Labing 40 Taon na Prohibido kan Komunista
ISINAYSAY NI MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII
An Torrengbantayan na Abril 1, 1956, nagbareta na “sarong dakulang pagpahale” sa Mga Saksi ni Jehova an ginibo kan Abril 1, 7, asin 8, 1951. “Mga petsa ini na dai malilingawan kan mga saksi ni Jehova sa Rusya,” an paliwanag kan An Torrengbantayan. “Sa tolong aldaw na ini an gabos na saksi ni Jehova na manonompongan sa Solnopan na Ukraine, Puting Rusya [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania asin Estonia—labing siete mil na lalaki asin babae . . . isinakay sa mga kariton, dinara sa mga istasyon nin tren asin duman ilinaog sa mga bagon nin baka saka dinara sa harayo.”
KAN Abril 8, 1951, an sakong agom, an sakong walong bulan na aking lalaki, an sakong mga magurang, an sakong ngohod na tugang na lalaki, asin dakol na iba pang Saksi kinua sa saindang mga harong sa laog asin palibot kan Ternopol’, Ukraine. Pakatapos na isakay sa mga bagon nin baka, sinda nagbiahe nin mga duwang semana. Sa katapustapusi, sinda ibinaba sa taiga (kakahoyan sa timog na artiko) sa Siberia sa solnopan nin Danaw nin Baikal.
Taano ta dai ako nakaiba sa pagpahaleng ini? Bago isaysay kun haen ako kan panahon na idto asin kun ano an nangyari sa samo gabos pakatapos kaiyan, togoti nindo akong isaysay kun paano ako nagin saro sa Mga Saksi ni Jehova.
Nakaabot sa Samo an Katotoohan sa Biblia
Kan Setyembre 1947, kan ako 15 anyos pa sana, duwa sa Mga Saksi ni Jehova an nagsongko sa samong harong sa sadit na baryo nin Slaviatin, mga 50 kilometros hale sa Ternopol’. Mantang nagtutukaw kami ni Nanay na naghihinanyog sa mga hoben na ini—na an saro an ngaran Maria—aram ko na ini bako sanang ibang relihion. Ipinaliwanag ninda an saindang pagtubod asin sinimbag an samong mga hapot sa Biblia sa malinaw na paagi.
Naniwala ako na an Biblia iyo an Tataramon nin Dios, alagad nadesganar ako sa iglesia. Pirmeng sinasabi kaidto ni Lolo: “Tinatakot kan mga padi an mga tawo paagi sa pahayag dapit sa pasakit sa kalayo sa impierno, alagad an mga padi mismo mayong kinatatakotan na ano man. Hinahabonan asin dinadaya sana ninda an mga dukha.” Nagigirumdoman ko an mga kadahasan asin panonolo tumang sa Polacong mga residente sa samong baryo sa kapinonan kan Guerra Mundial II. Nakabibiglang marhay, an mga pag-atakeng ini inorganisar kan pading Griego Katoliko. Pakatapos kaiyan naheling ko an dakol na ginadan na biktima, asin gustong-gusto kong maaraman an mga dahelan kan siring na karingisan.
Mantang nakikipag-adal ako sa Biblia sa mga Saksi, nagpoon akong makasabot. Nanodan ko an pundamental na mga katotoohan sa Biblia, kabale an katunayan na mayo nin naglalaad na impierno asin na ginagamit ni Satanas na Diablo an falsong relihion tanganing palakopon an ralaban asin pagpabolos nin dugo. Sa panapanahon, minapondo nguna ako nin kadikit durante kan sakong personal na pag-adal asin odok sa pusong namimibi tanganing pasalamatan si Jehova sa sakong nanonodan. Pinonan kong ihiras an mga katotoohan na ini sa Biblia sa ngohod kong tugang na lalaki na si Stakh, asin ogmahon ako kan inako nia iyan.
Paggibo kan Sakong Nanodan
Rinekonoser ko an pangangaipong gumibo nin personal na mga pagbabago asin tolos-tolos na pinondo ko an paninigarilyo. Nasabotan ko man an pangangaipo na makipagtipon nin regular sa iba para sa organisadong pag-adal sa Biblia. Tanganing gibohon ini naglakaw ako sa kakahoyan nin mga 10 kilometros tanganing makaabot sa sarong hilom na lugar na pinagtitiriponan. Kun beses pira sanang babae an nakakaduman sa mga pagtiripon, asin maski ngani dai pa ako bautisado, ako an pinakondukta kaiyan.
Peligroso an pagkaigwa nin mga babasahon sa Biblia, asin kun madakopan ka kaiyan puedeng magresulta sa sentensiang pagkabilanggo na sagkod sa 25 taon. Pero, mawot kong magkaigwa nin sadiri kong libreriya. An saro sa samong mga kataed nakipag-adal sa Mga Saksi ni Jehova, alagad huli sa takot, nagpondo sia asin itinalbong nia an saiyang mga babasahon sa saiyang hardin. Kanigoan an pasasalamat ko ki Jehova kan kotkoton giraray kan lalaki an gabos niang libro asin magasin saka nag-oyon na itao an mga iyan sa sako! Itinago ko iyan sa putiokan ni Tatay, na duman dai mag-iisip an iba na maghanap.
Kan Hulyo 1949, idinusay ko an sakong buhay ki Jehova asin nabautismohan bilang simbolo kan sakong pagdusay. Idto an pinakamaogmang aldaw sa sakong buhay. Idinoon kan Saksi na nagkondukta kan hilom na pagbautismo na bakong pasil an magin sarong tunay na Kristiano asin na dakol na pagbalo an maabot. Dai nahaloy naaraman ko kun gurano katotoo an saiyang mga tataramon! Pero, an buhay ko bilang bautisadong Saksi nagpoon na magayagaya. Duwang bulan pakalihis na ako mabautismohan, pinakasalan ko si Maria, saro sa duwa na nagpamidbid sa samo ni Nanay sa katotoohan.
Biglang Uminabot an Enot na Pagbalo sa Sako
Kan Abril 16, 1950, papuli ako hale sa sadit na banwaan nin Podgaitsi kan bigla akong komprontaron kan mga soldados asin nakuanan ninda ako nin pirang babasahon sa Biblia na dinadara ko sa samong pangrupong pag-adal. Inaresto ako. Durante kan enot na pirang aldaw kan pagdetener, hinampak ako nin badas, asin dai ako tinogotan na magkakan o magtorog. Pinagbotan man ako na gumadat-tindog nin sanggatos na beses na an sakong mga kamot nasa ibabaw kan sakong payo, na pagal-pagal na akong taposon. Pakatapos kaini iinapon ako sa sarong malipot, basa-basa na sirong sa laog nin 24 oras.
Katuyohan kan pagmaltrato na paluyahon an sakong resistensia asin gibohon na mas pasil an pagkua nin impormasyon sa sako. “Saen mo kinua an mga babasahon, asin kiisay mo iyan dadarahon?” an hapot ninda. Nagsayuma akong magsabi nin ano man. Dangan binasa sa sako an sarong kabtang kan ley na bibistahan sa sako. Iyan nagsabi na an pagpalakop asin pagsaray nin mga babasahon na kontra sa Sobyet papadusahan nin paggadan o 25 taon na pagkabilanggo.
“Arin na padusa an gusto mo?” an hapot ninda.
“Mayo,” an simbag ko, “alagad ki Jehova ako nagtitiwala, asin sa tabang nia aakoon ko an ano man na tinotogotan nia.”
Sa pagkabigla ko, pakalihis nin pitong aldaw pinalibre ninda ako. Tinabangan ako kan eksperyensiang idto na apresyaron an pagigin totoo kan panuga ni Jehova: “Sa ano man na paagi dai taka babayaan ni sa ano man na paagi pababayaan taka.”—Hebreo 13:5.
Kan panahon na magpuli ako, grabe an helang ko, alagad dinara ako ni Tatay sa doktor, asin dai nahaloy narahay ako. Minsan ngani dai inako ni Tatay an relihiosong mga kombiksion kan ibang miembro kan pamilya, sinuportaran nia kami sa samong pagsamba.
Pagkabilanggo Asin Pagkadistiero
Pakalihis nin pirang bulan inapodan ako sa serbisyo sa hukbong Sobyet. Ipinaliwanag ko an sakong sono sa konsensiang pagsayuma. (Isaias 2:4) Minsan siring, kan Pebrero 1951, sinentensiahan ako nin apat na taon asin ibinilanggo ako sa Ternopol’. Kan huri ibinalyo ako nin bilanggoan sa L’viv, sarong dakulang siudad na mga 120 kilometros an distansia. Mantang nakabilanggo duman, naaraman ko na dakol na Saksi an dineportar sa Siberia.
Kan tig-init nin 1951, sarong grupo kami na dinara sa ibong kan Siberia, sagkod sa Harayong Sirangan. Sarong bulan kaming nagbiahe—mga 11,000 kilometros—na uminibong sa 11 sona nin oras! Sarong beses sana, pakalihis nin labing duwang semana sa tren, na nagpondo kami sa sarong lugar kun saen tinogotan kaming magkarigos. Idto sa sarong dakulang pampublikong parigosan sa Novosibirsk, Siberia.
Duman, sa tanga nin sarong dakulang kadaklan nin mga preso, nadangog ko an sarong lalaki na nagsabi sa makosog na tingog: “Siisay digdi an kapamilya ni Jonadab?” An terminong “Jonadab” ginamit kan panahon na idto na nagpapamidbid duman sa mga may paglaom na buhay na daing sagkod digdi sa daga. (2 Hade 10:15-17; Salmo 37:11, 29) Nagkapirang preso an tolos-tolos na nagpamidbid na sinda mga Saksi. Abaang kagayagayahan na tinaratara mi an lambang saro!
Espirituwal na Aktibidad sa Bilanggoan
Mantang nasa Novosibirsk may pinagkaoroyonan kaming sarong kontrasenyas na paagi kaiyan mamimidbid mi an kada saro pag-abot mi sa samong destinasyon. Napaduman kami gabos sa sasarong kampong bilanggoan sa Dagat nin Hapon, harani sa Vladivostok. Nag-organisar kami duman nin regular na mga pagtiripon para sa pag-adal sa Biblia. An pagigin kaiba kan maygurang, matuang mga tugang na lalaking ini na nasentensiahan nin halawig na pagkabilanggo tunay nanggad na nagpakosog sa sako sa espirituwal. Sarosaralida sinda sa pagkondukta kan samong pagtiripon, na ginagamit an mga teksto sa Biblia asin konektadong mga punto na nagirumdoman ninda hale sa mga magasin na Torrengbantayan.
May mga ihinahapot, asin sinisimbag kan mga tugang. An dakol sa samo nagtatabas nin papel hale sa daing laog na mga sako nin semento asin nagsusurat nin mga nota kan mga komento. Tinipon mi an mga nota asin tinarakod iyan tanganing gamiton bilang samong personal na libreriya nin mga reperensia. Pakalihis nin duwang bulan, idtong mga halawig an sentensia dinara sa mga kampo sa harayong amihanan nin Siberia. Tolo kaming mas hoben na tugang na lalaki na ibinalyo sa Nakhodka, sarong kaharaning siudad na kulang nin 650 kilometros hale sa Hapon. Duwang taon akong nabilanggo duman.
Kun beses nakakakua kami nin kopya kan An Torrengbantayan. Iyan nagserbing espirituwal na pagkakan niamo sa laog nin dakol na bulan. Pag-abot nin panahon, nakareresibi man kami nin mga surat. Napaluha ako sa enot na naresibi ko hale sa sakong pamilya (na ngonyan nakadistiero). Iyan nagsabi na, siring kan ilinadawan sa An Torrengbantayan na kinotar sa introduksion, an mga harong kan mga Saksi sinakyada asin an mga pamilya tinawan nin duwang oras sana tanganing magharale.
Kaiba Giraray an Sakong Pamilya
Nakaluwas ako kan Disyembre 1952, pakatapos na maserbihan an duwang taon kan sakong apat na taon na sentensia. Uminiba ako sa sakong pamilya sa sadit na baryo nin Gadaley harani sa Tulun, Siberia, na dineportaran sa sainda. Siempre, marahayon na makaibahan giraray sinda—an sakong aking lalaki na si Ivan haros tolong taon na, asin an sakong aking babae na si Anna haros duwa na. Minsan siring, limitado an sakong katalingkasan. Kinompiskar kan lokal na mga autoridad an sakong pasaporte, asin ako estriktong pinasubaybayan. Dai ako puedeng magbiahe nin labi sa tolong kilometro hale sa harong. Kan huri, tinogotan akong magkabayo pasiring sa sadan sa Tulun. May pag-iingat, nakikipaghelingan ako sa mga kapwa Saksi duman.
Kan panahon na idto, duwa an aki ming babae, si Anna asin Nadia, saka duwang aking lalaki, si Ivan asin Kolya. Kan 1958 nagkaaki kami nin saro pang lalaki, si Volodya. Asin kan huri, kan 1961, nagkaaki kami nin saro pang babae, si Galia.
An KGB (dating ahensia sa seguridad kan estado) parate akong dinedetener asin inuusisa. An katuyohan ninda bako sanang mapatuga ako nin impormasyon manongod sa kongregasyon kundi magmukna man nin pagsuspetsa na ako nakikikooperar sa sainda. Kaya dinadara ninda ako sa sarong magayon na restawran asin naghihingoang kuanan ako nin mga retrato na naghuhuyom asin nag-oogma kaiba ninda. Alagad namansayan ko an saindang motibo, asin paagi sa may pag-aram na paghihingoa pirme akong nagmumusdot. Sa kada beses na ako dinedetener, sinasabi ko sa mga tugang kun ano man nanggad an nangyari. Sa siring, nungka nindang pinagdudahan an sakong kaimbodan.
Pakikomunikar sa mga Kampo
Sa nag-aging mga taon, ginatos na Saksi an ibinilanggo sa mga kampo. Durante kan panahon na ini, regular kaming nakikikomunikar sa samong nakakarsel na mga tugang, na tinatawan sinda nin mga babasahon. Paano ini ginibo? Kun an mga tugang na lalaki o babae paluwason sa sarong kampo, naaaraman mi sa sainda an mga paagi na puedeng ikalaog sa hilom an mga babasahon apisar kan estriktong mga susundon. Sa laog nin mga sampulong taon, natawan mi an mga tugang na nasa mga kampong ini nin mga kopya kan magasin asin libro na kinua mi sa Polandia asin iba pang nasyon.
An dakol sa samong Kristianang mga tugang dakol na oras na mahigos na nagkopya nin mga babasahon sa saraditon na letra kaya an sarong bilog na magasin puedeng itago sa sarong bagay na siring kasadit nin kahon nin posporo! Kan 1991, kan kami bako nang prohibido asin nakareresibi na nin magayon na apat an kolor na mga magasin, an saro sa samong mga tugang na babae nagsabi: “Malilingawan na kita ngonyan.” Sala sia. Maski pa kun an mga tawo makalingaw, an ginibo kan siring na mga maimbod dai noarin man malilingawan ni Jehova!—Hebreo 6:10.
Pagbalyo nin Istaran Asin mga Trahedya
Sa huring kabtang kan 1967 rinekisa an harong kan sakong tugang na lalaki sa Irkutsk. Nanompongan an mga negatiba asin kopya nin mga babasahon sa Biblia. Sia napatunayan na may sala asin sinentensiahan nin tolong taon na pagkabilanggo. Minsan siring, mayong nakua kan rekisahon an samong harong. Pero, kombensido an mga autoridad sa samong pagigin imbuelto, kaya kinaipuhan na humale an sakong pamilya sa lugar na idto. Buminalyo kami nin mga 5,000 kilometros pasolnopan sa siudad nin Nevinnomyssk sa Caucasus. Duman nagdanay kaming sibot sa impormal na pagpatotoo.
Nangyari an trahedya sa enot na aldaw kan bakasyon sa eskuelahan kan Hunyo 1969. Mantang naghihingoang kuanon an sarong bola harani sa sarong halangkaw an boltaheng transpormer nin elektrisidad, nakoryente nin grabe an 12 anyos na aki ming si Kolya. An labing 70 porsiento kan saiyang hawak nasolo. Sa ospital, hineling nia ako asin naghapot: “Makakaduman pa daw giraray kita na magkairibanan sa isla?” (An boot niang sabihon iyo an sarong isla na gustong-gusto ming dumanan kaidto.) “Iyo, Kolya,” an sabi ko, “maduman giraray kita sa islang idto. Kun ibangon ka na ni Jesu-Cristo sa buhay, talagang maduman kita sa islang idto.” Bako nang lubos an pag-aram, nagparakanta sia kan saro sa saiyang paboritong mga awit na pan-Kahadean, an awit na nagugustohan niang togtogon sa saiyang trumpeta sa orkestra kan kongregasyon. Pakalihis nin tolong aldaw sia nagadan, na may pagkompiar sa paglaom na pagkabuhay liwat.
Kan sunod na taon an 20 anyos na aki mi, si Ivan, inapod sa serbisyo militar. Kan magsayuma siang magserbisyo, inaresto sia asin nabilanggo nin tolong taon. Kan 1971, inapod ako sa serbisyo asin hinuma giraray na ibibilanggo huli sa dai pagserbisyo. Naghaloy an kaso ko sa laog nin dakol na bulan. Mientras tanto nagkakanser an agom ko asin nangaipo nin dakulang atension. Huli sa rason na ini inabsuelto ninda an kaso ko. Si Maria nagadan kan 1972. Sia nagin fiel na kaibaiba, maimbod ki Jehova sagkod sa saiyang kagadanan.
Nagkasuruhay sa Ibang Nasyon an Samong Pamilya
Kan 1973, pinakasalan ko si Nina. Pinalayas sia sa harong kan saiyang ama kan 1960 huli ta sia nagin Saksi. Saro siang maigot na ministro na kabilang sa mga tugang na babaeng idto na mahigos na nagkopya kan mga magasin para sa mga yaon sa mga kampo. Namotan man sia kan sakong mga aki.
Ikinahadit kan mga autoridad an samong aktibidad sa Nevinnomyssk asin pinirit ninda kami na humale. Kaya kan 1975 kami kan sakong agom asin sakong mga aking babae nagbalyo sa timog na rehion nin Caucasus sa Georgia. Kadungan kaiyan, an mga aki kong sinda Ivan asin Volodya nagbalyo sa Dzhambul sa timog na linderos nin Kazakstan.
Sa Georgia an aktibidad kan Mga Saksi ni Jehova nagpopoon pa sana kaidto. Kami impormal na nagpatotoo sa laog asin palibot kan Gagra asin Sukhumi sa Baybayon kan Dagat na Itom, asin pakalihis nin sarong taon, sampulong bagong Saksi an nabautismohan sa sarong salog sa bukid. Dai nahaloy, iininsistir kan mga autoridad na kami humale sa lugar na idto, asin nagbalyo kami sa sirangan na Georgia. Duman dinugangan mi an samong mga paghihingoa na hanapon an mga tawong arog-karnero, asin binendisyonan kami ni Jehova.
Nagtiripon kami sa saradit na grupo. Problema an lenguahe, huling dai kami tatao nin Georgiano asin an nagkapirang taga Georgia daing gayo nakakataram nin Ruso. Sa primero, mga Ruso sana an kinonduktahan mi nin mga pag-adal. Pero dai nahaloy nag-oswag an paghuhulit asin pagtotokdo sa lenguaheng Georgiano, asin ngonyan igwa na nin rinibong parabalangibog kan Kahadean sa Georgia.
Kan 1979, sa sutsut kan KGB sinabi kan among ko na dai na ako puede sa saiyang nasyon. Kan panahon na idto nadamay sa sarong aksidente sa sasakyan an aki kong si Nadia kun saen sia asin an saiyang sadang na aking babae nagadan. An sakong ina nagadan na fiel ki Jehova sa Nevinnomyssk kan sinundan na taon, na nawalat an sakong ama asin an tugang kong lalaki. Kaya nagdesisyon kami na bumalik duman.
Mga Bendisyon Huli sa Pakatagal
Sa Nevinnomyssk patago kaming nagpadagos sa paggibo nin mga babasahon sa Biblia. Sarong beses durante kan katahawan kan mga taon nin 1980 kan ako ipaapod kan mga autoridad, sinabi ko sa sainda na ako nangatorogan na itinatago ko an samong mga magasin. Nagngisi sinda. Mantang ako pahale, an saro sa sainda nagsabi: “Dai ka na logod mangatorogan manongod sa kun paano mo itinatago an saindong mga babasahon.” Sia nagkonklusyon: “Dai mahaloy an mga babasahon ibubugtak sa saindong mga estante, asin maduman ka sa mga pagtiripon kaibanan an saimong agom asin na kapot an saimong Biblia.”
Kan 1989 namondo kami kan an aki kong si Anna magadan sa aneurisma sa hotok. Sia 38 anyos pa sana. Kan taon man sanang idto, kan Agosto, an mga Saksi sa Nevinnomyssk nag-arkila nin sarong tren asin nagbiahe pasiring sa Warsaw, Polandia, tanganing umatender sa sarong internasyonal na kombension. May 60,366 na presente, kabale an rinibo na hale sa Unyon Sobyet. Talagang an paghona mi nangangatorogan kami! Pakaagi nin mayo pang duwang taon, kan Marso 27, 1991, nagkapribilehio ako na magin saro sa limang haloyan nang kamagurangan sa kongregasyon sa Unyon Sobyet na nagpirma sa makasaysayan na dokumento sa Moscow na nagtao nin legal na pagrekonoser sa relihiosong organisasyon kan Mga Saksi ni Jehova!
Naoogma akong marhay na an mga aki ko na buhay pa naglilingkod nin fiel ki Jehova. Asin hinihidaw ko an bagong kinaban nin Dios na maheheling ko liwat si Anna, si Nadia asin an saiyang aking babae, siring man si Kolya. Kun sia buhayon na liwat, ootobon ko an sakong panuga na darahon sia sa islang idto na gustong-gusto mi gabos na pagparadumanan kaidtong dakol na taon na an nakaagi.
Mientras tanto, kanigoan na kagayagayahan na maheling an marikas na pag-oswag kan katotoohan sa Biblia sa mahiwas na dagang ini! Ako totoong naoogma sa kamugtakan ko sa buhay, asin nagpapasalamat ako ki Jehova sa pagtogot sa sako na magin saro sa saiyang mga Saksi. Kombensido ako sa pagigin totoo kan Salmo 34:8: “Namitan nindo asin helingon nindo na si Jehova marahay, O banwaan; maogma an pusog na lalaki na nagpapaili sa saiya.”
[Retrato sa pahina 25]
An taon na uminiba ako sa sakong pamilya sa Tulun
[Mga retrato sa pahina 26]
Sa itaas: An sakong ama asin an sakong mga aki sa luwas kan samong harong sa Tulun, Siberia
Sa itaas, too: An aki kong si Nadia asin an saiyang aki, na pareho nagadan sa sarong aksidente sa auto
Sa too: Retrato kan pamilya kan 1968