Sarong Banwaan na Talingkas Alagad Maninimbag
“Mamimidbid nindo an katotoohan, asin bubutasan kamo kan katotoohan.”—JUAN 8:32.
1, 2. (a) Paano natampok an katalingkasan sa kasaysayan nin tawo? (b) Siisay sana an tunay na talingkas? Ipaliwanag.
KATALINGKASAN. Kanigoan kamapuwersang termino kaiyan! An katawohan nagtagal na nin dai mabilang na mga guerra asin rebolusyon saka dai masabing sosyal na kariribokan huli sa kamawotan nin mga tawo na magin talingkas. An totoo, an The Encyclopedia Americana nagsasabi: ‘Sa ebolusyon nin sibilisasyon, mayo nin ideya na nagkaigwa nin orog na mahalagang papel kisa libertad.’
2 Minsan siring, pira an talagang talingkas? Pira an nakaaaram man lamang kun ano an katalingkasan? An The World Book Encyclopedia nagsasabi: “Tanganing magkaigwa nin lubos na katalingkasan an mga tawo, dapat na mayo nin restriksion sa saindang pag-isip, pagtaram, o paggawe. Kaipuhan na aram ninda kun ano an saindang mga mapagpipilian, asin kaipuhan na may kapangyarihan sindang magdesisyon sa mga pagpipilian na iyan.” Huli kaini, may midbid daw kamo na tunay na talingkas? Siisay an makasasabi na sinda “mayo nin restriksion sa saindang pag-isip, pagtaram, o paggawe”? An totoo, saro sanang persona sa bilog na uniberso an nakatatama sa paglaladawan na iyan—si Jehova Dios. Sia sana an may absolutong katalingkasan. Sia sana an puwedeng pumili kan ano man na gusto nia dangan otobon iyan sa ibong nin gabos na pagtumang. Sia “an Makakamhan sa gabos.”—Kapahayagan 1:8; Isaias 55:11.
3. Sa anong kondisyon na an mga tawo sa parate nagkakamit nin katalingkasan?
3 Para sa harababang tawo, an katalingkasan puwede sanang magin limitado. Sa parate iyan itinatao o ginagarantiyahan nin sarong autoridad asin konektado sa satong pagpasakop sa autoridad na iyan. An totoo, sa haros gabos na kaso, an saro magigin talingkas sana kun minimidbid nia an autoridad kan naggagarantiya kan saiyang katalingkasan. Halimbawa, an mga nag-iistar sa “talingkas na kinaban” kadakol kan pakinabang, arog baga kan katalingkasan sa paghiro, katalingkasan sa pagtaram, asin katalingkasan sa relihiyon. Ano an naggagarantiya sa mga katalingkasan na ini? An ley kan nasyon. An saro makakamtan sana iyan sagkod na kinukuyog nia an ley. Kun saiyang aabusohon an saiyang katalingkasan asin lalapason an ley, sia papaninimbagon kan mga autoridad, asin an saiyang katalingkasan puwedeng biglang maputol huli sa sentensiang pagkabilanggo.—Roma 13:1-4.
Diosnon na Katalingkasan —na May Paninimbag
4, 5. Anong katalingkasan an nakakamtan kan mga nagsasamba ki Jehova, asin para sa ano nia sinda papaninimbagon?
4 Kan enot na siglo, si Jesus nagtaram manongod sa katalingkasan. Sia nagsabi sa mga Judio: “Kun kamo magdanay sa sakong tataramon, kamo tunay na sakong mga disipulo, asin mamimidbid nindo an katotoohan, asin bubutasan kamo kan katotoohan.” (Juan 8:31, 32) Bakong katalingkasan sa pagtaram o katalingkasan sa relihiyon an boot niang sabihon. Seguradong dai sia nagtataram manongod sa pakatalingkas sa sakal nin Roma, na minamawot nin dakol na Judio. Dai, ini mas mahalaga pa, katalingkasan na itinao, bakong nin mga ley nin tawo o kan kapritso nin sarong hadeng tawo, kundi kan supremong Soberano kan uniberso, si Jehova. Idto katalingkasan sa superstisyon, katalingkasan sa relihiyosong ignoransia, asin dakol pang iba. An katalingkasan na itinao ni Jehova tunay na katalingkasan, asin iyan magdadanay sagkod lamang.
5 Si apostol Pablo nagsabi: “Si Jehova an Espiritu; asin kun saen an espiritu ni Jehova, yaon an katalingkasan.” (2 Corinto 3:17) Sa nag-aging mga siglo tinatrato ni Jehova an katawohan tanganing an mga maimbod sa huri magkamit kan pinakamarahay asin kadarudakulaing katalingkasan nin tawo, an “mamuraway na katalingkasan kan mga aki nin Dios.” (Roma 8:21) Mientras tanto, tinatawan kita ni Jehova nin limitadong katalingkasan paagi sa katotoohan kan Biblia, asin pinapaninimbag nia kita kun inaabuso niato an katalingkasan na iyan. Si apostol Pablo nagsurat: “Mayo nin linalang na bakong hayag sa saiyang pagheling, kundi an gabos na bagay huba asin bukas sa mga mata kaidtong satong paninimbagan.”—Hebreo 4:13.
6-8. (a) Anong mga katalingkasan an nakamtan ni Adan asin Eva, asin sa anong kondisyon na magdadanay sainda an mga katalingkasan na iyan? (b) Ano an iwinara ni Adan asin Eva para sa saindang sadiri asin sa saindang mga aki?
6 An paninimbag ki Jehova natampok kan an enot niatong mga magurang na tawo, si Adan asin Eva, buhay pa. Linalang sinda ni Jehova na igwa kan mahalagang balaog na libreng kabotan. Sagkod na ginagamit ninda sa responsableng paagi an libreng kabotan na iyan, sinda nagkakamit nin ibang bendisyon, arog kan katalingkasan sa takot, katalingkasan sa helang, katalingkasan sa kagadanan, asin katalingkasan na dumolok sa saindang langitnon na Ama na may malinig na konsensia. Pero kan abusohon ninda an saindang libreng kabotan, iyan gabos naliwat.
7 Ibinugtak ni Jehova si Adan asin Eva sa tatamnan nin Eden, asin sa ikaoogma ninda itinao nia sainda an bunga kan gabos na kahoy sa tatamnan—apuwera sa saro. Iyan iriniserba nia para sa saiya man sana; idto an “kahoy nin pakamidbid kan marahay asin maraot.” (Genesis 2:16, 17) Sa dai pagkakan kan bunga kan kahoy na idto, mimidbidon ni Adan asin Eva na solamente si Jehova an talingkas na magbugtak kan pamantayan sa kun ano an marahay asin maraot. Kun sinda magaweng responsable asin dai makakan kan ipinangangalad na bunga, padagos na igagarantiya ni Jehova an iba nindang katalingkasan.
8 Makamomondo, si Eva naghinanyog sa tusong suhestion kan Halas na maninigo na sia magsadiring ‘makaaram kan marahay asin maraot.’ (Genesis 3:1-5) Primero sia, dangan si Adan, nagkakan sa ipinangangalad na bunga. Bilang resulta, kan si Jehova Dios dumatong sa pakikipag-olay sainda sa tatamnan nin Eden, sinda nasopog asin nagtago. (Genesis 3:8, 9) Ngonyan sinda mga parakasala na na nawaran kan pakamate nin katalingkasan na dumolok sa Dios na dara nin malinig na konsensia. Huli kaini, nawaran man sinda kan katalingkasan sa helang asin kagadanan, kapwa para sa sainda man sana asin sa saindang mga aki. Si Pablo nagsabi: “Paagi sa sarong tawo [si Adan] an kasalan naglaog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin kaya an kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabos nagkasala.”—Roma 5:12; Genesis 3:16, 19.
9. Sairisay an midbid na ginamit sa marahay an limitado nindang katalingkasan?
9 Minsan siring, igwa pa man giraray nin libreng kabotan an katawohan, asin sa pag-agi nin panahon, may mga tawong bakong sangkap na ginamit ini sa responsableng paagi sa paglilingkod ki Jehova. An ngaran kan nagkapira sa sainda napreserbar para sa sato poon kan suanoy. An mga tawong arog ni Abel, Enoc, Noe, Abraham, Isaac, asin Jacob (na inapod man na Israel) mga halimbawa nin mga tawo na ginamit an limitadong katalingkasan ninda sa pag-otob sa kabotan nin Dios. Asin bilang resulta marahay an nangyari sainda.—Hebreo 11:4-21.
An Katalingkasan kan Piniling Banwaan nin Dios
10. Ano an mga kondisyon kan tipan na ginibo ni Jehova sa saiyang espesyal na banwaan?
10 Kan mga aldaw ni Moises, kinalda ni Jehova an mga aki ni Israel—na kaidto minilyon an kabilangan—sa kaoripnan sa Egipto asin nakipagtipan sa sainda na paagi kaiyan sinda nagin saiyang espesyal na banwaan. Sa irarom kan tipan na ini, an mga Israelitas may pagkasaserdote asin palakaw nin mga atang na hayop na nakatahob sa saindang mga kasalan sa simbolikong paagi. Kaya, sinda may katalingkasan na dumolok sa Dios sa pamibi. Igwa man sinda nin mga pagboot asin regulasyon tangani sindang magin talingkas sa superstisyosong mga gibo asin falsong pagsamba. Sa huri, aakoon ninda an Dagang Panuga bilang mana, na may garantiya sa banal na tabang tumang sa saindang mga kaiwal. An kabtang ninda sa tipan nag-obligar sa mga Israelitas na otobon an Pagboot ni Jehova. An mga Israelitas gikan sa boot na inako an kondisyon na ini, na sinasabi: “Andam kaming gibohon an gabos na itinaram ni Jehova.”—Exodo 19:3-8; Deuteronomio 11:22-25.
11. Ano an ibinunga kan an Israel dai makaotob kan saiyang kabtang sa pakipagtipan ki Jehova?
11 Sa laog nin labing 1,500 na taon, an mga Israelitas nasa espesyal na relasyon na iyan ki Jehova. Pero paorootro na dai ninda naootob an tipan. Paorootro na nasugotan sinda sa falsong pagsamba asin naoripon nin pagsamba sa ladawan asin superstisyon, kaya itinogot nin Dios na sinda pisikal na oriponon kan saindang mga kaiwal. (Hokom 2:11-19) Imbes na kamtan an nakapatatalingkas na mga bendisyon na kaiba kan pag-otob sa tipan, sinda pinadusahan huli sa paglapas dian. (Deuteronomio 28:1, 2, 15) Sa katapustapusi, kan 607 B.C.E., itinogot ni Jehova na an nasyon oriponon kan Babilonya.—2 Cronica 36:15-21.
12. Sa huri ano an nahayag manongod sa tipan nin Pagboot ni Moises?
12 Ini masakit na leksion. Dapat na nanodan na kutana ninda dian an halaga nin pag-otob sa Pagboot. Pero, kan, pakalihis nin 70 taon, an mga Israelitas pumuli sa sadiri nindang daga, dai pa man giraray ninda nasunod nin tama an tipan nin Pagboot. Mga sanggatos na taon pakapuli ninda, si Jehova nagsabi sa mga saserdote nin Israel: “Kamo—suminuhay kamo dian sa dalan. Nasingkog nindo an dakol sa pagboot. Rinaot nindo an tipan ni Levi.” (Malaquias 2:8) An totoo, minsan an pinakasinsero sa mga Israelitas dai kayang maabot an pamantayan kan sangkap na Pagboot. Imbes na magin bendisyon, idto nagin, oyon ki apostol Pablo, “sumpa.” (Galacia 3:13) Malinaw, kaipuhan an labi pa sa tipan nin Pagboot ni Moises tanganing darahon an bakong sangkap, maimbod na mga tawo sa mamuraway na katalingkasan kan mga aki nin Dios.
Kun Ano an Kristianong Katalingkasan
13. Anong mas marahay na pasisikadan sa katalingkasan an itinao sa huri?
13 An labi pang iyan iyo an pantubos na atang ni Jesu-Cristo. Kan mga taon 50 C.E., si Pablo nagsurat sa kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano sa Galacia. Isinaysay nia kun paano sinda kinalda ni Jehova sa kaoripnan sa tipan nin Pagboot dangan sinabi: “Para sa siring na katalingkasan binutasan kita ni Cristo. Kun siring manindogan kamo nin marigon, asin dai kamo magpagapos giraray sa sakal nin kaoripnan.” (Galacia 5:1) Sa anong mga paagi na binutasan ni Jesus an mga tawo?
14, 15. Sa anong makangangalas na mga paagi na binutasan ni Jesus an may pagtubod na mga Judio asin bakong Judio?
14 Pagkagadan ni Jesus, an mga Judio na nag-ako sa saiya bilang an Mesiyas asin nagin saiyang mga disipulo nasakop nin bagong tipan, na suminalida sa daan na tipan nin Pagboot. (Jeremias 31:31-34; Hebreo 8:7-13) Sakop kan bagong tipan na ini, sinda—asin an nagturubod na bakong Judio na kan huri uminiba sa sainda—nagin kabtang nin sarong bago, espirituwal na nasyon na suminalida sa Israel sa laman bilang espesyal na banwaan nin Dios. (Roma 9:25, 26; Galacia 6:16) Bilang siring, nakamtan ninda an katalingkasan na ipinanuga ni Jesus kan sia magsabi: “Bubutasan kamo kan katotoohan.” Apuwera sa pagkalda sa sainda sa sumpa kan Pagboot ni Moises, binutasan kan katotoohan an Judiong mga Kristiano sa gabos na nagpapagabat na mga tradisyon na ipinapasan sainda kan mga namomoon sa relihiyon. Asin kinalda kaiyan an mga Kristianong bakong Judio sa pagsamba sa ladawan asin mga superstisyon kan dati nindang pagsamba. (Mateo 15:3, 6; 23:4; Gibo 14:11-13; 17:16) Asin igwa pa.
15 Si Jesus, kan nagtataram manongod sa katotoohan na nakabubutas, nagsabi: “Sa katotoohan ako nagsasabi sa saindo, An lambang naggigibo nin kasalan oripon nin kasalan.” (Juan 8:34) Poon kan magkasala si Adan asin Eva, an lambang indibiduwal na nabuhay nagin parakasala asin kun siring oripon nin kasalan. An napupuwera sana iyo si Jesus, asin an atang ni Jesus kuminalda sa mga nagtutubod sa kaoripnan na iyan. Totoo, sinda bako pang sangkap asin parakasala pa. Pero ngonyan puwede na sindang magsolsol sa saindang mga kasalan asin humagad nin kapatawadan basado sa atang ni Jesus, na may pagsarig na madadangog an saindang mga pakimaherak. (1 Juan 2:1, 2) Basado sa pantubos na atang ni Jesus, ipinahayag sindang matanos nin Dios, asin makadodolok na sinda sa saiya na may malinig nang konsensia. (Roma 8:33) Dugang pa, mantang binukasan kan pantubos an paglaom sa pagkabuhay liwat pasiring sa daing sagkod na buhay, kinalda pa ngani sinda kan katotoohan sa takot sa kagadanan.—Mateo 10:28; Hebreo 2:15.
16. Paano na an Kristianong katalingkasan mas dakol an kaiba kisa ano man na katalingkasan na iinaalok kan kinaban?
16 Sa makangangalas na paagi, an Kristianong katalingkasan binukasan sa mga lalaki asin babae ano man an saindang situwasyon, sa sa-tawong pagtaram. An mga dukha, bilanggo, pati mga oripon, puwedeng magin talingkas. Sa ibong na lado, an haralangkaw sa mga nasyon na nagsikwal sa mensahe manongod ki Cristo sagkod ngonyan oripon nin superstisyon, kasalan, asin takot sa kagadanan. Dai kita maninigong umontok sa pagpasalamat ki Jehova para sa katalingkasan niatong ini. Mayo na iinaalok kan kinaban na nakapapantay dian minsan kadikit.
Talingkas Pero Maninimbag
17. (a) Paano an nagkapira kan enot na siglo nawaran nin Kristianong katalingkasan? (b) Taano ta dai kita maninigong madaya kan garo baga katalingkasan sa kinaban ni Satanas?
17 Kan enot na siglo, posible na an mayoriya sa linahidan na mga Kristiano naggayagaya sa saindang katalingkasan asin nagdanay sa saindang integridad ano man an mangyari. Alagad makamomondo, an iba nakanamit nin Kristianong katalingkasan kaiba an gabos na bendisyon kaiyan dangan isinikwal iyan, na nagbuwelta sa pagpaoripon sa kinaban. Taano ta nangyari iyan? An pagtubod nin dakol daing duwa-duwa na nagluya, asin sinda ‘naanod’ na sana. (Hebreo 2:1) An iba ‘isinikwal an pagtubod asin marahay na konsensia asin nagkarulunod sa saindang pagtubod.’ (1 Timoteo 1:19) Tibaad naholog sinda sa materyalismo o inmoral na pamumuhay. Kanigoan kahalaga na ingatan niato an satong pagtubod asin parigonon iyan, na nagigin sibot sa personal na pag-adal, asosasyon, pamibi, asin Kristianong aktibidad! (2 Pedro 1:5-8) Nungka logod na kita umontok sa pag-apresyar sa Kristianong katalingkasan! Totoo, an iba tibaad masugotan kan pagtogot sa gabos na bagay na naheheling ninda sa luwas kan kongregasyon, na naghohona na an mga nasa kinaban mas talingkas kisa sato. Alagad an totoo an garo baga katalingkasan sa kinaban sa parate pagigin iresponsable sana. Kun kita bakong mga oripon nin Dios, kita mga oripon nin kasalan, asin mapait an bayad kan kaoripnan na iyan.—Roma 6:23; Galacia 6:7, 8.
18-20. (a) Paano an iba nagin “mga kaiwal kan hariging pasakitan”? (b) Paano an iba ‘pinangaptan an saindang katalingkasan bilang pantahob sa karatan’?
18 Dugang pa, sa saiyang surat sa mga taga-Filipos, si Pablo nagsurat: “Kadakol na, kaidto parate kong nasasambitan alagad ngonyan nasasambitan ko man sinda na may pagtangis, naglalakaw bilang mga kaiwal kan hariging pasakitan ni Cristo.” (Filipos 3:18) Iyo, may mga dating Kristiano na nagin kaiwal kan pagtubod, na tibaad nagigin mga apostata. Kanigoan kahalaga na dai niato arogon an saindang dalan! Dugang pa, si Pedro nagsurat: “Magin kamong siring sa mga tawong talingkas, alagad pinangangaptan an saindong katalingkasan, bakong bilang pantahob sa karatan, kundi bilang mga oripon nin Dios.” (1 Pedro 2:16) Paano daw mapangangaptan nin saro an saiyang katalingkasan na pantahob sa karatan? Paagi sa paggibo nin magagabat na kasalan—tibaad sa hilom—mantang nakiaasosyar sa kongregasyon.
19 Girumdoma si Diotrefes. Si Juan nagsabi manongod sa saiya: “Si Diotrefes, na boot na mangenot [sa kongregasyon], dai nag-aako nin ano man hale sa samo na may paggalang. . . . Dai man nia inaakong may paggalang an mga tugang, asin an mga boot na umako sa sainda saiyang inoolang asin ilinuluwas sa kongregasyon.” (3 Juan 9, 10) Ginamit ni Diotrefes an saiyang katalingkasan bilang pantahob sa saiyang sadiring paslong ambisyon.
20 Si disipulo Judas nagsurat: “An nagkapirang lalaki nakalaog sa hilom na kaidto pa iinasignar na kan Kasuratan sa paghokom na ini, mga lalaking marompot, na ginigibo an dai na kutana maninigong kabootan kan satong Dios na magin sarahotan para sa malaswang gawe asin pinaiindahan an satong solamenteng Kagsadiri asin Kagurangnan, si Jesu-Cristo.” (Judas 4) Mantang nakiaasosyar sa kongregasyon, an mga tawong ini nakararaot na impluwensia. (Judas 8-10, 16) Sa Kapahayagan mababasa niato na sa mga kongregasyon sa Pergamo asin Tiatira, may sektaryanismo, pagsamba sa ladawan, asin inmoralidad. (Kapahayagan 2:14, 15, 20-23) Sala nanggad na paggamit sa Kristianong katalingkasan!
21. Ano an naghahalat sa mga inaabuso an saindang Kristianong katalingkasan?
21 Ano an naghahalat sa mga inaabuso nin siring kaini an saindang Kristianong katalingkasan? Girumdoma an nangyari sa Israel. An Israel piniling nasyon nin Dios, pero sa huri isinikwal sia ni Jehova. Taano? Huli ta ginamit kan mga Israelitas an saindang relasyon sa Dios na pantahob sa karatan. Sinda naghambog na sinda mga aki ni Abraham pero isinikwal si Jesus, an Banhi ni Abraham asin piniling Mesiyas ni Jehova. (Mateo 23:37-39; Juan 8:39-47; Gibo 2:36; Galacia 3:16) An “Israel nin Dios” sa kabilogan dai magigin traydor na arog kaiyan. (Galacia 6:16) Pero an siisay man na indibiduwal na Kristiano na ginigikanan nin espirituwal o moral na ramog sa huri maatubang sa disiplina, silot pa ngani. Kita gabos maninimbag sa kun paano niato ginamit an satong Kristianong katalingkasan.
22. Anong kagayagayahan an nakakamtan kan mga ginagamit an saindang Kristianong katalingkasan sa pagpaoripon sa Dios?
22 Gurano kamas marahay na magpaoripon sa Dios asin kun siring magin tunay na talingkas. Solamente si Jehova an nagtatao kan katalingkasan na talagang mahalaga. An talinhaga nagsasabi: “Magpakadonong ka, aki ko, asin paogmaha an sakong puso, tanganing makasimbag ako sa nagduduhagi sako.” (Talinhaga 27:11) Gamiton niato an satong Kristianong katalingkasan sa ikabibindikar ni Jehova. Kun gigibohon niato iyan, an satong buhay magkakaigwa nin kahulogan, mapaoogma niato an satong langitnon na Ama, asin sa huri makabibilang kita sa mga nagkamit nin mamuraway na katalingkasan kan mga aki nin Dios.
Ikapaliliwanag daw Nindo?
◻ Siisay sana an tunay na talingkas?
◻ Anong mga katalingkasan an nakamtan ni Adan asin Eva, asin taano ta nawara iyan sa sainda?
◻ Anong mga katalingkasan an nakamtan kan mga Israelitas kan inootob ninda an saindang pakipagtipan ki Jehova?
◻ Anong mga katalingkasan an nakamtan kan mga nag-ako ki Jesus?
◻ Paano an nagkapira kan enot na siglo nawaran o inabuso an saindang Kristianong katalingkasan?
[Ritrato sa pahina 22]
An katalingkasan na itinao ni Jesus orog karahay kisa ano man na katalingkasan na ikatatao nin tawo