“Pakakanon an Ngoso, Bakong an Bitis”

Pagsiyasat sa Tradisyonal na mga Kaugalean sa Paglobong sa Aprika

“DAI ninda ilinolobong an saindang mga gadan!” Ini an mga tataramon na lakop na sinasabi dapit sa mga Saksi ni Jehova sa Solnopan na Aprika. Alagad, sa katunayan, aram na gayo na an mga Saksi ilinolobong an saindang mga gadan.

Taano ta nagsasabi an mga tawo na an mga Saksi ni Jehova dai ilinolobong an saindang mga gadan? Ginigibo ninda iyan huli ta an mga Saksi dai nagsusunod sa dakol na lokal na popular na kaugalean sa paglobong.

Tradisyonal na mga Kaugalean sa Paglobong

Si Aliu nag-iistar sa sarong sadit na baryo sa Nigeria Sentral. Kan magadan an saiyang ina, inimpormaran nia an saiyang mga paryentes kan kagadanan kan saiyang ina dangan inareglo an Makakasuratan na pahayag na itatao sa harong kan saiyang ina. Ipinahayag kan sarong magurang sa lokal na kongregasyon nin mga Saksi ni Jehova, nakasentro an pahayag sa kamugtakan kan mga gadan asin sa nakaoogmang paglaom na pagkabuhay liwat na sinasabi sa Biblia. Pakatapos kan pahayag, ilinobong an ina ni Aliu.

Naanggot nin makuri an mga paryentes. Para sainda bakong kompleto an paglobong kun mayo nin pagbilar, na parateng ginigibo sa banggi pagkagadan. Sa komunidad ni Aliu an pagbilar panahon nin pagselebrar, bakong nin pagmondo. Pinaparigosan an bangkay, ginugubingan nin puti, asin pinahihigda sa kama. An mga nagadanan nag-aapod nin mga musikero, minabakal nin kinahon na serbesa asin pitsel-pitsel na lambanog, asin iinaareglo an pag-atang nin sarong baka o kanding. Dangan minaabot an mga paryentes asin katood tanganing magkarantahan, magbaraylihan, magkarakanan, asin mag-irinoman sagkod sa maagahon kan masunod na aldaw.

Durante kan mga kapiyestahan na ini, ibinubugtak an pagkakan sa pamitisan kan bangkay. An mga kabtang kan bohok, mga kuko kan kamot, asin mga kuko kan bitis kan gadan pinuputol asin sinasaray para sa “ikaduwang paglobong.” Nangyayari ini pakalihis nin mga aldaw, semana, o taon pa ngani.

Ilinolobong an bangkay sa sunod na aldaw pakapagbilar, pero an mga seremonya sa paglobong nagpapadagos sa laog nin sarong semana o mas halawig pa. Dai mahaloy, nangyayari an ikaduwang paglobong. An mga kabtang kan bohok, mga kuko kan kamot, asin mga kuko kan bitis pinapatos sa puting tela, na iginagakod sa 1.5 o 1.8 metros na tabla. Sa sarong prosisyon na may pagkanta asin pagbayle, pinapasan an tabla pasiring sa lolobngan asin ilinolobong na harani sa tawo na irinirepresentar kaiyan. Sa giraray, igwa nin dakol na musika, pag-irinoman, asin pag-oroorogma. Sa pagtapos kan paglobong, nagpapaputok nin badil sarong beses paitaas.

Mantang si Aliu dai itinogot an arin man sa mga bagay na ini, sinahotan sia na daing paggalang kapwa sa mga gadan o sa tradisyon na nagtataong onra sainda. Pero taano daw si Aliu, na sarong Saksi ni Jehova, ta nagsayuma na sumunod sa tradisyon? Huli ta dai maako kan saiyang konsensia an relihiyosong mga ideya na binabasaran kan mga tradisyon na ini.

Tradisyonal na mga Paniniwala sa Aprika

Sa bilog na Aprika, naniniwala an mga tawo na an gabos na tawo naghale sa lugar nin espiritu asin mabalik dian. An mga Yoruba nin Nigeria nagsasabi: “An daga sarong sadan, mantang an langit harong.” Asin an sarabihon kan mga Igbo iyo ini: “An gabos na namumundag sa kinaban na ini kaipuhan na pumuli, gurano man kahaloy na mag-istar an saro sa daga.”

Konsiderara an mga kaugalean na nasambitan kasubago. An katuyohan kan pagbilar iyo na tawan an espiritu nin marahay na despedida. An puting gubing ibinibilang na angay na sulot sa lugar nin espiritu. An pagbugtak nin pagkakan sa pamitisan iinaasosyar sa ideya na an bangkay nagkakakan paagi sa mga tabay asin kaipuhan na pakakanon tanganing dai magutom sa pagbiyahe pasiring sa daga kan mga apoon.

Dugang pa, an mga tawo sa pankagabsan naniniwala na kun lumuwas na an espiritu sa hawak, nagdadanay iyan na harani sa mga buhay asin dai minabuwelta sa mga apoon sagkod na sa katapustapusi butasan iyan paagi sa ikaduwang paglobong. Sagkod na dai gibohon an ikaduwang paglobong, natatakot an mga tawo na maanggot an espiritu asin padarhan an mga buhay nin damat na helang o kagadanan. An pagpaputok nin badil iyo an “pagpaduman kan espiritu” sa langit.

Minsan ngani an mga kaugalean sa paglobong manlaenlaen nanggad sa kada lugar sa Aprika, an pinakaideya parate na an espiritu nakaliligtas sa kagadanan kan hawak. An pinakakatuyohan kan mga rituwal iyo na tabangan an espiritu na maghimate sa “pag-apod papuli.”

An mga paniniwala asin kaugalean na ini pinakosog kan doktrina nin Kakristianohan manongod sa inmortalidad kan kalag nin tawo asin kan pagsamba kaini sa “mga santo.” Tipiko an komento nin sarong kapelyan kan hukbo sa Swaziland na nagsabi na nagdigdi si Jesus, bakong sa paglaglag kan tradisyonal na mga paniniwala, kundi tanganing otobon o patunayan an mga iyan. Mantang parateng pinangengenotan kan mga klerigo an mga paglobong, dakol na tawo an naghohona na sinusuportaran kan Biblia kapwa an tradisyonal na mga paniniwala asin an kaugalean na naggigikan dian.

Kun Ano an Sinasabi kan Biblia

Sinusuportaran daw kan Biblia an mga paniniwalang ini? Mapadapit sa kamugtakan kan mga gadan, nagsasabi an Eclesiastes 3:20: “An gabos [kapwa an mga tawo asin hayop] pasiring sa sarong lugar. An gabos gikan sa kabokabo, asin an gabos mabalik sa kabokabo.” Dugang pang nagsasabi an Kasuratan: “An buhay nakaaaram na sinda magagadan; alagad kun dapit sa mga gadan, mayo man lamang sinda nin pakaaram . . . An saindang pagkamoot asin an saindang pagkaongis patin an saindang pangimon nawara na . . . Mayo nin gibohon ni pagplano ni kaaraman ni kadonongan sa Sheol [an lolobngan], an lugar na saimong padudumanan.”​—Eclesiastes 9:​5, 6, 10.

An mga ini asin an ibang teksto liniliwanag na an mga gadan dai nakaheheling sato o nakadadangog sato o nakatatabang sato o nakakokolog sato. Bako daw ining kaoyon kan naobserbaran nindo? Tibaad may midbid kamong sarong mayaman asin maimpluwensiang tawo na nagadan asin na pakatapos kaiyan an pamilya nagsakit, dawa ngani biyo nindang ginibo an gabos na pinagkatodan na seremonya nin paglobong. Kun buhay an tawong iyan sa lugar nin espiritu, taano ta dai nia tinatabangan an saiyang pamilya? Dai nia iyan magigibo huli ta totoo an sinasabi kan Biblia​—an mga gadan tunay na mayong buhay, “mayong maginibo sa kagadanan,” asin kun siring dai makatatabang sa siisay man.​—Isaias 26:14.

An Aki nin Dios, si Jesu-Cristo, aram na totoo ini. Konsiderara an nangyari pagkagadan ni Lazaro. An Biblia nagsasabi: “Sinabi nia [ni Jesus] sainda [saiyang mga disipulo]: ‘Si Lazaro na katood niato nagpahingalo, alagad ako maduman tanganing pukawon ko sia sa pagtorog.’ Kaya an mga disipulo nagsarabi sa saiya: ‘Kagurangnan, kun sia nagpahingalo, sia maoomayan.’ Alagad nagtaram si Jesus dapit sa saiyang kagadanan.”​—Juan 11:​11-13.

Mangnoha na iinagid ni Jesus an kagadanan sa pagtorog, sa pagpahingalo. Sa saiyang pagdatong sa Betania, rinanga nia an mga tugang na babae ni Lazaro na si Maria asin Marta. Napahiro nin pagkaherak, si Jesus naghibi. Minsan siring, sa ano man na paagi dai siang sinabi o ginibo na nagsusuherir na si Lazaro may espiritu na buhay pa asin nagmamawot nin tabang tanganing makaabot sa daga kan saiyang mga apoon. Imbes, ginibo ni Jesus an sinabi niang gigibohon nia. Pinukaw nia si Lazaro sa pagtorog sa kagadanan paagi sa pagkabuhay liwat. Nagtao ini nin ebidensia na sa katapustapusi gagamiton nin Dios si Jesus na buhayon liwat an gabos na nasa lolobngan nin girumdoman.​—Juan 11:​17-44; 5:28, 29.

Taano ta May Nagugustong Mapalaen?

May sala daw sa pagsunod sa mga kaugalean sa paglobong na basado sa bakong Makakasuratan na mga paniniwala? Si Aliu asin an minilyon na iba pang Saksi ni Jehova naniniwala na igwa. Aram ninda na magigin sala​—mapagsaginsagin pa ngani—​na suportaran ninda an ano man na kaugalean na malinaw na basado sa falso asin mapandayang mga doktrina. Habo nindang magin arog kan mga eskriba asin kan mga Fariseo, na kinondenar ni Jesus huli sa relihiyosong pagsaginsagin.​—Mateo 23:​1-36.

Pinatanidan ni apostol Pablo an saiyang kapwa trabahador na si Timoteo: “An ipinasabong na tataramon talagang nagsasabi na sa huring mga panahon an nagkapira masuhay sa pagtubod, na nagtatao nin atension sa mapandayang ipinasabong na mga tataramon asin katokdoan nin mga demonyo, paagi sa pagsaginsagin nin mga tawo na nagtataram nin putik.” (1 Timoteo 4:​1, 2) An ideya daw na an mga gadan kan katawohan buhay sa lugar nin espiritu sarong katokdoan nin mga demonyo?

Iyo nanggad. Si Satanas na Diablo, “an ama kan kaputikan,” sinabihan si Eva na dai sia magagadan, na ipinaheheling na sia padagos na mabubuhay sa laman. (Juan 8:44; Genesis 3:​3, 4) Bako iyan kapareho kan pagsabing an inmortal na kalag padagos na nabubuhay pagkagadan kan hawak. Alagad, si Satanas asin an saiyang mga demonyo nagmamaigot na patalikodon an mga tawo sa katotoohan kan Tataramon nin Dios paagi sa pagpalakop kan ideya na an buhay nagpapadagos pagkagadan. Huling naniniwala sinda sa sinasabi nin Dios sa Biblia, an mga Saksi ni Jehova dai nakikikabtang sa mga punto-de-vista asin kaugalean na nagsusuportar sa mga kaputikan ni Satanas.​—2 Corinto 6:​14-18.

Paagi sa paglikay sa bakong Makakasuratan na mga kaugalean sa paglobong, an mga lingkod ni Jehova inako an dai pag-oyon kan iba na mayo kan saindang mga punto-de-vista. May mga Saksi na dai tinawan nin mga mana. An iba isinikwal kan saindang pamilya. Pero, bilang tunay na mga Kristiano, aram ninda na an maimbod na pagkuyog sa Dios nagdadara kan dai pag-oyon kan kinaban. Siring kan maimbod na mga apostol ni Jesu-Cristo, determinado sinda na “magkuyog sa Dios bilang poon kisa mga tawo.”​—Gibo 5:29; Juan 17:14.

Mantang iniingatan sa paggirumdom an saindang mga namomotan sa buhay na nagtorog na sa kagadanan, an tunay na mga Kristiano nagmamaigot na ipaheling an pagkamoot para sa mga buhay. Halimbawa, dinara ni Aliu an saiyang ina sa harong nia pagkagadan kan saiyang ama asin pinakakan saka inataman sia sa natatada pa niang buhay. Kun sinasabi kan iba na si Aliu daing pagkamoot sa saiyang ina huli ta dai nia sia ilinobong sono sa popular na kaugalean, sinasabi nia an lakop nanggad na sarabihon na ini sa tahaw kan saiyang banwaan: “Pakakana an sakong ngoso bago mo pakakanon an sakong bitis.” An pagpakakan sa ngoso, o pag-ataman sa saro mantang sia buhay pa, mas importante nanggad kisa sa pagpakakan sa bitis, an kaugalean na sinabi kasubago asin konektado sa pagbilar pagkagadan kan indibiduwal. An totoo, an pagpakakan sa bitis dai nang kapakinabangan sa nagadan.

Hinahapot ni Aliu an mga kritiko saiya, ‘Arin an pipilion nindo​—na an saindong pamilya atamanon kamo sa saindong paggurang o na gumibo sinda nin sarong dakulang selebrasyon pagkagadan nindo?’ An kadaklan pinipili na atamanon mantang buhay pa. Inaapresyar man ninda an pakaaram na sa panahon kan saindang kagadanan, magkakaigwa sinda nin may dignidad na pahayag sa gadan na basado sa Biblia asin nin disenteng paglobong.

Iyan an pinagmamaigotan na gibohon kan mga Saksi ni Jehova para sa saindang mga namomotan sa buhay. Pinakakakan ninda an ngoso, bakong an bitis.