An “Holocaust”—Mga Biktima o Martir?

TAANO ta bubugtakan nin kalaenan an biktima asin martir? Huli ta an gabos na nagsakit bilang resulta kan “Holocaust” mga biktima, pero minoriya sana an talagang martir sa estriktong kahulogan kan termino. Ano an kalaenan?

An biktima “saro na ginadan o pinaagi sa padusa o pasakit nin iba.” An mga biktima parateng daing ibang maginibo.

An martir “saro na pinipili an magadan imbes na talikdan an relihiyosong mga prinsipyo” o “saro na isinasakripisyo an bagay na napakahalaga sa saiya tanganing masuportaran an sarong paniniwala, causa, o prinsipyo.” (The American Heritage Dictionary of the English Language) Kaya, an biktima parateng bakong boluntaryo, mantang an martir boluntaryo.

Tolong Klaseng Biktima

Sa sarong komperensia manongod sa bakong Judiong mga biktima kan mga Nazi, si Dr. Gordon Zahn, Unibersidad nin Massachusetts, tinawan nin kahulogan an mga biktima kan mga Nazi sa tolong titulo: (1) an mga nagsakit huli sa saindang pagkatawo—mga Judio, Eslavo, Gitano; (2) an mga nagsakit huli sa saindang ginibo—mga homoseksuwal, politikal na mga aktibista, asin paratumang; (3) asin an mga nagsakit huli sa sinayumahan nindang gibohon—an mga habong magsoldado huli sa konsensia, mga Saksi ni Jehova, asin iba pa.

An minilyon na Judio nagsakit asin nagadan huli sana ta sinda Judio sa etnikong sentido. Daing halaga sa mga kampon ni Hitler kun baga sinda Ortodokso o ateistikong mga Judio. Sinda kondenado sa “ultimong solusyon,” o pagpoho, arog kan apod sa paagi ni Hitler nin pagpara sa gabos na Judio sa Europa. Siring man, an mga Eslavo, na para sa krusada ni Hitler sa kadaklan Polaco, Ruso, asin Ukrainiano, nakondenar huli sana sa pagigin Eslavo, ‘sarong menus na rasa’ kun ikokomparar sa “supremong” rasang Aryano.

Alagad an kaso kan mga Saksi ni Jehova sa Europa napapalaen. Sinda hale sa dakol na nasyonalidad pero namaluan na sarong pasipistang peligro sa gobyernong Sosyalista Nasyonal nin Alemania huli sa saindang Kristianong paninindogan sa neutralidad asin pagsayuma na iiba sa pakikiguerra nin arin man na nasyon. Inapod sinda ni Hitler na sarong ‘grupo na dapat pohoon.’ Gurano kadakula kan “grupo,” asin napoho daw sinda?

“Sadit na Sekta”—Peligro sa mga Nazi

Sa nasabing komperensia, si Dr. Christine King nag-atubang nin impormasyon manongod sa mga Saksi sa Nazi Alemania. Sia nagbareta: “Na an sadit na sektang ini, na 20,000 sa populasyon na 65 milyones, na an 20 milyones Romano Katoliko asin an 40 milyones Protestante, nakaapod sa atension kan mga autoridad sa primero garo makangangalas. Pero kun kokonsideraron an saindang makosog na mga koneksion sa Amerika, an saindang internasyonal na mga kamawotan, asin an pinaghohona na saindang simpatiya sa komunista asin Sionista maririsa tolos na sinda dai puwedeng pabayaan.’ Siyempre, an mga Saksi ni Jehova pareho bakong Komunista o Sionista kundi neutral kun manongod sa politika asin rasa. Minsan siring, iyan dai nasabotan kan mga Nazi.

An kampanyang Nazi tumang sa mga Saksi nagpoon kan 1933 kan tumukaw sa kapangyarihan si Hitler. Kan 1934, pagkaresibi nin mga telegrama sa pagprotesta hale sa mga Saksi sa bilog na kinaban, nagputok an kaanggotan ni Hitler na dian sia nagkagsing: “An grupong ini popohoon sa Alemania!” Nag-orog an paglamag sa mga Saksi.

Sa saindang librong Anatomy of the SS State, si Helmut Krausnick asin Martin Broszat nagsasabi: “An saro pang kategoriya nin mga bilanggong nasa nagpoprotehir na pag-arestar na pakalihis kan 1935 nagin dakulang grupo nin mga bilanggo sa kampo de konsentrasyon gikan sa mga miembro kan Internationale Vereinigung der Ernsten Bibelforscher [mga Saksi ni Jehova]. An organisasyon renebokar sa Ikatolong Reich kan 1933 asin an gabos na paghanap nin miembro o propaganda para sa mga Saksi ni Jehova ipinangalad kan ley huli ta an organisasyon sa pangenot ibinibilang na instrumento nin aktibidad na pasipista.”

“Kan Pebrero 1936 luminuwas an pagboot na an gabos na dating nangengenot sa Internationale Bibelforschervereinigung (IBV) [mga Saksi ni Jehova] maninigong ibugtak sa nagpoprotehir na pag-arestar ‘sa laog nin sagkod sa duwang bulan’. Kan kabangaan nin Mayo 1937 may ginibo pang dagdag na mga paagi. An Gestapo nagboot na: An gabos na sa ano man na paagi nagsusuportar sa mga katuyohan kan ilegal na IBV o sa pagkasararo kan mga parasunod kaiyan ibubugtak sa nagpoprotehir na pag-arestar asin tolos-tolos na dadarahon sa atubangan kan mga husgado tanganing ikatao an hudisyal na autorisasyon sa pag-arestar.” Sa kadaklan na kaso an “nagpoprotehir na pag-arestar” na ini nagbubunga nin pagbalyo sa sarong kampo de konsentrasyon.

Sinasabi man kan mga autor: “Kan 1937/8 an mayoriya sa mga bilanggo sa Dachau politikal na mga bilanggo mantang sa Sachsenhausen yaon man minsan kan mga aldaw na idto an dakol na anti-sosyal daang mga elemento, mga homoseksuwal, mga Saksi ni Jehova asin toodan nang mga kriminal.”

An Guerra Mundial II Asin an Neutralidad

Orog na ruminaot an kamugtakan para sa mga Saksi kan 1939 kan magkaguerra an Alemania asin an mga Alyado, an Britania asin Pransia. Ano an nangyari?

An beinte tres anyos na si August Dickmann na taga-Dinslaken saro sa mga 600 na Saksi na nabibilanggo sa Sachsenhausen kan 1939.a Kan pumutok an guerra kan Setyembre, an komander kan kampo na si Baranowsky nakaheling kan saiyang oportunidad na papanluyahon an boot kan mga Saksi. Si August nagsayumang magpalista sa pagserbisyo sa hukbo, asin si Baranowsky naghagad nin permiso ki Himmler na gadanon an hoben na si Dickmann sa atubangan kan gabos na bilanggo sa kampo. Kombensido sia na dakol na Saksi an matalikod sa saindang pagtubod kun sinda aktuwal na makaheling nin paggadan. Si Dickmann binadil sa likod nin tolong tawohan kan SS dangan tinapos an buhay nin sarong bala nin pistola sa payo nin sarong opisyal nin SS.

Si Gustav Auschner, na mismong nakaheling, nagbareta: “Binadil ninda si Dickmann asin sinabihan kami na kami gabos babadilon kun dai kami pumirma sa deklarasyon nin pagtalikod sa samong pagtubod. Dadarahon kami nin manoro-30 o 40 sa bobon nin baybay, asin babadilon ninda kami gabos. Kan sumunod na aldaw, an lambang saro sa samo dinarahan kan SS nin surat na pipirmahan o kun dai babadilon kami. Naheling mo kutana an kamondoan ninda kan sinda humale na mayo ni sarong pirma. Sinda naglaom na patakoton kami paagi sa paggadan sa publiko. Alagad ta orog an takot mi na maanggot si Jehova kisa saindang mga bala. Dai na ninda binadil sa publiko an siisay man sa samo.”

Naglataw an kaagid na situwasyon sa kampo sa Buchenwald kan Setyembre 6, 1939. Sinabihan kan opisyal na Nazi na si Rödl an mga Saksi: “Kun an siisay man sa saindo magsayumang makilaban tumang sa Pransia o Inglaterra, kamo gabos dapat na magadan!” Idto panahon nin pagbalo. Igwa nin kompleto sa armas na duwang kompanyang SS na naghahalat sa may tata. Pero, “mayo ni sarong Saksi ni Jehova na nagsimbag sa pakiolay kan opisyal na makilaban para sa Alemania. May halipot na katoninongan, dangan biglang ipinagboot: ‘Itaas an kamot! Luwasan an laog kan saindong mga bulsa!’” an bareta ni Eugen Kogon sa The Theory and Practice of Hell. Binadil daw sinda? Dai, dinaguso sinda asin hinabonan kan mga tawohan kan SS dangan ibinugtak sa kinatatakotan na trabaho sa pagtipak nin gapo. Pinagbawalan man sindang bolongon sa ospital.

Si Dr. King, na kinotar kasubago, nagpaliwanag: ‘Pero makangangalas, para sa mga Nazi, dai man kayang paraon an mga Saksi. Mientras na orog sindang iniipit orog man sindang nadudusok, na nagigin garo brilyante katagas sa saindang pagtumang. Iinapon sinda ni Hitler sa sarong eskatolohikong ralaban, asin nagdanay sinda sa pagtubod. Sa saindang mga trianggulong lila (midbidan sa takyag) sinda makosog na mga grupo sa kampo; an saindang eksperyensia mahalagang materyal para sa gabos na nag-aadal sa pakasalbar sa irarom nin makuring kasakitan. Huli ta sinda talagang nakasalbar.’

An nakasalbar sa Auschwitz na si Anna Pawełczyńska nagsurat sa saiyang librong Values and Violence in Auschwitz: “Sa sokol kan dakulaon na komunidad sa Auschwitz, an mga Saksi ni Jehova saro sanang sadangoton, dai risang sadit na grupo . . . Minsan siring, an kolor [na lila] kan saindang trianggulong tsapa lataw na gayo sa kampo kaya an sadit na kabilangan dai nagpaparisa kan aktuwal na kosog kan grupong iyan. An sadit na grupong ini nin mga bilanggo sarong marigon na ideolohikong puwersa asin nanggana sinda sa pakikilaban tumang sa Nazismo. An grupong Aleman kan sektang ini nagin sadit na isla nin daing ontok na pagtumang na yaon sa tahaw nin sarong natatakot na nasyon, asin sa iyo man sanang daing takot na espiritu sinda nagpunsionar sa kampo sa Auschwitz.” Idinugang nia: “Aram nin gabos na mayo nin Saksi ni Jehova na makuyog sa sarong pagboot na kontra sa saiyang relihiyosong paniniwala asin mga tinutubod.”

An sarong lataw na halimbawa sa bagay na ini iyo an pamilyang Kusserow na taga-Bad Lippspringe sa Alemania. Si Franz asin Hilda may dakulang pamilya nin 11 aki, 6 na lalaki asin 5 babae. Sa irarom kan gobyernong Nazi, an 12 miembro kan pamilya nin 13 sinentensiahan sa total na 65 taon sa bilanggoan asin kampo de konsentrasyon. Kan 1940, sa edad na 25, si Wilhelm binadil bilang saro na habong magsoldado huli sa konsensia. Pakalihis nin duwang taon an saiyang tugang na si Wolfgang, 20 anyos, pinugutan nin payo sa bilibid sa Brandenburg sa iyo man sanang dahelan. Kan 1946, sa edad na 28, an tugang ninda na si Karl-Heinz nagadan sa tisis pakatapos na ipuling may helang hale sa Dachau. An mga magurang asin an mga aking babae gabos nabilanggo sa kalabos asin kampo de konsentrasyon. (Para sa detalyadong estorya kan pambihirang pamilyang ini nin mga martir, helingon an The Watchtower kan Setyembre 1, 1985, pahina 10-15.)

Si Eugen Kogon nagkokomento sa saiyang librong The Theory and Practice of Hell: “Dai malikayan an impresyon na, sa sikolohikong pagtaram, an SS noarin man dai nakahampang sa angat na itinao sa sainda kan mga Saksi ni Jehova.”

Kun an sadit na grupong ini nin Kristianong mga Saksi, basado sa saindang mga pagtubod sa Biblia, nakayang manindogan tumang ki Hitler, an saro seguradong mahapot, taano an minilyon na Protestante asin Katoliko ta nasudya sa bagay na ini? Saen an klaro, dai mapagdududahan na relihiyosong pangengenot asin paggiya sa Kristianong mga prinsipyo na kutana nakahale kan pagsuportar sa Nazismo nin mga 60 milyones na Aleman? (Helingon an kahon sa pahina 13.)

Ano an Nakasustenir sa Sainda?

Sa saiyang librong The Drowned and the Saved, si Primo Levi nagsasabi: “Sa sakit kan pan-aroaldaw na buhay [sa mga kampo de konsentrasyon], an [relihiyoso asin politikal na] mga nagtutubod mas marahay an buhay . . . an gabos nangangapot sa nagliligtas na puwersa kan saindang pagtubod.”

Idinugang pa nia: “An saindang uniberso mas mahiwas kisa kan sa sato, mas harayo an abot sa espasyo asin panahon, orog sa gabos mas nasasabotan: igwa sinda nin . . . milenyal na ngapit . . . sarong lugar sa langit o sa daga na duman an hustisya asin pagkaherak nanggana, o manggagana sa tibaad harayo pa pero seguradong ngapit.”

An dai nababaring pagtubod kan mga Saksi ni Jehova sa sarong maabot na Milenyo pinakamarahay an pagkasumaryo sa minasunod na surat hale sa mga Saksing Aleman na nasentensiahan na magadan:

“Namomotan kong tugang na lalaki, kunyada, mga magurang, asin an gabos na ibang tugang,

“Kaipuhan na isurat ko saindo an makolog na bareta na sa panahon na maresibi nindo an surat na ini ako mayo na nin buhay. Tabi dai kamo mamondo nin labi-labi. Girumdoma na pasil sana para sa Makakamhan sa gabos na Dios na buhayon ako hale sa mga gadan. . . . Aramon nindo na iyan an paghihingoa ko na maglingkod sa saiya sa sakuyang kaluyahan asin biyo akong kombensido na sia nasa sako sagkod sa katapusan. Ipinaniniwala ko an sakuyang sadiri sa saiya. . . . Asin ngonyan, namomotan kong nanay asin tatay, togotan nindo akong magpasalamat sa saindo para sa gabos na marahay na mga bagay na ginibo nindo para sa sako. . . . Balosan logod kamo ni Jehova para sa gabos na ginibo nindo.

“(Pirmado) Ludwig Cyranek”

Si Ludwig Cyranek ginadan sa Dresden huli sa pagigin saro sa mga Saksi ni Jehova.

Si Johannes Harms, pakatapos na masentensiahan na magadan paagi sa gilotina, tinawan nin pitong oportunidad na tumalikod bilang Saksi. Dai mahaloy bago sia gadanon kan 1940, ipinadara nia an surat na ini sa saiyang ama, si Martin, na nabilanggo man huli sa pagigin Saksi.

“Namomotan kong tatay,

“Tolo pang semana bago Disyembre 3, an aldaw na kita nagkahelingan sa ultimong pangyayari kaidtong duwang taon na an nakaagi. Sagkod ngonyan naheheling ko pa an saimong magayonon na huyom kan ika nagtatrabaho sa sirong kan kalabos asin naglalakaw ako sa natad kan kalabos.

“Ipinag-oorgolyo ta ka sa panahon na ini asin pinagngangalasan ko an saimong pagpasan kan saimong pasan sa kaimbodan sa Kagurangnan. Asin ngonyan tinawan man ako nin oportunidad na patunayan an sakuyang kaimbodan sa Kagurangnan sagkod sa kagadanan, iyo, sa kaimbodan bako sanang sagkod sa kagadanan, kundi sagkod na magadan.

“Iinanunsiar na an sentensia sako na magadan asin ako nakakadenahan aldaw asin banggi—an mga marka (sa papel) hale sa mga posas—pero dai pa ako nakapanggagana nin lubos. . . . Igwa pa ako nin oportunidad na iligtas an sakong daganon na buhay, alagad tangani sanang mawaran kan tunay na buhay.

“Kun kamo po, namomotan kong tatay, makapuli na liwat sa harong, pakisiertohon tabi nindo na atamanon orog na an sakuyang namomotan na si Lieschen [an saiyang agom], ta nangorogna siang madedepisilan, sa pakaaram na dai na mapuli an saiyang namomotan. Aram ko na gigibohon nindo ini asin patienot ko na kamong pinasasalamatan. Namomotan kong tatay, sa espiritu ako nakikiolay sa saindo, magdanay kamong maimbod, siring na ako naghingoa na magmaimbod, dangan magkakahelingan liwat kita. Gigirumdomon ko kamo sagkod sa pinakaultimo.

“An saindong aking si Johannes.”

Ini duwa sana sa ginatos na martir, mga Saksi ni Jehova, na nagadan huli ta sinda nagmapuso na magsayumang magsoldados huli sa konsensia sa sarong maraot na gobyerno. Dakol na libro an mapapano kan bilog na estorya kan saindang pagkamartir gabos.b

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 13]

An mga Saksi ni Jehova mga Biktima ni Hitler

Kinua sa “The New York Times,” Mayo 14, 1985

Sa Editor:

Kami mag-agom, na pareho Aleman, nagdesisieteng taon sa kagabsan sa mga kampo de konsentrasyon nin mga Nazi. Yaon ako kaidto sa Dachau asin Mauthausen, asin an agom ko, si Gertrud, yaon sa Ravensbrück. Kabilang kami sa rinibong bakong-Judiong Aleman na nagsakit huli ta ginibo mi an dai nagibo kan mga kriminal na Nazi—kami nagkontra huli sa konsensia sa obligatoryong idolatriya asin militarismo ni Hitler. Minsan ngani rinibo sa samo an nakaligtas na buhay sa mga kampo, an dakol dai.

An bago pa sana nindong mga surat na nagsasaysay manongod sa ordinaryong mga Aleman na nagsakit sa irarom kan gobyernong Nazi ni Hitler (ni Sabina Lietzmann, Abril 25, asin Anna E. Reisgies, Abril 30) nakapahiro sako na sambiton an sarong minoriyang grupo, na parateng nalilipasan, na maringis na pinaglamag kan Gestapo. Inapod sindang Ernste Bibelforscher (Maigot na mga Estudyante sa Biblia) o Jehovas Zeugen (mga Saksi ni Jehova).

Pakatukaw tolos ni Hitler sa kapangyarihan kan 1933, pinonan nia an sistematikong paglamag sa mga Saksi ni Jehova huli sa saindang paninindogan sa neutralidad sa politika asin guerra. Bilang resulta, an rinibong Saksing Aleman, na an kadaklan mga katood ko, nagin bako sanang mga biktima kan Holocaust kundi mga martir man. Taano ta may natatagong kalaenan? Huli ta puwede kutana kaming makahale sa mga kampo de konsentrasyon sa ano man na oras kun nagusto kaming pumirma sa sarong dokumento na isinisikwal an samong relihiyosong mga pagtubod.

An duwang halipot na halimbawa magpapaheling kan espiritu na naglalaad sa daghan nin pirang Aleman na tunay na tinumang an Hitlerismo. Si Wilhelm Kusserow, 25 anyos, na taga-Bad Lippspringe, binadil kan Abril 27, 1940, ta nagsayuma siang magserbisyo sa mga hukbo ni Hitler.

Pakalihis nin duwang taon, an tugang ni Wilhelm, si Wolfgang, pinugutan nin payo sa bilanggoan sa Brandenburg huli sa iyo man sanang dahelan. Sa pagheling kaidto ni Hitler an pagbadil sobra kanoble para sa mga habong magsoldado huli sa konsensia. Si Wolfgang 20 anyos.

Ikasasaysay ko an ginatos na lalaki asin babaeng Aleman na nagtios nin kaparehong kaaabtan huli ta, sa ngaran nin Dios, nangahas sindang manindogan tumang sa mapan-aping kapangyarihan. Kun taano ta mayo nin minilyon na may prinsipyong mga Aleman na nanindogan, imbes na rinibo sana, seguro sarong hapot na iba naman an dapat na sumimbag.

Martin Poetzinger

Brooklyn, Mayo 1, 1985

[Ritrato sa pahina 15]

An pamilyang Kusserow—si Wilhelm (ikaduwa poon sa too) binadil; si Wolfgang (ikatolo poon sa wala) pinugotan nin payo; si Karl-Heinz (ikaduwa poon sa wala) nagadan sa tisis pakaluwas sa Dachau

[Ritrato sa pahina 16]

Si Martin Poetzinger (nagadan kan 1988) asin an agom niang si Gertrud pareho nagsiyam na taon sa mga kampo de konsentrasyon na Nazi