Magpoon sa Inang Daga Sagkod sa mga Diosa nin Pagkamainaki

MIDBID daw nindo an diosang ilinadawan sa tutob kan magasin na ini? Iyan si Isis, an suanoy na inang-diosa kan Egipto. Kun nagbisita na kamo sa sarong museo o nagheling nin libro manongod sa suanoy na kasaysayan, tibaad nakaheling na kamo nin mga imahen na nakaaagid kaini. Pero konsideraron ini: Mahorohod daw kamo o masamba sa diosang si Isis?

Kun kabilang kamo sa sarong relihiyon kan Kakristianohan, tibaad iyan sarong pambihirang hapot. Posibleng iinsister nindo na sinasamba nindo an Kaglalang, an Sarong inaapod na, “Ama niamo na yaon sa langit.” (Mateo 6:9, King James Version) An ideya nin paghorohod sa inang-diosa tibaad nalalaen, nakaoongis pa ngani. Minsan siring, an siring na pagsamba lakop sa bilog na kasaysayan, asin tibaad mabigla kamong maaraman kun sairisay sana an nagsasamba sa dakulang inang-diosa ngonyan.

Alagad, bago pag-olayan iyan, magkaigwa kita nin dikit na impormasyon paagi sa pagkonsiderar kan sakop kan pagsamba sa inang-diosa kan suanoy na panahon. An klaseng ini nin pagsamba minalataw na nagin an amay nanggad na porma nin falsong relihiyon. An mga estatuwa asin mga ladawan kan hubang mga inang-diosa nakotkot nin mga arkeologo sa suanoy na mga lugar sa bilog na Europa asin magpoon sa mga kadagaan sa Mediteraneo sagkod sa India.

An Inang Daga linaoman bilang an danay na gikanan nin gabos na porma nin buhay, nagtatao nin buhay dangan kinukua nia iyan pagkagadan ninda. Bilang siring, sinasamba sia pero kinatatakotan man. Sa pagpoon, tinubod na an saiyang kapangyarihan sa pangangaki bakong seksuwal. Dangan, sono sa mitolohiya, ipinangaki nia an lalaking Amang Langit asin ini an nagin agom nia. An mag-agom na ini nangaki nin kadakol na iba pang dios asin diosa.

An Babilonikong Tipo

Sa koleksion nin mga dios kan Babilonya, si Ishtar an pangenot na diosa, na kabaing kan Sumerianong diosa sa pagkamainaki na si Innanna. An masakit paniwalaan, sia kapwa an diosa nin guerra asin diosa nin pagkamoot asin pagigin maluho. Sa saiyang librong Les Religions de Babylonie et d’Assyrie (The Religions of Babylonia and Assyria), an iskolar na Pranses na si Édouard Dhorme nagsabi manongod ki Ishtar: “Sia an diosa, birhen, an maheherakon na ina na naghihinanyog sa pamibi asin nangongoltanan sa atubang nin anggot na mga dios asin nagpapatoninong sainda. . . . Sia ilinalangkaw sa gabos, sia nagin an diosa nin mga diosa, an reyna kan gabos na dios, an soberano kan mga dios sa langit asin sa daga.”

An mga parasamba ki Ishtar inaapod sia bilang “an Birhen,” “Banal na Birhen,” asin “Inang Birhen.” An suanoy na Sumero-Akkadianong “Pamibi nin Pag-agrangay ki Ishtar nagsasabi: “Namimibi ako sa saimo, O Birhen nin mga birhen, diosa nin mga diosa. O Ishtar, reyna kan gabos na banwaan. . . . O kagsadiri kan gabos na banal na kapangyarihan, na may korona nin pagsakop. . . . An mga kapilya, banal na mga lugar, sagradong mga kamugtakan, asin an mga templo nagkukuyog sa saimo. . . . Saen dai iinarog an saimong mga kaagid? . . . Helinga ako O sakong Birhen; akoa an sakong mga pamibi.”a

Nakalakop an Pagsamba sa Inang-Diosa

An orientalistang si Édouard Dhorme nagtaram manongod sa “paglakop kan pagsamba ki Ishtar.” Iyan lakop sa bilog na Mesopotamia, asin magsalang si Ishtar mismo o an mga diosa na may manlaenlaen na ngaran pero may kaagid na mga atributo an sinamba sa Egipto, Fenicia, asin Canaan, siring man sa Anatolia (Asia Minor), Grecia, asin Italia.

An pangenot na inang-diosa na sinamba sa Egipto iyo si Isis. An historyador na si H. G. Wells nagsurat: “Si Isis nakaakit nin dakol na deboto, na nagdusay kan saindang buhay saiya. An saiyang mga ladawan yaon sa templo, na kinoronahan bilang an Reyna kan Langit asin kilik an omboy na si Horus. An mga kandila nagliwanag asin naupos sa atubangan nia, asin an mga dolot na gibo sa kandila nasa altar.” (The Outline of History) An pagsamba ki Isis popular na gayo sa Egipto. Iyan lakop man sa bilog na Mediteraneo, nangorogna sa Grecia asin Roma, nakaabot pa ngani sa solnopan asin amihanan na Europa.

Sa Fenicia asin Canaan, an pagsamba sa inang-diosa nasisentro ki Ashtoreth, o Astarte, na sinasabing agom ni Baal. Siring kan saiyang katimbang sa Babilonya, na si Ishtar, sia kapwa diosa nin pagkamainaki asin nin guerra. Sa Egipto nanompongan an suanoy na mga inukit na dian si Astarte inapod na birhen nin langit asin reyna nin kalangitan. An mga Israelitas nangaipong danay na makilaban tumang sa nakararaot na impluwensia kan pagsamba sa diosa nin pagkamainaki na ini.

Sa amihanan-solnopan sa Anatolia, an katimbang ni Ishtar iyo si Cybele, na midbid bilang an Dakulang Ina nin mga dios. Sia inapod man na Nangaki sa Gabos, an Nagpapakakan sa Gabos, an Ina kan gabos na Binendisyonan. Magpoon sa Anatolia naglakop an kulto ni Cybele enot sa Grecia dangan sa Roma, na dian nagdanay iyan nin haloy sagkod sa Komon na Kapanahonan. Kabilang sa pagsamba sa diosang ini nin pagkamainaki an garo narurungaw na pagbayle, paglugad sa sadiri kan kapadian, pagkapon sa sadiri kan mga kandidato sa pagkapadi, asin prosisyon na dian an diosa naaadornohan nin labi-labing kagayonan.b

An suanoy na mga Griego nagsamba sa diosang Inang-Daga na si Gaea. Pero kabilang sa saindang koleksion nin mga dios an klase ni Ishtar na mga diosa, siring ki Aphrodite, an diosa nin pagkamainaki asin pagkamoot; si Atena, an diosa nin guerra; asin si Demeter, an diosa nin agrikultura.

Sa Roma, si Venus an diosa nin pagkamoot asin, bilang siring, katimbang ni Aphrodite kan mga Griego asin ni Ishtar kan mga taga-Babilonya. Pero, an mga Romano, nagsamba man sa mga diosang si Isis, Cybele, asin Minerva (sa Griego Atena), na an gabos nagladawan sa saro o sa ibang paagi sa pangenot na tipong si Ishtar kan mga taga-Babilonya.

Malinaw, sa rinibong taon, an pagsamba sa inang-diosa sarong mapuwersang karibal kan tunay na pagsamba sa mamuraway na Kaglalang, si Jehova. Gadan na daw an pagsamba sa dakulang inang-diosa? O iyan daw nagdanay sagkod sa presenteng panahon? Tabi ipadagos an pagbasa.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Retrato para sa pahina 3]

Si ISHTAR kan Babilonya ilinadawan bilang sarong bitoon

[Pasasalamat para sa Pinagkuanan]

Sa karahayan nin boot kan The British Museum

[Retrato para sa pahina 4]

Si ISIS kan Egipto kairiba an omboy na dios na si Horus

[Pasasalamat para sa Pinagkuanan]

Musée du Louvre, Paris