Gurano Kakosog kan Saindong Pagtubod sa Pagkabuhay Liwat?
“Ako iyo an pagkabuhay liwat asin an buhay. An naggigibo nin pagtubod sa sako, minsan pa sia magadan, mabubuhay.”—JUAN 11:25.
1, 2. Taano an sarong nagsasamba ki Jehova ta nangangaipo nin kompiansa sa paglaom na pagkabuhay liwat?
GURANO kakosog kan saindong paglaom sa pagkabuhay liwat? Pinasasarig daw kaiyan an boot nindo tumang sa takot na magadan asin rinaranga kamo kun magadanan kamo nin mga namomotan? (Mateo 10:28; 1 Tesalonica 4:13) Arog daw kamo kan dakol na lingkod nin Dios kan suanoy, na nagtios nin panlalatigo, panunuya, pagpasakit, asin pagkabilanggo, na napakosog kan pagtubod sa pagkabuhay liwat?—Hebreo 11:35-38.
2 Iyo, an sinserong nagsasamba ki Jehova maninigo na dai man lamang magduwaduwa na magkakaigwa nin pagkabuhay liwat, asin an saiyang kompiansa maninigo na magkaigwa nin epekto sa saiyang pamumuhay. Marahayon na horophoropon an katunayan na sa itinalaan na panahon nin Dios, itatao kan dagat, kagadanan, asin Hades an mga gadan na nasa sainda, asin mapapasa mga binuhay liwat na ini an paglaom na mabuhay sagkod lamang sa sarong paraisong daga.—Kapahayagan 20:13; 21:4, 5.
Mga Pagduwaduwa Manongod sa Sarong Buhay sa Ngapit
3, 4. Ano sagkod ngonyan an paniniwala nin dakol manongod sa buhay pagkagadan?
3 Haloy nang itinotokdo kan Kakristianohan na igwa nin buhay pagkagadan. An sarong artikulo sa magasin na U.S. Catholic nagsabi: “Sa nag-aging mga panahon, an mga Kristiano naghingoang gibohon an saindang pinakamakakaya na atubangon an mga pagkadesganar asin pagdusa sa buhay na ini paagi sa pagtanaw sa saro pang buhay, buhay na may katoninongan asin pagkakontento, may satispaksion asin kaogmahan.” Minsan ngani sa nagkapirang kadagaan nin Kakristianohan, an mga tawo sekularisado na asin medyo nagdududa manongod sa relihion, dakol an sagkod ngonyan naghohona na seguradong may sarong klase nin buhay pagkagadan. Alagad kadakol kan dai ninda segurado.
4 An sarong artikulo sa magasin na Time nagkomento: “An mga tawo naniniwala sagkod ngonyan sa [sarong buhay pagkagadan]: iyo sana ta an saindang ideya kun ano man nanggad iyan orog na nagin malibog, asin bihira nang marhay nindang madangog iyan sa saindang mga pastor.” Taano ta bihira nang magtaram manongod sa sarong buhay pagkagadan an mga ministro nin relihion kisa kaidto? An intelektuwal sa relihion na si Jeffrey Burton Russell nagsasabi: “Sa heling ko [an mga klerigo] naglilikay sa tema huli ta iniisip ninda na kaipuhan na atubangon ninda an olang na pagduda kan publiko.”
5. Ano an punto de vista kan dakol ngonyan manongod sa doktrinang kalayo sa impierno?
5 Sa dakol na iglesia, kalabot sa buhay pagkagadan an langit asin naglalaad na impierno. Asin kun an mga klerigo nagduduwaduwang magtaram manongod sa langit, sinda mas nagduduwaduwa pa nganing magtaram manongod sa impierno. An sarong artikulo sa diaryo nagsabi: “Sa ngonyan minsan an mga iglesia na naniniwala sa daing sagkod na padusa sa sarong pisikal na impierno . . . iniinaan an pagdodoon sa ideyang iyan.” Sa katunayan, an kadaklan na teologo sa presenteng panahon dai na naniniwala sa impierno bilang literal na lugar nin pagpasakit, siring kan pagkatokdo kaiyan kaidtong Edad Media. Imbes, mas pabor sinda sa sarong mas “makonsiderasyon” na bersion nin impierno. Sono sa dakol na modernista, an mga parakasala na nasa impierno dai literal na pinapadusahan, alagad ta nagdudusa sinda huli sa saindang “espirituwal na pagkasuhay sa Dios.”
6. Paano nanonompongan nin nagkapira na kulang an saindang pagtubod kun sinda napapaatubang sa trahedya?
6 An pagpaluya sa puersa kan doktrina kan iglesia tangani na dai magraot an boot kan modernong mga sensitibo tibaad makatabang sa nagkapira na malikayan an pagigin bakong popular, alagad ibinubugtak kaiyan sa pagduwaduwa an minilyon na sinserong nagsisimba kun ano an paniniwalaan. Huli kaini, kun direktang napapaatubang sa kagadanan, parateng nanonompongan kan mga ini na nagkukulang an saindang pagtubod. Magkapareho sinda nin kaisipan kan babae na nagadanan nin nagkapirang miembro nin pamilya sa sarong makaturotristeng aksidente. Kan hapoton kun baga nakaranga sa saiya an saiyang relihiosong pagtubod, nag-aalangan siang nagsimbag, “Seguro.” Alagad dawa kun kompiado siang nagsimbag na natabangan sia kan saiyang relihiosong pagtubod, ano an magigin halawig na pakinabang kaiyan kun an saiyang mga tinutubod mayo nin marigon na pasisikadan? Mahalagang konsideraron ini huli ta, an totoo, an itinotokdo nin kadaklan na iglesia manongod sa sarong buhay sa ngapit laen na marhay sa itinotokdo kan Biblia.
An Punto de Vista kan Kakristianohan Dapit sa Buhay Pagkagadan
7. (a) Ano an pararehong paniniwala nin kadaklan na iglesia? (b) Paano ilinadawan nin sarong teologo an doktrina kan inmortal na kalag?
7 Sa ibong kan saindang pagkakalaen, an haros gabos na denominasyon nin Kakristianohan nagkakaoroyon na an mga tawo igwa nin inmortal na kalag na nagdadanay na buhay pagkagadan kan hawak. An kadaklan nagtutubod na kun an saro magadan, an saiyang kalag puedeng magduman sa langit. An nagkapira natatakot na an saindang kalag tibaad magduman sa sarong naglalaad na impierno o sa purgatoryo. Alagad an ideya manongod sa sarong inmortal na kalag prinsipal na kabtang kan saindang punto de vista dapit sa sarong buhay sa ngapit. An teologong si Oscar Cullmann, sa sarong komposisyon na ipinublikar sa librong Immortality and Resurrection, nagkomento dapit digdi. Sia nagsurat: “Kun hahapoton ta an sarong ordinaryong Kristiano ngonyan . . . kun ano sa paghona nia an katokdoan kan Bagong Tipan mapadapit sa kaaabtan nin tawo pagkagadan, puera sa pipira an simbag na makukua ta: ‘An inmortalidad kan kalag.’” Minsan siring, idinugang ni Cullmann: “An rekonosido nin dakol na ideyang ini saro sa pinakadakulang salang mga pakasabot nin Kristianismo.” Sinabi ni Cullmann na kan enot niang sabihon ini, nagin dahelan idto nin pagkariribok. Pero, tama sia.
8. Anong paglaom an ibinugtak ni Jehova sa atubangan kan enot na lalaki asin babae?
8 Dai linalang ni Jehova Dios an mga tawo tanganing magduman sa langit pagkagadan ninda. Bako ngani niang orihinal na katuyohan na sinda magadan. Si Adan asin Eva linalang na sangkap asin tinawan kan oportunidad na panoon an daga nin matanos na mga aki. (Genesis 1:28; Deuteronomio 32:4) An satong enot na mga magurang sinabihan na sinda magagadan sana kun sinda makisuway sa Dios. (Genesis 2:17) Kun sinda nagdanay na makinuyog sa saindang langitnon na Ama, padagos kutana sindang nabuhay digdi sa daga sagkod lamang.
9. (a) Ano an katotoohan manongod sa kalag nin tawo? (b) Ano an nangyayari sa kalag kun iyan magadan?
9 Pero makamomondo, dai kinuyog ni Adan asin Eva an Dios. (Genesis 3:6, 7) An makaturotristeng mga resulta ilinadawan ni apostol Pablo: “Paagi sa sarong tawo an kasalan naglaog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin sa siring an kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabos nagkasala.” (Roma 5:12) Imbes na mabuhay sagkod lamang digdi sa daga, si Adan asin Eva nagadan. Ano an nangyari kaidto? Igwa daw sinda nin inmortal na kalag na puede na kaidto na ilaag sa naglalaad na impierno huli sa saindang kasalan? Al kontraryo, sinasabi kan Biblia na bago kaini, kan sia lalangon, si Adan “nagin buhay na kalag.” (Genesis 2:7) An tawo dai tinawan nin kalag; sia nagin kalag, sarong buhay na persona. (1 Corinto 15:45) Tara, bako sanang si Adan an “buhay na kalag” kundi, siring kan ipinaheheling sa lenguaheng Hebreo na dian isinurat an Genesis, an mas hababang klaseng mga hayop “buhay na mga kalag” man! (Genesis 1:24) Kan magadan si Adan asin Eva, sinda nagin gadan na mga kalag. Pag-abot nin panahon, nangyari nanggad sa sainda an sinabi ni Jehova ki Adan: “Sa ganot kan saimong lalauogon makakan ka nin tinapay sagkod na ika bumalik sa daga, huli ta dian ka kinua. Huli ta ika kabokabo asin sa kabokabo ka man mabalik.”—Genesis 3:19.
10, 11. Ano an inaadmitir kan New Catholic Encyclopedia manongod sa katokdoan kan Biblia dapit sa kalag, asin paano ini nakakaagid sa sinasabi kan Biblia?
10 Sa pundamental, minaoyon digdi an New Catholic Encyclopedia. Sa artikulo kaiyan na “Kalag (sa Biblia),” iyan nagsasabi: “Mayo nin dikotomiya [pagkabanga sa duwang kabtang] kan hawak asin kalag sa DT [“Daan na Tipan,” o Hebreong Kasuratan].” Sinasabi pa kaiyan na sa Biblia, an terminong “kalag” “nungkang nangangahulogan nin kalag na napapalaen sa hawak o sa indibiduwal na persona.” Sa katunayan, an kalag sa parate “nangangahulogan kan indibiduwal na buhay mismo baga man nin mga hayop o tawo.” Nakagiginhawa an siring na pagkasadiosan, alagad makapag-iisip-isip sana an saro kun taano an mga nagsisimba sa pankagabsan ta dai pinaaram kan mga katunayan na ini.
11 Kanigoan na kahaditan asin takot an nawara kutana sa mga nagsisimba kun naaraman ninda an simpleng katotoohan sa Biblia: “An kalag na nagkakasala—iyan mismo magagadan,” dai magdudusa sa kalayo sa impierno! (Ezequiel 18:4) Minsan ngani laen na marhay ini sa itinotokdo kan Kakristianohan, iyan biyong kaoyon kan sinabi kan madonong na tawong si Salomon paagi sa pasabong: “An mga buhay nakaaaram na sinda magagadan; alagad kun dapit sa mga gadan, mayo man lamang sinda nin pakaaram, ni may bayad pa man sinda [sa buhay na ini], huli ta an pakagirumdom sa sainda nalingawan na. An gabos na makua kan saimong kamot na gibohon, gibohon iyan sa bilog mong kakayahan, huli ta mayo nin gibohon ni pagplano ni kaaraman ni kadonongan sa Sheol [an pankagabsan na lolobngan nin katawohan], an lugar na saimong padudumanan.”—Eclesiastes 9:5, 10.
12. Saen kinua kan Kakristianohan an katokdoan kaiyan manongod sa inmortal na kalag?
12 Taano an Kakristianohan ta nagtotokdo nin laen na marhay sa sinasabi kan Biblia? An New Catholic Encyclopedia, sa artikulo kaiyan na “Kalag, Tawo, Inmortalidad Kan,” nagsasabi na an enot na mga Ama kan Iglesia nakakua nin suporta para sa paniniwala sa inmortal na kalag, bakong sa Biblia, kundi sa “mga poeta asin pilosopo patin sa pankagabsan na tradisyon kan ideyang Griego . . . Kan huri, pinili kan mga iskolastiko na gamiton an ki Plato o an mga prinsipyo hale ki Aristoteles.” Iyan nagsasabi na “an impluwensia kan ideyang Platoniko asin Neoplatoniko”—kabale an paniniwala sa inmortal na kalag—sa kahurihurihi ikinasaliot “sa pinakasentro kan Kristianong teolohiya.”
13, 14. Taano ta bakong makatanosan na maglaom na mapaliwanagan kan paganong Griegong mga pilosopo?
13 Maninigo daw na nagdolok sa paganong Griegong mga pilosopo an naghihingakong mga Kristiano tanganing makanood manongod sa sarong bagay na kapareho kapundamental kan paglaom na sarong buhay pagkagadan? Siempre dai. Kan sumurat si Pablo sa mga Kristiano na nag-eerok sa Corinto, Grecia, sia nagsabi: “An kadonongan kan kinaban na ini kamangmangan sa Dios; huli ta nasusurat: ‘Dinadakop nia an mga madonong sa sadiri nindang katusohan.’ Asin sa giraray: ‘Aram ni Jehova na an mga pangangatanosan kan mga madonong daing kamanungdanan.’” (1 Corinto 3:19, 20) An suanoy na mga Griego nagsasamba sa mga idolo. Paano, kun siring, sinda paggigikanan nin katotoohan? Hinapot ni Pablo an mga taga-Corinto: “Anong pakikioyon igwa an templo nin Dios sa mga idolo? Huli ta kita templo nin sarong nabubuhay na Dios; siring sa isinabi nin Dios: ‘Ako mag-eerok sa tahaw ninda asin maglalakaw sa tahaw ninda, asin ako manini saindang Dios, asin sinda manini sakong banwaan.’”—2 Corinto 6:16.
14 An kapahayagan nin sagradong mga katotoohan enot na itinao paagi sa nasyon nin Israel. (Roma 3:1, 2) Pakalihis nin 33 C.E., iyan itinao paagi sa linahidan na Kristianong kongregasyon kan enot na siglo. Si Pablo, sa pagtaram dapit sa mga Kristiano kan enot na siglo, nagsabi: “Sa sato na [an mga bagay na iinandam para sa mga namomoot sa saiya] ipinahayag nin Dios paagi sa saiyang espiritu.” (1 Corinto 2:10; helingon man an Kapahayagan 1:1, 2.) An doktrina kan Kakristianohan na inmortalidad kan kalag kinua sa pilosopiyang Griego. Iyan dai ipinahayag paagi sa mga kapahayagan nin Dios sa Israel o paagi sa kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano kan enot na siglo.
An Tunay na Paglaom Para sa mga Gadan
15. Sono ki Jesus, ano an tunay na paglaom para sa mga gadan?
15 Kun mayo nin inmortal na kalag, ano an tunay na paglaom para sa mga gadan? Siempre, iyan an pagkabuhay liwat, sarong prinsipal na doktrina sa Biblia asin talagang makangangalas na panuga nin Dios. Iinatubang ni Jesus an paglaom na pagkabuhay liwat kan sabihan nia an katood niang si Marta: “Ako iyo an pagkabuhay liwat asin an buhay. An naggigibo nin pagtubod sa sako, minsan pa sia magadan, mabubuhay.” (Juan 11:25) An pagtubod ki Jesus nangangahulogan nin pagtubod sa pagkabuhay liwat, bakong sa inmortal na kalag.
16. Taano ta makatanosan na maniwala sa pagkabuhay liwat?
16 Bago kaini si Jesus nagtaram dapit sa pagkabuhay liwat kan sabihon nia sa nagkapirang Judio: “Dai kamo magngalas kaini, huli ta an oras maabot na an gabos na nasa mga lolobngan na girumdoman makadadangog kan saiyang tingog asin maruluwas.” (Juan 5:28, 29) An ilinaladawan digdi ni Jesus laen na marhay sa sarong inmortal na kalag na nagdadanay na buhay pagkagadan kan hawak asin minadiretso sa langit. Iyan sa ngapit pang ‘pagluwas’ nin mga tawong nasa lolobngan, na an dakol sa laog na nin mga siglo o rinibong taon pa ngani. Iyan pagkabuhay liwat nin gadan na mga kalag. Imposible? Bako para sa Dios “na nagbubuhay sa mga gadan asin nag-aapod sa mga bagay na dai pa na garo baga iyo na.” (Roma 4:17) Tibaad pag-olog-ologon nin mga mapagduda an ideyang pagkabuhay liwat nin mga tawo hale sa mga gadan, alagad iyan lubos na kaoyon kan katunayan na “an Dios pagkamoot” asin na sia “an parabalos sa mga maigot na naghahanap sa saiya.”—1 Juan 4:16; Hebreo 11:6.
17. Ano an gigibohon nin Dios paagi sa pagkabuhay liwat?
17 Total, paano matatawan nin Dios nin balos an mga napatunayan na “fiel sagkod sa kagadanan” kun dai nia sinda buhayon liwat? (Kapahayagan 2:10) Pinagigin posible man kan pagkabuhay liwat na magibo nin Dios an manongod sa isinurat ni apostol Juan: “Sa katuyohan na ini an Aki nin Dios ipinahayag, na iyo, tanganing laglagon an mga gibo kan Diablo.” (1 Juan 3:8) Kaidto sa tatamnan nin Eden, si Satanas nagin an paragadan kan bilog na rasa nin tawo kan darahon nia sa kasalan asin kagadanan an enot niatong mga magurang. (Genesis 3:1-6; Juan 8:44) Pinonan ni Jesus na laglagon an mga gibo ni Satanas kan itao nia an saiyang sangkap na buhay bilang katimbang na pantubos na nagbubukas kan dalan tanganing an katawohan makabutas sa minanang pagkaoripon sa kasalan bunga kan tuyong pakisuway ni Adan. (Roma 5:18) An pagkabuhay liwat kan mga nagagadan huli sa Adanikong kasalan na ini magigin dugang pang paglaglag sa mga gibo kan Diablo.
Hawak Asin Kalag
18. Ano an nagin reaksion kan nagkapirang pilosopong Griego sa sinabi ni Pablo na si Jesus binuhay liwat, asin taano?
18 Kan nasa Atenas si apostol Pablo, ihinulit nia an maogmang bareta sa sarong kadaklan na kabale an nagkapirang pilosopong Griego. Naghinanyog sinda sa saiyang paliwanag manongod sa sarong tunay na Dios asin sa saiyang pangapodan para sa pagsolsol. Alagad ano an sunod na nangyari? Tinapos ni Pablo an saiyang pahayag, na nagsasabi: “[An Dios] nagtalaan nin aldaw na katuyohan niang hokoman an ineerokan na daga sa katanosan paagi sa sarong lalaki na saiyang ninombrahan, asin sia nagtao nin garantiya sa gabos na tawo ta binuhay nia sia liwat hale sa mga gadan.” Napag-orolay-olayan an mga tataramon na iyan. “Kan madangog ninda an mapadapit sa pagkabuhay liwat kan mga gadan, an nagkapira nagpoon na magtuya.” (Gibo 17:22-32) An teologong si Oscar Cullmann nagkomento: “Tibaad mas masakit para sa mga Griego na nagtutubod sa inmortalidad kan kalag na akoon an Kristianong paghuhulit kan pagkabuhay liwat kisa para sa iba. . . . An katokdoan kan midbid na mga pilosopong sinda Socrates asin Plato dai nanggad ikaooyon sa nasa Bagong Tipan.”
19. Paano pinagmaigotan kan mga teologo nin Kakristianohan na ioyon an katokdoan na pagkabuhay liwat sa doktrina kan inmortal na kalag?
19 Dawa siring, kasunod kan dakulang apostasiya pagkagadan kan mga apostol, pinagmaigotan kan mga teologo na isalak an Kristianong katokdoan dapit sa pagkabuhay liwat sa paniniwala ni Plato sa inmortal na kalag. Pag-abot nin panahon, an nagkapira uminoyon sa sarong bagong solusyon: Pagkagadan, an kalag isinusuhay (“pinatatalingkas,” an pagkasabi nin nagkapira) sa hawak. Dangan, sono sa Outlines of the Doctrine of the Resurrection, ni R. J. Cooke, sa Aldaw kan Paghokom “makakasaro giraray kan lambang hawak an sadiring kalag kaiyan, asin kan lambang kalag an sadiring hawak kaiyan.” An pagsasaro giraray sa ngapit kan hawak asin kan inmortal na kalag kaiyan iyo daa an pagkabuhay liwat.
20, 21. Sairisay an daing pagliwatliwat na nagtokdo kan katotoohan manongod sa pagkabuhay liwat, asin paano sinda nakinabang digdi?
20 An teoriyang ini sagkod ngonyan iyo an opisyal na doktrina kan mayor na mga iglesia. Minsan ngani an siring na ideya tibaad garo baga lohiko para sa sarong teologo, an kadaklan na nagsisimba mayong aram dapit dian. Naniniwala sana sinda na sinda madiretso na sa langit kun sinda magadan. Sa rason na ini, sa luwas na Mayo 5, 1995 kan Commonweal, an parasurat na si John Garvey nagsahot: “An paniniwala kan kadaklan na Kristiano [manongod sa buhay pagkagadan] garo baga mas harani sa Neoplatonismo kisa sa ano man na totoong sa Kristiano, asin mayo iyan nin biblikong basehan.” Tunay nanggad, paagi sa pagribay kan Biblia para ki Plato, hinale kan klero nin Kakristianohan an paglaom na pagkabuhay liwat sa Biblia para sa saindang mga aripompon.
21 Sa ibong na lado, sinasayumahan kan Mga Saksi ni Jehova an paganong pilosopiya asin sinususog an katokdoan kan Biblia na pagkabuhay liwat. Para sa sainda an katokdoan na iyan nakaparirigon, nakakokontento, asin nakararanga. Sa minasunod na mga artikulo, maheheling ta kun gurano man nanggad karigon kan pasisikadan asin kalohiko kan katokdoan kan Biblia na pagkabuhay liwat, kapwa para sa mga may daganon na paglaom asin para sa mga may paglaom na buhayon liwat sa langitnon na buhay. Bilang preparasyon sa pag-estudyar kan mga artikulong ini, irinerekomendar mi na maingat nindong basahon an kapitulo 15 kan enot na surat sa mga taga-Corinto.
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Taano ta maninigo tang pataluboon an marigon na kompiansa sa pagkabuhay liwat?
◻ Anong paglaom an ibinugtak ni Jehova sa atubangan ni Adan asin Eva?
◻ Taano ta bakong lohiko na hanapon an katotoohan sa pilosopiyang Griego?
◻ Taano ta sarong makatanosan na paglaom an pagkabuhay liwat?
[Retrato sa pahina 10]
Kan sinda magkasala, nawara kan enot niatong mga magurang an paglaom na buhay na daing katapusan digdi sa daga
[Retrato sa pahina 12]
An mga intelektuwal kan mga iglesia naimpluwensiahan kan paniniwala ni Plato sa inmortalidad kan kalag
[Pasasalamat para sa pinagkuanan]
Musei Capitolini, Roma