Tawan nin Atension an Makahulang Tataramon nin Dios Para sa Satong Aldaw
“Sabota, O aki nin tawo, na an bisyon para sa panahon kan katapusan.”—DANIEL 8:17.
1. Ano an gusto ni Jehova na maaraman kan bilog na katawohan manongod sa satong aldaw?
DAI sinasadiri ni Jehova an kaaraman sa mga mangyayari sa ngapit. Imbes, sia an Parahayag nin mga hilom. Sa katunayan, gusto nia na maaraman niato gabos na kita nasa poro na kan “panahon kan katapusan.” Abaa kamahalagang marhay na bareta iyan para sa anom na bilyon katawo na nabubuhay ngonyan digdi sa daga!
2. Taano ta nahahadit an mga tawo manongod sa ngapit nin katawohan?
2 Makangangalas daw na harani na sa katapusan kaiyan an kinaban na ini? An tawo nakalalakaw sa bulan, alagad sa dakol na lugar dai sia makalakawlakaw na dai natatakot sa mga kalye kan planetang ini. Kaya niang panoon nin gabos na klaseng modernong kagianan an sarong harong, alagad dai nia maampat an pagbaha nin laglag na mga pamilya. Asin naimbento nia an panahon nin impormasyon, alagad dai nia natotokdoan an mga tawo na matoninong na mamuhay nin iriba. An mga pagkasudyang ini nagsusuportar sa abundang ebidensia sono sa Kasuratan na kita nabubuhay sa panahon kan katapusan.
3. Kasuarin enot na ginamit digdi sa daga an mga tataramon na “panahon kan katapusan”?
3 An nakaaapod nin atension na mga tataramon na iyan—“panahon kan katapusan”—enot na ginamit digdi sa daga kaidtong mga 2,600 na taon na an nakaagi kan anghel na si Gabriel. Nadangog nin sarong nasisindakan na propeta nin Dios na sinasabi ni Gabriel: “Sabota, O aki nin tawo, na an bisyon para sa panahon kan katapusan.”—Daniel 8:17.
Iyo Ini an “Panahon kan Katapusan”!
4. Sa ano pang ibang mga paagi inaapod kan Biblia an panahon kan katapusan?
4 An mga fraseng “panahon kan katapusan” asin “itinalaan na panahon kan katapusan” anom na beses na minalataw sa libro ni Daniel. (Daniel 8:17, 19; 11:35, 40; 12:4, 9) Iyan dapit sa “huring mga aldaw” na ihinula ni apostol Pablo. (2 Timoteo 3:1-5) Inapod ni Jesu-Cristo an panahon na ini bilang saiyang “presensia” bilang natutukaw na sa tronong Hade sa langit.—Mateo 24:37-39.
5, 6. Sairisay an ‘nagrilibot’ durante kan panahon kan katapusan, asin may anong resulta?
5 Sinasabi kan Daniel 12:4: “Kun para sa saimo, O Daniel, ihilom mo an mga tataramon asin serahan mo nin tatak an libro, sagkod sa panahon kan katapusan. Dakol an magririlibot, asin an tunay na kaaraman magigin abunda.” An dakol sa isinurat ni Daniel ihinilom asin serado nin tatak sa pakasabot nin tawo sa laog nin mga siglo. Alagad kumusta man ngonyan?
6 Sa panahon na ini kan katapusan, an dakol na fiel na Kristiano ‘nagrilibot’ sa mga pahina kan Tataramon nin Dios, an Biblia. An resulta? Huli sa bendisyon ni Jehova sa saindang mga paghihingoa, nagin abunda an tunay na kaaraman. Halimbawa, an linahidan na mga Saksi ni Jehova binendisyonan nin pakarorop, na nagpangyari sa sainda na masabotan na si Jesu-Cristo nagin langitnon na Hade kan taon 1914. Kaoyon kan mga tataramon kan apostol na nasusurat sa 2 Pedro 1:19-21, an mga linahidan na iyan asin an maimbod nindang kairiba ‘nagtatao nin atension sa makahulang tataramon’ asin biyong nakasisierto na iyo na ini an panahon kan katapusan.
7. Ano an nagkapira sa mga salaysay na ginigibong daing kaagid an libro ni Daniel?
7 An libro ni Daniel daing kaagid sa dakol na paagi. Sa mga pahina kaiyan, hinuma nin sarong hade na gadanon an saiyang madodonong ta dai ninda ikinahahayag asin natatawan nin interpretasyon an saiyang pangatorogan na masakit masabotan, alagad nakua kan propeta nin Dios an simbag sa misteryo. An tolong hoben na lalaki na habong sumamba sa halangkawon na imahen iinapon sa mainiton na horno, pero nakaligtas sinda na dai man lamang nasirob. Durante nin garo may piestang selebrasyon, ginatos an nakaheling nin sarong kamot na nagsusurat nin misteryosong mga tataramon sa lanob kan palasyo. An sarong may edad nang lalaki ipinaapon nin maraot na magkakakomplot sa sarong lungib nin mga leon, alagad sia luminuwas na dai man lamang naano. May apat na hayop na naheling sa bisyon, asin an mga iyan tinawan nin makahulang kahulogan na abot sagkod mismo sa panahon kan katapusan.
8, 9. Paano kita makikinabang sa libro ni Daniel, nangorogna ngonyan, sa panahon kan katapusan?
8 Malinaw nanggad, an libro ni Daniel may duwang magkalaen na marhay na nagdadanay na elemento. An saro estorya, an saro pa makahula. An duwa pareho makapakokosog sa satong pagtubod. An mga estorya nagpapaheling sa sato na binebendisyonan ni Jehova Dios an mga nagpapadanay nin integridad sa saiya. Asin an mga kabtang na makahula nagpapakosog sa pagtubod paagi sa pagpaheling na aram ni Jehova an dalagan nin kasaysayan mga siglo—mga milenyo pa ngani—antes pa.
9 An manlaenlaen na hula na isinurat ni Daniel dinadara an atension sa Kahadean nin Dios. Mantang namamasdan niato an kaotoban kan mga hulang iyan, napakokosog an satong pagtubod asin siring man an satong kombiksion na kita nabubuhay sa panahon kan katapusan. Alagad may nagkapirang kritiko na inaatake si Daniel, na sinasabi na an mga hula sa librong inaapod sa ngaran nia sa katunayan isinurat pakalihis kan mga pangyayari na garo baga kaotoban kaiyan. Kun totoo an siring na mga paghihingako, iyan mapalataw nin seryosong mga hapot manongod sa ihinula kan libro ni Daniel mapadapit sa panahon kan katapusan. Pinagdududahan man nin mga mapagduda an mga estorya kan libro. Kaya magsiyasat kita.
Binibista!
10. Sa anong sentido na an libro ni Daniel akusado?
10 Imahinara nindo na kamo nasa sarong husgado, nag-aatender sa sarong bista. Nag-iinsistir an piskal na an akusado nagkasala nin pandadaya. Bueno, ipinaheheling kan libro ni Daniel na iyan totoong libro na isinurat nin sarong propetang Hebreo na nabuhay kaidtong ikapito asin ikaanom na siglo B.C.E. Minsan siring, positibong sinasabi nin mga kritiko na an libro pandadaya. Kaya enot helingon niato kun baga an kabtang kan libro na estorya kaoyon nin aktuwal na pangyayari sa kasaysayan.
11, 12. Ano an nangyari sa sahot na si Belsasar sarong personahe na eroestorya sana?
11 Halimbawa estudyaran niato an maaapod na kaso kan nawawarang monarka. Ipinaheheling kan Daniel kapitulo 5 na si Belsasar namamahala bilang hade sa Babilonya kan ibagsak an siudad na iyan kan 539 B.C.E. Kinukustion nin mga kritiko an puntong ini ta an ngaran ni Belsasar dai nanonompongan sa iba apuera sa Biblia. Imbes, sinasabi nin suanoy na mga historyador na si Nabonido an ultimong hade sa Babilonya.
12 Minsan siring, kan taon 1854, nakotkot an nagkapirang sadit na bungbong na dalipay sa kagabaan kan suanoy na siudad sa Babilonya na Ur na yaon sa Iraq kan presenteng panahon. An mga dokumentong ini sa cuneiforme may kaibang pamibi na dian nasasambitan ni Hadeng Nabonido “si Bel-sar-usur, an pinakamatua kong aki.” Dawa an mga kritiko napipiritan na umoyon: Ini an Belsasar sa libro ni Daniel. Kaya an nawawarang monarka dai man palan nawawara, dai pa sana midbid sa sekular na mga reperensia. Ini saro sana sa dakol na prueba na an mga isinurat ni Daniel totoo talaga. An siring na ebidensia nagpapaheling na an libro ni Daniel daing duwa-duwa na kabtang kan Tataramon nin Dios na maninigo sa satong maingat na atension ngonyan mismo, sa panahon kan katapusan.
13, 14. Siisay si Nabucodonosor, asin sa anong falsong dios sia espesyalmenteng deboto?
13 Pundamental na kabtang kan libro ni Daniel an mga hula may koneksion sa pag-abante kan mga kapangyarihan pankinaban asin sa mga gibo kan nagkapira sa mga namamahala dian. An saro sa mga namamahala maaapod na sarong guerrero na nagpatindog nin sarong imperyo. Bilang prinsipeng eridero nin Babilonya, linaglag nia asin kan saiyang hukbo an mga hukbo ni Faraon Neko nin Egipto sa Carquenais. Alagad huli sa sarong mensahe napiritan an mapangganang prinsipe nin Babilonya na iwalat an pagsirot sa kalaban sa saiyang mga heneral. Kan maaraman na nagadan na an saiyang ama, si Nabopolasar, an hoben na lalaking ini na an ngaran Nabucodonosor tuminukaw sa trono kan 624 B.C.E. Sa 43 na taon na pagreynar nia, sia nagpatindog nin imperyo na nakasakop sa mga teritoryo na dating sakop nin Asiria, asin pinaabot nia an saiyang sakop sa Siria asin Palestina sagkod sa linderos nin Egipto.
14 An relihiosong debosyon ni Nabucodonosor partikularmente ki Marduk, an pangenot na dios nin Babilonya. Si Marduk an tinawan kan hade nin kredito para sa gabos niang pagkongkistar. Sa Babilonya, itinogdok asin pinagayon ni Nabucodonosor an mga templo ni Marduk asin nin balakid na iba pang dios nin Babilonya. An imahen na bulawan na ipinatindog kan hadeng ini sa Babilonya sa kaplanodohan nin Dura tibaad dedikado ki Marduk. (Daniel 3:1, 2) Asin minalataw na si Nabucodonosor nanarig na marhay sa pagtoodtood sa pagplano kan saiyang militar na mga aksion.
15, 16. Ano an ginibo ni Nabucodonosor para sa Babilonya, asin ano an nangyari kan ipamansag nia an kadakulaan kaiyan?
15 Paagi sa pagtapos sa dakula saka masarig na dobleng lanob nin Babilonya na pinonan na itogdok kan saiyang ama, ginibo ni Nabucodonosor na garo baga dai madadaog an kabiserang siudad. Tanganing mapanigoan an reyna niang taga Media, na naghihidaw sa mga bolod asin kadlagan kan dagang tinuboan nia, itinogdok daa ni Nabucodonosor an nakabitin na mga hardin—saro sa pitong ngangalasan sa suanoy na kinaban. Ginibo nia an Babilonya na an nakalalabi sa gabos na siudad na may lanob kaidto. Asin kanigoan an pag-orgolyo nia sa sentrong idto nin falsong pagsamba!
16 “Bakong ini an Dakulang Babilonya, na pinatindog ko mismo?” an pamansag ni Nabucodonosor sarong aldaw. Minsan siring, segun sa Daniel 4:30-36, “mantang an tataramon yaon pa sa ngoso kan hade,” sia nabua. Huling dai na puedeng mamahala sa laog nin pitong taon, an kinakan nia mga pananom, siring sa ihinula ni Daniel. Dangan ibinalik an saiyang kahadean. Aram daw nindo an makahulang kahulogan kaini gabos? Ikapaliliwanag daw nindo kun paano an dakulang kaotoban kaiyan nagdadara sa sato sagkod mismo sa panahon kan katapusan?
Pagkolekta sa Makahulang mga Elemento
17. Paano nindo ilaladawan an makahulang pangatorogan na itinao nin Dios ki Nabucodonosor kan ikaduwang taon kan saiyang pagreynar bilang namamahala sa kinaban?
17 Kolektahon niato ngonyan an nagkapirang makahulang elemento sa libro ni Daniel. Kan ikaduwang taon kan pagreynar ni Nabucodonosor bilang namamahala sa kinaban sa hula kan Biblia (606/605 B.C.E.), tinawan sia nin Dios nin nakasisindak na pangatorogan. Segun sa Daniel kapitulo 2, an pangatorogan manongod sa sarong imahen na grabe kadakula na an payo bulawan, an daghan asin mga takyag pirak, an tulak asin mga paa tanso, an mga tabay batbat, asin an mga bitis batbat na may kasalak na dalipay. Ano an irinepresentar kan manlaenlaen na kabtang kan imahen?
18. Ano an irinepresentar kan payong bulawan, daghan asin mga takyag na pirak, patin tulak asin mga paang tanso kan imahen sa pangatorogan?
18 Sinabihan kan propeta nin Dios si Nabucodonosor: “Ika, O hade, . . . ika mismo an payong bulawan.” (Daniel 2:37, 38) Si Nabucodonosor an payo sa sarong dinastiya na namahala sa Imperyo nin Babilonya. Idto ibinagsak kan Medo-Persia, na irinepresentar kan daghan asin mga takyag na pirak kan imahen. Suminunod an Imperyo nin Grecia, na iyong kahulogan kan tulak asin mga paang tanso. Paano nagpoon an kapangyarihan pankinaban na iyan?
19, 20. Siisay si Alejandrong Dakula, asin ano an nagin kabtang nia sa paggibo sa Grecia na kapangyarihan pankinaban?
19 Kan ikaapat na siglo B.C.E., may hoben na lalaki na nagkaigwa nin mahalagang kabtang sa kaotoban kan hula ni Daniel. Namundag sia kan 356 B.C.E., asin inapod sia kan kinaban na Alejandrong Dakula. Kan asesinaron an ama nia, si Felipe, kan 336 B.C.E., minana kan 20 anyos na si Alejandro an trono nin Macedonia.
20 Kan kapinonan nin Mayo 334 B.C.E., pinonan ni Alejandro an sarong kampanya nin pagkongkistar. Igwa sia nin sadit alagad tuodan na hukbo nin 30,000 na soldados sa impanteriya asin 5,000 na soldados sa kabalyeriya. Sa Salog nin Granico sa amihanan-solnopan nin Asia Minor (ngonyan Turkiya), ginana ni Alejandro an enot niang pakikilaban tumang sa mga Persiano kan 334 B.C.E. Pag-abot nin 326 B.C.E., sinda nadaog na kan daing herak na kongkistador na ini asin sia nakaabot na pasirangan sa Salog nin Indus, na yaon sa Pakistan kan presenteng aldaw. Alagad nadaog si Alejandro sa saiyang pangultimong pakikipaglaban kan yaon sa Babilonya. Kan Hunyo 13, 323 B.C.E., pagkabuhay nin 32 sanang taon asin 8 bulan, suminuko sia sa pinakamasakit daogon na enemigo, an kagadanan. (1 Corinto 15:55) Minsan siring, paagi sa saiyang mga pagkongkistar, an Grecia nagin kapangyarihan pankinaban, siring sa ihinula ni Daniel.
21. Apuera sa Imperyo nin Roma, ano pang ibang kapangyarihan pankinaban an ilinadawan kan mga tabay na batbat kan imahen sa pangatorogan?
21 Ano an irinerepresentar kan mga tabay na batbat kan imahen na grabe kadakula? Bueno, an garo batbat na Roma an ruminonot asin puminasa sa Imperyo nin Grecia. Daing paggalang na ipinaheling sa Kahadean nin Dios na ibinalangibog ni Jesu-Cristo, sia ginadan kan mga Romano sa sarong hariging pasakitan kan 33 C.E. Sa paghihingoa na pasaon an tunay na Kristianismo, pinaglamag nin Roma an mga disipulo ni Jesus. Minsan siring, an mga tabay na batbat kan imahen sa pangatorogan ni Nabucodonosor nagladawan bako sanang sa Imperyo nin Roma kundi pati sa politikal na supang kaiyan—an Kapangyarihan Pankinaban na Anglo-Amerikano.
22. Paano kita tinatabangan kan imahen sa pangatorogan na masabotan na kita nasa poro na kan panahon kan katapusan?
22 Pinatutunayan nin maingat na pagsiyasat na kita nasa poro na kan panahon kan katapusan, ta nakaabot na kita sa mga bitis na batbat asin dalipay kan imahen sa pangatorogan. An nagkapirang gobyerno sa presenteng panahon garo batbat o autoritaryo, mantang an iba garo dalipay. Sa ibong kan pagigin tupok nin dalipay, na dian gibo an “mga gikan nin katawohan,” an garo batbat na mga pamamahala napiritan na togotan an ordinaryong mga tawo na magkaigwa nin boses sa mga gobyernong namamahala sa sainda. (Daniel 2:43; Job 10:9) Siempre, an pamamahalang autoritaryo asin an ordinaryong mga tawo dai nagkakadukot kun paanong an batbat asin dalipay dai nagkakadukot. Alagad madali nang taposon kan Kahadean nin Dios an kinaban na ini na magkasuruhaysuhay kun dapit sa politika.—Daniel 2:44.
23. Paano nindo ilaladawan an pangatorogan asin mga bisyon ni Daniel kan enot na taon kan pagreynar ni Belsasar?
23 An ika-7 kapitulo kan nakabibihag kan atension na hula ni Daniel dinadara man kita sa panahon kan katapusan. Isinasaysay kaiyan an sarong pangyayari sa enot na taon ni Hadeng Belsasar nin Babilonya. Nasa mga 70 anyos na kaidto, si Daniel nagkaigwa nin “sarong pangatorogan asin mga bisyon kan saiyang payo sa saiyang higdaan.” Kanigoan an pagkatakot nia sa mga bisyon na idto! “Helinga duman!” an kagsing nia. “Pinapaalon kan apat na doros kan kalangitan an mahiwas na dagat. Asin apat na darakulaon na hayop an minalataw sa dagat, na an lambang saro laen man sa iba.” (Daniel 7:1-8, 15) Abaa kapambihirang mga hayop! An enot leon na may pakpak, asin an ikaduwa garo oso. Dangan nagdatong an sarong leopardo na may apat na pakpak asin apat na payo! An ikaapat na hayop na pambihira an kosog may darakulang ngipon na batbat asin sampulong sungay. Sa tahaw kan sampulong sungay kaiyan may nagtunga na “sadit” na sungay na may “mga mata na arog kan mga mata nin tawo” asin “ngoso na nagtataram nin palabaw na mga bagay.” Abaa kamangiring mga hayop!
24. Segun sa Daniel 7:9-14, ano an naheling ni Daniel sa langit, asin ano an itinotokdo kan bisyon na ini?
24 Langit na an sumunod na direksion kan mga bisyon ni Daniel. (Daniel 7:9-14) “An Suanoy kan mga Aldaw,” si Jehova Dios, naheheling na nagtutukaw sa mamuraway na trono bilang Hokom. ‘Manriboribo an naglilingkod sa saiya, asin manampulong ribo sa manampulong ribo an padagos na nagtitirindog sa atubangan nia.’ Bakong paborable an paghokom sa mga hayop, hinale sa sainda nin Dios an pamamahala asin linaglag nia an ikaapat na hayop. An nagdadanay na pamamahala sa “mga banwaan, mga grupo nasyonal asin mga lenguahe” itinao sa “saro na kaagid sa aki nin tawo.” Ini nagtotokdo sa panahon kan katapusan asin sa pagtukaw sa trono kan Aki nin tawo, si Jesu-Cristo, kan taon 1914.
25, 26. Anong mga hapot an tibaad lumataw kun binabasa niato an libro ni Daniel, asin anong publikasyon an makatatabang na masimbag an mga iyan?
25 An mga nagbabasa sa libro ni Daniel seguradong may mga hapot. Halimbawa, ano an irinerepresentar kan apat na hayop sa Daniel kapitulo 7? Ano an esplikasyon sa makahulang “pitong polong semana” sa Daniel 9:24-27? Kumusta man an Daniel kapitulo 11 asin an makahulang pagkakalaban kan “hade sa amihanan” asin “hade sa timog”? Ano an maaasahan niato sa mga hadeng ini sa panahon kan katapusan?
26 Tinawan ni Jehova nin pakarorop sa siring na mga bagay an saiyang linahidan na mga lingkod digdi sa daga, an “mga banal kan Kaharohalangkawe,” arog kan apod sa sainda sa Daniel 7:18. Dugang pa, an “fiel asin madonong na oripon” nagtao nin probisyon tangani na kita magkamit nin dugang pang pakarorop sa ipinasabong na mga isinurat ni propeta Daniel. (Mateo 24:45) Ini makukua na paagi sa dai pa sana nahahaloy na pagluwas kan librong Pay Attention to Daniel’s Prophecy! Tinatratar kan may magagayon na ilustrasyon na 320-pahinas na publikasyon na ini an lambang parte kan libro ni Daniel. Tinatawan kaiyan nin atension an kada nakapakokosog sa pagtubod na hula asin lambang estorya na isinurat kan namomotan na marhay na propetang si Daniel.
Tunay na Kahulogan Para sa Satong Aldaw
27, 28. (a) Ano an totoo manongod sa kaotoban nin mga hula sa libro ni Daniel? (b) Sa anong panahon kita nabubuhay, asin ano an maninigo niatong gibohon?
27 Pensara an makahulogan na puntong ini: An gabos na hula sa libro ni Daniel naotob na apuera sa pira sanang detalye. Halimbawa, naheheling na niato ngonyan an situwasyon sa kinaban na ilinadawan kan mga bitis kan imahen sa pangatorogan na yaon sa Daniel kapitulo 2. An pungo nin kahoy sa Daniel kapitulo 4 hinalean nin gakod paagi sa pagtukaw sa trono kan Mesiyanikong Hade, si Jesu-Cristo, kan taon 1914. Iyo, siring sa ihinula sa Daniel kapitulo 7, kaidto itinao kan Suanoy nin mga Aldaw an pamamahala sa Aki nin tawo.—Daniel 7:13, 14; Mateo 16:27–17:9.
28 An 2,300 na aldaw sa Daniel kapitulo 8 saka an 1,290 asin an 1,335 aldaw sa kapitulo 12 gabos nakaagi na—inagihan na niato sa sulog nin panahon. An pag-estudyar sa Daniel kapitulo 11 nagpapaheling na an pagkakalaban kan “hade sa amihanan” asin “hade sa timog” nakaabot na sa pangultimong mga kabtang kaiyan. Ini gabos nakadudugang sa ebidensia sono sa Kasuratan na kita ngonyan nasa poro na kan panahon kan katapusan. Kun iisipon an satong daing kaagid na kamugtakan sa sulog nin panahon, ano an maninigo na magin determinado kitang gibohon? Daing duda, maninigo na tawan niato nin atension an makahulang tataramon ni Jehova Dios.
Ano an Isisimbag Nindo?
• Ano an gusto nin Dios na maaraman kan bilog na katawohan manongod sa satong aldaw?
• Paano mapakokosog kan libro ni Daniel an satong pagtubod?
• Ano an mga kabtang kan imahen sa pangatorogan ni Nabucodonosor, asin ano an isinimbolisar kan mga ini?
• Ano an mahalagang mangnohon manongod sa kaotoban nin mga hula na yaon sa libro ni Daniel?