Maninigo daw kamong Maniwala sa Reenkarnasyon?
AN Griegong pilosopo na si Plato ikinonektar an pagkamoot sa ideya nin reenkarnasyon. Naniwala sia na pagkagadan kan hawak, an kalag, huling inmortal, minabalyo pasiring sa inaapod na “rona kan dalisay na mga porma.” Huling mayo nin hawak, nagdadanay iyan dian nin haloy-haloy, na ineestudyaran an mga porma. Pagkatapos na iyan magreenkarnasyon sa ibang hawak, an kalag nasa isip minsan dai aram na nakagigirumdom asin naghihimuyawot sa rona nin mga porma. Sono ki Plato, an mga tawo namomoot huli ta naheheling ninda sa saindang namomotan an pinakamarahay na porma nin kagayonan na bakong malinaw na nagigirumdoman ninda asin hinihingoang kamtan.
Pag-aram sa Ginikanan Asin Basehan
An katokdoan nin reenkarnasyon naghahagad na an kalag dapat na inmortal. An pinaghalean nin reenkarnasyon, kun siring, masususog duman sa mga tawo o nasyon na igwa nin siring na paniniwala. Basado digdi, iniisip nin nagkapira na iyan guminikan sa suanoy na Egipto. An iba naniniwala na iyan nagpoon sa suanoy na Babilonya. Tanganing mapabantog an relihion nin Babilonya, iprinoponer kan mga saserdote kaiyan an doktrinang pagbalyo kan kalag. Sa siring puede nindang hingakoon na an saindang relihiosong mga eroe reenkarnasyon nin bantog, minsan ngani haloy nang gadan, na mga apoon.
Minsan siring, sa India biyong tuminalubo an paniniwalang iyan sa reenkarnasyon. An mga may kabatidan na Hindu pinagdederebatehan an lakop na marhay na mga problema nin karatan asin pagsakit nin mga tawo. ‘Paano ini ikaooyon sa ideya nin sarong matanos na Kaglalang?’ an hapot ninda. Hiningoa nindang resolberan an dai pagkakaoyon kan katanosan nin Dios asin kan nagkakanorongod na mga kalamidad saka dai pagkakapantaypantay sa kinaban. Pag-abot nin panahon, inimbento ninda “an ley nin karma,” an ley nin causa asin epekto—‘ano man an itinatanom nin tawo, iyan an saiyang aanihon.’ Naggibo sinda nin detalyadong ‘balanse’ na sono dian an mga merito asin demerito sa sarong buhay pinepremyohan o pinadudusahan sa masunod.
An “karma” nangangahulogan sana nin “aksion.” An sarong Hindu sinasabing igwa nin marahay na karma kun nagsusunod sia sa sosyal asin relihiosong mga pamantayan asin nin maraot na karma kun dai sia nagsusunod. An saiyang aksion, o karma, an nagdedeterminar sa saiyang ngapit sa kada kasunod na pagkamundag liwat. “An gabos na tawo namundag na may garo plano nin karakter, na sa kadaklan inandam kan saindang mga aksion sa nakaaging mga buhay, minsan ngani an saindang pisikal na mga karakteristiko dinedeterminaran kan saindang erensia,” sabi kan pilosopong si Nikhilananda. Sa siring “an tawo iyo an arkitekto kan saiyang magigin palad, an paratogdok kan saiyang sadiring kaaabtan.” Minsan siring, an ultimong pasohan iyo na makatalingkas sa siklong ini nin pagbalyo asin makasaro sa Brahman—an pangultimong katunayan. Ini, sono sa paniniwala, nakakamit paagi sa pagmamaigot na magibo an paggawe na inaako nin sosyedad asin makamit an espesyal na kaaraman na Hindu.
Sa siring ginagamit kan katokdoan nin reenkarnasyon bilang pundasyon kaiyan an doktrinang inmortalidad kan kalag asin dinudugangan iyan paagi sa paggamit kan ley nin karma. Helingon niato kun ano an sinasabi kan ipinasabong na Tataramon nin Dios, an Biblia, mapadapit sa mga ideyang ini.
Inmortal daw an Kalag?
Tanganing masimbag an hapot na ini, konsultahon ta an pinakahalangkaw na autoridad manongod sa temang iyan—an ipinasabong na Tataramon kan Kaglalang. Sa pinakaenot na libro kan Biblia, an Genesis, manonodan ta an eksaktong kahulogan kan “kalag.” Mapadapit sa paglalang kan enot na tawo, si Adan, an Biblia nagsasabi: “Pinorma ni Jehova Dios an tawo hale sa kabokabo kan daga asin hinangosan sia sa saiyang dongo kan hangos nin buhay, asin an tawo nagin buhay na kalag.” (Genesis 2:7) Malinaw nanggad, an kalag bakong an yaon sa tawo kundi kun ano sia. An termino sa Hebreo na ginamit digdi para sa kalag iyo an neʹphesh. Iyan minalataw nin mga 700 na beses sa Biblia, asin iyan nungkang nanonongod sa sarong separado asin daing hawak na kabtang nin tawo kundi perming sa sarong bagay na nadudutaan asin pisikal.—Job 6:7; Salmo 35:13; 107:9; 119:28.
Ano an nangyayari sa kalag pagkagadan? Horophoropa an nangyari ki Adan kan sia magadan. Kan sia magkasala, an Dios nagsabi sa saiya: “Ika [mabalik] sa daga, huli ta dian ka kinua. Huli ta ika kabokabo asin sa kabokabo ka man mabalik.” (Genesis 3:19) Isip-isipa an kahulogan kaiyan. Bago sia lalangon nin Dios hale sa kabokabo, si Adan dai nag-eeksister. Pagkagadan nia, si Adan buminalik sa iyo man sanang kamugtakan nin dai pag-eksister.
Sa simpleng pagtaram, itinotokdo kan Biblia na an kagadanan iyo an kabaliktaran nin buhay. Sa Eclesiastes 9:5, 10, satong mababasa: “An buhay nakaaaram na sinda magagadan; alagad kun dapit sa mga gadan, mayo man lamang sinda nin pakaaram, ni may bayad pa man sinda, huli ta an pakagirumdom sa sainda nalingawan na. An gabos na makua kan saimong kamot na gibohon, gibohon iyan sa bilog mong kakayahan, huli ta mayo nin gibohon ni pagplano ni kaaraman ni kadonongan sa Sheol, an lugar na saimong padudumanan.”
Nangangahulogan ini na an mga gadan daing nagigibo o namamatean na ano man. Mayo na sinda nin ano man na iniisip, ni nakagigirumdom man sinda nin ano man. An salmista nagsasabi: “Dai ka magtiwala sa mga mahal na tawo, ni sa aki nin daganon na tawo, na sa sainda mayo nin kaligtasan. An saiyang espiritu minaluwas, minabalik sia sa saiyang daga; sa aldaw na iyan an saiyang mga pag-isip napapara.”—Salmo 146:3, 4.
Malinaw na ipinaheheling kan Biblia na pagkagadan an kalag dai minabalyo sa ibang hawak, kundi nagagadan iyan. “An kalag na nagkakasala—iyan mismo magagadan,” an may pagdodoon na sinasabi kan Biblia. (Ezequiel 18:4, 20; Gibo 3:23; Kapahayagan 16:3) Sa siring, an doktrinang inmortalidad kan kalag—an pinakapundasyon kan teoriya nin reenkarnasyon—mayo nin ano man na pagsuportar sa Kasuratan. Kun mayo iyan, mabagsak an teoriya. Ano, kun siring, an paliwanag sa pagsakit na naheheling niato sa kinaban?
Taano ta Nagsasakit an mga Tawo?
An pundamental na dahelan kan pagsakit nin tawo iyo an pagkabakong sangkap na minamana niato gabos sa makasalan na si Adan. “Paagi sa sarong tawo an kasalan naglaog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin sa siring an kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabos nagkasala,” an sabi kan Biblia. (Roma 5:12) Huling gikan ki Adan, kita gabos naghehelang, naggugurang, asin nagagadan.—Salmo 41:1, 3; Filipos 2:25-27.
Dugang pa, an dai naliliwat na moral na ley kan Kaglalang nagsasabi: “Dai kamo palagalag: An Dios dai maoolog-olog. Huli ta an ano man na itinatanom nin tawo, iyan man sana an saiyang aanihon; huli ta sia na nagtatanom sa saiyang laman mag-aani man nin pagkatunaw sa saiyang laman.” (Galacia 6:7, 8) Sa siring, an estilo nin pamumuhay na nakikidorog minsan kiisay puedeng magbunga nin emosyonal na kapurisawan, dai ginustong pagbados, asin mga helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog. “An nakabibiglang 30 porsiento nin nakagagadan na kanser [sa Estados Unidos] sa pangenot dahelan sa pagsigarilyo, asin an kaparehong kabilangan dahelan sa estilo nin pamumuhay, nangorogna an mga kaugalean sa pagkakan asin kakulangan nin ehersisyo,” an sabi kan magasin na Scientific American. An nagkapirang kalamidad na nagbubunga nin pagsakit resulta nin salang pagmaneho nin tawo sa mga kayamanan kan daga.—Ikomparar an Kapahayagan 11:18.
Iyo, an tawo an mababasol sa kadaklan kan saiyang kasakitan. Minsan siring, huling an kalag bakong inmortal an ley na ‘pag-ani kan saimong itinanom’ dai puedeng gamiton tanganing ikonektar an pagsakit nin tawo sa karma—mga ginibo sa soboot nakaaging buhay. “An nagadan nakabutas na sa saiyang kasalan,” an sabi kan Biblia. (Roma 6:7, 23) Sa siring an mga bunga nin kasalan dai nadadara pasiring sa buhay pagkagadan.
Si Satanas na Diablo nagpapangyari man nin dakol na pagsakit. Sa katunayan, an kinaban na ini dominado ni Satanas. (1 Juan 5:19) Asin siring sa ihinula ni Jesu-Cristo, an Saiyang mga disipulo ‘ikaoongis nin gabos na tawo huli sa saiyang ngaran.’ (Mateo 10:22) Bilang resulta, parate na mas dakol na problema an inaatubang kan mga matanos kisa sa mga maraot.
Sa kinaban na ini may mga pangyayari na an causa dai tolos naaaraman. An pinakamarikas dumalagan tibaad matumba asin madaog sa pareha. An sarong mapuersang hukbo tibaad madaog nin mas maluyang mga hukbo. An sarong tawong madonong tibaad dai makakua nin marahay na trabaho asin kun siring tibaad magutom. An mga tawo na may ekselenteng pakasabot sa pagpadalagan nin negosyo tibaad, huli sa mga sirkumstansia, dai ikaaplikar an saindang kaaraman asin sa siring tibaad magin dukha. An intelihenteng mga indibiduwal tibaad ikaongis kan mga may autoridad asin dai maoyonan. Taano ta siring kaini? “Huli ta an panahon asin pagkanorongod nangyayari sa sainda gabos,” an simbag kan madonong na si Hadeng Salomon.—Eclesiastes 9:11.
An katawohan haloy nang nagsasakit bago pa prinobaran kan may kabatidan na mga Hindu na ipaliwanag kun taano ta igwa kaiyan. Alagad igwa daw nin paglaom para sa mas marahay na ngapit? Asin ano an panuga kan Biblia para sa mga gadan?
Sarong Matoninong na Ngapit
Nanuga an Kaglalang na sa dai na mahahaloy tataposon nia an presenteng sosyedad nin kinaban na kontrolado ni Satanas. (Talinhaga 2:21, 22; Daniel 2:44) An sarong matanos na bagong sosyedad nin tawo—“sarong bagong daga”—magigin nang katunayan sa panahon na iyan. (2 Pedro 3:13) Sa panahon na iyan “mayo nin nag-eerok na masabi: ‘Naghehelang ako.’” (Isaias 33:24) Pati an kakologan nin kagadanan hahaleon na, huli ta “papahidon [nin Dios] an gabos na luha sa saindang mga mata, asin an kagadanan mawawara na, dai na sagkod magkakaigwa nin pagmondo ni pagtangis ni kolog. An enot na mga bagay nakalihis na.”—Kapahayagan 21:4.
Mapadapit sa mga mag-eerok sa bagong kinaban na ipinanuga nin Dios, an salmista naghula: “An mga matanos mismo magmamana kan daga, asin sinda mag-eerok dian sagkod lamang.” (Salmo 37:29) Dugang pa, an mga mahoyo ‘magkakararanga nanggad nin labi-labi sa nagsosopay na katoninongan.’—Salmo 37:11.
Si Mukundbhai, na nasambitan sa sinundan na artikulo, natorog sa kagadanan na dai naaraman an makangangalas na mga panuga nin Dios. Alagad an minilyon na nagadan na dai namidbid an Dios igwa nin paglaom na pukawon sa siring na matoninong na bagong kinaban, huli ta an Biblia nanunuga: “Magkakaigwa nin pagkabuhay liwat kapwa an mga matanos asin an mga bakong matanos.”—Gibo 24:15; Lucas 23:43.
An terminong “pagkabuhay liwat” trinadusir digdi hale sa termino sa Griego na a·naʹsta·sis, na sa literal nangangahulogan “pagtindog liwat.” Sa siring kalabot sa pagkabuhay liwat an pagreaktibar sa mga karakteristiko sa buhay kan indibiduwal.
An Kaglalang kan langit asin daga daing katapusan an kadonongan. (Job 12:13) An paggirumdom sa mga karakteristiko sa buhay kan mga gadan bakong problema para sa saiya. (Ikomparar an Isaias 40:26.) Si Jehova Dios nagsosopay man sa pagkamoot. (1 Juan 4:8) Huli kaini, puede niang gamiton an saiyang sangkap na memorya, bakong tanganing padusahan an mga gadan huli sa maraot na nagibo ninda, kundi tanganing buhayon sinda liwat sa sarong paraisong daga na igwa kan personalidad na yaon sa sainda bago sinda nagadan.
Para sa minilyon na arog ni Mukundbhai, an pagkabuhay liwat mangangahulogan na makakaibanan ninda liwat an saindang mga namomotan. Alagad imahinara an puedeng magin kahulogan kaiyan para sa mga nabubuhay ngonyan. Helinga, halimbawa, an aking lalaki ni Mukundbhai, na nakaaram kan makangangalas na katotoohan manongod sa Dios asin sa saiyang mga katuyohan. Kanigoan kanakararanga para sa saiya na maaraman na an saiyang ama dai nalalaom sa sarong haros daing katapusan na siklo nin mga pagkamundag liwat, na an kada saro napalilibotan nin karatan asin pagsakit! Sia natotorog sana sa kagadanan, na naghahalat nin pagkabuhay liwat. Kanigoan kanakaoogma para sa saiya na horophoropon an posibilidad na sarong aldaw ihihiras nia sa saiyang ama an saiya mismong nanodan sa Biblia!
Kabotan nin Dios na “an gabos na klase nin tawo makaligtas asin makaabot sa tamang kaaraman kan katotoohan.” (1 Timoteo 2:3, 4) Ngonyan na an panahon na pag-adalan kun paano kamo, kaiba an minilyon na iba pa na naggigibo na kan kabotan nin Dios, mabubuhay sagkod lamang sa sarong paraisong daga.—Juan 17:3.
[Blurb sa pahina 7]
“An panahon asin pagkanorongod nangyayari sa sainda gabos.” —Eclesiastes 9:11
[Kahon sa pahina 6]
An Personalidad nin Dios Asin an Ley nin Karma
“An ley nin Karma,” an paliwanag ni Mohandas K. Gandhi, “dai naliliwat asin imposibleng madulagan. Sa siring haros dai na kaipuhan na makilabot an Dios. Inestablisar nia an ley dangan garo baga sia nagretiro.” Ikinapurisaw ini ni Gandhi.
Sa ibong na lado, an panugang pagkabuhay liwat naghahayag na an Dios igwa nin hararom na interes sa saiyang mga linalang. Tanganing buhayon liwat an sarong gadan sa sarong paraisong daga, kaipuhan na aram asin girumdomon nin Dios an gabos na bagay manongod sa tawong iyan. Tunay nanggad na an Dios may pagmakolog sa kada saro sa sato.—1 Pedro 5:6, 7.
[Retrato sa pahina 5]
An Hindung siklo nin buhay
[Retrato sa pahina 8]
An Tataramon nin Dios nagtotokdo nin pagkabuhay liwat