Filemon Asin Onesimo Nagkakasaro sa Kristianong Kasararoan nin Magturugang

AN SARO sa ipinasabong nin Dios na mga surat ni apostol Pablo nagtatao nin atension sa sarong seryosong problema na imbuelto an duwang lalaki. An saro si Filemon, asin an saro pa si Onesimo. Sairisay an mga lalaking ini? Ano an nagpahiro ki Pablo na magkainteres sa saindang situwasyon?

Si Filemon, an nag-ako kan surat, nag-iistar sa Colosas sa Asia Minor. Bakong arog kan ibang mga Kristiano sa lugar man sanang idto, pamilyar si Filemon ki Pablo, na inako an maogmang bareta huli sa paghuhulit kan apostol. (Colosas 1:​1; 2:​1) Midbid sia ni Pablo bilang sarong ‘namomotan na katabang.’ Si Filemon sarong halimbawa nin pagtubod asin pagkamoot. Sia mapag-istimar asin gikanan nin karepreskohan para sa mga kapwa nia Kristiano. Si Filemon minalataw man na sarong tawong may kaya, huli ta an saiyang harong dakulang marhay tanganing magkaigo an mga pagtiripon kan lokal na kongregasyon. Isinuherir na si Apia asin Arquipo, an duwa pang indibiduwal na nasasambitan sa surat ni Pablo, puedeng iyo an saiyang agom asin aking lalaki. Si Filemon igwa man nin kisuerra sarong oripon, si Onesimo.​—Filemon 1, 2, 5, 7, 19b, 22.

Sarong Dulag na Yaon sa Roma

Dai sinasabi sa sato kan Kasuratan kun taano ta si Onesimo labing 1,400 kilometros an rayo sa sadiring lugar kaiba ni Pablo sa Roma, kun saen ginibo an surat ki Filemon kaidtong mga 61 C.E. Alagad sinabihan ni Pablo si Filemon: “Kun [si Onesimo] may ginibong ano man na sala sa saimo o may ano man na utang sa saimo, singilon mo ini sa sako.” (Filemon 18) Sa mga tataramon na ini malinaw na si Onesimo nagkaproblema sa saiyang kagurangnan, si Filemon. Nagsurat si Pablo tanganing pagkaoyonon liwat an duwa.

Isinuherir na si Onesimo nagin dulag pagkatapos na habonan si Filemon tanganing may magasto sia sa pagdulag pasiring sa Roma. Duman intension nia na magtago sa matawong siudad.a Sa kinaban na Griego-Romano, sarong mayor na problema an mga naglayas bako sanang para sa mga kagsadiri nin oripon kundi pati sa pampublikong administrasyon. An Roma mismo sinasabing “bantog bilang sarong napagkatodan na pailihan” nin naglayas na mga oripon.

Paano nanuparan ni Pablo si Onesimo? Dai sinasabi sa sato kan Biblia. Minsan siring, kan mawara na an epekto nin katalingkasan, posibleng narealisar ni Onesimo na peligrosong marhay an situwasyon na linaogan nia. Sa siudad kan Roma, sarong espesyal na grupo nin mga pulis an naghahanap sa mga dulag na oripon, na an kasalan saro sa pinakamagabat na naaraman sa suanoy na ley. Oyon ki Gerhard Friedrich, “an naglayas na mga oripon na nadadakop tinatatakan sa saindang angog. Sa parate sinda pinadudusahan . . . , iinaapon sa mga hayop sa sirko, o ipinapako tanganing padesganaron an iba pang mga oripon sa pag-arog sa saindang halimbawa.” Seguro, an isinusuherir ni Friedrich, pakatapos na maubos ni Onesimo an hinabon na kuarta asin dai makakua nin matatagoan na lugar o trabaho, sia huminagad nin proteksion asin pag-interbenir ki Pablo, na namidbid nia paagi sa mga nadangog nia sa harong ni Filemon.

An iba nagtutubod na tinuyo ni Onesimo na dumuman sa saro sa mga katood kan saiyang kagurangnan, na naglalaom na paagi sa impluwensia kan sarong iyan, tibaad ikabalik an saiyang marahay na relasyon sa sarong kagurangnan na may katanosan na maanggot sa saiya huli sa sarong rason. An historikong mga reperensia nagpaparisa na an siring “komun asin lakop na remedyo nin mga oripon na nagkakaproblema.” Kun iyo, kun siring an paghabon ni Onesimo “mas posibleng ginibo tanganing makaduman sa mangongoltanan na si Pablo imbes na plinano tanganing makadulag,” an sabi kan intelektuwal na si Brian Rapske.

Si Pablo Nagtatao nin Tabang

Ano man an rason sa pagdulag, malinaw na hinagad ni Onesimo an tabang ni Pablo tanganing makipaghusay sa saiyang anggot na kagurangnan. Iyan problema para ki Pablo. Uya an sarong dating daing pagtubod na oripon na sarong dulag na kriminal. Maninigo daw na hingoahon kan apostol na tabangan sia paagi sa pangongombensir sa sarong Kristianong katood na dai paggamiton an saiyang legal na diretsong magtao nin magabat na padusa? Ano an gigibohon ni Pablo?

Kan panahon na sumurat si Pablo ki Filemon, minalataw na an naglayas haloy-haloy nang kaiba kan apostol. Igo nang panahon an uminagi tanganing masabi ni Pablo na si Onesimo nagin sarong “namomotan na tugang.” (Colosas 4:9) “Pinakasasadol taka mapadapit sa sakong aki, na sa saiya ako nagin ama mantang nasa sakong mga gapos nin bilanggoan,” an sinabi ni Pablo dapit sa saiya mismong espirituwal na relasyon ki Onesimo. Sa gabos na posibleng resulta, siertong ini an daing gayo linalaoman ni Filemon. An apostol suminabi na an dating “daing pakinabang” na oripon mabuelta bilang sarong Kristianong tugang. Si Onesimo magigin “kapakipakinabang” na ngonyan, sa siring namumuhay sono sa kahulogan kan saiyang ngaran.​—Filemon 1, 10-​12.

Si Onesimo nagin kapakipakinabang na marhay para sa nabibilanggong apostol. Sa katunayan, papagdadanayon kutana sia duman ni Pablo, alagad apuera sa pagigin tumang sa ley, ini magigin pakikiaram sa diretso ni Filemon. (Filemon 13, 14) Sa saro pang surat, na haros kadungan kaiyan na ipinadara sa kongregasyon na nagtitiripon sa harong ni Filemon, si Pablo inapod si Onesimo na “sakong fiel asin namomotan na tugang, na hale dian sa saindo.” Ipinaheheling kaini na si Onesimo tuminao na nin prueba kan saiyang pagkamapagtitiwalaan.​—Colosas 4:​7-9.b

Inenkaminar ni Pablo si Filemon na maboot na akoon si Onesimo alagad dai nia ginamit an autoridad bilang apostol na pagbotan sia na gibohon iyan o na palibrehon an saiyang oripon. Huli kan saindang pagkamagkatood asin pagkamoot sa lambang saro, nakasisierto si Pablo na “labi pa ngani an gigibohon” ni Filemon sa hinahagad sa saiya. (Filemon 21) Kun ano an tibaad boot sabihon kan “labi pa ngani” bakong malinaw huli ta si Filemon sana an tamang makadedesisyon kun ano an gigibohon ki Onesimo. Tinatawan nin kahulogan kan nagkapira an mga tataramon ni Pablo bilang ipinasesentidong kahagadan na an naglayas ‘pabalikon liwat tanganing padagos niang matabangan si Pablo siring sa naponan na niang gibohon.’

Inako daw ni Filemon an pakimaherak ni Pablo para ki Onesimo? Garo baga daing duwa-duwa na ginibo nia iyan, minsan ngani puedeng ikinaanggot ini kan ibang taga-Colosas na mga kagsadiri man nin oripon na tibaad mas gustong maheling na mapadusahan si Onesimo bilang panalmingan tanganing padesganaron an saindang sadiring mga oripon na arogon sia.

Si Onesimo—Sarong Naliwat na Tawo

Sa paano man, si Onesimo buminalik sa Colosas na bago na an personalidad. Huling an saiyang kaisipan naliwat na kan puersa kan maogmang bareta, daing duda na sia nagin sarong fiel na miembro kan Kristianong kongregasyon sa siudad na idto. Dai ihinayag kan Kasuratan kun baga sa kahurihurihi pinalibre ni Filemon si Onesimo. Minsan siring, sa espirituwal na punto de vista, an dating naglayas nagin sarong talingkas na tawo. (Ikomparar an 1 Corinto 7:​22.) Nangyayari ngonyan an kaagid na mga pagbabago. Naliliwat an mga situwasyon asin personalidad kun iinaaplikar kan mga tawo an mga prinsipyo kan Biblia sa saindang mga buhay. An mga dating ibinibilang na mayong pakinabang sa sosyedad tinatabangan na magin arogan na mga siudadano.c

Kanigoan kadakulang pagkaliwat na nagibo kan pagkakombertir sa tunay na pagtubod! Mantang an dating Onesimo tibaad nagin “daing pakinabang” ki Filemon, an bagong Onesimo daing duda na namuhay sono sa saiyang ngaran bilang “kapakipakinabang” na indibiduwal. Asin segurado na sarong bendisyon na si Filemon asin Onesimo nagkasaro sa Kristianong kasararoan nin magturugang.

[Mga nota sa ibaba]

[Kahon sa pahina 30]

Mga Oripon na Sakop kan Ley nin Roma

Sa irarom kan lehislasyon nin Roma na ipinaootob kan enot na siglo C.E., an sarong oripon biyong mayong laban sa mga kapritso, pagmawot, asin timplada kan payo kan saiyang kagurangnan. Oyon sa komentaristang si Gerhard Friedrich, “sa pundamental asin huridikal, an oripon bakong persona, kundi sarong bagay na sueltong magagamit kan saiyang kagsadiri. . . . [Sia] ipinareho sa magarong mga hayop asin kasangkapan patin dai tinawan nin ano man na konsiderasyon kan ley sibil.” An sarong oripon dai puedeng humagad nin ano man na legal na remedyo sa mga inagihan na inhustisya. Sa pundamental, kaipuhan na gibohon na sana nia an mga isinusugo kan saiyang kagurangnan. Daing limitasyon sa mga padusa na puedeng ipaotob kan anggot na kagurangnan. Dawa sa sadit na kasalan, gagamiton nia an poder sa buhay asin kagadanan.*

Mantang an mga mayaman tibaad igwa nin ginatos na oripon, minsan an medyo simple sanang harong tibaad igwa nin duwa o tolo. “An mga trabaho kan mga oripon sa harong laen-laen na marhay,” an sabi kan intelektuwal na si John Barclay. “An mga oripon nagserbing dyanitor, paraluto, serbidor, paralinig, mensahero, paraaling nin aki, parapasuso asin personal na katabang sa gabos na bagay, dai na sambiton an manlaenlaen na propesyonal na tibaad yaon sa mas dakula asin mas mayaman na mga harong. . . . Sa praktikal na pananaram, an kualidad nin buhay nin sarong oripon sa harong nakadependeng marhay sa kabotan kan kagurangnan asin iyan puedeng mangahulogan nin duwang bagay: an pagkaigwa nin maisog na kagurangnan puedeng magresulta sa pagdusa nin kadakoldakol na klase nin karatan, alagad an sarong maboot asin matinaong kagurangnan puedeng gibohon an buhay na pareho marahayrahay asin pano nin paglaom. Igwa nin midbid na mga halimbawa nin maringis na pagtrato na nakarekord sa klasikong mga babasahon, alagad dakol man an mga isinurat na nagpapatotoo sa nakaoogmang pagmate sa tahaw kan nagkapirang kagsadiri nin mga oripon asin kan saindang mga oripon.”

*Dapit sa pan-ooripon sa tahaw kan banwaan nin Dios kan suanoy na mga panahon, helingon an Insight on the Scriptures, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Tomo 2, pahina 977-9.