Ano an Ginigibo nin Tawo sa Daga?

KAIDTONG tolong gatos na taon na an nakaagi, an tawo nabubuhay na mas harani sa naturalesa. Sa kadaklan, dai sia namemeligro sa gibong-tawong mga pagkaliwat sa palibot kan globo na arog ngonyan. Dai pa nagpopoon kaidto an rebolusyon industriyal. Mayo pa nin mga planta nin elektrisidad, pabrika, kotse, o iba pang ginigikanan nin lakop na polusyon. Tibaad masakit niang imahinaron an ideya na lalaglagon nin tawo an bilog na daga.

Pero, kaidto pa, lakop na an patanid manongod sa paglaglag sa daga. An patanid na iyan yaon sa ultimong libro kan Biblia, asin iyan naghula nin panahon na an Dios makikilabot sa mga gibo-gibo nin tawo tanganing “laglagon idtong mga naglalaglag kan daga.”—Kapahayagan 11:17, 18.

Nakararanga nanggad sa gabos na nahahadit manongod sa salang pagpalakaw nin modernong tawo sa daga na maaraman na an Kaglalang sa satong magayonon na planeta ililigtas iyan sa pagkalaglag! ‘Pero,’ tibaad isipon nindo, ‘talaga daw na naabot na niato an siring kadelikadong kamugtakan na kaipuhan na an pangugunlabot nin Dios?’ Bueno, helinga an nagkapira sa mga katunayan asin kamo na mismo an maghusgar.

Mga Kadlagan

An mga kadlagan nagpapagayon sa daga asin nagtatao nin kakanon asin istaran sa pirang milyon na laen-laen na klase nin hayop. Sa pagtubo asin paggibo nin kakanon nin mga kahoy, iyan may ginigibo pang ibang kinakaipuhan na serbisyo, arog baga kan pagsupsup sa carbon dioxide asin pagpaluwas nin napakahalagang oksiheno. Paagi kaiyan, sabi kan National Geographic, “sinda nagtatao nin sarong pangontra sa pag-init kan globo na nagsasapeligro kan buhay digdi sa daga siring sa aram niato.”

Alagad ta linalaglag nin tawo an saiyang kadlagan. An mga kadlagan sa North America asin Europa nagagadan huli sa polusyon. Asin an mga pangangaipo kan industriyal na mga nasyon nakalalaglag sa dakol na kadlagan sa tropiko. Ipinaliwanag nin sarong peryodiko sa Aprika na kan 1989, “66 milyones na metro kubiko [nin kahoy hale sa tropiko] an linalaoman na ipadara sa ibang nasyon—an 48 porsiento sa Hapon, an 40 porsiento sa Europa.”

Saro pa, sa nagkapirang nasyon, an mga paraoma sinosolo an mga kadlagan tanganing magkaigwa nin oma. Dai mahaloy an maluyang daga kan kadlagan nauubosan nin sustansia, asin kaipuhan na mansolo na naman nin kadlagan an mga paraoma. Kinakarkulo na sa siglo sanang ini, nawara an haros kabanga sa mga kadlagan kan kinaban.

An Kadagatan

An kadagatan kan daga may mahalaga man na kabtang sa paglinig sa atmospera, asin linalaglag man iyan kan mga aktibidad nin tawo. Kadakol na carbon dioxide an sinusupsup kan kadagatan. Dangan, an saradit na pananom asin hayop sa dagat sinusupsup an carbon dioxide asin nagpapaluwas nin oksiheno. Ipinaliliwanag ni Dr. George Small an halaga kan siklo nin buhay na ini: “An 70 porsiento sa oksiheno na idinadagdag sa atmospera kada taon hale sa saradit na pananom asin hayop sa dagat.” Pero, an nagkapirang sientista nagpapatanid na an saradit na pananom asin hayop sa dagat puwedeng mainaan na gayo huli sa pagkaina kan purong aire sa atmospera, na tinutubod na huli sa tawo.

Saro pa, an tawo nag-aapon nin basura, grasa, patin nakaiilong ati sa kadagatan. Minsan ngani an nagkapirang nasyon minaoyon na limitaran an basurang tinotogotan nindang iapon sa dagat, an iba habo. An sarong nasyon sa Solnopan pinaninindogan pa ngani an diretso na mag-apon nin nuklear na basura sa dagat. An bantog na eksplorador sa kadagatan na si Jacques Cousteau nagpapatanid: “Kaipuhan na iligtas niato an kadagatan kun gusto niatong iligtas an katawohan.”

Tubig na Inomon

Linalaglag nin tawo pati an tubig na inomon nia! Sa pobreng mga nasyon, minilyon na tawo an nagagadan taon-taon huli sa maating tubig. Sa mas mayayaman na nasyon, an burabod nin tubig naaatian nin, kabilang sa ibang bagay, mga abono asin pangadan sa peste na minabolos sa mga salog asin minatuok sa tubig na nasa irarom kan daga. Kan 1986 an ginibong pangadan sa peste kan kinaban 2.3 milyones na tonelada, asin an rikas nin pagdakol sinasabing 12 porsiento kada taon.

An saro pang ginigikanan nin polusyon iyo an mga aponan nin kemikal. “An mga baril na metal na nabubugtakan kan mga kemikal,” an paliwanag kan Scientific American, “daing iba kundi de-oras na bomba na maputok kun iyan malabot na nin takla.” An arog kaining polusyon, sabi pa kan babasahon, nangyayari “sa bilog na kinaban sa rinibong aponan nin kemikal.”

An resulta? Sa bilog na daga, an dati malinig na mga salog nagigin industriyal na mga imburnal. Kinakarkulo na 20 milyones na Europeo an nag-iinom nin tubig hale sa Rhine, pero an salog na ini maation na an baldok na drinaga hale sa irarom kaiyan peligrosong gamiton na panambak!

Mga Ugale sa Pag-oma

Makatatakot nanggad, linalaglag nin tawo pati an saiyang mga oma. Sa Estados Unidos sana, 20 porsiento sa daga na natatagama para sa irigasyon an nadanyaran, sono sa Scientific American. Taano? Huli ta an sobrang pagpatubig nagdudugang nin sobrang asgad sa daga. Dakol na nasyon an linaglag sa paaging ini an mahiwas na kadagaan. “An daga na dai na tinatanoman ngonyan huli sa pag-asgad arog kahiwas kan nahihimong matanoman paagi sa bagong mga proyekto nin patubig,” sabi kan The Earth Report. An saro pang lakop na problema iyo an pagpasabsab sagkod na maupaw an daga, na tibaad nakakokontribuwir sa paghiwas nin mga disyerto.

Sobra Kadakol na mga Sakayan na de-Motor

Tama na an manongod sa daga asin tubig kan satong planeta. Pero kumusta man an aire kaiyan? Ini nalalaglag man, asin dakol an may kasalan. Kun sasambiton an saro sana, horophoropa an awto. Uya an mga patanid hale sa tolong maimpluwensiang mga babasahon na sientipiko: “An mga sakayan na de-motor ginigikanan nin polusyon sa aire na labi sa arin pa man na ibang aktibidad nin tawo.” (New Scientist) “Sa presente may 500 milyones na rehistradong awto sa ibabaw kan planeta . . . An pagkarga sa mga tangke kaiyan nakauubos sa mga un-tersio kan produktong krudo kan kinaban. . . . An awto mas marikas na nagdadakol kisa populasyon.” (Scientific American) “An petrol [gasolina] sa gabos na tangga nin produksion, paggamit asin pag-apon mayor na gikanan nin pagkalaglag kan palibot asin nin helang.”—The Ecologist.

Iyo, an satong planeta inaabuso, linalaglag. An kadagatan, tubig na inomon, kaomahan, asin pati an atmospera kaiyan inaatian nin labi-labi. Tunay nanggad, ini sana magsusuherir nang harani na an panahon na an Dios makilabot asin “laglagon idtong mga naglalaglag kan daga.” (Kapahayagan 11:18) Minsan siring, igwa nin iba pang, mas grabe pa nganing, mga paagi na linalaglag an daga. Helingon niato kun ano iyan.

[Blurb sa pahina 4]

“Kaipuhan na iligtas niato an kadagatan kun gusto niatong iligtas an katawohan.”—Jacques Cousteau