Karangahan Para sa mga Inaapi

NARISA daw nindo na sa bilog nindong buhay may mga termino na pinagpaparaorootro sa pangenot na mga bareta? Napapagal na daw kamo sa pagbasa kan mga termino na arog kan guerra, krimen, kalamidad, gutom, asin kasakitan? Pero, may sarong termino na risang marhay na mayo sa mga bareta. Pero, iyan termino na nagrerepresentar sa sarong bagay na kaipuhan na marhay nin katawohan. An termino “karangahan.”

An “pagranga” nangangahulogan “pagtao nin kosog asin paglaom sa” asin “pagbawas sa kamondoan o problema nin” saro. Huli sa gabos na grabeng karibarawan na inagihan kan kinaban sa ika-20 siglo, kaipuhan na marhay an paglaom asin pagbawas sa kamondoan. Totoo, an iba sa sato ngonyan igwa nin mas dakol na kaginhawahan sa hawak kisa sa inimahinar na posible kan satong mga apoon. Ini sa kadaklan huli sa sientipikong pag-oswag. Alagad an siensia asin teknolohiya dai nakaranga sa sato sa sentido nin paghale sa katawohan kan gabos na dahelan nin kasakitan. Ano an mga dahelan na ini?

Kaidtong dakol nang siglo an nakaagi an madonong na tawong si Salomon nagtaram manongod sa sarong pundamental na dahelan nin kasakitan kan sia magsabi: “An tawo nagsakop sa tawo sa saiyang ikararaot.” (Eclesiastes 8:9) An siensia asin teknolohiya dai nakaliwat sa tendensia nin tawo na magmawot na sakopon an saiyang kapwa. Sa ika-20 siglo, ini nagbunga nin mapan-aping mga diktadura sa laog nin mga nasyon asin nin makatatakot na mga guerra sa pag-oltanan nin mga nasyon.

Poon kan 1914 labing sanggatos milyones katawo an nagadan bilang resulta nin guerra. Isip-isipa an labi-labing kamondoan nin tawo na irinerepresentar kan kabilangan na ini​—minilyon na nananangis na pamilya na nagkakaipo nin karangahan. Asin an mga guerra nagbubunga nin iba pang mga klase nin kasakitan apuera sa madahas na kagadanan. Kan matapos an ikaduwang guerra mundial, igwa nin labing 12 milyones na dulag sa Europa. Sa mas bago pa sanang mga taon, labing saro may kabangang milyon an nagdulag sa mga lugar na may guerra sa Timog-Sirangan na Asia. An ralaban sa Balkanes nakapirit sa labing duwang milyon na dumulag hale sa saindang mga harong​—sa dakol na kaso tanganing makadulag sa “paglinig etniko.”

An mga dulag tunay na nagkakaipo nin karangahan, nangorogna an mga binayaan an saindang harong na an rogaring sana idtong nakaya nindang darahon, na dai aram kun masaen o kun ano an kaaabtan ninda asin kan saindang mga pamilya. An siring na mga tawo kabilang sa pinakakaherakherak na mga biktima nin pan-aapi; nagkakaipo sinda nin karangahan.

Sa mas matoninong na mga parte kan daga, minilyon an nabubuhay na garo man sana oripon kan sistema ekonomika kan kinaban. Totoo, an iba abunda sa materyal na mga bagay. Pero an mayoriya napapaatubang sa aroaldaw na pakikilaban tanganing mabuhay. Dakol an naghahanap nin disenteng istaran. Nagdadakol an mayong trabaho. “An kinaban,” an prediksion nin sarong diaryo sa Aprika, “pasiring sa daing kaagid na krisis sa kadaihan nin trabaho, na madudugangan nin labing 1.3 bilyones katawo an naghahanap nin trabaho sa taon 2020.” Tunay na an mga inaapi sa ekonomikong paagi nagkakaipo nin “kosog asin paglaom”​—nin karangahan.

Bilang reaksion sa desesperadong mga kamugtakan, an iba nagigin mga kriminal. Siempre, ini nagbubunga sana nin kasakitan sa saindang mga biktima, asin an halangkaw na mga kabilangan nin krimen nakadudugang sa pakamate nin pan-aapi. An sarong bago pa sanang pangenot na bareta sa The Star, sarong diaryo sa Johannesburg, Aprika del Sur, nagsabi: “Sarong aldaw sa buhay kan ‘pinakamidbid sa paggadan na nasyon sa kinaban.’” Ilinaladawan kan artikulo an sarong tipikong aldaw sa laog asin sa palibot kan Johannesburg. Sa sarong aldaw na iyan, apat katawo an ginadan asin walo an inagawan kan saindang sasakyan. Desisieteng paghabon an irineport sa sarong medyo may kayang gilid-gilid kan siudad. Dugang pa, nagkaigwa nin nagkapirang armadong paghabon. Sono sa diaryo, inapod ini kan mga pulis na “medyo toninong” na aldaw. Siempre, an mga paryente kan mga ginadan asin idtong mga linaog an harong asin inagaw an kotse nakamamate na sinda inaaping marhay. Kaipuhan ninda an pagpasarig sa boot asin paglaom​—an karangahan.

Sa nagkapirang kadagaan, may mga magurang na ipinababakal an saindang mga aki sa pagpapatotot. An sarong nasyon sa Asia na kadakol kan turistang nagduduman kaiba sa “mga organisadong pagbiahe para sa sekso” ibinabaretang igwa nin duwang milyon na patotot, na an kadaklan binakal o kinidnap kan aki pa. Igwa daw nin siisay man na indibiduwal na mas inapi kisa sa kaherakherak na mga biktimang ini? Sa pagsurat manongod sa marigsok na negosyong ini, an magasin na Time nagbareta manongod sa komperensia kan 1991 nin mga organisasyon nin mga babae sa Timog-Sirangan na Asia. Duman, kinakarkulo na “30 milyones na kababaehan an ipinabakal sa bilog na kinaban poon kan kabangaan nin mga taon 1970.”

Siempre, an mga aki dai kaipuhan na ipabakal sa pagpapatotot tanganing mabiktima. An nagdadakol pisikal na kinokologan o linulugos pa ngani sa sadiri nindang harong nin mga magurang asin paryente. An siring na mga aki puedeng magkaigwa nin emosyonal na mga pinilaan sa halawig na panahon. Tunay nanggad, bilang makaturotristeng biktima nin pan-aapi, kaipuhan ninda an karangahan.

Sarong Suanoy na Paramasid sa Pan-aapi

Nakubhanan si Hadeng Salomon sa hiwas kan pan-aapi nin tawo. Sia nagsurat: “Ako mismo nagbuelta tanganing maheling ko an gabos na pan-aapi na ginigibo sa sirong kan aldaw, asin, uya! an mga luha kan mga inaapi, alagad mayo sindang pararanga; asin sa kampi kan saindang mga paraapi igwa nin kapangyarihan, kaya mayo sinda nin pararanga.”​—Eclesiastes 4:1.

Kun narealisar kan madonong na hade kaidtong 3,000 na taon na an nakaagi na an mga inaapi desesperadong nangangaipo nin pararanga, ano daw an sasabihon nia ngonyan? Alagad ta aram ni Salomon na mayo nin tawong bakong sangkap, kaiba na sia, na makatatao kan karangahan na kaipuhan nin katawohan. Kaipuhan an saro na mas dakula tanganing haleon an kapangyarihan kan mga nan-aapi. Igwa daw nin siring na persona?

Sa Biblia, an Salmo 72 nagtataram manongod sa sarong pangenot na pararanga sa gabos na tawo. An salmo isinurat kan ama ni Salomon, si Hadeng David. An nota sa itaas kaiyan nagsasabi: “Mapadapit ki Salomon.” Minalataw na iyan isinurat kan gurang nang si Hadeng David manongod sa Saro na magmamana kan saiyang trono. An Sarong ini, sono sa salmo, magpapangyari nin permanenteng pakaginhawa sa pan-aapi. “Sa saiyang mga aldaw an matanos mamumurak, asin an kadakolan nin katoninongan sagkod na mayo na nin bulan. Asin magkakaigwa sia nin mga sakop paghale sa dagat sagkod sa dagat asin . . . sagkod sa kaporoporohi kan daga.”​—Salmo 72:​7, 8.

Posible na kan isurat ni David an mga tataramon na ini, an iniisip nia an aki niang si Salomon. Alagad narealisar ni Salomon na dai kaya kan kapangyarihan nia na maglingkod sa katawohan sa paagi na ilinaladawan sa salmo. Maootob sana nia an mga tataramon kan salmo sa sadit na paagi asin para sa nasyon nin Israel, bakong para sa kapakinabangan kan bilog na daga. Minalataw na an ipinasabong na makahulang salmong ini nagtotokdo sa saro na orog na dakula kisa ki Salomon. Siisay iyan? Dai nang iba kundi si Jesu-Cristo.

Kan ianunsiar nin sarong anghel an pagkamundag ni Jesus, sia nagsabi: “Itatao sa saiya ni Jehova Dios an trono ni David na saiyang ama.” (Lucas 1:32) Dugang pa, inapod ni Jesus an saiyang sadiri na “saro na orog pa ki Salomon.” (Lucas 11:31) Poon kan si Jesus buhayon liwat pasiring sa toong kamot nin Dios, sia yaon na sa langit, sa lugar na hale duman maootob nia an mga tataramon kan Salmo 72. Apuera kaini, inako nia an kapangyarihan asin autoridad hale sa Dios na barion an sakal kan mga tawong nan-aapi. (Salmo 2:​7-9; Daniel 2:44) Kaya si Jesus an saro na maotob kan mga tataramon kan Salmo 72.

An Pan-aapi Madali Nang Matapos

Ano an kahulogan kaini? Iyan nangangahulogan na an katalingkasan sa gabos na klase nin pan-aapi nin tawo madali nang magkatotoo. An daing kaagid na kasakitan asin pan-aapi na naheling sa ika-20 siglong ini ihinula ni Jesus bilang kabtang kan tanda na magpapamidbid “kan pagtatapos kan palakaw nin mga bagay.” (Mateo 24:3) Kabilang sa iba pang bagay, saiyang ihinula: “An nasyon matindog tumang sa nasyon asin an kahadean tumang sa kahadean.” (Mateo 24:7) An kabtang na iyan kan hula nagpoon na maotob kaidtong pumutok an enot na guerra mundial kan 1914. “Huli sa pag-orog nin katampalasanan,” idinugang ni Jesus, “an pagkamoot nin dakol malipot.” (Mateo 24:12) An katampalasanan asin kadaihan nin pagkamoot nagbunga nin maraot asin mapan-aping kapag-arakian. Huli kaini, seguradong harani na an panahon na si Jesu-Cristo mainterbenir bilang bagong Hade sa daga. (Mateo 24:​32-34) Ano an magigin kahulogan kaiyan para sa inaaping mga tawo na may pagtubod ki Jesu-Cristo asin naglalaom sa saiya bilang an nombrado nin Dios na Pararanga sa katawohan?

Para sa simbag sa hapot na iyan, basahon niato an dugang pang mga tataramon kan Salmo 72 na naootob ki Cristo Jesus: “Ililigtas nia an dukha na naghahagad nin tabang, siring man an nagsasakit asin an siisay man na mayo nin paratabang. Maheherak sia sa hababa asin sa dukha, asin an kalag kan mga dukha saiyang ililigtas. Gikan sa pan-aapi asin sa kadahasan saiyang tutuboson an saindang kalag, asin an saindang dugo magigin mahalaga sa saiyang mga mata.” (Salmo 72:​12-14) Sa siring sisiertohon kan nombradong Hade nin Dios, si Jesu-Cristo, na mayo nin magsasakit huli sa pan-aapi. Igwa sia kan kapangyarihan na taposon an gabos na klase nin inhustisya.

‘Marahayon iyan,’ tibaad may magsabi, ‘alagad ta kumusta man ngonyan? Ano an karangahan para sa mga nagsasakit mismo ngonyan?’ An totoo, talagang may karangahan para sa mga inaapi. Ipaheheling kan kasunod na duwang artikulo sa magasin na ini kun paano an minilyon nararanga na paagi sa pagkultibar nin dayupot na relasyon sa tunay na Dios, si Jehova, asin sa saiyang namomotan na Aki, si Jesu-Cristo. An siring na relasyon makararanga sa sato durante kan mapan-aping mga panahon na ini asin makagigiya sa saro pasiring sa buhay na daing katapusan na talingkas sa pan-aapi. Si Jesus nagsabi sa pamibi sa Dios: “Ini nangangahulogan nin buhay na daing katapusan, an saindang pagkua nin kaaraman dapit sa saimo, na iyo sanang tunay na Dios, asin dapit sa saro na saimong sinugo, si Jesu-Cristo.”​—Juan 17:3.

[Retrato sa pahina 4, 5]

Mayo nang tawo na maapi sa iba sa bagong kinaban nin Dios