Komunikasyon—Labi Pa sa Pagtaram Sana

IMAHINARA an grupo nin mga turista na nagheheling nin garo retratong tanawon. Minsan ngani an bilog na grupo nakaheheling nin parehong tanawon, an kada saro hiniheling iyan sa laen na paagi. Taano? Huli ta an kada indibiduwal igwa nin laen-laen na punto-de-vista. Mayo nin duwang tawo na eksaktong nagtitindog sa sasarong lugar. Dugang pa, bakong gabos nasesentro an atension sa parehong kabtang kan tanawon. An kada saro nakaheheling nin sarong laen na kabtang na magigin partikularmenteng nakaiinteres.

Ini totoo man sa laog nin pag-aragoman. Minsan ngani sinda bagay na marhay, mayo nin magkapareha na eksaktong pareho an pagmansay sa mga bagay. An agom na lalaki asin babae magkalaen sa mga bagay na siring sa emosyonal na pagkahaman, eksperyensia kan aki pa, asin impluwensia kan pamilya. An ibinubungang bako pararehong pagmansay puwedeng magin gikanan nin mapait na diriskutiran. Si apostol Pablo prangkang nagsabi: “Idtong mga nag-aagom magkakaigwa nin kolog asin kamondoan.”​—1 Corinto 7:​28, The New English Bible.

Kabale sa komunikasyon an paghihingoa na pag-iribanon an mga pagkakalaen na ini na magin sarong-laman na relasyon. Ini naghahagad na magtao nin panahon tanganing makapag-olay. (Helingon an kahon sa pahina 7.) Pero dakol pa an kalabot.

Pagpapaheling nin Pagmansay

An talinhaga sa Biblia nagsasabi: “An puso kan madonong nagpapangyari sa saiyang ngoso na magpaheling nin pagmansay, asin sa saiyang mga ngabil iyan nakakadagdag nin pan-agyat.” (Talinhaga 16:23) An terminong Hebreo digdi na trinadusir na ‘nagpapangyari na magpaheling nin pagmansay’ sa pundamental nangangahulogan na magin mapagmaan, na timbangon nin maingat sa isip an mga bagay. Kun siring, an pinakasentro nin epektibong komunikasyon iyo an puso, bakong an ngoso. An marahay na parakomunikar kaipuhan na magin orog pa sa parataram; kaipuhan na sia magin madinamayon na parahinanyog. (Santiago 1:19) Kaipuhan na masabotan nia an mga pagmate asin isyu na yaon sa irarom kan pan-ibabaw na hiro-hiro kan agom.​—Talinhaga 20:5.

Paano? Kun minsan magigibo ini paagi sa pag-obserbar sa mga kamugtakan na nakapalibot sa dai pagkasinabotan. An saindo daw na agom may magabat na emosyonal o pisikal na kasakitan? May helang daw na nakakokontribuwir sa pag-uugale kan saindong agom? “Magayagaya nanggad na manompongan an tamang tataramon para sa tamang panahon!” an sabi kan Biblia. (Talinhaga 15:​23, Today’s English Version) Kaya an pagkonsiderar sa mga kamugtakan matabang saindo na maghimate oyon dian.​—Talinhaga 25:11.

Alagad, sa parate, an causa nin dai pagkasinabotan nakagamot sa mga bagay na nasa luwas nin presenteng mga kamugtakan.

Pagsabot sa Nakaagi

Dakol an nagiginibo kan mga eksperyensia kan aki pa tanganing pormahon an satong kaisipan sa pagdakula. Mantang an mag-agom hale sa magkalaen na mga pamilya, dai malilikayan an magkakontrang mga punto-de-vista.

Iiniilustrar ini nin sarong nakasurat na pangyayari sa Biblia. Kan ibinalik an kaban nin tipan sa Jerusalem, ipinahayag ni David sa publiko an saiyang entusiasmo. Alagad kumusta man an saiyang agom na si Mical? Sinasabi kan Biblia: “Si Mical, an aking babae ni Saul, mismong nagtanaw sa bintana asin naheling si Hadeng David na naglulukso asin nagbabayle sa atubangan ni Jehova; asin nagpoon siang maongis saiya sa saiyang puso.”​—2 Samuel 6:​14-16.

Ipinaheling ni Mical an daing pagtubod na disposisyon nin saiyang bakong matanos na ama, si Saul. An mga komentarista sa Biblia na si C. F. Keil asin F. Delitzsch nagsusuherir na ini an dahelan kun taano ta si Mical inaapod sa bersikulo 16 bilang “aking babae ni Saul” imbes na agom ni David. Sa ano man na kamugtakan, an suminunod na pag-iwal ninda linilinaw na si David asin Mical dai nagkaigwa nin parehong punto-de-vista sa magayagayang okasyon na ini.​—2 Samuel 6:​20-23.

An halimbawang ini nagpapaheling na an pairarom na mga impluwensia poon sa pagpadakula puwedeng magcausa sa agom na lalaki asin babae na mansayon an mga bagay na medyo magkalaen. Totoo ini minsan ngani kapwa magkasarong naglilingkod ki Jehova. Halimbawa, an agom na babae na dai natawan nin igong emosyonal na pagsuportar kan aki pa tibaad magpaheling nin bakong ordinaryong pangangaipo para sa pag-oyon asin pag-asegurar. Tibaad mabigla kaini an saiyang agom. “Nasasabihan ko sia na namomotan ko sia nin ginatos na beses,” an tibaad ikagsing nia, “asin dai pa iyan igo!”

Sa situwasyon na ini, kabale sa komunikasyon an ‘pagrisa, bako sanang sa personal na interes sa saindong sadiri, kundi siring man sa personal na interes kaidto man na iba.’ (Filipos 2:​4) Tanganing makapakikomunikar, kaipuhan na saboton nin agom na lalaki an saiyang agom gikan sa pagmansay sa saiyang nakaagi imbes na gikan sa saiyang sadiring pagmansay. Asin, siyempre, an agom na babae maninigong mapahiro na gumibo man nin siring para sa saiyang agom.​—1 Corinto 10:24.

Kun an Nakaagi Inabuso

Nangorognang mahalaga an personal na interes kun an agom linugos o seksuwal na inabuso kan aki pa​—makamomondo, sarong nag-ooswag na problema ngonyan. Halimbawa, tibaad manompongan kan agom na babae na sa mga panahon nin seksuwal na relasyon, dai nia ikinaseseparar an presente sa nakaagi, an saiyang agom sa nag-abuso, o an seksuwal na relasyon sa seksuwal na pag-abuso. Ini puwedeng nakauuyam, nangorogna kun dai kinokonsiderar kan agom na lalaki an seryosong bagay na ini gikan sa pagmansay kan saiyang agom.​—1 Pedro 3:8.

Mantang dai nindo mababago an nakaagi ni biyong mabobolong an mga epekto kaiyan, dakol kamong magigibo tanganing maranga an agom na namomondo. (Talinhaga 20:5) Paano? “Kamong mga agom na lalaki maninigong maghingoa na masabotan an saindong kaibang mga agom na babae,” an surat ni Pedro. (1 Pedro 3:​7, Phillips) An pagsabot sa nakaagi kan saindong agom sarong mahalagang kabtang nin komunikasyon. Kun mayo nin madinamayon na pagkaherak, magigin daing kamanungdanan an saindong mga tataramon.

Si Jesus “naherak” kan kaatubang an mga naghehelang, minsan ngani nungka siang personal na nakaeksperyensia kan saindang mga helang. (Mateo 14:14) Siring man, tibaad dai kamo personal na nakaeksperyensia nin kaparehong kapabayaan o pag-abuso arog kan saindong agom na babae, pero imbes na menuson an saiyang labilabing kamondoan, aramon an saiyang nakaagi, asin itao saiya an saindong pagsuportar. (Talinhaga 18:13) Si Pablo nagsurat: “Kaya, kitang mga makosog maninigong magpasan kan mga kaluyahan kaidtong mga bakong makosog, asin bakong magpaoyon sa sato man sana.”​—Roma 15:1.

Nalaom nin Paghinanakit

An pag-aragoman siring sa mamahalon na lalagan. Kun iyan madanyaran nin pagsambay, nangyayari an dai makarkulong danyos. (Talinhaga 6:32) Totoo, kun magdesisyon na magpatawad an daing salang agom, an mga pagsuruhay tibaad mapagsararo giraray paagi sa pag-inulian. Alagad an mga diperensia nagdadanay, asin durante nin argumento, tibaad magkaigwa nin tendensia na hanapon an mga diperensia asin gamiton an nakaagi bilang panlaban.

An paghinanakit normal na reaksion sa pagkadaing kaimbodan nin agom. Pero kun pinatawad na nindo an saindong agom, magmaan na mapabayaan an nagdadanay na pagkasuya na haleon an epekto kan karahayan na ginibo nindo paagi sa akto nin pagpapatawad. Baga man iyan matoninong na nagrerebelde sa laog o mayong pagkaherak na binutasan, an nagpapadagos na paghinanakit nakadadanyar kapwa sa mag-agom. Taano? Isinusuherir nin sarong doktor: “Kun kamo nakamamate na nakokolgan kan saindong agom, iyan huli ta kamo nagmamakolog pa dapit saiya. Kaya paagi sa paghale o paagi sa pagbalos, bako sanang kinokolgan nindo an saindong agom kundi rinaraot an saindo mismong sadiri. Orog pa nindong linalaglag an relasyon na minamawot nindong mabilog.”

Iyo, dai nanggad nindo mahihirahay an mga diperensia sa saindong pag-aragoman kun dai nindo pinatotoninong an saindong kaanggotan. Kun siring, sa panahon na bakong mainit an mga emosyon, ipakipag-olay an saindong mga saboot sa saindong agom. Ipaliwanag kun taano ta nakokolgan kamo, kun ano an kaipuhan nindo tanganing makamate na otrong inaasegurar, asin kun ano an gigibohon nindo tanganing mapagdanay an relasyon. Nungkang gamiton an nakaagi bilang panlaban tanganing magkaigwa nin mas makosog na posisyon sa argumento.

An Pagkaadikto Nakalulugad sa Komunikasyon

An pag-aragoman nag-aagi nin makuring kamondoan kun an agom nag-aabuso sa alkohol o droga. An bakong adiktong agom tibaad nasa situwasyon na kaagid kan ki Abigail, arog kan nasusurat sa Biblia. Mientras na an saiyang agom na si Nabal “burat nang marhay,” si Abigail nadepisilan na probaran na baliktadon an mga kaaabtan kan saiyang bakong madonong na hiro-hiro. (1 Samuel 25:​18-31, 36) An mga mag-agom na an saro riniribok nin adiksion asin an saro imbuwelto sa pagprobar na bagohon an hiro-hiro kan adikto sa parate nakaaagid sa harong ni Nabal asin Abigail.a

Masasabotan, an dakulang kaginhawahan namamatean kun an adikto magpoon nang rumahay. Alagad kapinonan sana ini. Imahinara an makosogon na bagyo na nanraraot sa sarong sadit na banwaan. Nagagaba an mga harong, ginagabot an mga kahoy, minabagsak an mga linya nin telepono. Nagkakaigwa nin dakulang kagayagayahan kun nakalihis na an bagyo. Pero nangangaipo ngonyan nin mahiwas na paghirahay. Totoo man ini kun an agom nagpopoon nang rumahay. An nagabang relasyon kaipuhan na patindogon giraray. An pagtitiwala asin integridad kaipuhan na establisaron liwat. An mga linya nin komunikasyon nangangaipong itogdok giraray. Para sa nagbabagong adikto, an luway-luway na pagtogdok liwat na ini kabtang kan “bagong pagkatawo” na hinahagad kan Biblia na kultibaron nin mga Kristiano. An bagong pagkatawong ini kaipuhan na kabale an “puwersa na nagpapahiro sa saindong isip.”​—Efeso 4:​22-24.

An sarong pag-adal sa Biblia nagpangyari ki Leonard asin Elaine na pumondo sa pag-abuso sa droga, pero an puwersa na nagpapahiro sa isip dai lubos na naghiro.b Dai nahaloy naglataw an iba pang adiksion. “Sa laog nin 20 taon pinagmaigotan niamong iaplikar an mga prinsipyo sa Biblia asin magkaigwa nin nakakokontentong pag-aragoman, pero perming dai mi iyan nakakamit,” an sabi ni Elaine. “An samong pagkaadikto nakagamot na marhay. Dai niamo iyan mahale paagi sa pag-adal asin pamibi.”

Si Leonard asin Elaine naghanap nin konseho tanganing masabotan an mga causa kan saindang pagkaadikto. An napapanahon na materyal hale sa “maimbod asin madonong na oripon” manongod sa pag-abuso sa aki, alkoholismo, asin paggalang sa mga babae nagin partikular na tabang.c (Mateo 24:​45-47) “Natabangan kaming hirahayon an danyos asin magkainulian,” an sabi ni Elaine.

Pagresolber sa mga Problema

Nakamate si Rebeca nin dai makayang labilabing kamondoan huli sa mga agom kan saiyang aking si Esau. Natatakot na an saro pa niang aki, si Jacob, masunod sa halimbawa ni Esau, ipinahayag ni Rebeca an saiyang pagkauyam paagi sa pagsabi sa saiyang agom, si Isaac: “Ikinababalde ko na an buhay kong ini huli sa mga aking babae ni Het. Kun si Jacob maagom sa mga aking babae ni Het na arog kan mga ini sa mga aking babae kan daga, aanhon ko pa an buhay?”​—Genesis 27:46.

Mangnoha na mantang marigon na nagtaram si Rebeca dapit sa saiyang mga saboot, dai nia inatake nin personal si Isaac. Dai sia nagsabing, “Ika an may kasalan!” o, “Maninigo kutanang ika an may orog na kontrol sa situwasyon na ini!” Imbes, ginamit ni Rebeca an pronombreng “ako” tanganing sabihon kun paano sia naapektaran kan problema. An paaging ini nakapahiro sa empatiya ni Isaac, bakong sa saiyang pagmawot na pagdanayon an saiyang dangog. Dai nakamateng personal na inatake, an simbag ni Isaac sa pakimaherak ni Rebeca malinaw na tolos-tolos.​—Genesis 28:​1, 2.

An mga agom na lalaki asin babae puwedeng makanood sa halimbawa ni Rebeca. Kun minalataw an dai pagkasinabotan, atakihon an problema imbes na an kada saro. Arog ni Rebeca, ipahayag an saindong pagkauyam gikan sa punto-de-vista na kun paano iyan nakaaapektar saindo. An “Nauuyam ako huli ta . . .” o, “Dai ako nasasabotan huli ta . . .” mas epektibo kisa “Nauuyam ako saimo!” o, “Nungka mo akong nasasabotan!”

Labi Pa sa Pakatagal

An pag-aragoman kan enot na mag-agom, si Adan asin Eva, nakatagal sa laog nin mga siglo, na nagkaigwa nin pamilya nin mga aking lalaki asin babae. (Genesis 5:​3-5) Alagad dai ini nangangahulogan na an saindang pag-aragoman angay na arogon. Sa pagpoon pa sana, an espiritu nin independensia asin dai pag-intindi sa matanos na mga pagboot kan Kaglalang nakaraot sa saindang sarong-laman na bogkos.

Siring man, an pag-aragoman ngonyan tibaad nakatatagal, alagad tibaad mayo kan mahalagang mga kabtang nin komunikasyon. An makosog nang nakatogdok na mga pangangatanosan asin bakong angay na personal na mga ugale tibaad kaipuhan na gaboton. (Ikomparar an 2 Corinto 10:​4, 5.) Ini dagos-dagos na paagi nin edukasyon. Pero an paghihingoa kapakipakinabang. Tunay na interesado si Jehova Dios sa areglo nin pag-aragoman, mantang sia an Kagpundar kaiyan. (Malaquias 2:​14-16; Hebreo 13:4) Kun siring, kun ginigibo niato an satong kabtang, makalalaom kita na mimidbidon nia an satong mga paghihingoa asin tatawan nia kita nin kadonongan patin kosog na kaipuhan tanganing hirahayon an ano man na pagkaraot nin komunikasyon sa pag-aragoman.​—Ikomparar an Salmo 25:​4, 5; 119:34.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 6]

“An basura tinawan nin mas dakol na oras!”

AN MAG-AGOM na nakaeeksperyensia nin mga kadepisilan sa pag-aragoman hinapot na karkulohon kun pirang oras an ginagamit ninda sa pag-apon nin basura sa kada semana. An saindang simbag mga 35 minutos sa kada semana, o 5 minutos sa kada aldaw. Dangan hinapot sinda kun pirang oras an ginagamit ninda sa pag-olay na magkaiba. Nakubhan an agom na lalaki. “An basura tinawan nin mas dakol na oras!” an sabi nia, na idinudugang: “Dinadaya ta an satong sadiri kun iniisip niato na an limang minuto sa kada aldaw igo nang panahon tanganing mamantenir an pag-aragoman. Asin iyan siertong bakong igong panahon tanganing mapatalubo an pag-aragoman.”

[Kahon sa pahina 7]

Gumibo nin mga Susundon

◻ Pag-olayan an saro sanang tema sa sarong panahon (1 Corinto 14:​33, 40)

◻ Ipahayag an mga saboot; dai gumibo nin mga akusasyon (Genesis 27:46)

◻ Dai mangolog (Efeso 5:​28, 29)

◻ Dai magmuda (Talinhaga 26:20)

◻ Magin pasohan na mag-inulian, bakong manggana (Genesis 13:​8, 9)

[Ritrato sa pahina 4]

Kun minalataw an dai pagkasinabotan, atakihon an problema imbes na an kada saro

[Ritrato sa pahina 8]

Ipahayag an mga saboot; dai gumibo nin mga akusasyon