Si Jehova—An Gikanan nin Tunay na Hustisya Asin Katanosan
“An Gapo, sangkap an saiyang gibo, huli ta an gabos niang dalan hustisya. Dios nin pagigin fiel, na dian sa saiya mayo nin inhustisya.”—DEUTERONOMIO 32:4.
1. Taano ta katambay na niato an pangangaipo nin hustisya?
KUN paanong kanaturalan nang pangangaipo kan gabos an pagkamoot, kita gabos naghihimuyawot man na trataron na may hustisya. Siring sa isinurat kan Amerikanong estadista na si Thomas Jefferson, “[an hustisya] naturalesa asin katambay na, . . . kabtang na gayo kan pagkahaman sa sato na arog kan pagmate, pagheling, o pagdangog.” Bako ining makangangalas, huling linalang kita ni Jehova sa saiya mismong ladawan. (Genesis 1:26) Sa katunayan, tinawan nia kita nin mga kualidad na nagpapabanaag kan saiya mismong personalidad, na an saro kaiyan iyo an hustisya. Iyan an dahelan kun taano ta katambay na niato an pangangaipo nin hustisya asin kun taano ta hinihidaw tang mabuhay sa sarong kinaban na may tunay na hustisya asin katanosan.
2. Gurano kahalaga an hustisya para ki Jehova, asin taano ta kaipuhan niatong masabotan an kahulogan kan hustisya nin Dios?
2 Mapadapit ki Jehova, sinisierto sa sato kan Biblia: “An gabos niang dalan hustisya.” (Deuteronomio 32:4) Alagad sa kinaban na dinadamat nin inhustisya, bakong pasil na masabotan an kahulogan kan hustisya nin Dios. Minsan siring, paagi sa mga pahina kan Tataramon nin Dios mamamansayan ta kun paano an Dios nagtatao nin hustisya, asin orog pa ngani niatong masasabotan an makangangalas na mga dalan nin Dios. (Roma 11:33) Mahalaga na masabotan an hustisya sono sa pakahulogan kan Biblia huli ta an satong ideya manongod sa hustisya puede nanggad na maimpluwensiahan kan mga konsepto nin tawo. Sa punto de vista nin tawo, an hustisya tibaad ibilang na saro sanang pantay-pantay na pag-aplikar kan reglamento nin ley. O siring sa isinurat kan pilosopong si Francis Bacon, “an hustisya pagtao sa lambang tawo kan maninigo sa saiya.” Minsan siring, orog pa dian an kalabot sa hustisya ni Jehova.
An Hustisya ni Jehova Nakaoogma
3. Ano an manonodan sa pag-estudyar kan mga termino sa orihinal na lenguahe na ginamit sa Biblia para sa hustisya asin katanosan?
3 An sakop kan hustisya nin Dios orog na masasabotan paagi sa pag-estudyar kun paano ginamit sa Biblia an mga termino sa orihinal na lenguahe.a Interesante nanggad, sa Kasuratan mayo nin dakulang pagkakalaen an hustisya asin katanosan. Sa katunayan, an mga terminong iyan sa Hebreo kun beses ginagamit na magkaabay, siring kan satong maheheling sa Amos 5:24, na dian sinadol ni Jehova an saiyang banwaan: “Pabulosa an hustisya arog nin katubigan, asin an katanosan arog nin sapa na pirmeng nagbubulos.” Saro pa, nagkapirang beses na an mga terminong “hustisya asin katanosan” magkasabay na minalataw para sa pagdodoon.—Salmo 33:5; Isaias 33:5; Jeremias 33:15; Ezequiel 18:21; 45:9.
4. Ano an kahulogan kan paggibo nin hustisya, asin ano an ultimong pamantayan sa hustisya?
4 Ano an ipinapakahulogan kan mga terminong ini sa Hebreo asin Griego? An paggibo nin hustisya sa Makakasuratan na sentido nangangahulogan kan paggibo kan tama asin pantay-pantay. Huling si Jehova an nag-eestablisar nin mga ley asin prinsipyo sa moral, o kan tama asin makatanosan, an paagi nin paghiro ni Jehova iyo an ultimong pamantayan nin hustisya. Ipinaliliwanag kan Theological Wordbook of the Old Testament na an termino sa Hebreo na trinadusir na katanosan (tseʹdheq) “nanonongod sa sarong etiko, moral na pamantayan asin siempre sa [D]aan na T[ipan] an pamantayan na iyan iyo an naturalesa asin kabotan nin Dios.” Sa siring, an paagi nin pag-aplikar nin Dios kan saiyang mga prinsipyo, asin nangorogna an paagi nin pagtratar nia sa bakong sangkap na mga tawo, naghahayag kan kahulogan kan tunay na hustisya asin katanosan.
5. Anong mga kualidad an kalabot sa hustisya nin Dios?
5 Malinaw na ipinaheheling kan Kasuratan na an diosnon na hustisya nakaoogma imbes na maisog asin dai tataong magpahunod. Si David nag-awit: “Si Jehova mamomoton sa hustisya, asin dai nia pababayaan an saiyang mga maimbod.” (Salmo 37:28) An hustisya nin Dios pinahihiro sia na magpaheling nin pagigin fiel asin pakikidamay sa saiyang mga lingkod. An hustisya nin Dios mapagrisa sa satong mga pangangaipo asin nagtataong konsiderasyon sa satong mga pagkabakong sangkap. (Salmo 103:14) Iyan dai nangangahulogan na kinokonsinte nin Dios an karatan, huli ta an paggibo kaiyan maenganyar nin inhustisya. (1 Samuel 3:12, 13; Eclesiastes 8:11) Ipinaliwanag ni Jehova ki Moises na Sia “maheherakon asin maugayon, maluway sa pagkaanggot asin mayaman sa mamomoton na kabootan asin katotoohan.” Minsan ngani andam na magpatawad nin sala asin kalapasan, dai ipupuera nin Dios sa kastigo an mga maninigo kaiyan.—Exodo 34:6, 7.
6. Paano an pagtratar ni Jehova sa saiyang daganon na mga aki?
6 Kun hinohorophorop ta kun paano si Jehova naggigibo nin hustisya, dai niato maninigong isipon na sia sarong maisog na hokom, na an iniisip sana magsentensia sa mga nagkasala. Al kontraryo, maninigo niatong isipon na sia sarong mamomoton alagad marigon na ama na an pagtratar sa saiyang mga aki pirmeng sa pinakamarahay na paaging mahihimo. “O Jehova, ika an samuyang Ama,” an sabi ni propeta Isaias. (Isaias 64:8) Bilang makatanosan asin matanos na Ama, tinitimbangan ni Jehova an karigonan para sa tama nin mamomoton na pakikidamay sa saiyang daganon na mga aki, na nangangaipo nin tabang o kapatawadan bilang resulta nin masakit na mga kamugtakan o mga kaluyahan sa laman.—Salmo 103:6, 10, 13.
Paglinaw sa Kahulogan kan Hustisya
7. (a) Ano an nanonodan niato manongod sa hustisya nin Dios gikan sa hula ni Isaias? (b) Ano an nagin kabtang ni Jesus sa pagtokdo sa mga nasyon manongod sa hustisya?
7 An madinamayon na naturalesa kan hustisya ni Jehova itinampok kadungan kan pagdatong kan Mesiyas. Itinokdo ni Jesus an hustisya nin Dios asin namuhay sia sono dian, siring kan ihinula ni propeta Isaias. Malinaw nanggad, kabale sa hustisya nin Dios an pagtratar na may pagpadangat sa mga tawong inaapi. Sa siring, sinda dai nanluluya na mayo nang kaomayan. Si Jesus, an “lingkod” ni Jehova, nagdigdi sa daga tanganing ‘liwanagon sa mga nasyon’ an aspektong ini kan hustisya nin Dios. Orog sa gabos, ginibo nia iyan paagi sa pagtao sa sato nin buhay na halimbawa kan kahulogan kan hustisya nin Dios. Bilang an “matanos na supang” ni Hadeng David, si Jesus galaga na ‘hanapon an hustisya patin maghumari sa katanosan.’—Isaias 16:5; 42:1-4; Mateo 12:18-21; Jeremias 33:14, 15.
8. Taano an tunay na hustisya asin katanosan ta nagin malibog kaidtong enot na siglo?
8 An siring na pagklaro sa naturalesa kan hustisya ni Jehova partikularmenteng kaipuhan kaidtong enot na siglo C.E. An kamagurangan na Judio asin mga namomoon sa relihion—an mga eskriba, Fariseo, asin iba pa—ibinalangibog asin ipinaheling paagi sa halimbawa an biribid na punto de vista manongod sa hustisya asin katanosan. Bilang resulta, an ordinaryong mga tawo, na para sa sainda imposibleng masunod an mga hinahagad kan mga eskriba asin Fariseo, posibleng naghona na an katanosan nin Dios dai maaabot. (Mateo 23:4; Lucas 11:46) Ipinaheling ni Jesus na bako ining totoo. Pinili nia an saiyang mga disipulo hale sa ordinaryong mga tawong ini, asin itinokdo nia sa sainda an matanos na mga pamantayan nin Dios.—Mateo 9:36; 11:28-30.
9, 10. (a) Paano hiningoa kan mga eskriba asin Fariseo na ipaheling an saindang katanosan? (b) Paano asin taano ta ibinuyagyag ni Jesus na daing kamanungdanan an mga gibo-gibo kan mga eskriba asin Fariseo?
9 Sa ibong na lado, an mga Fariseo naghanap nin mga oportunidad na ipaheling an saindang “katanosan” paagi sa pamimibi o pagtao nin mga kontribusyon na naheheling nin mga tawo. (Mateo 6:1-6) Naghingoa man sinda na ipaheling an saindang katanosan paagi sa pagsusog sa dai mabilang na mga ley asin tokdo—na an kadaklan kaiyan sinda man sana an naggibo. An siring na mga paghihingoa nagmotibar sa sainda na ‘lihisan an hustisya asin an pagkamoot sa Dios!’ (Lucas 11:42) Sa luwas, sinda tibaad matanos paghelingon, alagad sa laog sinda ‘parano nin katampalasanan,’ o pagkadaing katanosan. (Mateo 23:28) Sa simpleng pagtaram, talagang mayo sinda nin aram manongod sa katanosan nin Dios.
10 Sa dahelan na iyan, si Jesus nagpatanid sa saiyang mga parasunod: “Kun an saindong katanosan dai lumabi kisa kan sa mga eskriba asin Fariseo, dai nanggad kamo makalalaog sa kahadean kan kalangitan.” (Mateo 5:20) An klarong pagkakalaen sa pag-oltanan kan hustisya nin Dios na ipinaheling ni Jesus paagi sa halimbawa asin kan hayakpit an isip na pagpakangmatanos sa sadiri kan mga eskriba asin Fariseo iyo an dahelan kan parateng pagpasuruhay sa tahaw ninda.
Hustisya nin Dios Kontra sa Biribid na Hustisya
11. (a) Taano ta kinustion si Jesus kan mga Fariseo manongod sa pagpaomay kun Sabbath? (b) Ano an ihinayag kan simbag ni Jesus?
11 Durante kan saiyang ministeryo sa Galilea sa tigsoli kan taon 31 C.E., nakaheling si Jesus sa sarong sinagoga nin sarong lalaki na alang an kamot. Huling Sabbath kaidto, an mga Fariseo naghapot ki Jesus: “Sono daw sa ley na magbolong kun sabbath?” Imbes na makamate nin tunay na pagmakolog sa pagdusa kan makaheherak na lalaking ini, mawot nindang makakua nin sarahotan sa pagkondenar ki Jesus, siring sa ihinayag kan saindang hapot. Bakong makangangalas na ikinamondo ni Jesus an saindang mga puso na daing pakamate! Dangan direkta niang sinimbag nin kaagid na hapot an mga Fariseo: “Sono daw sa ley na sa aldaw nin sabbath gumibo nin marahay?” Kan sinda dai maggirong, sinimbag ni Jesus an saiyang sadiring hapot paagi sa paghapot sa sainda kun dai ninda ililigtas an sarong karnero na naholog sa kotkot sa aldaw nin Sabbath.b “Gurano pa daw an kalabihan sa halaga kan sarong tawo kisa sa sarong karnero!” an irinason ni Jesus, na may dai mapahihimutikan na lohika. “Kaya sono sa ley [o, tama] na gumibo nin marahay kun sabbath,” an konklusyon nia. An hustisya nin Dios maninigo na nungkang mapogolan kan tradisyon nin tawo. Huling naklaro na nia iyan, si Jesus nagpadagos asin pinaomayan an kamot kan lalaki.—Mateo 12:9-13; Marcos 3:1-5.
12, 13. (a) Kabaliktaran kan mga eskriba asin Fariseo, paano ipinaheling ni Jesus an saiyang interes sa pagtabang sa mga parakasala? (b) Ano an kalaenan kan hustisya nin Dios asin kan pagpakangmatanos sa sadiri?
12 Kun an mga Fariseo mayo nin pagmakolog sa mga may kabiadian sa pisikal, orog pa nganing mayo sinda nin pagmakolog sa mga nagtitios sa espirituwal. An saindang biribid na punto de vista sa katanosan nagmotibar sa sainda na ignorohon asin menuson an mga parasingil nin buhis asin parakasala. (Juan 7:49) Minsan siring, dakol sa mga siring an naghimate sa pagtotokdo ni Jesus, na daing duwa-duwa na naririsa an saiyang pagmawot na tumabang imbes na maghusgar. (Mateo 21:31; Lucas 15:1) Minsan siring, minenus kan mga Fariseo an mga paghihingoa ni Jesus na paomayan an mga may helang sa espirituwal. “An tawong ini nag-iistimar sa mga parakasala asin nagkakakan sa kaibanan ninda,” an may pag-olog-olog na paggurumodgumod ninda. (Lucas 15:2) Bilang simbag sa sahot ninda, si Jesus naggamit giraray nin ilustrasyon dapit sa sarong pastor. Kun paanong an sarong pastor naggagayagaya pakanompong nia sa sarong nawarang karnero, an mga anghel sa langit naggagayagaya man kun magsolsol an sarong parakasala. (Lucas 15:3-7) Si Jesus mismo naggayagaya kan matabangan nia si Zaqueo na magsolsol sa saiyang dating makasalan na dalan. “An Aki nin tawo nagdatong sa paghanap asin pagligtas kan nawara,” an sabi nia.—Lucas 19:8-10.
13 An mga komprontasyon na ini malinaw na naghahayag kan kalaenan kan hustisya nin Dios, na naghihingoang magpaomay asin magligtas, asin kan pagpakangmatanos sa sadiri, na naghihingoang ilangkaw an nagkapira asin kondenaron an dakol. An daing kamanungdanan na mga ritual asin tradisyon na gibo nin tawo nagmotibar sa mga eskriba asin Fariseo na magpaabaw-abaw asin magpaimportante sa sadiri, alagad angay nanggad na sinabi ni Jesus na saindang ‘liningawan an mas magabat na mga bagay kan Ley, arin na baga, an hustisya asin pagkaherak patin pagigin fiel.’ (Mateo 23:23) Arogon logod niato si Jesus sa paggibo nin tunay na hustisya sa gabos niatong ginigibo asin magmaan man sa peligro nin pagpakangmatanos sa sadiri.
14. Paano iiniilustrar kan saro sa mga milagro ni Jesus na kinokonsiderar kan hustisya nin Dios an mga kamugtakan nin saro?
14 Minsan ngani inignoro ni Jesus an kapritso sanang mga susundon kan mga Fariseo, talagang inotob nia an Ley ni Moises. (Mateo 5:17, 18) Sa paggibo kaiyan, dai nia tinogotan an letra kan matanos na Ley na iyan na tahoban an mga prinsipyo kaiyan. Kan an sarong babae na 12 taon nang inaawasan nin dugo duotan an saiyang gubing asin maomayan, si Jesus nagsabi sa saiya: “Aki, an saimong pagtubod iyo an nagpaomay sa saimo; lakaw sa katoninongan.” (Lucas 8:43-48) An madinamayon na mga tataramon ni Jesus nagpatunay na kinonsiderar kan hustisya nin Dios an saiyang mga kamugtakan. Minsan ngani sia maati sa seremonyal na paagi asin sa siring sa teknikal na paagi binalga an Ley ni Moises paagi sa pakisusuan sa kadaklan, an saiyang pagtubod maninigong balosan.—Levitico 15:25-27; ikomparar an Roma 9:30-33.
Para sa Gabos an Katanosan
15, 16. (a) Ano an itinotokdo sa sato kan ilustrasyon ni Jesus dapit sa makikapwa-tawong Samaritano manongod sa hustisya? (b) Taano ta maninigo niatong likayan an pagigin “labi-labi kamatanos”?
15 Apuera sa pagdodoon kan madinamayon na naturalesa kaiyan, itinokdo man ni Jesus sa saiyang mga disipulo na maninigo na kaiba sa hustisya nin Dios an gabos na tawo. Kabotan ni Jehova na sia ‘magtao nin hustisya sa mga nasyon.’ (Isaias 42:1) Ini an punto kan saro sa pinakabantog na mga ilustrasyon ni Jesus, an dapit sa makikapwa-tawong Samaritano. An ilustrasyon simbag sa hapot nin sarong lalaki na eksperto sa Ley na gustong “patunayan an saiyang sadiri na matanos.” “Siisay man nanggad an sakuyang kataed?” an hapot nia, na daing duwa-duwa na gustong limitaran sa mga Judio an saiyang mga paninimbagan sa kataed. An Samaritano sa ilustrasyon ni Jesus nagpaheling nin diosnon na katanosan, huli ta andam sia na gamiton an saiyang panahon asin kuarta sa pagtabang sa sarong estranghero na taga ibang nasyon. Tinapos ni Jesus an saiyang ilustrasyon paagi sa pagsadol sa naghapot sa saiya: “Gibohon mo man mismo an arog kaiyan.” (Lucas 10:25-37) Kun magibo man kita nin marahay sa gabos na tawo ano man an saindang rasyal o etnikong pinaghalean, aarogon niato an hustisya nin Dios.—Gibo 10:34, 35.
16 Sa ibong na lado, an halimbawa kan mga eskriba asin Fariseo nagpapagirumdom sa sato na kun gigibohon ta an hustisya nin Dios, dai kita maninigong magin “labi-labi kamatanos.” (Eclesiastes 7:16) An paghingoang pahangaon an iba paagi sa mapagpasikat na pagpaheling nin katanosan o pagtao nin labi-labing importansia sa mga susundon na gibo nin tawo dai magtatao sa sato kan pag-oyon nin Dios.—Mateo 6:1.
17. Taano ta mahalagang marhay na kita magpaheling nin diosnon na hustisya?
17 An sarong rason kun taano ta lininaw ni Jesus sa mga nasyon an naturalesa kan hustisya nin Dios iyo na tanganing an gabos niang disipulo makanood na magpaheling kan kualidad na ini. Taano ta mahalagang marhay ini? Sinasadol kita kan Kasuratan na ‘magin mga paraarog sa Dios,’ asin an gabos na dalan nin Dios hustisya. (Efeso 5:1) Kaagid kaiyan, an Miqueas 6:8 nagpapaliwanag na an saro sa mga kahagadan ni Jehova iyo na kita ‘gumibo nin hustisya’ mantang kita naglalakaw sa kaibahan kan satong Dios. Dugang pa, an Sofonias 2:2, 3 nagpapagirumdom sa sato na kun boot niatong matago sa aldaw kan kaanggotan ni Jehova, kaipuhan niatong ‘hanapon an katanosan’ bago dumatong an aldaw na iyan.
18. Anong mga hapot an sisimbagon sa minasunod na artikulo?
18 An delikadong huring mga aldaw na ini kun siring sarong “espesyalmenteng panahon nin pag-ako” na gumibo nin hustisya. (2 Corinto 6:2) Makasisierto kita na kun, arog ki Job, gigibohon niato na ‘satuyang gubing an katanosan’ asin ‘satuyang daing takyag na pan-ibabaw na gubing an hustisya,’ bebendisyonan kita ni Jehova. (Job 29:14) Paano kita tatabangan kan pagtubod sa hustisya ni Jehova na tumanaw sa ngapit na may kompiansa? Saro pa, mantang hinahalat niato an matanos na “bagong daga,” paano kita pinoprotehiran sa espirituwal kan diosnon na hustisya? (2 Pedro 3:13) Sisimbagon kan minasunod na artikulo an mga hapot na ini.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Sa Hebreong Kasuratan, tolong pangenot na termino an kalabot. An saro kaini (mish·patʹ) parateng tinatradusir na “hustisya.” An duwa pa (tseʹdheq asin an konektadong termino na tsedha·qahʹ) sa kadaklan na kamugtakan tinatradusir na “katanosan.” An termino sa Griego na trinadusir na “katanosan” (di·kai·o·syʹne) tinawan nin kahulogan na an “kualidad nin pagigin tama o makatanosan.”
b Marahay an pagkapili kan halimbawa ni Jesus huli ta an berbal na ley kan mga Judio espesipikong nagtogot sa sainda na tabangan an sarong hayop na nasasakitan sa aldaw nin Sabbath. Sa nagkapira pang okasyon, nagkaigwa nin mga komprontasyon sa iyo man sanang isyu, iyo na ngani, kun baga sono sa ley na magpaomay kun Sabbath.—Lucas 13:10-17; 14:1-6; Juan 9:13-16.
Ikapaliliwanag daw Nindo?
◻ Ano an kahulogan kan hustisya nin Dios?
◻ Paano itinokdo ni Jesus an hustisya sa mga nasyon?
◻ Taano ta biribid an katanosan kan mga Fariseo?
◻ Taano ta kaipuhan kitang gumibo nin hustisya?
[Retrato sa pahina 8]
Lininaw ni Jesus an sakop kan hustisya nin Dios