Pagmamasid sa Kinaban
PULYETO SA BIBLIA SA 192 NA TATARAMON
An The Guinness Book of World Records iiniba sa irarom kan tema kaiyan na “Highest Printings” an librong An Katotoohan na Minagiya Pasiring sa Buhay na Daing Sagkod, na ipinublikar kaidtong 1968 kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Pag-abot nin Mayo 1987 an librong Katotoohan nakaabot na sa kabilogan na bilang na 106,486,735 kopya na inimprenta sa 116 na tataramon, sono sa librong Guinness. Alagad, mas bago pa sana, an mga Saksi ni Jehova nagwawaras kan pulyetong Enjoy Life on Earth Forever! An pulyetong ini, na ipinublikar kan 1982 kan iyo man sanang sosyedad, makukua na ngonyan sa 192 na tataramon, asin labi nang 60,000,000 na kopya an naimprenta.
SOBRANG PAGGAMIT SA MGA KALMANTE
Kasuarin pa sana iinanunsiar nin sarong opisyal na Australiano na ‘an mga Australiano nagtutumar nin apat na ribong milyon na analgesic kada taon,’ sono sa The Courier Mail. An mayor na kahaditan iyo na nagdadakol na eskuwela, nangorogna an mga aking babae, an nagigin mga paratumar kan drogang ini. An Departamento nin Edukasyon sa Australia naggibo kan librong Painkillers: A Student Workbook tanganing idistribuwir sa gabos na eskuwelahan na pan-Estado. An katuyohan kan libro “pagmaigotan na inaan an pangangaipo nin mga eskuwela na gumamit nin droga tanganing maatubang an mga problema,” sabi kan The Courier Mail. An sarong doktor nagsabi na “dakol na aking babae an nagdakula na may paghonang sinda maninigong tumumar nin tableta para sa kada kamatean.” Ilinista man nia an anemia, dai pakaodo, asin kolog nin tulak bilang posibleng mga epekto nin pag-abuso sa analgesic. Irinirekomendar nia an pag-inom nin tubig, amay na pagtorog, ehersisyo, paglakaw sa preskong aire, asin regular na masustansiang pagkakan bilang ibang remedyo sa mga kolog nin payo asin kadikit na mga kolog.
MADONONG NA ESTRATEHIYA
Gusto nindo nin makarinyo asin maboot na hayop na aatamanon? Probaran nindo an guwardiang ayam hale sa Sirangan na Alemania. Mga 6,000 na ayam an nagpatrolya sa pag-oltanan nin Sirangan asin Solnopan na Alemania. Kaiba nin mga may koryenteng kudal, mina, asin masinggan, sinda ibinugtak na pan-olang sa mga taga-Sirangan na Alemania sa pagdulag pasiring sa Solnopan. Epektibo iyan. Si Georg, sarong guwardia na taga-Sirangan na Alemania, takot nganing maglakaw harani sa sainda sa saiyang mga pagpatrolya. “Dangan narisa ko na mayo sa sainda na nagbatok man lamang sa sako,” sabi nia. “Idto gabos pagsaginsagin sana.” Sa pagdangadang nin nagkakasarong Alemania, an mga taga-Solnopan na Alemania na naghihingoang makua an mga hayop bilang maisog na mga guwardia nasudya an kamawotan. “An kadaklan sa mga ayam paon sana,” sabi ni Ulrich Karlowski kan Society for the Protection of Animals sa Solnopan na Alemania. “Sinda tinokdoan na gumibo nin simpleng mga bagay arog baga kan pagtukaw asin pagdalagan, bakong pagsalakay sa mga tawo.”
MGA GUERRA SA APRIKA
“Posible na tolong milyon katawo o labi pa an nagadan bilang resulta kan mga guerra sa Aprika sa nakaaging dekada,” sono sa peryodikong Lesotho Today. An kinakarkulong mga nagadan sa Guerra sa Etiopia “magpoon 500,000 sagkod sarong milyon.” Idinugang pa kan Lesotho Today na posible na an mga pobre sa mga baryo iyo an pinakanagsakit, na sinasabi na “mga nuwebe sagkod 12 milyones na Aprikano an nawaran nin harong huli sa guerra, na nagigin mga dulag o napiritan na humale sa sadiring daga.” Sono sa The Star kan Johannesburg, South Africa, kinakarkulong mga 600,000 na buhay an nawara sa Mozambique durante kan guerra sibil kaiyan, na kaiba dian an 380,000 na aki. Ini labing sampulong doble sa nagadan na mga Amerikano sa Guerra sa Vietnam.
MGA OMBOY NA INAATAMAN TANGANING IATANG
An mga imbestigasyon sa Satanismo sa laen-laen na kabtang nin South Africa nagpapaheling na an impluwensia kaiyan sa mga hobenes orog na naglalakop. Minsan siring, sono sa Saturday Star, sarong peryodiko sa South Africa, “bilog na mga pamilya—ama, ina, asin aki—” an kalabot, asin an ibang Satanista “mga propesyonal na may halangkaw na katongdan sa komunidad.” Iniimbestigar kan pulis an mga gibong pagmaltrato sa aki, panlulugos, pagdorog sa hayop, asin paggadan sa mga omboy. Ibinuyagyag nin dating mga Satanista sa pulis sa Cape Town na 11 omboy na an rituwalistikong ginadan sa nakaaging limang taon asin na an mga omboy espesyal na inataman tanganing iatang, sabi kan Saturday Star.
NAKAGAGADAN NA AKSIDENTE SA MECCA
An siudad nin Mecca sa Saudi Arabia dinudumanan nin minilyon na Muslim hale sa bilog na kinaban kada taon. Ngonyan na taon, kan Hulyo 2, 1990, an sarong teribleng aksidente nakaraot sa relihiyosong peregrinong ini. Sono sa The New York Times, an mga opisyales nin Saudi nagbareta na “1,426 na peregrinong Moslem an nagadan sa sarong biglang pagdaralagan sa tunel para sa mga tawo na ikinokonektar an siudad na ini sa kampo nin mga tolda para sa mga peregrino.” Sono sa bareta, an tunel, na pagkakaigoan nin mga sangribo katawo, napano na gayo nin mga 5,000 katawo. An sarong nakaheling nagbareta na apuwera sa mga natongtongan kaidtong pagdaralagan, dakol an nadismayo, asin an iba nagadan huli sa kakulangan nin oksiheno. An Times nagsabi na si Hadeng Fahd nin Saudi Arabia inapod an aksidente na “kabotan nin Dios, na labi sa ano pa man.”
BAGONG BIBLIA PARA SA ARTICO
An pagtradusir kan Biblia sa Inuktitut, an tataramon kan mga Inuit sa Artico, haloy nang nagin angat. An tataramon mayo nin termino para sa karnero, kabayo, o asno, pero iyan may 30 termino para sa niyebe. An traduksion na ginagamit ngonyan, sono sa The Globe and Mail kan Toronto, Canada, 90 anyos na asin pano nin mga salang pagkatradusir asin lawing mga frase. Halimbawa, isinalin kaiyan an fraseng ‘kordero nin Dios’ na “espesyal na bagay nin Dios na an itsura garo ogbon nin caribou.” Alagad ta salamat sa telebisyon paagi sa satelayt asin edukasyon, an mga Inuit pamilyar na sa mas dakol na termino na dati dai ninda aram. Kaya, ginigibo na an bagong traduksion kan Kristianong Griegong Kasuratan. An “karnero” isasalin na kan terminong Inuit na “sheepi,” pero an “asno” magdadanay na “an bagay na may darakulang talinga.”
NAKAGAGADAN NA PAGSASALAK
An “cocaine” na ipinababakal sa mga paraabuso nin droga sa Brazil mga 7.5 porsiento sana nin purong cocaine an yaon, sono ki Paulo Sérgio Fleury, hepe de pulisiya sa State Department of Narcotics (Denarc) sa São Paulo. Puwedeng makagadan an paggamit nin sinalakan na cocaine. An peryodiko sa Brazil na O Estado de S.Paulo nagbareta na an cocaine na nakompiskar kan mga pulis nadiskobreng sinalakan nin mga kemikal na arog baga nin ‘boric acid (ilong ginagamit na pangadan sa mga tanga asin kuratsa), pinong asukar, bolong sa pagkurso, lokal na anesthetic, sodium chloride (asin), gypsum, asin pati pinolbong salming.’ An pinolbong salming, minsan pa giniling, “puwedeng gikanan nin panlaog na mga gatak, gurot asin lugad sa naggamit.”
BAGONG SOBYET-BATIKANONG RELASYON
An miting ni Papa Juan Paulo II asin kan presidenteng Sobyet na si Mikhail Gorbachev kan Disyembre nagbunga ngonyan na taon nin opisyal na relasyon sa pag-oltanan kan Batikano asin kan Unyon Sobyet sa enot na pangyayari poon kan Rebolusyon nin Rusya kan 1917. Inapod kan representante nin Batikano na si Joaquim Navarro na “antes-diplomatikong relasyon,” an orolay naghahagad na an Batikano makipagribayan nin representante na may ranggong nuncio apostoliko sa representanteng Sobyet na may ranggong embahador ekstraordinaryo. Sinasabi na si Gorbachev nanuga sa papa na an katalingkasan sa relihiyon gagarantiyahan kan Unyon Sobyet.
AN PUWERSA NIN DETERMINASYON
Nadiskobre nin mga parasiyasat sa Unibersidad nin California sa San Diego sa La Jolla na an determinasyon puwedeng makapalawig sa buhay sa irarom nin nagkapirang kamugtakan. Pinag-adalan kan mga parasiyasat an bilang nin mga nagagadan na gurang na mga Intsika sa laog nin 15 anyos. Nadiskobre ninda na an bilang nin mga nagagadan buminaba nin 35 porsiento sa mga semana bago an Harvest Moon Festival nin mga Intsik, sarong taonan na okasyon na dian an mga babae an may pangenot na seremonyal na kabtang. Sa semana pakalihis kan kapiyestahan, an bilang nin mga nagagadan luminangkaw nin 35 porsiento sa normal na grado. Nakaaagid man iyan sa mga lalaking Judio mapadapit sa Paskua. An sosyologong si David P. Phillips, na nangenot sa pagsiyasat, kinotar sa The Boston Globe na nagsabi: “An resulta mapuwersang nagsusuherir na may mga tawong nahihimong idigson sa halipot an kagadanan tanganing maabot an sarong okasyon na may sikolohikong halaga sa sainda.”
SARONG NAKAGAGADAN NA KAWAT
An mga aki na nag-iistar sa haralangkaw na mga proyektong pinaiistaran sa Siudad nin Nueva York nakadiskobre nin nakagagadan na paagi nin paghanap nin kaalingan: pagsakay sa ibabaw kan mga elevator. An pasaleng ini mga 20 anyos nang aram, pero sinasabi nin mga pulis na iyan nagigin lakop, na nagbunga nin haros 200 na pag-aresto asin 40 nalugadan kan 1989, doble sa kabilangan kan 1988. Apuwera sa pagtao nin nakapangigirabong mga lugad, an kawat na ini nakagagadan man. An sarong 12 anyos na lalaki nagprobar na sumirko hale sa sarong panalgan pasiring sa sarong nag-aandar na elevator asin naronot sagkod na magadan, tolo sanang semana pakalihis na magibo an sarong pelikula na nagpapatanid sa mga aki tumang sa kawat na ini sa iyo man sanang elevator. An ibang hobenes nagpoprobar na lumukso hale sa ibabaw nin sarong nag-aandar na elevator pasiring sa saro. An iba man minasakay sa sirong kan elevator, na nagkukulambitay sa kable nin koryente. Mga aking babae patin lalaki an nagkakawat kaini. Sono sa mga opisyales kan istaran, an mga aki minomotibar nin pagkalangkag asin kamawotan na hangaan kan saindang mga kaedad.