Pagdanay sa Integridad sa Nazi Alemanya

AROG kan dakol na mga hoben kan bago-Guerra Mundial II na Alemanya, nawiwili ako sa sports, lalo na an gymnastics asin soccer. An mga bagay na ini iyo an nakakasibot sa sakong buhay. Alagad biglang nagbago.

Huli sa sarong katrabaho kan sakong ama, namidbid ko an Biblia. Kan enot duda ako sa mga sinasabi kaining Bibelforscher (Estudyante sa Biblia, pakamidbid kaidto sa sarong saksi ni Jehova). Dangan, nakadagka sako an saiyang sinabi, lalo na an impormasyon dapit ki Cristo Jesus asin an saiyang mga ginibo bilang tawo.

Panahon nin Pagbalo Nagpoon

Kan 1933, huli sa pagsalida kan Nazi sa Alemanya, an sports club na kinabibilangan ko ipinagbawal. Digdi kaini, kaiba kan sakong mga nanonodan hale sa Kasuratan, natabangan ako na magin orog na interesado sa espirituwal na mga bagay. Kan 1935 idinedikar ko an sakong sadiri ki Jehova asin sinimbolisaran ini paagi sa bautismo sa tubig, asin haros parehong panahon, nag-agom ako nin kapagtubod.

Nagpoon an masakit na panahon asin grabe pa an nagdangadang. An kagsadiri kan negosyo na duman ako nagtatrabaho nakaako nin surat hale sa German Workers’ Front, sarong organisasyon na sanga kan NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, o Partido nin Nazi). An surat nagsasabi:

“Kami nakiki-olay saimo na pahaleon oyon sa mga pagboot asin mga regulasyon kan saimong kompaniya an Estudyante sa Biblia——na empleyado saimo, siring na maheheling na nakaka-istorbo sia sa katoninongan kan saimong kompaniya paagi sa dai pagmiembro sa German Workers’ Front.” Sinunod kan kagsadiri kan kompaniya an surat, asin mantang dai kaya kan sakong konsensiya na umiba sa partido politika, nawara an sakong trabaho.

Sarong taon pakaagi an sakong panugangan na babae asin ako inarestar. Hiningoa na nigaran ko an sakong pagtubod asin pasaloiban an sakong espirituwal na mga tugang. An sakong pagsayuma na makipagtabangan nagbunga nin pagdara sako sa Buchenwald kampo de konsentrasyon kan Nobyembre 25, 1937. An sakong panugangan na babae dinara man sa sarong kampo de konsentrasyon.

Mga Pagbalo sa Integridad sa Buchenwald

Nag-abot nin haros walong taon an pagkabilanggo ko sa Buchenwald. Digdi kaini kutana matatapos an sakong buhay—sa paghona kan may sa diablong mga tawo. An Aleman na SS na mga guwardiya orootrong sinabihan kami: “Dai kamo makakaluwas digding buhay.” Pinirit akong magtrabaho poon alas kuwatro nin aga sagkod pagsolnop, na igwa nin kadikit na pagkakan. Alagad salamat ki Jehova Dios, na sa saiya minawot kong papagdanayon an sakong integridad, nakapagpadagos ako.

Siring kaidtong masakit na panahon, an espirituwal na pagkakan importanteng gayo. Paano niamo iyan nakukua sa kampo de konsentrasyon? Panapanahon, dakol na mga Saksi ni Jehova an dinadara sa Buchenwald. Sinda dinadara bako sanang hale sa Alemanya kundi hale man sa Holandes, Belgium, asin Pransia. Ano man an saindang nagigirumdoman hale sa saindang nabasa sa dating mga luwas kan The Watchtower isinusurat ninda asin, paagi sa sekreto niamong pagwaras, ipinapasa sa kapuwa mga Saksi. Sa siring naako niamo an espirituwal na kabasugan na biyo niamong kinakaipuhan tanganing makapagdanay sa samong integridad.

Minsan siring, an suplay niamo nin espirituwal na pagkakan dai nagdanay na sekreto, minsan ngani an mga guwardiya dai nanggana na madiskubre kun paano niamo iyan inaako. Sarong aldaw tinawan kami kaining minasunod na ultimatum: Kun an gabos na babasahon dai isuko sa agang alas 12, an lambang ikaduwang lalaki babadilon. Sa kampo de konsentrasyon, an mga tataramon na ini bakong daing kahulogan na patakot!

An ibang mga tugang na responsable sa mga babasahon nakakua nin paagi na mapag-olayan an bagay na ini asin namibi dapit kaiyan. Napag-desisyonan na itao an kabtang kan samong sinurat nin kamot na “mga pagkakan.” Sa mga surat na ini, an manlaenlaen na bakong makakristianong mga gibo kan Simbahan Katoliko ibinuyagyag. An desisyon na isumitir an siring na mga babasahon nagdara nin marahay na resulta. Mayo nin siisay man na ginadan, asin nagtao nin marahay na patotoo. Sa katunayan, an pira sa opisyal nin SS nagpaheling nin interes sa mga isinurat.

Nakapagsuplay man kami sa ibang mga kampo nin espirituwal na pagkakan. Kun an mga tugang na lalaki ibinabalyo hale sa Buchenwald pasiring sa ibang mga kampo, isinasapeligro ninda an saindang buhay sa pagtago kan mga katotoohan sa Biblia na isinurat. Asin sa laog kan Buchenwald, inorganisar niamo an espesyal na kampanya na magpatotoo sa ibang kapuwa mga preso, aboton an rinibo sainda kan maogmang bareta.

Nigaran an Pagtubod o Magadan

Kan an Guerra Mundial II magpoon kan 1939, naka-eksperiyensia kami kan pinakamagabat na pagbalo. Hinagad na pumirma kami sa sarong deklarasyon na nagpapahayag na pinapaindahan niamo an samong pagtubod asin gikan sa boot na ngaranan an mga tawo na aktibong nagpapahayag kan mga katokdoan kan mga Estudyante sa Biblia. Kun kami pumirma, kami paluluwason. An siisay man na Saksi na magsayumang pumirma babadilon.

Oro-otrong ginamit an patakot na ini. An pagboot itinao: “Mga Estudyante sa Biblia, sa trangkahan!” Minatirindog kami duman na—tulang asin kublit na, trapong-girisi an bado. Sa mga torre an mga armadong guwardiya. An komander kan kampo inootro ining patakot na an masayuma na pumirma gagadanon. Silensiyo gabos. Mayo nin siisay man na nagbulontaryo.

Sa sarong okasyon, duwang mga Saksi na dating nagpirma sa dokumento an tuminindog sa atubangan, nagpahayag na sinda nagmamawot na kanselaron an saindang mga pirma! Pinipili ninda na magadan kaiba kan saindang mga tugang. Nagngalas sinda, asin nahadit pa, an mga matatagas na SS. Kan enot mayo nin pag-abuso, mayo nin patakot, an mando sana na: “Dismis! Dai magreport sa trabaho.” Pakalihis nin duwang oras, an mga tataramon nadangog na naman: “Mga Estudyante sa Biblia, sa trangkahan!” Ini paolit-olit sa laog nin tolong aldaw.

Tama sana na madangog niamo, an SS nag-orolay kun paano kami palilinyahon tanganing badilon. Nadangog pa ngani niamo na nagsabi an sarong komander: “An pinakamarhay na gibohon niato iyo na tumindog kita sa palibot ninda asin badilon sinda sa gabos na lado.” Alagad ini taktika sana tanganing mabari an samuyang determinasyon na nagin malinaw kan kami sa giraray nagluwas sa natad na pinag-paparadahan.

An komander kan kampo na si Huttig pinonan an saiyang pahayag sa direktang mga tataramon: “Kamo na mga daing kamanungdanan, kamong mga orig . . . ” Alagad ano an samong nadadangog? Bako an dating mga patakot nin kagadanan, kundi: “An opisyal kan Nazi nagin maboot na gayo saindo. An pagsagibo kan saindong sentensiya idinigson sagkod sa kapangganahan.” An taros sa pusong pasalamat ki Jehova nagsupay sa samuya, sa atubang kan katunayan na si Huttig nagkurahaw: “Alagad girumdomon . . . an kabootan bako na palibrehon sa sentensiya.” Dai nanggana an kaiwal.

Otro Kapangganahan

Minsan ngani an mga kamugtakan nagin makakayanan sa suminunod na taon, dakol na mga kadepisilan an naghahalat pa. Sa laog nin sarong grabeng taglipot, sinabihan kami na magdonar nin mga gubing sa tropa nin mga Aleman sa Sirangan. Kan kami magsayuma na suportaran an paghihingoa sa guerra sa paaging ini. Hinubaan kami kan samong mga guwantes, tutob sa talinga, asin an samong mga pan-irarom. An samong mga sapatos na anit inimbargo man. Imbes tinawan kami nin sapatos na kahoy, inaapod Dutchmen. Sa ibong kan kakulangan nin gubing, pinirit kami na magluwas tanganing magtrabaho, maski an temperatura 5 digris Fahrenheit (-15°C.).

Sarong aldaw ideneklara na an mga Estudyante sa Biblia dai tatawan nin ano man na tabang medikal sa klinika kan kampo. Sa siring, kami napiritan na suportaran an lambang saro nin orog, tinatabangan asin inaataman asin may pagkamoot na ‘inaandurog’ an mga may helang, sabihon pa. (Galacia 6:2) An mga pasakit na ini na tinuyo tanganing paluyahon kami, sa aktuwal nagkaigwa nin kontrang epekto. Iyo, orog na nasabotan niamo an tabang nin Dios sa bagay na ini!

Mantang inaataman niamo an mga naghehelang asin mga maluya sa Kristianong pagkamoot, mayo samo nin mga nagadan. Sa ibong na kampi, kadakol sa mga kapuwa preso niamo na binolong sa klinika kan kampo an nagadan. Natural, an siblag sa Dios na mga SS, na nagin bakong makatawo, dai nakakasabot kun ano an nagigibo nin pagkamoot. Pakalihis nin halipot na panahon, sa pakaheling na gabos kami nagrereport pa sa rolkol, sarong doktor na SS nag-tango kan saiyang payo sa dai pakapaniwala asin nagsabi: “Sarong ngangalasan sa midisina.”

Pagselebrar kan Memoryal

Marso 1942 kaidto, asin an panahon na selebraron an Pamanggihan kan Kagurangnan, o Memoryal kan kagadanan ni Cristo, nagdangadang. Alagad paano niamo iyan maorganisar sa laog nin kampo de konsentrasyon? Sarong tugang na lalaki nakakua nin pantahob sa kama tanganing gamiton bilang mantil; an komander kan SS na nagtao nin permiso naghohona na gagamiton idto sa sarong selebrasyon nin kompleanyo. An Memoryal gigibohon sa D lado kan edipisyo.

An enot na grupo kan mga tugang pinalusot pasiring sa D lado asin tiniripon para sa selebrasyon. An ibang mga tugang na lalaki dai risang nagtitindog bilang guwardiya sa luwas kan kuwarto. Biglang nangyari an bagay na dai linalaoman. An komander nasa dating paglibot tanganing mag-inspeksiyon! Asin sia pasiring sa D lado. An mga puso kan mga tugang na lalaki na nagbabantay haros uminontok na. Mayo sindang ibang magiginibo. An komander nagsasakat sa hagdan. Kaya hilom na namibi sinda. Sa kabangaan kan hagdan an komander tuminindog, nangalagkalag, asin, dai ikapaliwanag, nagbuwelta pababa.

Maski ngonyan, 40 taon pakalihis, an mga memorya kan siring na mga pangyayari nakatabang sako na biyong magtiwala ki Jehova sa ano man na kamugtakan na naaatubang. Binabago nia an garo dai nang paglaom na mga kamugtakan para sa dakulang pagkaligtas.—Isaias 26:3, 4.

Sarong Panahon nin Pag-ogma

Pagkatapos kan guerra, pinaluwas kami sa kampo. An namatean niamo pareho kan mga Israelitas kan suanoy, na sainda sinabi: “Kan ibalik ni Jehova an mga nabihag nin Sion, nagin kitang siring sa mga nangangatorogan. Kan panahon na idto an satong ngoso napano nin pagngisi, asin an satong dila nin maogmang kurahaw.”—Salmo 126:1, 2.

Bago nagtapos an Guerra Mundial II an sakong agom inarestar tanganing darahon sa sarong kampo de konsentrasyon. An sakong panugangan na babae na hale sa Ravensbruck, asin pirang bulan sana bago matapos an guerra ipinadara sia kan SS sa itaas kan Bavaria. Alagad kan 1945 gabos kami pinapuli. Maogma kami na nagka-iriba giraray, maogma na nakapagdanay sa integridad, asin mapag-apresyar na nakakamate na libre na naman kaming makapagpadagos sa samong pagsamba ki Jehova.

Inarestar Giraray

Pirang taon pakalihis nin Guerra Mundial II, huli sa pagbawal sa trabaho kan mga Saksi ni Jehova sa nasyon na ineerokan ko, giraray inarestar ako asin isiniblag sa sakong pamilya nin haros apat na taon. An panahon na ini nin kadepisilan, oro-otro kaming nakamate kan tabang ni Jehova, an satong maheherakon na Dios.

Pakalihis kan guerra, benindisyonan kami nin sarong aking lalaki, asin kan sia makaabot sa tamang edad sia man napaatubang sa desisyon na napalabot an prinsipyo nin neutralidad na ibinugtak sa Biblia sa Isaias 2:4. Sa samong kaogmahan, pinili nia an dalan nin integridad ki Jehova. Kaya sa laog nin duwang taon nakaagi sia nin buhay bilanggo.

Huli sa pagpadanay nin integridad sa Dios, an sadit niamong pamilya makakagirumdom ngonyan kan total na 23 taon sa mga kampo de konsentrasyon asin bilanggoan. Bakong pararehong bagay an aagihan niato gabos. Alagad gabos sato sa kada aldaw napapaatubang sa angat na pagpadanay kan satong integridad sa sutil na kinaban. Kun siring, logod magin determinado kamo na mangapot sa saindong integridad. Dian kaiyan dai kamo nungka magbabasol, huli ta an salmista nasabi: “Kun manongod sa sako, huli sa sakuyang integridad tinabangan mo ako asin ibubugtak mo ako sa atubang kan saimong lalaougon sagkod sa panahon na daing katapusan. Pagomawon logod si Jehova na Dios kan Israel poon sa panahon na daing katapusan sagkod sa panahon na daing katapusan.” (Salmo 41:12, 13)—Mantang an awtor nag-eerok sa nasyon na an trabaho kan mga Saksi ni Jehova presenteng ipinagbabawal, an saiyang ngaran dai ginamit.

[Blurb sa pahina 26]

Siisay man na Saksi na magsayumang pumirma babadilon

[Blurb sa pahina 27]

An komander nin SS nagsabi: “An pinakamarhay na gibohon niato iyo na tumindog sa palibot ninda asin badilon sinda sa gabos na lado”

[Blurb sa pahina 28]

An sadit niamong pamilya makakagirumdon sa total na 23 taon sa mga kampo de konsentrasyon asin mga bilanggoan

[Mga ritrato sa pahina 25]

An kampo de konsentrasyon nin Buchenwald na dian ginamit ko an walong garo dai matagalan na mga taon

[Credit Line]

UPI/BETTMANN NEWSPHOTOS