‘binabantayan si Pablo sa palasyo ni Herodes’ mantang hinahalat an pag-abot kan mga nag-aakusar saiya hali sa Jerusalem. (Gibo 23:35) Pakalihis nin limang aldaw, uminabot sinda—an halangkaw na saserdoteng si Ananias, sarong pampublikong tagapagtaram na an ngaran Tertulo, saka sarong grupo nin kamagurangan. Inumaw nguna ni Tertulo si Felix sa mga ginigibo kaini para sa mga Judio, na malinaw na pambobola man sana para makua an pabor kaini. Pagkatapos, inatubang ni Tertulo an akusasyon ki Pablo asin sinabi niya: “Ini kayang tawong ini nagigin perwisyo na sa samo. Sinusutsutan niya an gabos na Judio sa bilog na daga na magtumang sa gobyerno, asin lider-lider siya kan sekta kan mga Nazareno. Pinurbaran man niyang lapastanganon an templo, kaya dinakop mi siya.” An ibang Judio ‘nakisabay man sa pag-akusar sa saiya, na nag-iinsistir na totoo an mga bagay na ini.’ (Gibo 24:5, 6, 9) Nanunutsot na magtumang sa gobyerno, lider nin sarong peligrosong sekta, saka paglapastangan sa templo—magabat nanggad na mga akusasyon iyan na kagadanan an puwedeng magin padusa.
(Gibo 24:10-21) Kan an gobernador magtango ki Pablo bilang senyas na puwede na siyang magtaram, suminimbag siya: “Aram ko tabing dakul na taon na kamong naglilingkod bilang hukom sa nasyon na ini, asin huli kaiyan nauugma akong magtaram sa atubangan mo tanganing idepensa an sadiri ko. 11 Kun sisiyasaton mo po, makukumpirmar mo na dai pa man malabi sa 12 aldaw an nakakalihis puon kan magduman ako sa Jerusalem tanganing sumamba; 12 asin dai ninda ako nahiling na nakikidiskutiran sa kiisay man duman sa templo o na nanunutsut sa mga tawo, sa mga sinagoga man o maski sain na parte kan siyudad. 13 Dai man ninda kayang patunayan sa saimo an mga bagay na ipig-aakusar ninda sa sako ngunyan. 14 Pero aadmitiron ko sa saimo ining sarong bagay, na uyon sa paagi nin pagsamba kaining inaapod nindang sekta, isinasagibo ko an sakuyang sagradong paglilingkod sa Diyos kan sakong mga apuon, huling nagtutubod ako sa gabos na bagay na sinambit sa Katugunan asin sa nakasurat sa Mga Propeta. 15 Asin an sakuyang paglaom kapareho man kan paglaom na hinahalat kan mga tawong ini, na bubuhayon liwat nin Diyos an mga matanos pati an mga bakong matanos. 16 Huli kaini, pirmi kong hinihinguwa na mapagdanay an malinig na konsiyensiya sa atubangan nin Diyos asin mga tawo. 17 Ngunyan, pakalihis nin dakul na taon, nagbalik ako tanganing magdara sa sakuyang nasyon nin tabang sa mga pobre asin magpresentar nin mga dulot. 18 Mantang inaasikaso ko an mga bagay na ini, nahiling ninda ako sa templo na malinig sa seremonyal na paagi, pero mayo akong kaibang dakul na tawo asin dai ako nagpaparibok. Alagad may nagkapirang Judio hali sa probinsiya nin Asia 19 na dapat kutana yaon digdi sa atubangan mo tanganing akusaran ako kun talagang igwa sinda nin ano man na laban sa sako. 20 O kaya, sabihon kan mga tawong yaon digdi kun anong salang ginibo ko an nahiling ninda kan nakatindog ako sa atubangan kan Sanhedrin, 21 apuwera sa sarong bagay na ini na ikinurahaw ko miyentras na nakatindog ako sa tahaw ninda: ‘Dahil sa pagtubod ko sa pagkabuhay liwat kan mga gadan kaya ako hinuhukuman ngunyan sa atubangan nindo!’”
bt 193-194 ¶13-14
“Kusugi an Buot Mo!”
13 Nagtao sato si Pablo nin marahay na halimbawa na puwede tang arugon enkaso iatubang man kita sa mga awtoridad huli sa satong pagsamba asin akusaran kita na nagkakawsa nin kariribukan, nanunutsot tumang sa gobyerno, mga miyembro nin “peligrosong sekta,” asin iba pa. Dai naghinguwa si Pablo na makua an pabor kan gobernador paagi sa mga pambobola arog kan ginibo ni Tertulo. Nagin kalmado sana si Pablo saka magalang. Sa mataktikang paagi, nagtao siya nin malinaw na testimonya basado sa kun ano an totoo. Sinabi ni Pablo na marayo man an mga “Judio hali sa probinsiya nin Asia” na nag-aakusar sa saiya na linalapastangan niya an templo, na sa legal na proseso, dapat na yaon man kuta para madangog niya an mga akusasyon ninda.—Gibo 24:18, 19.
14 An mas kahanga-hanga pa ki Pablo iyo na dai siya nagduwa-duwa na magpatotoo dapit sa tinutubod niya. Makusog an buot na inutro kan apostol an pagtubod niya sa pagkabuhay liwat, an mismong isyu na nagkawsa nin grabeng kariribukan kan siya nasa atubangan kan Sanhedrin. (Gibo 23:6-10) Sa pagdepensa niya, idinuon ni Pablo an paglaom na pagkabuhay liwat. Taano? Huli ta nagpapatotoo si Pablo dapit ki Jesus asin sa pagkabuhay Niya liwat—sarong bagay na dai maako kan mga nagkokontrang idto. (Gibo 26:6-8, 22, 23) Iyo, sa isyu dapit sa pagkabuhay liwat nakasentro an pigdidiriskutiran ninda, partikular na sa pagtubod ki Jesus saka sa saiyang pagkabuhay liwat.
Maghanap nin Espirituwal na Kayamanan
(Gibo 23:6) Ngunyan, huling narisa ni Pablo na an sarong grupong yaon duman mga Saduceo alagad an saro man na grupo mga Fariseo, nagkurahaw siya sa Sanhedrin: “Mga tugang, saro akong Fariseo, gikan sa pamilyang Fariseo. Dahil sa paglaom na pagkabuhay liwat kan mga gadan kaya ako hinuhukuman.”
nwtsty study note sa Gi 23:6
saro akong Fariseo: An iba sa mga presente midbid si Pablo. (Gi 22:5) Kan sabihon ni Pablo na siya gikan sa pamilyang Fariseo, siguradong nasabutan ninda na minimidbid lang ni Pablo an pagigin Fariseo niya kaidto. Aram ninda na dai man sinasabi ni Pablo na saro pa siyang Fariseo, huling aram ninda na nagi na siyang maigot na Kristiyano. Sa kontekstong ini, an pagdeklarar ni Pablo na saro siyang Fariseo puwedeng sabuton na ibinibilang niyang saro siyang Fariseo imbes na Saduceo huli ta nagtutubod siya sa pagkabuhay liwat. Sa pagsabi kaiyan, nag-establisar siya nin puntong mapagkakauyunan ninda kan mga Fariseo na yaon duman. Minalataw na nag-aasa siya na paagi sa kontrobersiyal na isyung ibinangon niya, makukua niya an simpatiya kan ibang miyembro kan Sanhedrin, asin iyo man nanggad an nangyari. (Gi 23:7-9) An sinabi niya digdi sa Gi 23:6 kaagid man kan pagpapabisto niya sa saiyang sadiri kan nagdedepensa siya sa atubangan ni Hading Agripa. (Gi 26:5) Saka kan magsurat siya mantang nasa Roma para sa mga kapwa niya Kristiyano sa Filipos, sinambit giraray ni Pablo an dapit sa pagigin Fariseo niya kaidto. (Flp 3:5) Mahalaga man na mangnuhon kun paano ilinadawan sa Gi 15:5 an ibang Kristiyano na dating mga Fariseo.—Hilingon an study note sa Gi 15:5.
(Gibo 24:24) Pakalihis nin nagkapirang aldaw, nag-abot si Felix kaiba an agom niyang si Drusila na sarong Judio, asin ipinaapod niya si Pablo saka nagdangog siya sa paliwanag kaini manungod sa pagtubod ki Cristo Jesus.
(Gibo 24:27) Alagad pakalihis nin duwang taon, sinalidahan si Felix ni Porcio Festo; asin huling mawot ni Felix na magkaigwa nin marahay na buot sa saiya an mga Judio, pinabayaan niyang nakapreso si Pablo.
nwtsty study note sa Gi 24:24
Drusila: An pantulo saka an pinakanguhod na aking babayi kan Herodes na nasambit sa Gi 12:1, na iyo si Herodes Agripa I. Ipinangaki siya kan mga 38 C.E. asin tugang niya si Agripa II saka Bernice. (Hilingon an study note sa Gi 25:13 asin an “Herodes” sa Glosaryo.) Si Gobernador Felix an ikaduwa niyang agom. Inot siyang ikinasal sa Sirianong hadi na si Azizus kan Emesa pero idiniborsiyo niya asin nagpakasal ki Felix kan mga 54 C.E., o kan siya mga 16 anyos. Posibleng yaon siya kan nagtataram si Pablo sa atubangan ni Felix “manungod sa pagigin matanos asin sa pagpupugol sa sadiri saka sa maabot na paghukom.” (Gi 24:25) Kan itao ni Felix an pagkagobernador ki Festo, pinabayaan niyang nakapreso si Pablo tanganing magin paborable o “magkaigwa nin marahay na buot sa saiya an mga Judio,” na sinasabing ginibo niya para mapaugma an saiyang hoben pang agom, na sarong Judio.—Gi 24:27.
Pagbasa sa Bibliya
(Gibo 23:1-15) Miyentras na nakahiling si Pablo sa Sanhedrin, sinabi niya: “Mga tugang, kun manungod sa nagin paggawi ko sa atubangan nin Diyos, malinig nanggad an sakong konsiyensiya sagkod sa aldaw na ini.” 2 Sa siring ipinagbuot kan halangkaw na saserdoteng si Ananias sa mga nakatindog harani ki Pablo na tampalon siya sa nguso. 3 Dangan sinabi ni Pablo sa saiya: “Kakastiguhon ka nin Diyos, ika na siring sa maating lanob na pininturahan nin puti. Ano hinuhukuman mo ako uyon sa Katugunan tapos binabalga mo man iyan paagi sa pagbuot mong tampalon ako?” 4 An mga nakatindog sa harani nagsabi: “Pig-iinsulto mo an halangkaw na saserdote nin Diyos?” 5 Sinabi ni Pablo: “Mga tugang, dai ko aram na halangkaw na saserdote palan siya. Huli ta nasusurat, ‘Dai ka magtaram nin maraot tumang sa sarong tagapamahala kan saimong banwaan.’” 6 Ngunyan, huling narisa ni Pablo na an sarong grupong yaon duman mga Saduceo alagad an saro man na grupo mga Fariseo, nagkurahaw siya sa Sanhedrin: “Mga tugang, saro akong Fariseo, gikan sa pamilyang Fariseo. Dahil sa paglaom na pagkabuhay liwat kan mga gadan kaya ako hinuhukuman.” 7 Huli sa sinabi niyang ini, nagkaigwa nin dai pagkauruyon an mga Fariseo saka an mga Saduceo, asin nabanga an katiripunan. 8 Sinasabi kaya kan mga Saduceo na mayo nin pagkabuhay liwat o nin anghel o nin espiritu, alagad hayagan na sinasabi kan mga Fariseo na igwa kaiyan. 9 Kaya nagkaigwa nin grabeng sirilyakan, asin an nagkapira sa mga eskribang kabilang sa grupo kan mga Fariseo nagtirindog asin nagpuon na makidiskutiran nin todo, na sinasabi: “Mayo kaming nahihiling na sala sa tawong ini, pero kun may espiritu man o anghel na nakipag-ulay sa saiya—.” 10 Ngunyan kan lalo pang maggrabe an dai pagkauruyon, natakot an komandante militar na tibaad magadan si Pablo sa pagdaguso ninda, asin pinagbutan niya an mga suldados na magbaraba asin agawon siya sa sainda saka darahon siya sa kuwartel nin mga suldados. 11 Alagad kan suminunod na banggi nagpahiling sa saiya an Kagurangnan asin nagsabi: “Kusugi an buot mo! Huli ta kun paanong nagpapatotoo ka nin lubos sa Jerusalem manungod sa sako, dapat ka man na magpatotoo sa Roma.” 12 Pagkaaga, nagkurumplutan an mga Judio asin nagkaigwa sinda nin surumpaan, na sinasabing maldisyunon sinda pag kumakan o uminom sinda na dai pa ninda nagagadan si Pablo. 13 Labing 40 katawo an kaiba sa kurumplutan na ini na may kasabay na surumpaan. 14 An mga ini nagduman sa mga panginot na saserdote asin sa kamagurangan saka nagsabi: “Nagsurumpaan kami na sagkod na dai mi pa nagagadan si Pablo, maldisyunon kami pag kumakan kami nin ano man. 15 Kaya ngunyan, kamo kaiba an Sanhedrin, pasabihan nindo an komandante militar na kaipuhan niyang darahon siya sa saindo na sagin man ngaya gusto nindong urog pang masiyasat an saiyang kaso. Alagad bago pa siya makarani, mag-aandam na kami tanganing gadanon siya.”
ENERO 21-27
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | GIBO 25-26
“Nag-apelar si Pablo ki Cesar Asin Nagpatotoo ki Hading Herodes Agripa”
(Gibo 25:11) Kun talagang may ginibo akong sala asin may ginibo akong ano man na maninigo sa kagadanan, andam akong magadan; pero kun mayong basehan an mga akusasyon kan mga tawong ini laban sa sako, dai nin deretso an siisay man na itao ako sa sainda tangani sanang paonrahan sinda. Minaapelar ako ki Cesar!”
bt 198 ¶6
“Minaapelar Ako ki Cesar!”
6 Huli sa kagustuhan ni Festo na mapauyunan an mga Judio namugtak sa peligro an buhay ni Pablo. Kaya ginamit ni Pablo an deretso niya bilang sarong Romano. Sinabi niya ki Festo: “Nakatindog ako sa atubangan ni Cesar sa saiyang tukawan nin paghukom, kun sain digdi ako dapat husgaran. Mayo akong salang ginibo sa mga Judio, asin nagigin malinaw na iyan pati na sa saimo. . . . Minaapelar ako ki Cesar!” Pag nag-apelar nin arog kaiyan, masakit na iyan na sayumahan o bawion. Kinumpirmar iyan ni Festo kan sabihon niya: “Nag-apelar ka ki Cesar, di maduman ka ki Cesar.” (Gibo 25:10-12) Sa pag-apelar niya sa mas halangkaw na awtoridad, nagtao si Pablo nin arugan para sa tunay na mga Kristiyano ngunyan. Pag pinupurbaran kan mga nagkokontra na magmukna nin kariribukan paagi sa ley, inaaprobetsaran kan mga Saksi ni Jehova an mga probisyon kan ley para maidepensa an maugmang bareta.—Sal. 94:20.
(Gibo 26:1-3) Sinabi ni Agripa ki Pablo: “Tinutugutan kang magtaram sa pagdepensa kan sadiri mo.” Dangan inunat ni Pablo an saiyang kamot asin nagpuon na magtaram tanganing idepensa an saiyang sadiri: 2 “Mapadapit sa gabos na bagay na inaakusar sa sako kan mga Judio, maugma ako Hading Agripa na sa atubangan mo ako mapresentar kan sakuyang depensa ngunyan, 3 lalo na ta kabisadong-kabisado mo an gabos na kaugalian pati an mga kontrobersiya sa tahaw kan mga Judio. Kaya nakikiulay ako sa saimo, tiyagaan mo tabi akong dangugon.
bt 198-201 ¶10-16
“Minaapelar Ako ki Cesar!”
10 Magalang na pinasalamatan ni Pablo si Hading Agripa sa oportunidad na makatao nin depensa sa atubangan niya. Minidbid niya na kabisadong-kabisado kan hadi an gabos na kaugalian pati mga kontrobersiya sa tahaw kan mga Judio. Dangan isinaysay ni Pablo an nagin buhay niya: “Dati akong kabilang sa mga Fariseo, an pinakaistriktong sekta kan satuyang relihiyon.” (Gibo 26:5) Kaidtong Fariseo pa siya, hinahalat-halat ni Pablo an pag-abot kan Mesiyas. Ngunyan, bilang sarong Kristiyano, kusog-buot niyang ipinabisto na si Jesu-Cristo iyo an haloy na nindang pighahalat. An pareho nindang tinutubod kan mga nag-aakusar sa saiya—na iyo an hinahalat-halat nindang kautuban kan ipinanuga nin Diyos sa mga apuon ninda—an dahilan kun taano ta pigbibista si Pablo kan aldaw na iyan. Mas lalo lugod na nagin interesado si Hading Agripa sa mga sasabihon ni Pablo.
11 Isinaysay ni Pablo an grabe karaot na pagtrato niya kaidto sa mga Kristiyano. Sinabi niya: “Kaidto, ako mismo kumbinsido na kaipuhan kong gibuhon an gabos na paagi tanganing labanan an ngaran ni Jesus na Nazareno . . . Huling grabe nanggad an pagkaungis ko sa sainda [sa mga parasunod ni Cristo], nagduman pa ako dawa sa hararayong siyudad tanganing persegiron sinda.” (Gibo 26:9-11) Dai naggigibo nin istorya si Pablo. Dakul an nakakaaram kan kadahasan na ginibo niya sa mga Kristiyano. (Gal. 1:13, 23) Tibaad iniisip-isip ni Hading Agripa: ‘Ano an nakapabago sa tawong ini?’
12 An simbag yaon sa sunod na sinabi ni Pablo: “Kaidtong nagbabaklay ako pasiring sa Damasco na may awtorisasyon saka pagbuot hali sa mga panginot na saserdote, asin kan udto na Mahal na Hadi, mantang nasa dalan, nakahiling ako nin liwanag hali sa langit na nagsilyab sa palibot ko saka sa palibot kan mga kairiba kong nagbabaklay, asin daog pa kaiyan an liwanag kan aldaw. Gabos kami nagkaturumba sa daga, dangan may nadangog akong boses na nagtaram sa sako sa lengguwaheng Hebreo: ‘Saulo, Saulo, taano ta pinepersegir mo ako? Ika an nakukulugan sa ginigibo mo, garo ka nagsisikad sa mapapanas na sugkod.’ Pero sinabi ko: ‘Siisay ka Kagurangnan?’ Asin sinabi kan Kagurangnan: ‘Ako si Jesus na pinepersegir mo.’”—Gibo 26:12-15.
13 Bago an pangyayaring ini na labi sa ordinaryo, si Pablo garo “nagsisikad sa mapapanas na sugkod.” Buot sabihon, kun paanong nakukulugan kan sarong hayop na pantrabaho an saiyang sadiri pag sinisikadan an mapanas na puro kan sugkod na pang-alaw, nakukulugan man ni Pablo an sadiri niya sa espirituwal na paagi huli ta linalabanan niya an kabutan nin Diyos. Kan magpahiling ki Pablo an binuhay nang si Jesus duman sa dalan pa-Damasco, an sinserong tawong ini na malinaw na nasala sana nin pakasabot natabangan na mabago an kaisipan.—Juan 16:1, 2.
14 Dakula nanggad na mga pagbabago an ginibo ni Pablo. An sabi niya ki Agripa: “Dai ko sinuway an bisyon hali sa langit, kundi nagpasiring ako inot sa mga taga Damasco dangan sa mga taga Jerusalem, saka sa bilog na rehiyon nin Judea, asin siring man sa mga nasyon, na dara an mensahe na dapat sindang magsulsol asin rumani sa Diyos paagi sa pagpahiling nin mga gibong angay sa pagsulsol.” (Gibo 26:19, 20) Sa laog nin dakul na taon, inutob ni Pablo an sugo na itinao sa saiya ni Jesu-Cristo paagi sa bisyon kan udtong idto. Ano an resulta? Su mga naghimati sa maugmang bareta na ihinulit ni Pablo nagsurulsol sa saindang imoral, mapandayang mga gibo asin nanumbalik sa Diyos. Nagi sindang marahay na mga tawo, na nagsusunod sa ley asin namumuhay nin tuninong.
15 Pero an magayon na mga resultang iyan baliwala sa mga Judiong nagkokontra ki Pablo. Sinabi ni Pablo: “Ini an dahilan kaya dinakop ako kan mga Judio duman sa templo asin hininguwang gadanon. Alagad, dahil nag-ako ako kan tabang na hali sa Diyos, nagpapadagos ako sagkod sa aldaw na ini sa pagpatotoo sa mga ordinaryong tawo pati sa mga midbid na tawo.”—Gibo 26:21, 22.
16 Bilang tunay na mga Kristiyano, dapat na ‘pirmi kitang andam na idepensa’ an satong pagtubod. (1 Ped. 3:15) Pag nakikipag-ulay sa mga huwes asin sa mga opisyal kan gobyerno manungod sa satong pagtubod, makakatabang sato an halimbawa ni Pablo sa kun paano siya nakipag-ulay ki Agripa saka ki Festo. Pag magalang tang sasabihon sa sainda kun paano binago kan mga katotoohan sa Bibliya an buhay ta pati an buhay kan mga naghimati sa satong mensahe, puwedeng maabot kaiyan an puso kan halangkaw na mga opisyal na ini.
(Gibo 26:28) Alagad sinabi ni Agripa ki Pablo: “Sa halipot na panahon makukumbinsir mo akong magin Kristiyano.”
bt 202 ¶18
“Minaapelar Ako ki Cesar!”
18 Pero may simbag si Pablo sa gobernador: “Dai ako nabubua Kagalang-galang na Festo, kundi an mga itinataram ko mga kapahayagan nin katotoohan asin nin saro na may tultol na isip. An totoo, aram na aram kan hadi an manungod sa mga bagay na ini . . . Ika po Hading Agripa, nagtutubod ka sa Mga Propeta? Aram kong nagtutubod ka.” Nagsimbag si Agripa: “Sa halipot na panahon makukumbinsir mo akong magin Kristiyano.” (Gibo 26:25-28) Sinsero man an mga tataramon na iyan o bako, ipinapahiling kaiyan na dakula an nagin epekto kan pagpapatotoo ni Pablo sa hadi.
Maghanap nin Espirituwal na Kayamanan
(Gibo 26:14) Gabos kami nagkaturumba sa daga, dangan may nadangog akong boses na nagtaram sa sako sa lengguwaheng Hebreo: ‘Saulo, Saulo, taano ta pinepersegir mo ako? Ika an nakukulugan sa ginigibo mo, garo ka nagsisikad sa mapapanas na sugkod.’
nwtsty study note sa Gi 26:14
nagsisikad sa mapapanas na sugkod: An sugkod na pang-alaw sarong papanas na sugkod na ginagamit na panggiya sa hayop. (Ho 3:31) An ekspresyon na “pagsikad sa mapapanas na sugkod” sarong kasabihan sa Griego. Base ini sa ginigibo nin sutil na toro na linalabanan an paggiya kan sugkod paagi sa pagsikad kaiyan, kaya nalulugadan iyan. Arog man kaiyan si Saulo bago nagin Kristiyano. Huli sa paglaban niya sa mga parasunod ni Jesus, na suportado ni Jehova, nagsapo si Pablo nin grabeng danyos sa sadiri niya. (Ikumparar an Gi 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14) Sa Par 12:11, ginamit an mga mapanas na sugkod na pang-alaw sa baka sa simbolikong paagi, na an pinapanungdan iyo an mga tataramon nin madunong na tawo na nakakapahiro sa nagdadangog na sunudon an konseho.
bi7 glosaryo
Mapanas na sugkod. Naggagamit an mga parauma nin halabang sugkod na may mapanas na metal sa puro tanganing alawon an sarong hayop. Ikinumparar an mapanas na sugkod sa mga tataramon nin sarong madunong na tawo na nakakapahiro sa nagdadangog na sumunod sa saiyang madunong na sadol. An mga tataramon na “nagsisikad sa mapapanas na sugkod” kinua sa hiro nin sarong sutil na toro na linalabanan an paggiya kan sugkod paagi sa pagsikad diyan na minaresulta sa pagkalugad kan saiyang sadiri.—Gi 26:14; Ho 3:31.
(Gibo 26:27) Ika po Hading Agripa, nagtutubod ka sa Mga Propeta? Aram kong nagtutubod ka.”
Tabangan an Iba na Akuon an Mensahe kan Kahadean
14 Aram ni Pablo na si Agripa Judio sana sa ngaran. Pinupukaw na gamiton ni Agripa an saiyang kaaraman dapit sa Judaismo, ipinangatanosan ni Pablo na talagang kalabot sa saiyang paghuhulit an “dai pagtaram nin ano man apuera sa mga bagay na isinabi kan mga Propeta patin ni Moises na mangyayari” mapadapit sa kagadanan asin pagkabuhay liwat kan Mesiyas. (Gibo 26:22, 23) Direktang kinakaolay si Agripa, si Pablo naghapot: “Hadeng Agripa, minatubod ka sa Mga Propeta?” Namugtak sa alanganon si Agripa. Kun sabihon nia na sia dai nagtutubod sa mga propeta, mararaot an saiyang reputasyon bilang may pagtubod na Judio. Alagad kun umoyon sia sa pangangatanosan ni Pablo, maluwas na sia asin an apostol igwa nin hayag na pagkakaoyon asin mamemeligro siang apodon na sarong Kristiano. Sinimbag ni Pablo an saiyang sadiring hapot sa madonong na paagi, na nagsasabi: “Aram ko na minatubod ka.” Paano an puso ni Agripa nagpahiro sa saiya na sumimbag? Sia nagsimbag: “Sa halipot na panahon makokombensir mo akong magin Kristiano.” (Gibo 26:27, 28) Minsan ngani dai nagin Kristiano si Agripa, minalataw na minsan paano napahiro ni Pablo an puso kaini paagi sa saiyang mensahe.—Hebreo 4:12.
Pagbasa sa Bibliya
(Gibo 25:1-12) Tulong aldaw pagkatapos na mag-abot si Festo sa probinsiya asin magtukaw sa puwesto, nagpasiring siya sa Jerusalem haling Cesarea. 2 Asin an mga panginot na saserdote saka an mga panginot na lalaki kan mga Judio nagpresentar sa saiya nin impormasyon laban ki Pablo. Kaya nagpuon sindang makiulay ki Festo, 3 na naghahagad sa saiya nin pabor na padumanon si Pablo sa Jerusalem. Pero pinaplano nindang tambangan si Pablo asin gadanon mantang nasa dalan. 4 Alagad, nagsimbag si Festo na magdadanay si Pablo sa Cesarea asin na siya man mismo mabalik na tulos duman. 5 Sinabi niya: “Kun sairisay man an mga nanginginot diyan sa saindo, mag-iba sinda sa sako asin duman sinda mag-akusar sa saiya, kun talagang may ginibong maraot an tawong idto.” 6 Kaya pagkatapos niyang magdanay sa lugar ninda nin dai masobra sa walo o sampulong aldaw, nagpasiring siya sa Cesarea, asin kan sunod na aldaw nagtukaw siya sa tukawan nin paghukom asin ipinakua niya si Pablo. 7 Pag-abot ni Pablo, an mga Judio na haling Jerusalem nagtirindog sa palibot niya, asin dakul sindang sinasabing magagabat na akusasyon tumang sa saiya na dai man ninda napapatunayan. 8 Alagad sinabi ni Pablo bilang depensa: “Mayo akong ginibong ano man na kasalan tumang sa Katugunan kan mga Judio o tumang sa templo o tumang ki Cesar.” 9 Huli ta mawot ni Festo na magkaigwa nin marahay na buot sa saiya an mga Judio, sinabi niya bilang simbag ki Pablo: “Ano gusto mong duman ka sa Jerusalem husgaran may koneksiyon sa mga akusasyon na ini mantang nasa presensiya ko?” 10 Alagad suminimbag si Pablo: “Nakatindog ako sa atubangan ni Cesar sa saiyang tukawan nin paghukom, kun sain digdi ako dapat husgaran. Mayo akong salang ginibo sa mga Judio, asin nagigin malinaw na iyan pati na sa saimo. 11 Kun talagang may ginibo akong sala asin may ginibo akong ano man na maninigo sa kagadanan, andam akong magadan; pero kun mayong basehan an mga akusasyon kan mga tawong ini laban sa sako, dai nin deretso an siisay man na itao ako sa sainda tangani sanang paonrahan sinda. Minaapelar ako ki Cesar!” 12 Dangan nakipag-ulay si Festo sa saiyang mga parakonseho, asin pagkatapos kaiyan sinabi niya: “Nag-apelar ka ki Cesar, di maduman ka ki Cesar.”
ENERO 28–PEBRERO 3
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | GIBO 27-28
“Naglayag si Pablo Pasiring sa Roma”
(Gibo 27:23, 24) Kasubanggi an anghel kan Diyos na may sadiri sa sako asin na pinaglilingkudan ko nagpahiling sa sakuya 24 asin nagsabi: ‘Dai ka matakot Pablo. Kaipuhan kang umatubang ki Cesar, asin alang-alang sa saimo, ililigtas nin Diyos an buhay kan gabos na kairiba mong nagbibiyahe.’
bt 208 ¶15
“Mayo Ni Saro sa Saindo an Magagadan”
15 Posibleng marhay na nagpapatotoo si Pablo sa dakul na pasahero sa barko dapit sa “paglaom na ipinanuga nin Diyos.” (Gibo 26:6; Col. 1:5) Ngunyan na namemeligrong maglubog an barko, makakapagtao si Pablo nin sarong masarig na basehan para maglaom na makakaligtas sinda. Sinabi niya: “Kasubanggi an anghel kan Diyos . . . nagpahiling sa sakuya asin nagsabi: ‘Dai ka matakot Pablo. Kaipuhan kang umatubang ki Cesar, asin alang-alang sa saimo, ililigtas nin Diyos an buhay kan gabos na kairiba mong nagbibiyahe.’” Sinabihan sinda ni Pablo: “Kaya kusugi an saindong buot, mga amigo, dahil nagtutubod ako sa Diyos, na mangyayari nanggad an gabos na sinabi sa sako. Alagad, kaipuhan kitang makasadsad sa baybayon nin sarong isla.”—Gibo 27:23-26.
(Gibo 28:1, 2) Kan nasa baybayon na kami, naaraman mi na Malta an apod sa islang idto. 2 Asin an mga tawo duman na iba an lengguwahe nagpahiling sa samuya nin sobra-sobrang kabuutan. Dahil mauran asin malipot, nagpalaad sinda nin kalayo asin kami gabos inasikaso nindang marhay.
bt 209 ¶18
“Mayo Ni Saro sa Saindo an Magagadan”
18 Minalataw na sa isla nin Malta, sa timog kan Sicily, napadpad an mga nakaligtas. (Hilingon an kahon na “Sain na Malta?”) An mga tawo duman na iba an lengguwahe pinahilingan sinda nin “sobra-sobrang kabuutan.” (Gibo 28:2) Nag-amak sinda nin kalayo para sa mga tawong dai man ninda kaburubisto na napadpad sa saindang baybayon na barasa saka nagkukubog-kubog huli sa lipot. Dahil sa kalayo, naimbungan sinda dawa nag-uuran saka malipot. Dangan nangyari an sarong milagro.
bt 210 ¶21
“Mayo Ni Saro sa Saindo an Magagadan”
21 An mayaman na si Publio, na may mahiwas na kadagaan, nakaistar diyan. Posibleng siya an pinakahalangkaw na opisyal kan Roma sa Malta. Ilinadawan siya ni Lucas bilang an “namamahala sa isla,” an eksaktong titulo na nahiling sa duwang inskripsiyon na nakua sa Malta. Tulong aldaw niyang inasikaso sa saiyang harong si Pablo saka an mga kairiba kaini. Pero may hilang an ama ni Publio. Sa giraray, naitao ni Lucas an eksaktong deskripsiyon kan hilang. Sinabi niya na an lalaki “nakahigda na kinakalintura saka grabe an pagkurso,” o disenteriya, an mismong medikal na termino na ginagamit para sa hilang na iyan. Namibi si Pablo asin ipinatong niya sa lalaki an saiyang mga kamot, tapos naumayan ini. Nagngaralas na marhay an mga tawo duman sa milagrong iyan, kaya pigdarara ninda su iba pang may hilang para mapaumayan, asin nagdarara man sinda nin mga regalo para mahipnuan an mga pangangaipo ni Pablo saka kan mga kairiba kaini.—Gibo 28:7-10.
(Gibo 28:16, 17) Kan sa huri maglaog kami sa Roma, tinugutan si Pablo na mag-istar nin solo sa harong na may sarong suldados na nagbabantay sa saiya. 17 Alagad, pakalihis nin tulong aldaw ipinaapod niya an mga panginot na lalaki kan mga Judio. Kan magkatiripon na an mga ini, sinabi niya sa sainda: “Mga tugang, maski ngani dai man akong ginibong kontra sa mga tawo o sa mga kaugalian kan satong mga apuon, iprineso ako sa Jerusalem dangan itinao sa kamot kan mga Romano.
bt 213 ¶10
“Lubos na Pagpatotoo”
10 Kan makaabot na sa Roma an grupo, “tinugutan si Pablo na mag-istar nin solo sa harong na may sarong suldados na nagbabantay sa saiya.” (Gibo 28:16) An saro na nakapreso sa saiyang harong sa parati kaipuhan na ikadena sa saiyang bantay para dai siya makadulag. Pero dawa pa nakakadena, dai nanggad iyan makakapasilensiyo ki Pablo, na sarong parabalangibog kan Kahadian. Kaya, pagkatapos na makapahingalo nin tulo sanang aldaw, ipinaapod niya an mga panginot na lalaki kan mga Judio sa Roma tangani na makapabisto siya saka makapagpatotoo.
Maghanap nin Espirituwal na Kayamanan
(Gibo 27:9) Naghaloy-haloy kami digdi asin ngunyan peligroso na an paglayag, huli ta pati an panahon nin pag-ayuno para sa Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan nakalihis na, kaya nagtao nin suhestiyon si Pablo
nwtsty study note sa Gi 27:9
an panahon nin pag-ayuno para sa Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan: O “an pag-ayuno sa panahon nin tikragdag.” Sa literal, “an pag-ayuno.” An Griegong tataramon para sa “an pag-ayuno” nanunungod sa solamenteng pag-ayuno na ipinagbuot sa Katugunan ni Moises, na iyo an pag-ayuno may koneksiyon sa taunan na Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan, na inaapod man na Yom Kippur (sa Hebreo, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “aldaw kan mga pantahob”). (Le 16:29-31; 23:26-32; Bi 29:7; hilingon sa Glosaryo an “Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan.”) Sa pangkagabsan, an ekspresyon na ‘pasakitan an sadiring kalag,’ na ginamit may koneksiyon sa Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan, ipinapanungod sa manlain-lain na klase nin pagpainda sa sadiri, kaiba na an pag-ayuno. (Le 16:29) An paggamit kan tataramon na “an pag-ayuno” sa Gi 27:9 nagsusuportar sa ideya na an saro sa panginot na klase nin pagpainda sa sadiri na ginigibo pag Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan iyo an pag-ayuno. An pag-ayuno sa Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan minatangod sa katapusan nin Setyembre o kaya kapinunan nin Oktubre.
(Gibo 28:11) Pakalihis nin tulong bulan sa isla, naglayag kami lunad nin sarong barko na may nakalaag sa inutan na ladawan kan mga aki ni Zeus. Haling Alejandria an barkong ini asin sa isla nagpalihis nin tiglipot.
nwtsty study note sa Gi 28:11
mga aki ni Zeus: Sigun sa mitolohiya kan mga Griego saka Romano, an “mga aki ni Zeus” (sa Griego, Di·oʹskou·roi) iyo si Castor saka Pollux, an kambal na aking lalaki kan diyos na si Zeus (Jupiter) saka ni Reyna Leda kan Sparta. Sinasabing sinda an mga paraprotektar kan mga marinero asin nagliligtas sa mga paralayag na nasa peligro sa kadagatan. An detalyeng ini mapadapit sa ladawan sa inutan kan barko saro pang patunay na nahiling mismo kan kagsurat an mga nangyari.
Pagbasa sa Bibliya
(Gibo 27:1-12) Ngunyan huling napagdesisyunan na maglayag kami pa-Italia, inentrega ninda si Pablo asin an iba pang mga preso sa sarong opisyal nin hukbo na an pangaran Julio, na kabilang sa Tropa de Augusto. 2 Naglunad kami sa barkong haling Adramitio na mapasiring sa mga duungan sa mga baybayon kan probinsiya nin Asia, asin naglayag kami; kaiba mi si Aristarco na taga Tesalonica, sa probinsiya nin Macedonia. 3 Kan sunod na aldaw nagduong kami sa Sidon, asin pinahilingan ni Julio nin kabuutan si Pablo asin tinugutan siyang makaduman sa mga amigo niya saka maasikaso ninda. 4 Hali duman ipinadagos mi an pagbiyahe, asin naglayag kami sa direksiyon na nalilipudan kan Ciprus, huling pasabat sa samo an duros. 5 Dangan binagtas niyamo an kadagatan na nasa tangod kan Cilicia saka Pamfilia asin nagduong kami sa Mira sa Licia. 6 An opisyal nin hukbo may nahiling duman na barkong haling Alejandria na malayag pasiring sa Italia, asin pinalunad niya kami diyan. 7 Naglayag kami nin maluwayon sa laog nin nagkapirang aldaw, asin pagkatapos nin masakit na pagbiyahe nakaabot kami sa Cinido. Huling dai kami makaabante dahil sa pasabat na duros, naglayag kami sa direksiyon na nalilipudan kan Creta sa may harani kan Salmone. 8 Asin pagkatapos nin masakit na paglayag harani sa baybayon, nakaabot kami sa lugar na inaapod Magayon na Duungan, na harani sa siyudad nin Lasea. 9 Naghaloy-haloy kami digdi asin ngunyan peligroso na an paglayag, huli ta pati an panahon nin pag-ayuno para sa Aldaw nin Pagbayad sa Kasalan nakalihis na, kaya nagtao nin suhestiyon si Pablo 10 sa sainda: “Mga amigo, sa hiling ko an biyahe tang ini maresulta sa danyos asin grabeng kapahamakan bako sana sa kargamento asin barko kundi pati sa buhay niyato.” 11 Alagad, an opisyal nin hukbo nagdangog sa kapitan kan barko asin sa kagsadiri kaiyan imbes na sa pigsasabi ni Pablo. 12 Huling an duungan bakong marahay para sa pagpalihis nin tiglipot, an kadaklan nagsuhestiyon na maglayag hali duman asin hilingon kun baga kakayanon nindang makaabot asin makapagpalihis nin tiglipot sa Fenix, sarong duungan sa Creta na hali diyan an barko puwedeng lumuwas sa direksiyon na norteng-sirangan asin puwede man sa timog-sirangan.