Kakulangan nin Kakanon—Ebidensia nin Ano?
SA PAG-IBA kaini bilang kabtang kan “tanda” sa inaapod kan Biblia na pagtatapos kan palakaw nin mga bagay, sinabi ni Jesus na an “pagkulang nin kakanon” mangyayari “sa manlaenlaen na lugar.” Alagad sa pagtao sato nin dahelan sa paglaom, ipinaliwanag nia na an mga pagkulang na ini nin kakanon magigin ebidensia na an “kaligtasan” “naghaharani na.”—Helingon an Lucas 21:7, 11, 28.
Talaga daw na naheheling na ngonyan an mga kakulangan nin kakanon na tanda kan nagdadangadang na kaligtasan? Dakol an siring an paghona. Iyo man daw kamo?
Konsiderara an mga Katunayan
An guerra pangenot na causa nin mga kakulangan nin kakanon, kaya dapat sanang laoman na an enot na ralaban sa bilog na globo, an Guerra Mundial I, susundan nin grabeng mga pagkulang nin kakanon. Iyo man nanggad. An Guerra Mundial II mas kapahapahamak pa asin siring man an mga pagkulang nin kakanon na ibinunga kaiyan.
Sa katunayan, an problema kan matapos an Guerra Mundial II grabeng marhay kaya kan 1945 an Naciones Unidas nagporma kan enot na permanenteng ahensia kaiyan na may sarong partikular na trabaho, an FAO (Food and Agriculture Organization). Sinadya tanganing inaan an mga problema sa pagkagutom kan kinaban, dakulang karahayan an nagibo kaiyan sa enot na 20 taon nin aktibidad kaiyan. Pero, arog kan ipinahayag kan Britannica Book of the Year 1966, dai man nagliwat an pundamental na situwasyon. Mababasa niato:
“An balwasyon kan Food and Agriculture Organization kan 1965 sa nangyayaring dai pagigin balanse kan populasyon kan kinaban asin kan kakayahan kaiyan na pakakanon an sadiri nagpaheling nin sarong situwasyon na ibinibilang nin dakol na seryoso kun bako nganing makatatakot. . . . Inapod ni Sen. George McGovern nin South Dakota an siwang sa kakanon na ‘an numero unong problema kan huring ikatolong parte kan ika-20 siglo.’”
Kan 1978, pakalihis nin labing sampulong taon, yaon pa man giraray an problema. An totoo, iyan naggagrabe (helingon an tsart), na naggiya sa kaidto Presidente Carter kan E.U. na magporma nin sarong Commission on World Hunger na may 20 miembro. An katuyohan kaiyan: aramon kun paano an problema sa pagkagutom kan kinaban mahahale sa katapusan kan siglo. Ini marahay na patolodan, pero maaabot daw iyan?
Ano an Causa kan Problema?
Magigin mapandaya an pagbugtak kan gabos na kabasolan sa sobrang populasyon. Sa katunayan an bagay mas komplikado pa. An sientipikong babasahon na Bild der Wissenschaft nagkomento: “An bagay na nagdedeterminar garo baga bako mismong an rikas kan pagdakol nin populasyon kundi an pagkasudya nin mga gobyerno na gumibo nin igong programa agrikultural.”
An saro pang dai maninigong lingawan iyo an inaapod na natural na mga causa, arog kan pagkaalang asin pagbaha, na kan 1981 iyo an responsable sa pag-agi sa rasyon na pan-emerhensia kan kinakarkulong 14 milyones na Intsik. An kariribokan politikal asin nin mga trabahador puwede man na magin causa nin mga paglilinya para sa kakanon, arog kan sa katunayan ginibo kaiyan sa pirang nasyon sa parteng sirangan nin Europa kan taon man sanang idto.
An saro pang causa ipinaheheling kan nangyari sa Aprika. An garo baga pinakagutom na kontinente sa kinaban, na duman namumugtak an 23 sa 29 mga nasyon na kinaklasipikar ngonyan kan FAO bilang igwa nin “abnormal na kakulangan sa kakanon,” an magasin na New African nagsurat:
“Bago an kolonyalismo, an Aprika bastante sa pagkakan. Igwa nin mga sobra na ipinapabakal sa laog kan kontinente. Alagad kan pagbarangaon na an Aprika kan mga kapangyarihan sa Europa, ipinirit man ninda sa mga sosyedad na Aprikano an mga pagtanom nin produktong ikakapabakal.
“An pagbalyong ini ruminikas poon kan matapos an Guerra Mundial II. An Aprika ‘pinaoswag’ bilang nagpoprodusir nin mga produktong ikakapabakal para sa Solnopan. . . . An mga panluhong produkto na arog kan mga burak, tsa, kape asin kakaw, asin an mga produktong industriyal na arog kan goma, gapas asin sisal.”
Ini asin an dakol pang ibang bagay nakakontribuwir sa paggibo sa mga kakulangan nin kakanon na magin panglobong problema. Pira pa daw na milyon katawo an magagadan bago iyan maresolberan?
Malalaoman Para sa mga Taon nin 1980
An komperensia kan World Food Council na ginibo sa Arusha, Tanzania, kan 1980, nagtao nin report na nagsasabi na an malalaoman para sa mga nagpoprogreso pa sanang mga nasyon dai pa kasuarin man nagin arog ngonyan kamondo. Iyan naghula na an mga taon nin 1980 tibaad magin an “dekada nin mga pagkulang nin kakanon.” Si Executive Director Maurice Williams kan Council napahirong magsabi: “Minamawot ko kutana na magsabi na may paglaom ako sa ngapit, alagad natatakot ako na kita pasiring sa sarong panahon nin permanenteng krisis sa pagkakan sa Aprika.”
An kapangganahan nin tawo sa pag-olang sa mga causa nin pagkulang nin kakanon—mga pagkaalang, guerra, kariribokan politikal, helang o peste, natural na mga kalamidad—limitado sa pinakamarahay. Asin an pansadiring kapakinabangan sa politika, maluyang pagpalakaw, mga kaolangan sa transportasyon, mga problema sa burokrasya, kakulangan nin pagplano, asin kapasloan ginigibong mas masakit mapangganahan an problema. Si Gordon Taylor, autor kan The Doomsday Book, nagsasabi na imbes na maresolberan, “an krisis . . . magigin orog pang harani mantang kita nagdadangadang sa katapusan kan siglo.”
An President’s Commission on World Hunger nakaabot man sa kaparehong konklusyon. Sa pagreport dapit sa saindang mga nadiskobre, an magasin na Time nagsabi: “An problema nin gutom ngonyan laen na gayo sa nakaagi, kan an pabalikbalik na gutom gumadan sa minilyon. Ngonyan kakadikit kan kakanon sa kadakol na parte kan kinaban, taon-taon, na an 25% sa populasyon kan globo nagugutom o kulang nin kakanon, asin an saro sa kada walo katawo igwa nin nakakapagpaluyang malnutrisyon. . . . An report nagsasabi na an dakulang pagkulang nin kakanon puwedeng mangyari sa maabot na 20 taon—na may kapahapahamak na mga epekto.”—Samo an italiko.
Bilang sumaryo, ano an ipinaheheling kan mga katunayan na ini? Na an presenteng mga kakulangan nin kakanon nakakaapektar sa mas dakol na tawo ngonyan ki sa arin pa man na panahon sa kasaysayan, na imbes na magin temporaryo sana kapareho kan nakaagi, iyan nagigin permanenteng kabtang kan kinaban ngonyan, asin na sa ibong nin sientipikong progreso mayo nin solusyon nin tawo na natatanaw. Huli sa mga bagay na ini an mga kakulangan nin kakanon ngonyan bago, siring sa lalaoman man nanggad niato na maheling bilang kaotoban kan “tanda” ni Jesus.
Alagad dai paglingawan na sinabi ni Jesus na an mga “pagkulang nin kakanon” na aagihan “sa manlaenlaen na lugar” magigin malinaw na ebidensia na an “kaligtasan” “naghaharani na.” An mga Saksi ni Jehova maoogma na tabangan kamo na orog pang makanood dapit sa makaoogmang paglaom na ini.
[Graph/Ritrato sa pahina 28]
(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon.)
GUTOM SA KINABAN
MINILYON NA KULANG NIN KAKANON
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
1970 360 1977 420 1981 800
(SONO SA KABILANGAN KAN FAO)