Mga Hapot Hale sa mga Parabasa

Ano an maninigong gibohon nin sarong Kristiano kun pinapaglilingkod sa hurado?

Sa nagkapirang kadagaan, an hudisyal na sistema naggagamit nin mga hurado na pinili hale sa mga namamanwaan. Sa mga lugar na ginigibo ini, an sarong Kristiano dapat na magdesisyon kun ano an gigibohon kun dinidirehiran na magreport para sa katongdan sa hurado. An dakol na Kristiano may marahay na konsensia na nagkonklusyon na an mga prinsipyo sa Biblia dai man nangangalad na umatubang, kun paanong si Sadrac, Mesac, asin Abednego nagsunod sa pagmanda kan gobyerno nin Babilonya na umatubang sa kaplanodohan nin Dura saka kun paanong si Jose asin Maria nagduman sa Betlehem sa pagdirehir kan Romanong mga autoridad. (Daniel 3:​1-12; Lucas 2:​1-4) Pero, may mga bagay na puedeng estudyaran nin sinserong mga Kristiano.

An paggamit nin mga hurado bakong sa gabos na lugar. Sa ibang kadagaan, an mga kaso sibil asin kriminal dinedesisyonan nin sarong propesyonal na huwes o sarong grupo nin mga huwes. Sa iba pang lugar, an midbid sa apod na ley komun iyo an ginagamit, asin an mga hurado kabtang kan hudisyal na proseso. Pero, an kadaklan na tawo kakadikit an aram kun paano pinipili an mga hurado asin kun ano an ginigibo ninda. Kaya an pagkaigwa nin pankagabsan na pananaw makatatabang baga man kamo napapaatubang sa katongdan sa hurado o dai.

An banwaan nin Dios minimidbid si Jehova bilang an Supremong Hokom. (Isaias 33:22) Sa suanoy na Israel, an eksperyensiadong mga lalaki na tanos asin daing ipinaoorog naglingkod bilang mga hokom sa pagresolber sa mga diskutiran asin pagdesisyon sa mga kustion dapit sa ley. (Exodo 18:13-22; Levitico 19:​15; Deuteronomio 21:​18-21) Kan panahon na si Jesus yaon digdi sa daga, an hudisyal na katongdan nasa kamot kan Sanhedrin, an Judiong korte suprema. (Marcos 15:​1; Gibo 5:​27-​34) Mayo nin probisyon para sa ordinaryong Judio na makaiba sa sarong sibil na hurado.

Sa ibang kadagaan ginagamit an mga hurado na binibilog nin mga siudadano. Si Socrates binista nin 501 hurado. An pagbista paagi sa mga hurado nag-eksister man sa Republika nin Roma, minsan ngani ini hinale durante kan pamamahala kan mga emperador. Kan huri, itinao ni Hadeng Henry III kan Inglaterra an probisyon na an akusado hokoman kan saiyang mga kataed. Sinasaboot na mantang midbid ninda an akusado, an saindang paghokom magigin mas daing ipinaoorog kisa sa mga prosedimiento na patutunayan nia an saiyang pagigin daing sala paagi sa pakikipaglaban o paagi sa pakaligtas sa sakit. Sa paglihis nin mga panahon, an sistema sa hurado nagin sarong areglo na sarong grupo nin mga siudadano an mabista sa sarong kaso asin matao nin desisyon na basado sa ebidensia. An sarong propesyonal na huwes ginigiyahan sinda sa mga punto nin ebidensia.

Manlaenlaen an klase nin mga hurado, an kabilangan nin mga hurado, asin an kalabot sa paggibo nin desisyon. Halimbawa, sa Estados Unidos, an sarong gran hurado nin poon 12 sagkod 23 na miembro nagdedesisyon kun baga may igong ebidensia para idemanda an sarong tawo nin kriminal na pagkakasala; dai kaiyan dinedeterminaran an pagigin may sala o daing sala. Kaagid kaiyan, sa sarong hurado na nag-iimbestigar sa may dudang pagkagadan (hurado nin imbestigasyon), an mga hurado tinuturotimbang an ebidensia tanganing magdesisyon kun baga nakomitir an sarong krimen.

Kun an kadaklan na tawo nag-iisip nin sarong hurado, nasa isip ninda an sarong grupo nin 12 siudadano sa sarong pagbista​—puedeng sarong sibil na iriwal o sarong kasong kriminal—​na dinadangog an patotoo tanganing magdesisyon kun baga may sala o mayong sala. Ini saday (sadit) na hurado, na nalalaen sa gran hurado. Sa pankagabsan, an husgado nagpapadara nin mga notisya na umatubang para sa katongdan sa hurado sa mga indibiduwal na pinili hale sa mga listahan nin mga botante, lisensiadong tsuper, o mga siring kaiyan. An nagkapira tibaad automatikong madiskualipikar, siring kan mga kriminal na napatunayan na nagkasala asin mga may diperensia an isip. Depende sa lokal na ley, an iba​—siring sa mga doktor, klerigo, abogado, o kagsadiri nin sadit na negosyo—​puedeng humagad nin iksemsion. (An nagkapira puedeng makalibre huli ta sinda may makosog na personal, sono sa konsensiang mga pagsayuma na maglingkod sa hurado.) Pero, nagdadakol an hinahaleng iksemsion kan mga autoridad tanganing an gabos maobligar na magreport para sa katongdan sa hurado, na tibaad paorootro sa laog nin mga taon.

Bakong gabos na nagrereport para sa katongdan sa hurado talagang nagpapartisipar bilang mga hurado sa sarong pagbista. Hale sa sarong grupo nin mga tawo na inapod para sa katongdan sa hurado, an nagkapira ala-suerteng pinipili bilang potensial na mga hurado para sa sarong partikular na kaso. Dangan ipinamimidbid kan huwes an mga lado asin an saindang mga abogado patin ilinaladawan an karakteristiko kan kaso. Sinisiyasat nia asin kan mga abogado an kada potensial na hurado. Ini an panahon na magtaram kun an saro may dahelan na sono sa konsensia na dai maglingkod huli sa karakteristiko kan kasong iyan.

An grupo kaipuhan na inaan sagkod sa bilang nin aktuwal na mapartisipar sa bilog na pagbista kan kasong iyan. Pahahaleon kan huwes an siisay man na an pagkadaing ipinaoorog tibaad kustionon huli sa posibleng interes sa kaso. Siring man, an mga abogado sa kada lado igwa nin diretso na pahaleon an nagkapirang hurado. An siisay man na pinahale sa grupo nin mga hurado na iyan minabalik sa grupo nin mga posibleng magin hurado tanganing maghalat nin ala-suerteng pagpili para sa ibang mga kaso. An nagkapirang Kristiano sa situwasyon na ini ginamit an panahon na magpatotoo nin impormal. Pakalihis nin pirang aldaw, an katongdan sa hurado nin saro tapos na, baga man sia aktuwal na nagpartisipar bilang sarong hurado o dai.

An mga Kristiano naghihingoang “dai makilabot sa iba,” na dai nakikilabot sa “mga bagay nin iba.” (1 Tesalonica 4:​11; 1 Pedro 4:15) Kan hagadon nin sarong Judio ki Jesus na magin hokom manongod sa mana, sia nagsimbag: “Lalaki, siisay an nagnombra sako na magin hokom o parahiras saindo?” (Lucas 12:​13, 14) Si Jesus nagdatong tanganing ipahayag an maogmang bareta kan Kahadean, bakong mangoltanan sa legal na mga bagay. (Lucas 4:​18, 43) An simbag ni Jesus tibaad nakapahiro sa lalaki na gamiton an paagi nin paghusay sa mga diskutiran na sinasabi sa Ley nin Dios. (Deuteronomio 1:​16, 17) Dawa ngani balido an siring na mga punto, an paghimate sa pagmanda na magreport para sa katongdan sa hurado laen man sa pakikilabot nin saro sa iba. Mas kaagid iyan kan situwasyon kan tolong kairiba ni Daniel. An gobyerno nin Babilonya pinagbotan sinda na magreport sa kababan nin Dura, asin an paggibo ninda kaiyan dai naglapas sa Ley nin Dios. An ginibo ninda pakatapos kaiyan ibang bagay, siring sa ipinaheheling kan Biblia.​—Daniel 3:​16-18.

Kan an mga lingkod nin Dios bako nang sakop kan Ley ni Moises, kinaipuhan nindang mapaatubang sa sekular na mga husgado sa manlaenlaen na kadagaan. Sinadol ni apostol Pablo an mga “banal” sa Corinto na husayon an mga problema sa laog kan kongregasyon. Minsan ngani inaapod an hudikatura kan sekular na mga korte bilang “bakong matanos na mga lalaki,” dai dineharan ni Pablo na iyan igwa nin lugar sa pag-asikaso sa sekular na mga bagay. (1 Corinto 6:1) Idinepensa nia an saiyang sadiri sa hokoman nin Roma, na iinaapelar pa ngani an saiyang kaso ki Cesar. Bako man na garo baga sa pundamental sala an sekular na mga husgado.​—Gibo 24:​10; 25:​10, 11.

An sekular na mga husgado pagpunsionar kan “superyor na mga autoridad.” An siring “nagtitirindog sa saindang relatibong mga kamugtakan na itinotogot nin Dios,” asin sinda naggigibo asin nagpapaotob kan mga ley. Si Pablo nagsurat: “Iyan ministro nin Dios para sa karahayan mo. Alagad kun ika naggigibo nin maraot, matakot ka: huli ta dai kaiyan dinadara an espada na basang sana; huli ta iyan ministro nin Dios, sarong parabalos na nagpapahayag nin kaanggotan sa naggigibo nin maraot.” An mga Kristiano ‘dai tinutumang an autoridad’ mantang ginigibo kaiyan an siring na legal na mga pagpunsionar, huli ta habo nindang ‘tumangon iyan’ asin mag-ako nin silot.​—Roma 13:​1-4; Tito 3:1.

Sa pagturotimbang sa mga punto de vista, maninigong estudyaran nin mga Kristiano kun baga puede sindang kumuyog sa nagkapirang kahagadan ni Cesar. Si Pablo naghatol: “Itao sa gabos [na superyor na mga autoridad] an nanonongod sa sainda, sa saiya na naghahagad nin buhis, an buhis; sa saiya na naghahagad nin tributo, an tributo; sa saiya na naghahagad nin takot, an siring na takot.” (Roma 13:7) Iyan malinaw kun dapit sa buhis na kuarta. (Mateo 22:​17-21) Kun sinasabi ni Cesar na an mga siudadano dapat na magtao nin panahon asin paghihingoa sa paglinig nin mga tinampo o paggibo nin iba pang trabaho na kabale sa mga pagpunsionar ni Cesar, an lambang Kristiano kaipuhan na magdesisyon kun baga mapasakop.​—Mateo 5:41.

An nagkapirang Kristiano minamansay an paglilingkod sa hurado bilang pagtao ki Cesar kan nanonongod ki Cesar. (Lucas 20:25) Sa katongdan sa hurado an trabaho dangogon an ebidensia asin magtao nin sadiosan na opinyon sa mga punto nin katunayan o ley. Halimbawa, sa sarong gran hurado, an mga hurado nagdedesisyon kun baga an ebidensia nagtatao nin dahelan na bistahon an saro; dai ninda dinedeterminaran an pagkakasala. Kumusta man an komun na pagbista? Sa sarong kaso sibil, an hurado tibaad magboot nin bayad sa danyos o reparasyon. Sa sarong kasong kriminal, dedeterminaran ninda kun baga sinusuportaran kan ebidensia an may salang desisyon. Kun minsan irinerekomendar ninda kun arin na sentensia na itinao kan ley an maninigong iaplikar. Dangan ginagamit kan gobyerno an autoridad kaiyan tanganing ‘magpahayag nin kaanggotan sa naggigibo nin maraot,’ o “magkastigo sa mga paragibo nin maraot.”​—1 Pedro 2:14.

Kumusta kun an sarong Kristiano dai tinotogotan kan saiyang konsensia na maglingkod sa sarong partikular na hurado? Dai sinasambit kan Biblia an katongdan sa hurado, kaya dai sia makasasabi, ‘Kontra sa relihion ko na maglingkod sa arin man na hurado.’ Depende sa kaso, puede niang sabihon na an paglilingkod sa hurado para sa partikular na kaso kontra sa saiyang personal na konsensia. Tibaad arog kaiyan an kamugtakan kun an kaso may labot sa seksuwal na inmoralidad, pagpakua sa aki, paggadan, o ibang isyu na dian an saiyang pag-isip sinanay kan kaaraman sa Biblia, bako nin sekular na ley sana. Pero, sa katunayan, posibleng marhay na an pagbista na dian sia pinili mayong labot sa siring na mga isyu.

An sarong maygurang na Kristiano hohorophoropon man kun baga sia may paninimbagan para sa sentensia na itatao kan mga huwes. (Ikomparar an Genesis 39:​17-20; 1 Timoteo 5:22.) Kun sala an desisyon na may sala asin iimponer an penalidad na kagadanan, an Kristiano daw na nasa hurado kadamay sa kasalan sa dugo? (Exodo 22:​2; Deuteronomio 21:​8; 22:​8; Jeremias 2:​34; Mateo 23:​35; Gibo 18:6) Sa pagbista ki Jesus gusto ni Pilato na magin “inosente sa dugo kan tawong ini.” An mga Judio tolos na nagsabi: “An saiyang dugo mapasamuya asin sa samong mga aki.”​—Mateo 27:​24, 25.

Kun an sarong Kristiano magreport para sa katongdan sa hurado, siring sa pagmanda kan gobyerno, alagad huli sa saiyang personal na konsensia nagsayumang maglingkod sa sarong partikular na kaso sa ibong kan pamimirit kan huwes, an Kristiano maninigong magin andam na atubangon an mga resulta​—magin iyan man multa o pagkabilanggo.​—1 Pedro 2:19.

Sa katapustapusi, an lambang Kristiano na napapaatubang sa katongdan sa hurado dapat na aramon kun ano an igagawe, basado sa saiyang pakasabot sa Biblia asin sa saiyang konsensia. An nagkapirang Kristiano nagreport para sa katongdan sa hurado asin naglingkod sa nagkapirang hurado. An iba napiritan na magsayuma dawa mapaatubang sa padusa. An lambang Kristiano dapat na magdesisyon para sa saiyang sadiri kun ano an gigibohon nia, asin dai maninigong tatsaran nin iba an saiyang desisyon.​—Galacia 6:5.