Ano an Kahulogan Para sa Saindo nin Relihiosong Katalingkasan?
Minsan ngani an katalingkasan sa relihion ibinibilang na pundamental na diretso sa Estados Unidos, an sunod-sunod na madahas na pagsururog tumang sa Mga Saksi ni Jehova nangyari sa bilog na nasyon kan mga taon nin 1940
MINILYON an ipinakipaglaban iyan. An nagkapira nagadan pa ngani para dian. Iyan tunay na saro sa pinakamahalagang marhay na mga rogaring nin katawohan. Ano iyan? Katalingkasan! An The World Book Encyclopedia tinatawan nin kahulogan an katalingkasan na “an kakayahan na pumili asin gibohon iyan.” Iyan nagpapadagos: “Sa legal na punto de vista, an mga tawo talingkas kun an sosyedad dai nagpapaotob sa sainda nin bakong makatanosan, dai kinakaipuhan, o bakong rasonableng mga limitasyon. An sosyedad man an dapat na magprotehir sa saindang mga diretso—an boot sabihon, sa saindang pundamental na mga libertad, poder, asin pribilehio.”
An ideya garo baga simple. Minsan siring, sa gibo garo baga haros imposible na an mga tawo magkaoroyon dapit sa kun sagkod saen man nanggad maninigong limitaran an katalingkasan. Halimbawa, naniniwala an nagkapira na an sarong gobyerno maninigong gumibo nin mga ley na maprotehir sa katalingkasan kan mga siudadano kaiyan. Alagad irarason nin iba na an mga ley na ini iyo mismo an mga gapos na dian kaipuhan na butasan an mga siudadano! Malinaw nanggad, laen-laen an kahulogan nin katalingkasan para sa laen-laen na tawo.
Kumusta Man an Relihiosong Katalingkasan?
Seguro an katalingkasan na mainit na gayong pinagdidiriskutiran iyo an katalingkasan sa relihion, na tinawan nin kahulogan na “an diretso na maniwala sa asin gibohon an pagtubod na pinili nin saro.” Sono sa Unibersal na Deklarasyon nin mga Diretso nin Tawo kan Naciones Unidas, “an gabos may diretso na magkaigwa nin katalingkasan sa pag-isip, konsensia asin relihion.” Kabale digdi an diretso nin tawo na “liwaton an saiyang relihion o paniniwala,” kaiba an katalingkasan na “ipaheling an saiyang relihion o paniniwala paagi sa katokdoan, gibo, pagsamba asin kaugalean.”—Artikulo 18.
Sierto nanggad, lalaoman niato an arin man na nasyon na tunay na may pagmakolog sa mga sakop kaiyan na itao an siring na katalingkasan. Makamomondo, ini dai perming nangyayari. “An relihion nakaaapektar sa kairairaroming mga saboot nin dakol na tawo,” an sabi kan The World Book Encyclopedia. “An nagkapirang gobyerno makosog an koneksion sa sarong relihion asin ibinibilang na huma sa politikal na autoridad an mga tawo na iba an pagtubod. An sarong gobyerno tibaad ibilang man an relihion na nagtataong peligro sa politikal na paagi huli ta tibaad ipaorog nin mga relihion an kaimbodan sa Dios kisa sa pagkuyog sa estado.”
Huli sa mga rason na ini an nagkapirang gobyerno nagbubugtak nin mga restriksion sa paggibo nin relihion. May nagkapira na biyong dinedesganar an paggibo nin ano man na pagtubod. An iba, na minsan ngani naghihingakong idinedepensa an katalingkasan sa pagsamba, makosog na kinokontrol an gabos na relihiosong aktibidad.
Helinga, halimbawa, an nagin situwasyon sa laog nin dakol na taon sa Mejico. Minsan ngani iginarantiya kan Konstitusyon an relihiosong katalingkasan, hinagad kaiyan: “An mga simbahan na ginagamit para sa pampublikong pagsamba pagsadiri kan Nasyon, na irinerepresentar kan Gobyerno Pederal, na iyo an madeterminar kun arin an puedeng padagos na gamiton bilang siring.” Kan 1991 inenmendaran an Konstitusyon tanganing taposon an restriksion na ini. Minsan siring, an halimbawang ini nagpapaheling na puedeng magin laen-laen an pag-interpretar sa relihiosong katalingkasan sa laen-laen na kadagaan.
Saro Pang Klase nin Relihiosong Katalingkasan
Igwa daw nin relihiosong katalingkasan sa saindong iniistaran na nasyon? Kun igwa, paano iyan tinawan nin kahulogan? Puede daw kamong sumamba sa Dios sa paaging gusto nindo, o pinipirit daw kamong magin miembro kan relihion kan Estado? Tinotogotan daw kamong magbasa asin magwaras nin relihiosong mga babasahon, o ipinangangalad kan gobyerno an siring na inimprentang materyal? Puede daw kamong makipag-olay sa iba manongod sa saindong pagtubod, o ini daw ibinibilang na paglapas sa saindang relihiosong mga diretso?
An simbag sa mga hapot na ini minadepende sa kun saen kamo nag-iistar. Minsan siring, interesante nanggad na igwa nin sarong klase nin relihiosong katalingkasan na dai man lamang minadepende sa lugar. Mantang nasa Jerusalem kan taon 32 C.E., si Jesus nagsabi sa saiyang mga parasunod: “Kun kamo magdanay sa sakong tataramon, kamo tunay na sakong mga disipulo, asin mamimidbid nindo an katotoohan, asin bubutasan kamo kan katotoohan.”—Juan 8:31, 32.
Ano an boot sabihon ni Jesus sa mga tataramon na ini? An mga Judiong nagdadangog sa saiya naghihimuyawot na makalda sa pamamahala kan Roma. Alagad an sinasabi ni Jesus bakong katalingkasan sa politikal na pan-aapi. Imbes, pinanunugaan nia an saiyang mga disipulo nin sarong bagay na orog karahay, siring kan satong maheheling sa minasunod na artikulo.