Tinutumang daw Nindo an Espiritu kan Kinaban?
“Naako niato, bakong an espiritu kan kinaban, kundi an espiritu na gikan sa Dios.”—1 CORINTO 2:12.
1, 2. Anong trahedya na kalabot an nakahihilong gas an nangyari sa Bhopal, India, alagad anong mas nakagagadan na “gas” an hinahangos sa palibot kan kinaban?
SA SARONG malipot na banggi nin Disyembre kan 1984, may nakakukubhan na nangyari sa Bhopal, India. Sa siudad na idto, may sarong planta nin kemikal, asin kan bangging idto nin Disyembre, nagdiperensia an balbula sa saro sa mga tangke nin gas. Bigla na sana, tonetonelada nin methyl isocyanate an nagpoon na sumungaw sa aire. Dara nin doros, an nakagagadan na gas na ini nag-ulakbo pasiring sa mga harong asin sa nagkakaratorog na pamilya. Uminabot sa rinibo an bilang kan mga nagadan, asin kadakol pa an nabaldado. Idto an pinakagrabeng industriyal na aksidente sagkod kan panahon na idto.
2 An mga tawo nagtarangis kan saindang mabaretaan an dapit sa Bhopal. Pero minsan ngani nakagagadan idto, an gas na suminangaw duman guminadan nin mas kadikit na tawo kisa kan mga ginagadan sa espirituwal kan sarong “gas” na hinahangos aroaldaw kan mga tawo sa bilog na kinaban. An Biblia inaapod iyan na “espiritu kan kinaban.” Iyan an nakagagadan na atmospera na sinabi ni apostol Pablo na katumang kan espiritu nin Dios kan sia magsabi: “Ngonyan naako niato, bakong an espiritu kan kinaban, kundi an espiritu na gikan sa Dios, tanganing maaraman niato an mga bagay na mabooton na itinao sato nin Dios.”—1 Corinto 2:12.
3. Ano an “espiritu kan kinaban”?
3 Ano man nanggad an “espiritu kan kinaban”? Sono sa The New Thayer’s Greek English Lexicon of the New Testament, an sarong pankagabsan na kahulogan kan terminong “espiritu” (sa Griego, pneuʹma) iyo “an disposisyon o impluwensia na minalaog asin nagboboot sa kalag nin siisay man.” An sarong tawo puwedeng magkaigwa nin marahay o maraot na espiritu, o disposisyon. (Salmo 51:10; 2 Timoteo 4:22) An sarong grupo nin mga tawo puwede man na magkaigwa nin espiritu, o dominanteng disposisyon. Si apostol Pablo nagsurat sa saiyang katood na si Filemon: “An dai na kutana maninigong kabootan kan Kagurangnan na Jesu-Cristo logod mapasa espiritu na saindong ipinaheheling.” (Filemon 25) Kaagid kaiyan—pero orog kahiwas—an kinaban sa pankagabsan igwa nin nangingibabaw na disposisyon, asin iyan iyo an “espiritu kan kinaban” na boot sabihon ni Pablo. Sono sa Word Studies in the New Testament ni Vincent, “an frase nangangahulogan kan prinsipyo nin karatan na nag-aanimar sa dai nagbabakleng kinaban.” Iyan an makasalan na tendensia na minataros sa kaisipan kan kinaban na ini asin makosog na nakakaimpluwensia sa paggawe nin mga tawo.
4. Siisay an gikanan kan espiritu kan kinaban, asin ano an epekto kan espiritung ini sa mga tawo?
4 An espiritung ini nakahihilo. Taano? Huling iyan gikan sa “poon kan kinaban na ini,” si Satanas. Tunay nanggad, inaapod siang “poon kan autoridad kan doros, an espiritu na naghihiro ngonyan sa mga aki nin kasumbikalan.” (Juan 12:31; Efeso 2:2) Depisil dulagan an “doros” na ini, o “espiritu na naghihiro ngonyan sa mga aki nin kasumbikalan.” Yaon iyan sa gabos na lugar sa sosyedad nin tawo. Kun hahangoson niato iyan, mapoon kitang arogon an mga ugale kaiyan, an mga mawot kaiyan. An espiritu kan kinaban nagdadagka nin ‘pamumuhay sono sa laman,’ an boot sabihon, sono sa satong makasalan na pagkabakong sangkap. Iyan nakagagadan, “huli ta kun kamo mamuhay sono sa laman kamo siertong magagadan.”—Roma 8:13.
Paglikay sa Espiritu kan Kinaban na Ini
5. Paano an sarong Saksi huminirong may kadonongan durante kan kalamidad sa Bhopal?
5 Durante kan kalamidad sa Bhopal, an sarong Saksi ni Jehova nagimata huli kan mga sirena asin kan masakrot na parong kan nakahihilong gas. Mayo nin pag-atraso na pinukaw nia an saiyang pamilya asin dali-daling ilinuwas sinda patinampo. Uminontok nguna nin kadikit tanganing mateon an direksion kan doros, pirit siang uminagi sa tahaw kan tarantang mga kadaklan asin dinara an saiyang pamilya sa itaas nin sarong bolod sa luwas kan siudad. Duman napano ninda an saindang pulmon nin presko, malinig na doros na naghuhuyop hale sa haraning danaw.
6. Saen kita puwedeng magduman tanganing makadulag sa espiritu kan kinaban?
6 Igwa daw nin sarong halangkaw na lugar na puwede tang dumanan para magpaili sa nakahihilong “doros” kan kinaban na ini? An Biblia nagsasabi na igwa. Sa pagtanaw sa satong kaaldawan, si propeta Isaias nagsurat: “Mangyayari sa huring kabtang kan mga aldaw na an bukid kan harong ni Jehova magigin marigon sa ibabaw kan alitoktok kan kabukidan, asin iyan ilalangkaw nanggad sa ibabaw kan mga bolod; asin an gabos na nasyon maturukad pasiring dian. Asin dakol na banwaan an maduruman asin masarabi: ‘Madia kamo, banwaan, asin magtukad kita sa bukid ni Jehova, sa harong kan Dios ni Jacob; asin totokdoan nia kita dapit sa saiyang mga dalan, asin kita maglalakaw sa saiyang mga dana.’ Huli ta hale sa Sion maluwas an pagboot, asin an tataramon ni Jehova hale sa Jerusalem.” (Isaias 2:2, 3) An halangkaw na lugar nin dalisay na pagsamba, an ilinangkaw na “bukid kan harong ni Jehova,” iyo an solamenteng lugar sa planetang ini na libre sa nakapopoot, nakahihilong espiritu kan kinaban na ini. Dian an espiritu ni Jehova suweltong minabolos sa tahaw kan maimbod na mga Kristiano.
7. Paano an dakol naligtas sa espiritu kan kinaban?
7 An dakol na dating naghahangos kan espiritu kan kinaban na ini nakamate nin kaginhawahan na kaagid kan inagihan kan Saksing idto sa Bhopal. Pakapagtaram dapit sa “mga aki nin kasumbikalan” na naghahangos kan doros, o espiritu, kan kinaban na ini, si apostol Pablo nagsabi: “Sa tahaw ninda kita gabos kaidto namuhay sono sa mga horot kan satong laman, na naggigibo kan mga bagay na mawot kan laman asin kan mga pag-isip, asin sono sa pagkamundag kita kaidto mga aki nin kaanggotan arog kan iba. Alagad an Dios, na mayaman sa pagkaherak, huli kan dakula niang pagkamoot na ikinamoot sa sato, buminuhay sa sato kaiba ni Cristo.” (Efeso 2:3-5) Idtong mga mayong hinahangos kundi an may hilong doros kan palakaw na ini nin mga bagay gadan sa espirituwal na sentido. Alagad, salamat ki Jehova, minilyon ngonyan an nagdudurulag pasiring sa espirituwal na halangkaw na lugar asin nakalilibre sa nakagagadan na kamugtakan na iyan.
Mga Tanda kan “Espiritu kan Kinaban”
8, 9. (a) Ano an nagpapaheling na dapat kitang dayaday na mag-ingat tumang sa espiritu kan kinaban? (b) Paano puwedeng makaraot sa sato an espiritu ni Satanas?
8 An nakagagadan na doros ni Satanas nag-uulakbo pa sa palibot niato sagkod ngonyan. Dapat kitang mag-ingat asin nungka na padara paibaba, pabalik sa kinaban, tibaad tanganing mapoot sa espirituwal. Nangangaipo ini nin dayaday na pagpuka. (Lucas 21:36; 1 Corinto 16:13) Halimbawa, horophoropa an katunayan na ini. An gabos na Kristiano pamilyar sa mga pamantayan ni Jehova sa moralidad asin nungkang maoyon na puwede an marigsok na mga gibo na arog kan pagsambay, pakikisaro, asin homoseksuwalidad. Minsan siring, kada taon mga 40,000 na indibiduwal an itinitiwalag sa organisasyon ni Jehova. Taano? Sa dakol na kaso huli sa iyo man sanang marigsok na mga gibong ini. Paano iyan puwedeng mangyari?
9 Huli ta kita gabos bakong sangkap. An laman maluya, asin kita kaipuhan na perming makilaban tumang sa salang mga inklinasyon na minaluwas sa satong puso. (Eclesiastes 7:20; Jeremias 17:9) Alagad, an salang mga inklinasyon na iyan sinusutsutan kan espiritu kan kinaban. An dakol sa kinaban na ini mayong naheheling na sala sa inmoralidad, asin an ideya na maski ano puwede kabtang kan inklinasyon sa isip kan palakaw nin mga bagay ni Satanas. Kun ilalantad niato an satong sadiri sa siring na kaisipan, tara, makosog an posibilidad na mapoon kitang mag-isip na arog kan kinaban. Dai mahaloy, an marigsok na mga kaisipan na iyan puwedeng magbunga nin salang mga horot na masagkod sa magabat na kasalan. (Santiago 1:14, 15) Nalagalag na kita parayo sa bukid nin dalisay na pagsamba ki Jehova parusdos sa maating kababan kan kinaban ni Satanas. Mayo nin siisay man na boluntad na nagdadanay dian na magmamana nin buhay na daing katapusan.—Efeso 5:3-5, 7.
10. Ano an sarong tanda kan doros ni Satanas, asin taano an mga Kristiano ta maninigong likayan ini?
10 An espiritu kan kinaban risa sa palibot niato. Halimbawa, yaon an daing galang, mapagtuyang ugale nin dakol dapit sa buhay. Nadidisganar sa maraot o mayong abilidad na mga politiko asin sa inmoral, paslong relihiyosong mga namomoon, daing paggalang sindang nagtataram dapit sa dawa seryosong mga bagay. Tinutumang kan mga Kristiano an tendensiang ini. Minsan ngani tibaad igwa kita nin magayon na kakayahan na magpangisi, linilikayan niatong ilaog sa kongregasyon an mapagtuyang espiritu nin kadaihan nin paggalang. An pananaram nin sarong Kristiano nagpapabanaag nin pagkatakot ki Jehova asin kadalisayan nin puso. (Santiago 3:10, 11; ikomparar an Talinhaga 6:14.) Baga man kita hoben o gurang, an satong pananaram maninigong “danay na igwa nin kabootan, na tinimplahan nin asin, tanganing maaraman [niato] kun paano [kita] matao nin simbag sa lambang saro.”—Colosas 4:6.
11. (a) Ano an ikaduwang kabtang kan espiritu kan kinaban? (b) Taano an mga Kristiano ta napapalaen sa mga nagpapaheling kan kabtang na ini?
11 An saro pang lakop na inklinasyon na nagpapaheling kan espiritu kan kinaban na ini iyo an pagkaongis. An kinaban binabanga nin mga pagkaongis asin iriwal dahelan sa rasyal, etniko, nasyonal, patin personal na mga pagkakalaen. Orog karahay nanggad an mga bagay kun saen aktibo an espiritu nin Dios! Si apostol Pablo nagsurat: “Dai kamo magbalos nin maraot sa maraot sa kiisay man. Magpaheling nin marahay na mga bagay sa atubang nin gabos na tawo. Kun mahihimo, sagkod sa makakaya nindo, makipagkatoninongan sa gabos na tawo. Dai kamo magbalos, mga namomotan, kundi magtao nin lugar sa karatan; huli ta nasusurat: ‘Sako an pagbalos; ako an mabalos, sabi ni Jehova.’ Kundi, ‘kun nagugutom an saindong kaiwal, pakakana sia; kun sia napapaha, painoma sia; huli ta sa paggibo kaini magtatambak kamo nin baga sa saiyang payo.’ Dai kamo magpadaog sa karatan, kundi padagos na daogon an karatan nin karahayan.”—Roma 12:17-21.
12. Taano ta linilikayan kan mga Kristiano an materyalismo?
12 An espiritu kan kinaban na ini nag-aanimar man nin materyalismo. Nadadagka nin komersialismo, dakol an nababangkag sa pinakabagong kagamitan, pinakabagong uso, pinakabagong modelong sasakyan. Naooripon sinda kan “horot nin mga mata.” (1 Juan 2:16) An kadaklan sinosokol an saindang kapangganahan sa buhay paagi sa kadakulaan kan saindang harong o kantidad kan saindang kuwarta sa bangko. An mga Kristiano, na naghahangos nin malinig na espirituwal na doros sa halangkaw na bukid nin dalisay na pagsamba ki Jehova, tinutumang an inklinasyon na ini. Aram ninda na an maigot na paghanap nin materyal na mga bagay puwedeng magpahamak. (1 Timoteo 6:9, 10) Pinagirumdom ni Jesus an saiyang mga disipulo: “Minsan kun an sarong tawo abunda an saiyang buhay dai minagikan sa mga bagay na saiyang nasasadirihan.”—Lucas 12:15.
13. Ano an dugang pang tanda kan espiritu kan kinaban na ini?
13 Igwang iba pang tanda kan nakararaot na “doros” kan kinaban na ini. An saro iyo an espiritu nin pagrebelde. (2 Timoteo 3:1-3) Narisa daw nindo na dakol na tawo an dai na nakikikooperar sa autoridad? Nareparo daw nindo sa saindong sekular na trabaho an lakop na ugale na dai pagtrabaho apuwera sana kun may aktuwal na nagbabantay? Pira katawo an aram nindong binalga an mga ley—tibaad nagdaya sa saindang buhis o naghabon sa pinagtatrabawohan? Kun kamo nag-eeskuwela pa, nadisganar na daw kamo na gibohon an saindong pinakamakakaya huli ta iniinsulto kan saindong mga kaklase an matatali sa klase? An gabos na ini tanda kan espiritu kan kinaban na dapat tumangon kan mga Kristiano.
Kun Paano Tutumangon an Espiritu kan Kinaban na Ini
14. Sa anong mga paagi an mga Kristiano napapalaen sa mga bakong Kristiano?
14 Alagad, paano niato matutumang an espiritu kan kinaban mantang kita aktuwal na nabubuhay sa kinaban? Dapat niatong girumdomon na dawa mapasaen kita sa pisikal, sa espirituwal bako kitang kabtang kan kinaban. (Juan 17:15, 16) An mga pasohan niato bakong an mga pasohan kan kinaban na ini. Laen an satong pagmansay sa mga bagay. Kita espirituwal na mga tawo, na nagtataram asin nag-iisip “bakong sa mga tataramon na itinokdo kan kadonongan nin tawo, kundi kaidtong mga itinokdo kan espiritu, mantang pinag-iiba [niato] an espirituwal na mga bagay asin espirituwal na mga tataramon.”—1 Corinto 2:13.
15. Paano niato matutumang an espiritu kan kinaban?
15 Ano an magigibo nin saro kun manompongan nia an saiyang sadiri sa lugar na inaatian nin nakahihilong gas? Puwede siang magsulot nin gas mask na nakakonektar sa gikanan nin malinig na doros, o humale sia mismo sa lugar. An paaging malikayan an doros ni Satanas iyo an kombinasyon kan mga pamamaaging ini. Sagkod na mahihimo, hinihingoa niato na humale mismo sa ano man na bagay na magpapangyari sa espiritu kan kinaban na makaapektar sa satong kaisipan. Kun siring, satuyang linilikayan an salang pag-iriba, asin dai niato ilinalantad an satong sadiri sa ano man na klase nin aling-alingan na nagdadagka nin kadahasan, inmoralidad, espiritismo, rebelyon, o ano man na ibang gibo nin laman. (Galacia 5:19-21) Alagad, huling kita namumuhay sa kinaban, dai niato lubos na malilikayan an pagkalantad sa mga bagay na ini. Kaya minagawe kitang may kadonongan kun makonektar kita sa espirituwal na gikanan nin preskong doros. Garo baga pinapano niato an satong espirituwal na pulmon paagi sa regular na pag-atender sa pagtiripon, personal na pag-adal, mga Kristianong aktibidad asin pag-iriba, asin pamibi. Sa paaging ini, kun an arin man sa doros ni Satanas makalaog sa satong espirituwal na pulmon, an espiritu nin Dios pakokosogon kita na isikwal iyan.—Salmo 17:1-3; Talinhaga 9:9; 13:20; 19:20; 22:17.
16. Paano kita nagtatao nin ebidensia kan pagkakaigwa kan espiritu nin Dios?
16 An espiritu nin Dios binabakle an sarong Kristiano na magin sarong tawo na napapalaen na marhay duman sa mga kabtang kan kinaban na ini. (Roma 12:1, 2) Si Pablo nagsabi: “An bunga kan espiritu iyo an pagkamoot, kaogmahan, katoninongan, pakatios, kabootan, karahayan, pagtubod, kahoyoan, pagpopogol sa sadiri. Tumang sa mga siring dai nin pagboot.” (Galacia 5:22, 23) An espiritu nin Dios nagtatao man sa sarong Kristiano nin mas hararom na pakasabot sa mga bagay. Si Pablo nagsabi: “Mayo nin siisay man na nakaaram sa mga bagay nin Dios, kun bakong an espiritu nin Dios.” (1 Corinto 2:11) Sa pankagabsan, an “mga bagay nin Dios” kabale an mga katotoohan na arog baga kan atang na pantubos, Kahadean nin Dios na sakop ni Jesu-Cristo, paglaom na buhay na daing katapusan, asin an nagdadangadang na pagpara kaining maraot na kinaban. Paagi sa tabang kan espiritu nin Dios, an mga Kristiano nakakaaram asin inaako na totoo an mga bagay na ini, asin ginigibo kaini an saindang pagmansay sa buhay na laen kan sa mga tawo sa kinaban. Kontento sinda na manompongan an saindang kagayagayahan sa paglilingkod ki Jehova ngonyan, na may esperansang makapaglingkod sa saiya sa maabot na panahon na daing katapusan.
17. Siisay an nagtatao nin pinakamarahay na halimbawa sa pagtumang sa espiritu kan kinaban, asin paano?
17 Si Jesus sarong pinakamarahay na arogan para duman sa mga tinutumang an espiritu kan kinaban na ini. Dai nahaloy pakabautismohi ki Jesus, si Satanas naghingoa na irayo sia sa paglilingkod ki Jehova paagi sa pag-alok nin tolong sugot. (Mateo 4:1-11) Kabale sa pangultimo an posibilidad na magkamit si Jesus nin pamamahala sa bilog na kinaban bilang balos sa saro sanang akto nin pagsamba ki Satanas. Puwede kutanang nagrason si Jesus: ‘Bueno, gigibohon ko an akto nin pagsamba, dangan pakaako ko kan pamamahala sa kinaban, ako masolsol asin mabalik sa pagsamba ki Jehova. Bilang poon sa kinaban, mapapasa orog karahay na kamugtakan ako na pakinabangon an katawohan kisa ngonyan na ako sarong panday hale sa Nazaret.’ Si Jesus dai nangatanosan nin arog kaiyan. Andam siang maghalat sagkod na itao saiya ni Jehova an pamamahala sa kinaban. (Salmo 2:8) Sa pangyayaring idto, asin sa gabos na iba pang pangyayari sa saiyang buhay, tinumang nia an nakahihilong impluwensia kan doros ni Satanas. Kaya, dinaog nia an may espirituwal na polusyon na kinaban na ini.—Juan 16:33.
18. Paano an satong pagtumang sa espiritu kan kinaban nagtatao nin kaomawan sa Dios?
18 Si apostol Pedro nagsabi na maninigo niatong sunodon nin estrikto an mga lakad ni Jesus. (1 Pedro 2:21) Igwa pa daw kitang mas marahay na arogan? Sa mga huring aldaw na ini, impluwensiado kan espiritu kan kinaban, an mga tawo parusdos nang parusdos sa kabikoan. Kanigoan kamakangangalas na sa tahaw kan siring na kinaban, an halangkaw na lugar nin pagsamba ki Jehova minalataw na dalisay asin malinig! (Miqueas 4:1, 2) Sierto nanggad, an puwersa kan espiritu nin Dios naheheling sa paagi na minilyon an nagsasakat sa lugar nin pagsamba ki Jehova, na tinutumang an lakop na marhay na espiritu kan kinaban na ini asin nagtatao nin onra asin pag-omaw ki Jehova! (1 Pedro 2:11, 12) Kita logod gabos magin determinadong magdanay sa halangkaw na lugar na iyan sagkod na an linahidan na Hade ni Jehova paraon na an maraot na kinaban na ini asin iholog sa bungaw si Satanas na Diablo asin an saiyang mga demonyo. (Kapahayagan 19:19–20:3) Dangan, an espiritu kan kinaban na ini mawawara na. Kadakol nanggad kan bendisyon sa panahon na iyan!
Ikakapaliwanag daw Nindo?
◻ Ano an espiritu kan kinaban?
◻ Ano an epekto sa mga indibiduwal kan espiritu kan kinaban na ini?
◻ Ano an pirang tanda kan espiritu kan kinaban, asin paano niato iyan malilikayan?
◻ Paano niato ipinaheheling na igwa kitang espiritu nin Dios?
◻ Anong mga bendisyon an nakakamtan kan mga nagtutumang sa espiritu kan kinaban?
[Ritrato sa pahina 16, 17]
An espiritu kan kinaban gikan ki Satanas
Tanganing malikayan an espiritu kan kinaban, dumulag pasiring sa halangkaw na lugar nin pagsamba ki Jehova