Sarong Kinaban na Daing Pagpopogol

An daing pakatios na paagi nin tawo sa tolos-tolos na pagpanigo nagbunga nin pagkawara nia nin pagpopogol. Konsideraron an pira sanang halimbawa:

Ekolohikal: Linalaglag nin tawo an palibot. Sa halawig na panahon, an resulta magdadara nin kalamidad; pero sa halipot na panahon, an pagkua sa daga kan kayamanan kaiyan asin dai paglimitar sa polusyon nangangahulogan nin kuwarta kapwa sa industriya asin sa gobyerno. Kaya an paglaglag nagpapadagos, sa ibong kan nagpoprotestang mga nagmamakolog sa palibot.

Ekonomiko: An mga nasyon sa palibot kan daga nag-uutang nin orog asin orog na kuwarta, na nagtitipon nin garo bukid kadakulang utang huli sa ekonomikong mga pangangaipo sa presente. Sinda pabayang dai nag-iintindi sa makatatakot na mga patanid kan mga ekonomista​—na an interes kan gabos na utang na iyan puwedeng magdakula na magin dai makayang pagabat pakatapos o na an ekonomiya kan kinaban na basado sa pundasyon nin panglobong utang nagtatanda nin pagkadaing kasegurohan asin puwedeng bumagsak kun an pobreng mga nasyon dai makabayad sa saindang mga utang.

Moral: An mga nag-aabuso sa droga asin alkohol, parasugal, gabos na klase nin kriminal, parasambay, parapakisaro​—siisay an manigar na nagdadakol sinda sa bilog na kinaban ngonyan? Sinda grupo na binibilog nin magkaralaenlaen na may magkakaparehong pamantayan: Boot ninda iyan NGONYAN! Magin an “iyan” sekso, kuwarta, kapangyarihan, o pagigin burat sana, kadakol an andam na mawara an pag-agom, pamilya, konsensia, pinansial na seguridad, salud, dangog, maski buhay, para sa siring na madaling mawara na mga kasingawan.

Bako nanggad sobrang pagtaram na sabihon na an kinaban ngonyan daing pagpopogol, na pinangingibabawan nin haros sa aking kahanaban. An iba sinserong nakikilaban tumang sa halipot na pananaw na lakop na gayo sa kinaban. Pero mas mapuwersa, asin mas lakop nanggad, an mga puwersa na nagpapaluya sa harayong pananaw asin pagpopogol sa sadiri niato gabos.

Nagpapaluyang mga Impluwensia

An modernong tawo, nangorogna sa mas industriyalisadong mga nasyon, danay na nasasagom sa garo pagbaha nin propaganda paagi sa media. Paagi man sa telebisyon, radyo, pelikula, magasin, o mga diaryo, an tolos-tolos na pagpanigo ekspertong iinaanunsio.

An mga anunsio sa media nag-aakit saindo na bumakal, bumakal, bumakal​—asin magkaigwa nin mga kard na nag-aautorisar sa pag-utang tanganing makabakal kamo ngonyan, ngonyan, ngonyan. An kadakol na produkto madaling makua paagi sana sa pag-apod sa telepono. ‘Saka na an paghadit sa pagbayad!’ an garo nag-aakit na isinusuherir kan mga anunsio. Iyan dinisenyo na may garo bako na sa tawong abilidad na dayaon an mga sentido. Buksan an pahina kan magasin, asin malulunod kamo sa kadakol na pahamot. Buksan an radyo, asin an kanta padagos na maiisip nindo sa laog nin dakol na aldaw. Buksan an telebisyon, asin an nagkikilyab na mga retrato kaiyan mapogol saindo. Sa estilong musika-video, an mga retrato marikas na nagriribay tanganing makua maski an pinakahalipot na atension.

Orog pa kisa sa pag-anunsio nin tolos-tolos na pagpanigo an ginigibo kan telebisyon. Iyan mismo nagtatao kaiyan. Sa saro sanang duon sa buton, iyan nagpapanigo na sa pagmawot na mag-aling-aling. Iyan parateng nagpapaogma paagi sa pagpaheling kan mga tawong nagpapanigo kan sainda mismong mga pagmawot. An maaksion na tawo nagamit nin kadahasan kun ‘angay iyan’ sa mga kaiwal nia. An alistong aki sinosopog an mga magurang paagi sa pangahas na mga suba. An makalaman na romantiko tolos na nagpapadara sa pagsambay o sa pakikidorog bago an kasal. An telebisyon bihirang magkondenar sa mga tawong ini huli sa saindang kakulangan nin pagpopogol sa sadiri; iyan naghahanga sainda, na pinapatos sinda nin dramatikong kamurawayan o nin nag-ooyon na koro nin sagin ngirisihan.

Siring man, an artikulo sa The Atlantic Monthly kasuarin sana nagsabi na an pelikula sa Hollywood ngonyan “sarong hehelingon na maingat na gayong ginibo tanganing mapanigoan an kada sarong momento,” na an “sunod-sunod na pelikula paorootrong nagkukurahaw, ‘Ika puwedeng magkaigwa kaiyan gabos!’” Garo mayo nin orog na nagpapanigo sa mga nagheheling ngonyan kisa sa kadahasan. An artikulo nagsabing an mga pelikula kan nakaagi “nagpogol sa pagmawot kan nagheheling na makiiba sa pagsikad,” mantang “kabaliktaran, an kadahasan sa tilon ngonyan pangenot nang ginagamit tanganing imbitaran an nagheheling na maogma sa pakamate sa paggadan, pangongolog, pagputol nin mga parte nin hawak.” An totoo, nangingibabaw nanggad an aksion asin kadahasan sa estorya asin pag-orolay sa mga pelikula kaya an nasusurat na estorya kan pelikula ngonyan mas halipot nin 25 porsiento kisa kan mga 1940, maski ngani an mga pelikula mismo parareho kahalawig.

An mga relihiyon sa kinaban nasa angay na kamugtakan tanganing makatabang na hawason an katawohan hale sa salang ‘grabeng pagmawot para sa presente.’ Pero, an kadakol na relihiyosong lider garo naramogan kan saindang sadiring pagmawot sa tolos-tolos na pagpanigo. Gurano kaparate tang nababasa an saindang pagmawot nin kapangyarihan asin impluwensia sa langtad nin politika, o paghihingoang makamtan an marahay na boot kan saindang nalalagalag na aripompon paagi sa pagpaluya kan puwersa kan moral na mga pamantayan, o paggamit pa ngani sa Biblia bilang matanos na pagtahob na sa likod kaiyan may pagsaginsagin nindang ginigibo an boot ninda? Imbes na ihayag an tolos-tolos na pagpanigo bilang an sa parate tunay na kahulogan kaiyan​—kabtang kan pan-akit nin kasalan—​nakiiba sinda sa ibang ‘moral na lider’ sa pagpaluya sa kasalan, na ipinangangahulogan iyan sa suwabeng magayon pagdangogon na mga tataramon na siring sa ‘minanang mga problema’ asin ‘ibang estilo nin pamumuhay.’

An Pantabang Tanganing Tumangon an Uso

Sa siring na kamugtakan kan kinaban, paano kita makakatumang? Paano kita makapagdedesisyon na daing gayo nadadaog kan pan-akit nin tolos-tolos na pagpanigo? An simbag tibaad magpangalas saindo: An Biblia makatatabang. Kabaliktaran sa hinohona nin dakol na tawo, an Biblia bakong tumang sa kaogmahan. Iyan dai nagpapaoswag kan ascetisismo o estriktong pagpapainda sa sadiri. Imbes, an Biblia nagtotokdo sato kun paano magkakaigwa nin maogmang buhay, na an pag-aling-aling nasa tamang lugar kaiyan.

An Biblia naglaladawan sa Kaglalang bilang “maogmang Dios,” na ‘nag-oogma sa saiyang mga ginibo.’ (1 Timoteo 1:11; Salmo 104:31) Kun para sa mga tawo, an Eclesiastes 3:1 nagsasabi: “Sa gabos na bagay igwa nin itinalaan na panahon, panahon para sa lambang gibo sa irarom kan kalangitan.” Kabilang dian, sono sa kasunod na mga bersikulo, an panahon sa pagngisi, panahon nin pagtarok, panahon nin pagkogos, asin panahon para mamoot. An Talinhaga 5:​18, 19 nagpapahalaga pa ngani sa seksuwal na kaogmahan sa pag-oltanan kan lalaki asin kan saiyang agom kan sabihon kaiyan sa mga agom na lalaki: “Mag-ogma ka sa agom na babae kan saimong pagkabarobata.” Malinaw, kun siring, na bakong sala an gabos na pagpanigo, ni dapat na bakong makatanosan na isikwal an gabos na klase nin pagpanigo. Alagad, an pagpopogol sa sadiri an parateng nawawara.​—Galacia 5:​22, 23.

Dapat tang ibugtak an sato mismong kaogmahan sa tamang lugar. Kita nangangaipo nin tamang mga ipinaoorog. An pagpaogma sa Dios an dapat na maenot nanggad bago an satong sadiring kaogmahan; iyan dapat maenot sa satong buhay. Masunod an satong may prinsipyong pagkamoot sa satong kapwa. (Mateo 6:33; 22:​36-40) Kun tunay na namomotan ta an Dios asin an kapwa, dangan maogma tang ibubugtak an satong sadiring pagpanigo sa hudian kan duwang ipinaoorog na ini.

An basado sa Biblia na mga ipinaoorog makatatabang man sato na sayumahan nin direkta an pagpanigo kun kaipuhan. Hahaleon ta an pagbuburat, pagsambay, pakikisaro, pagsugal, kahanaban, pag-abuso sa droga, asin kadahasan. An kada kasalan na ini nag-aalok nin tolos-tolos na pagpanigo sa paagi kaiyan, pero iyan ikinaaanggot nin Dios asin nakararaot sa satong kapwa. An mga pagboot nin Dios tumang sa mga kasalan na ini siertong tanda kan saiyang pagkamoot sa sato, huli ta sa kahaloyan, an parakasala an nagbabayad nin pinakadakula sa kasalan. An bayad puwedeng helang, naraot na pamilya, o kadaihon. Iyan puwedeng dai na maliliwat siring sa kagadanan o makaturotriste siring sa daing halaga asin dai nalubos na buhay.

Pagsunod sa Marahay na mga Halimbawa

Mawot nin Dios na magkaigwa kita nin maogma, mabungang buhay; an saiyang Tataramon pano nin mga halimbawa nin mga lalaki asin babae na siring kaiyan. Sa dakol na kaso an saindang pagtubod asin pagkamoot sa Dios nagpahiro sainda na idigson an saindang pagpanigo. (Helingon an Hebreo, kapitulo 11.) Si Moises sarong bantog na halimbawa. Pinadakula bilang aking lalaki kan aki ni Faraon sa suanoy na Egipto, inalok sia na magkaigwa nin buhay na napaninigoan an sadiri. An kapangyarihan, impluwensia, kayamanan, asin daing duwa-duwa dakol na seksuwal na oportunidad napasaiya kutana gabos kun nagdanay sia sa harong ni Faraon. Imbes, pinili niang makaibanan an tinutuya, naooripon na nasyon nin Israel. Taano?

An Hebreo 11:25 minasimbag na pinagmarhay nia “na maapi kaibanan kan banwaan nin Dios kisa magkamit kan dai nagdadanay na pag-ogma sa kasalan.” Si Moises nakasabot kun ano sa katotoohan an tolos-tolos na pagpanigo. Bigla. Temporaryo. Maagi tolos. Kaya imbes na isentro an atension sa kun ano an magtatao saiya nin kaogmahan sa presente, nagkonsentrar sia pasiring sa maogmang ngapit. Siring kan sinasabi kan Hebreo 11:26: “Huli ta sia nakatorohok na gayo sa pagtao kan balos.” An balos na iyan tunay saiya, siring man an Parabalos. An bersikulo 27 nagsasabi: “Sia nagpadagos na marigon na garo baga nakakaheling kan Saro na dai naheheling.”

An iba tibaad magtuya sa pinili ni Moises. An iba tibaad magsabi na kun sinda an pipilion ninda kayamanan, kapangyarihan, kabantogan. Pero konsideraron: Kun pinili ni Moises an dalan nin tolos-tolos na pagpanigo, mamimidbid daw niato sia ngonyan? An saiya daw na ngaran sa Egipcio nagdanay na nasusurat paagi sa mga retrato sa baraak, ralabot na gapo sa museo, sarong natatagong daing halagang bagay na aram sana nin nagkapirang arkeologo? O mas posible, iyan matatalbong asin malilingawan sa irarom kan kabo-kabo asin baybay sa laog nin 34 siglo? Asin kumusta an balos nia? Si Moises daw makasisierto na nasa girumdoman ni Jehova kun pinili nia an pasil na dalan na pagpaoyon sa saiya man sana?

An ngaran ni Moises nagseserbing inspirasyon sa minilyon na tawo ngonyan. An saiyang ngapit sierto. An saindong ngapit puwede man na magin siring kaiyan kasierto. Puwede man kamong magin burabod nin panpakosog sa iba. Kun magdedesisyon kamo sa buhay, magpoon sa darakula sagkod sa saradit, dai madayaan kan propaganda kan kinaban na dapat kamong magkaigwa kan boot nindo NGONYAN! Hapoton an saindong sadiri, ‘An boot ko daw kaoyon kan boot kan sakong Kaglalang para sa sako? An pagpadagos daw kan boot ko ngonyan nangangahulogan na ginigibo kong segunda na sana an sakong espirituwal na mga pasohan? Ako daw sa ano man na paagi nagsasapeligro kan sakong balos? Anong klaseng halimbawa an itinatao ko sa sakong mga katood asin pamilya?’

Dai pagpilion an sa haraning pananaw kan kinaban na ini kisa sa harayo an pananaw na kadonongan nin Dios. Dai iribay an halawig na kaogmahan sa halipot na kaalingan, an daing sagkod sa temporaryo. Total, an satong Kaglalang nag-aalok sato nin pagpanigo sa pinakamarahay na kamugtakan na maiimahinar. Siring kan sinasabi kan Salmo 145:16 manongod saiya: “Binibiklad mo an saimong kamot asin pinaninigoan an mawot nin lambang bagay na may buhay.” An iba sa pagpanigong ini tolos-tolos; an iba nangangaipo nin panahon asin pakatios. An buhay sa paglilingkod ki Jehova pano nin kaogmahan​—an mga kagayonan kan paglalang, an init kan pakikatood, an kagayagayahan nin mapan-angat asin kawiliwiling gibohon, an kaogmahan sa pakanood sa mga simbag sa pinakamasakit simbagon na mga hapot sa buhay. Apuwera kaiyan, an Kaglalang nag-aalok sato nin buhay na nakakokontento sagkod lamang.​—Juan 17:3.