An Lolobngan ni Pedro—Nasa Batikano?

“AN LOLOBNGAN kan Prinsipe kan mga Apostol nanompongan na.” An mapangganang anunsio ni Papa Pio XII ibinareta kan radyo nin Batikano. Katapusan idto nin 1950, asin an komplikadong sunod-sunod na pagkotkot sa irarom kan St. Peter’s Basilica dai pa sana nahaloy na natapos. Sono sa nagkapira, an resulta kan pagsiyasat na ini nin arkeolohiya nagpatunay na si Pedro talagang ilinobong sa Batikano. Alagad, bakong gabos uminoyon.

Para sa mga Katoliko, an St. Peter’s Church sa Batikano igwa nin espesyal na kahulogan. “An mahalagang katuyohan nin pagpeligrino sa Roma iyo na mamidbid an kasalihid ni Pedro asin mag-ako kan saiyang bendisyon,” an sabi nin sarong Katolikong librong giya, “huli ta si Pedro nagdatong sa Roma asin ilinobong duman.” Alagad talaga daw na si Pedro ilinobong sa Roma? An saiya daw na lolobngan nasa Batikano? Nanompongan na daw an saiyang mga tolang?

Sarong Misteryo sa Arkeolohiya

An mga pagkotkot, na nagpoon mga 1940 asin luminawig nin mga sampulong taon, nagin nang tema nin dakol na kontrobersiya. Ano an nakua kan mga arkeologong ninombrahan kan papa? Enot, sarong sementeryo nin mga pagano na igwa nin kadakol na lolobngan. Sa tahaw kan mga iyan, sa irarom kan presenteng aldaw na altar nin papa, nanompongan ninda an sarong aedicula, an boot sabihon, sarong monumento na may nitso na sinadya tanganing paglagan nin estatuwa o imahen, na ibinugtak sa lanob na dinukotan nin pulang yeso asin napapalibotan nin duwang lanob sa gilid. Sa katapustapusi, asin misteryoso nanggad, may mga tolang nin tawo na nadiskobre man, na, sabi daa, hale sa saro kan duwang lanob sa gilid.

Digdi nagpoon an mga pag-interpretar. Sono sa nagkapirang Katolikong iskolar, an mga nadiskobre nagpapatunay sa tradisyon nin residensia asin pagkamartir ni Pedro sa Roma durante kan pamamahala ni Nero, puwedeng durante kan paglamag nin 64 C.E. Sinabi pa ngani na an mga tolang mga relikia kan apostol asin puwedeng mamidbid bilang siring paagi sa sarong inskripsion na, sono sa sarong interpretasyon, mababasa, “Yaon digdi si Pedro.” Minalataw na si Papa Paulo VI nagtatao nin kredito sa teoriyang ini kan ianunsiar nia kan 1968 an pagkadiskobre sa “mortal na mga tolang ni San Pedro, na angay na tawan kan satong gabos na debosyon asin benerasyon.”

Alagad, kadungan kan mga interpretasyon igwa man nin mga kontra-argumento. An Katolikong arkeologo na si Antonio Ferrua, sarong Jesuita na nakikabtang sa mga pagkotkot sa Batikano, nagpatunay na labi sa sarong okasyon na sia ‘dai tinogotan na ipublikar’ an gabos na aram nia dapit sa bagay, materyal na malinaw na makontra sa paghihingako na namidbid na an mga relikia ni Pedro. Dugang pa, an sarong librong giya sa Roma, na renebisar kan Katolikong Kardinal na si Poupard asin ipinublikar kan 1991, nagsabi na an “sientipikong pagsiyasat sa mga tolang nin tawo na nakua sa irarom kan mga pundasyon kan Pulang Lanob garo baga mayo nin ano man na koneksion ki apostol Pedro.” Makangangalas nanggad, sa suminunod na edisyon (sa huri kan 1991), nawara an frase, asin an sarong bagong kapitulo, na may titulong “A Certainty: Peter at St. Peter’s” (sa Bicol, “Sarong Kasiertohan: Si Pedro Nasa St. Peter’s”), idinagdag.

Pag-interpretar sa mga Nadiskobre

Malinaw na an mga nadiskobre napapairarom sa pag-interpretar asin magkakalaen an pag-interpretar kaiyan nin manlaenlaen na tawo. Iyo nanggad, an pinakaigwang autoridad na Katolikong mga historyador nakakaisi na “kustionable an mga problema sa historya dapit sa epektibong pagkamartir ni Pedro sa Roma, asin dapit sa lugar na linobongan sa saiya.” Ano an ihinahayag kan mga nadiskobre?

An monumentong aedicula, sono sa mga naghihingoang suportaran an tradisyon nin Katoliko, iyo an “tropeo” na nasambitan nin sarong Gaius, sarong padi na nabuhay sa pagpopoon kan ikatolong siglo. Sono ki Eusebio nin Cesarea, sarong eklesiastikong historyador kan ikaapat na siglo, si Gaius nagsabi na puwede niang ‘itokdo an tropeo ni Pedro sa Bulod nin Batikano.’ An mga nagsusuportar sa tradisyon nagsasabi na ilinobong duman an apostol, sa irarom kan monumento na inapod na “tropeo ni Gaius.” Alagad, an iba laen na gayo an pag-interpretar sa mga resulta kan mga pagkotkot, na idinodoon na an enot na mga Kristiano daing gayo nagtao nin atension sa paglobong sa saindang mga gadan asin na dawa kun si Pedro duman ginadan, an pakakua liwat sa saiyang bangkay magigin pinakaimposible. (Helingon an kahon, pahina 29.)

Igwa nin mga dai minaoyon na an “tropeo ni Gaius” (kun iyan an nakua) sarong lolobngan. Naninindogan sinda na iyan sarong monumento na pinatindog sa pagtaong onra ki Pedro kan matatapos na an ikaduwang siglo asin na kan huri iyan “ibinilang na lolobngan na monumento.” Alagad, sono sa teologong si Oscar Cullmann, “an mga pagkotkot sa Batikano dai nanggad nagpapamidbid sa lolobngan ni Pedro.”

Kumusta man an mga tolang? Maninigong sabihon na kun saen aktuwal na naghale an mga tolang masakit pa man giraray na ipaliwanag. Poon kan enot na siglo sarong sementeryo nin mga pagano an namumugtak sa ngonyan iyo an Bulod nin Batikano, dakol na tolang nin tawo an ilinobong sa lugar, asin dakol na an nakotkot. An bakong kompletong inskripsion (posibleng an petsa kaidto pang ikaapat na siglo) na sinasabi nin iba na nagpapamidbid sa lugar na nakuanan kan mga relikia bilang an lolobngan kan apostol, puwedeng, sa pinakaposible, nanonongod “sa pinaghohonang kinamumugtakan kan mga tolang ni Pedro.” Dugang pa, dakol na epigrapo an igwang opinyon na an inskripsion puwede pa nganing mangahulogan na “Mayo digdi si Pedro.”

Sarong ‘Bakong Masasarigan na Tradisyon’

“An enot asin mas masasarigan na mga reperensia dai nagsasabi kan lugar nin pagkamartir [ni Pedro], pero sa nahuri asin daing gayo masasarigan na mga reperensia igwa nin garo pagkaoroyon na iyan an lugar nin Batikano,” an sabi kan historyador na si D. W. O’Connor. An paghanap sa lolobngan ni Pedro sa Batikano kun siring basado sa bakong masasarigan na mga tradisyon. “Kan an mga relikia nagkaigwa nin dakulang importansia,” sabi ni O’Connor, “an mga Kristiano odok na nagturubod na an [tropeo] ni Pedro sa katunayan nagtokdo kan eksaktong kinamumugtakan kan saiyang lolobngan.”

An mga tradisyon na ini nagtalubo kadungan kan bakong Makakasuratan na benerasyon sa mga relikia. Poon kan ikatolo asin ikaapat na siglo padagos, manlaenlaen na eklesiastikong sentro an naggamit nin mga relikia, totoo asin falso​—asin bakong mayo nin ekonomikong bentahe—​sa pagmamaigot na magkamit nin “espirituwal” na pagkasupremo asin na ipalakop an saindang sadiring autoridad. Kun siring, kombensido na an mga tolang ni Pedro igwa nin milagrosong mga kapangyarihan, an mga peligrino nagbiyahe pasiring sa pinaghohonang lolobngan nia. Sa katapusan kan ikaanom na siglo, an mga may pagtubod natuod nang maingat na mag-apon sa “lolobngan” nin may halagang mga pidaso nin materyales. “Pambihira nanggad,” an sabi nin sarong kontemporaryong kasaysayan, “kun marigon an pagtubod kan nag-aarang, kun an lino nakua giraray sa lolobngan, iyan magigin pano nin banal na kuwalidad asin magigin mas may halaga kisa kan dati.” Nagpaparisa ini kan pagigin madaling mapapaniwala kan panahon na idto.

Sa nakaaging mga siglo, an mga osipon na arog kan sarong ini asin an mga tradisyon na mayo nin ano man na basihan nakakontribuwir nin dakula sa pagtalubo kan kabantogan kan Basilica nin Batikano. Alagad, pinalataw an kontrang mga opinyon. Kan ika-12 asin ika-13 siglo, kinondenar kan mga Waldenses an pagpapalabilabing ini asin, paagi sa Biblia, ipinaliwanag na si Pedro nungkang nagduman sa Roma. Pakalihis nin mga siglo, an mga nagpapalakop nin Repormasyon na Protestante nakiargumento sa kaagid na paagi. Kan ika-18 siglo, an bantog na mga pilosopo ibinilang na mayong basihan an tradisyon, kapwa sa kasaysayan asin sa Kasuratan. Iyan man an punto-de-vista nin may kakayahan na mga iskolar, Katoliko asin iba pa, sagkod ngonyan.

Nagadan daw si Pedro sa Roma?

Si Pedro, sarong mapakumbabang parasira na taga-Galilea, tunay na dai nag-isip nin ano man na ideya nin pagigin halangkaw kisa sa mga magurang sa Kristianong kongregasyon kan enot na siglo. Imbes, ipinamidbid nia an saiyang sadiri na “kapwa magurang.” (1 Pedro 5:​1-6, Revised Standard Version) An mapakumbabang pagkatawo ni Pedro napapalaen sa garbo na nakapalibot sa pinaghohonang lolobngan nia, siring kan maheheling nin siisay man na bisita sa Basilica nin Batikano.

Tanganing iinsister an pagkasupremo kaiyan kisa sa ibang Kristianong denominasyon, an Iglesya Katolika naghingoang tawan nin kredito an ‘nahuri asin bakong gayong masasarigan’ na tradisyon na nagsasabing si Pedro nag-istar nin pirang panahon sa Roma. Alagad, makangangalas nanggad, an ibang suanoy na mga tradisyon masabi na an lugar na linobongan saiya, bakong sa Batikano, kundi sa ibang lugar sa Roma. Alagad, taano ta dai magdanay sa mga katunayan na nasusurat sa Biblia, an solamenteng reperensia nin pinakaenot na impormasyon manongod ki Pedro? Gikan sa Tataramon nin Dios malinaw na, bilang pagkuyog sa mga paggiya na inako nia hale sa namamahalang grupo kan Kristianong kongregasyon sa Jerusalem, ginibo ni Pedro an saiyang gibohon sa sirangan na parte kan suanoy na kinaban, kabale an Babilonya.​—Galacia 2:​1-9; 1 Pedro 5:13; ikomparar an Gibo 8:​14.

Kan magsurat sa mga Kristiano sa Roma, mga 56 C.E., si apostol Pablo nagpataratara sa mga 30 miembro kan kongregasyon na iyan na dai man lamang nasambitan si Pedro. (Roma 1:​1, 7; 16:​3-23) Dangan, sa pag-oltanan nin 60 asin 65 C.E., naggibo si Pablo nin anom na surat hale sa Roma, pero dai nasambitan si Pedro​—makosog na ebidensia sirkumstansial na si Pedro mayo duman.a (Ikomparar an 2 Timoteo 1:​15-17; 4:11.) An aktibidad ni Pablo sa Roma ilinaladawan sa poro kan libro nin mga Gibo, pero sa giraray, mayong pagkasambit ki Pedro. (Gibo 28:​16, 30, 31) Huli kaiyan, an daing kinakampihan na pagsiyasat sa ebidensia sa Biblia, na mayo kan gabos na ipinamumugtak na ideya, magiya sana sa konklusyon na si Pedro dai naghulit sa Roma.b

[Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 29]

An “kahalangkawan” kan papa basado sa bakong masasarigan na mga tradisyon asin biniribid na pag-aplikar sa mga tekso. Si Jesus, bakong si Pedro, an pasisikadan nin Kristianismo. ‘Si Cristo iyo an payo kan kongregasyon,’ sabi ni Pablo. (Efeso 2:​20-22; 5:23) Si Jesu-Cristo an isinugo ni Jehova tanganing bendisyonan asin iligtas an gabos na igwa nin pagtubod.​—Juan 3:16; Gibo 4:12; Roma 15:29; helingon man an 1 Pedro 2:​4-8.

Kun siring, an gabos na minaduman sa odok nindang tinutubod na lolobngan ni Pedro tanganing ‘mamidbid an kasalihid nia’ napapaatubang sa problema kun baga aakoon an ‘bakong masasarigan na mga tradisyon’ o tutubodon an mapapanarigan na Tataramon nin Dios. Mantang gusto kan mga Kristiano na akoon nin Dios an saindang pagsamba, sinda ‘nagheheling nin maingat sa Parasangkap kan saindang pagtubod, si Jesus,’ asin sa sangkap na halimbawa na saiyang iwinalat tanganing sunodon niato.​—Hebreo 12:2; 1 Pedro 2:21.