Magpaheling nin Pagkamoot Asin Paggalang Paagi sa Pagkontrol kan Saindong Dila
“An lambang saro sa saindo mamoot sa saiyang agom na babae arog kan pagkamoot nia sa saiyang sadiri; sa ibong na kampi, an agom na babae maninigong magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.”—EFESO 5:33.
1, 2. Anong mahalagang hapot an maninigong ihapot sa saindang sadiri kan gabos na may agom, asin taano?
IPAMUGTAK ta baga na nakaresibi kamo nin sarong nakapatos na regalo na may markang: “Ingatan” (sa Ingles, “Handle With Care”). Paano an pagtratar nindo sa regalong iyan? Seguradong mamaanan nindong marhay na dai iyan madanyaran. Kumusta man an regalo na pag-agoman?
2 Sa hoben na babaeng si Orpa asin Rut, nagsabi an balong Israelita na si Noemi: “Tawan logod kamo nin balaog ni Jehova, asin makanompong kamo nin pahingaloan an balang saro sa harong kan saiyang agom na lalaki.” (Rut 1:3-9) May koneksion sa sarong marahay na agom na babae, an Biblia nagsasabi: “An mana gikan sa mga ama harong asin kayamanan, alagad an mapagmansay na agom na babae gikan ki Jehova.” (Talinhaga 19:14) Kun kamo may agom, dapat nindong mansayon an saindong agom bilang balaog hale sa Dios. Paano nindo tinatratar an balaog na itinao nin Dios sa saindo?
3. Anong konseho ni Pablo an marahay na himateon kan mga agom na lalaki asin babae?
3 Sinusuratan an mga Kristiano kan enot na siglo, si apostol Pablo nagsabi: “An lambang saro sa saindo mamoot sa saiyang agom na babae arog kan pagkamoot nia sa saiyang sadiri; sa ibong na kampi, an agom na babae maninigong magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.” (Efeso 5:33) Estudyare kun paano hihimateon kan mga agom na lalaki asin babae an konsehong ini mapadapit sa saindang pagtaram.
Mag-ingat sa “Sarong Dai Mapugolan na Nakakaraot na Bagay”
4. Paano an dila puedeng magin puersa para sa ikakarahay o ikakaraot?
4 An kagsurat sa Biblia na si Santiago nagsasabi na an dila “sarong dai mapugolan na nakakaraot na bagay” na “pano nin hilo na nakakagadan.” (Santiago 3:8) Aram ni Santiago an mahalagang marhay na katotoohan na ini: An dai mapugolan na dila nakakakolog. Daing duwa-duwa, pamilyar sia sa talinhaga sa Biblia na ibinabaing sa “mga bono nin espada” an dai inisip na mga tataramon. Sa kabaliktaran, an iyo man sanang talinhaga nagsasabi na “an dila kan mga madonong bolong.” (Talinhaga 12:18) Tunay nanggad, an mga tataramon puedeng magkaigwa nin mapuersang epekto. Iyan puedeng makakolog, o iyan puedeng makabolong. Ano an epekto kan saindong mga tataramon sa saindong agom? Kun ihahapot nindo ini sa saindong agom, ano daw an saiyang isisimbag?
5, 6. Anong mga dahelan an nagpapangyaring masakit para sa nagkapira na pugolan an dila?
5 Kun an nakakakolog na pagtaram dikit-dikit na nagin kabtang kan saindong pag-agoman, puede nindong parahayon an situwasyon. Minsan siring, kakaipuhanon an paghihingoa. Taano? Sarong bagay, yaon an bakong sangkap na laman na dapat labanan. An minanang kasalan may negatibong impluwensia sa kun paano kita nag-iisip manongod sa iba asin nakikipag-olay sa lambang saro. “Kun an siisay man dai nasasala sa pagtaram,” an isinurat ni Santiago, “an sarong ini sangkap na tawo, na nakakabusal man kan bilog niang hawak.”—Santiago 3:2.
6 Apuera sa pagkabakong sangkap nin tawo, an mga gawe-gawe sa pamilya nakakakontribwir sa salang paggamit kan dila. May mga tawong pinadakula sa mga pamilya na an mga magurang “dai maoyonan, . . . mayong pagpupugol sa sadiri, . . . maringis.” (2 Timoteo 3:1-3) Sa parate, an mga aki na nagdakula sa siring na kamugtakan nagpapaheling nin kaagid na mga karakteristiko kun sinda nasa edad na. Siempre, an pagkabakong sangkap ni an bakong marahay na pagpadakula bakong sarahotan para sa nakakadanyar na pagtaram. Pero, an pakaaram sa mga dahelan na ini nakakatabang sa sato na masabotan kun taano ta partikularmenteng masakit para sa nagkapira na pugolan an dila sa pagtaram nin nakakakolog.
‘Haleon Nindo an Pagpakaraot’
7. Ano an boot sabihon ni Pedro kan sadolon nia an mga Kristiano na ‘haleon an gabos na klase nin pagpakaraot’?
7 Ano man an dahelan, an nakakakolog na pagtaram sa pag-oltanan nin mag-agom puedeng magpaheling nin kadaihan nin pagkamoot asin paggalang sa agom. May marahay na dahelan, sinadol ni Pedro an mga Kristiano na ‘haleon an gabos na klase nin pagpakaraot.’ (1 Pedro 2:1) An termino sa Griego na trinadusir na “pagpakaraot” nangangahulogan nin “mapan-insultong pagtaram.” Iyan nagtatao kan ideya nin ‘pagpatama sa mga tawo paagi sa mga tataramon.’ Tamang-tama na ilinaladawan kaiyan an mga epekto nin dai mapugolan na dila!
8, 9. Ano an puedeng magin resulta nin paggamit nin mapan-insultong pagtaram, asin taano ta maninigong likayan iyan kan mga mag-agom?
8 An mapan-insultong pagtaram tibaad garo baga bako man gayong seryoso, alagad isip-isipon an nangyayari kun an agom na lalaki o babae nagtataram sa siring na paagi. An pag-apod nin saro sa saiyang agom na mangmang, hugakon, o maimot nagpaparisa na an bilog na pagkatawo kaini puedeng sumahon sa sarong termino—sarong termino na nakakapamenos! Maringis nanggad ini. Asin kumusta an sobra man na mga tataramon na nagpapadakula sa mga depekto nin agom? Bako daw na talagang sobra na man an mga pananaram na “Pirme ka na sanang huri” o “Dai ka noarin man naghihinanyog sa sako”? An mga iyan seguradong mapukaw nin reaksion na nagdedepensa. Dangan, iyan tibaad magbunga nin mainit na simbagan.—Santiago 3:5.
9 An pag-oolay na pano nin mapan-insultong pagtaram nagtatao nin tension sa pag-oltanan nin mag-agom, asin ini puede man na magkaigwa nin makamomondong mga epekto. An Talinhaga 25:24 nagsasabi: “Mas marahay pang mag-istar sa sarong kanto kan atop kisa kaiba an agom na babae na parapakisuhay, dawa pa nasa sasarong harong.” Siempre, puede man na masabi iyan sa agom na lalaki na parapakisuhay. Pag-abot nin panahon, an nakakakolog na mga tataramon magsalang hale sa agom na lalaki o babae luway-luway na makakaraot sa relasyon, na tibaad magpamate sa agom na lalaki o babae na sia dai namomotan, na masakit pa nganing kamotan. Malinaw nanggad, mahalaga na pugolan an dila. Alagad paano ini magigibo?
‘Busalan an Dila’
10. Taano ta mahalagang kontrolon an dila?
10 “An dila,” an sabi kan Santiago 3:8, “mayo ni saro sa katawohan na nakakapagaro kaiyan.” Minsan siring, kun paanong an sarong parakabayo binubusalan an kabayo tanganing kontrolon an paghiro kan hayop, maninigo niatong gibohon an pinakamakakaya niato tanganing busalan an satong dila. “Kun an siisay man naghohona sa saiya man sana na sia pormal na parasamba alagad dai binubusalan an saiyang dila, kundi padagos na dinadaya an saiyang puso, an klase nin pagsamba kan tawong ini basang sana.” (Santiago 1:26; 3:2, 3) An mga tataramon na ini nagpapaheling na an paagi kan paggamit nindo kan saindong dila sarong seryosong bagay. Iyan nakakaapektar bako sanang sa relasyon nindo sa saindong agom; iyan nakakaapektar sa saindo mismong relasyon ki Jehova Dios.—1 Pedro 3:7.
11. Paano magigibong pugolan an dai pagkakaoyon na magin mainit na simbagan?
11 Madonong na tawan nindo nin atension kun paano kamo nakikipag-olay sa saindong agom. Kun nagkakaigwa nin nakakatension na situwasyon, maghingoang pakulpaon an tension. Estudyare an sarong situwasyon na nangyari sa buhay ni Isaac asin kan saiyang agom, si Rebeca, na nakarekord sa Genesis 27:46–28:4. “Si Rebeca daing ontok na nagsasabi ki Isaac: ‘Ikinakasurang ko na nin makuri an buhay kong ini huli sa mga aking babae ni Het. Kun si Jacob maagom sa mga aking babae ni Het na arog kan mga ini na hale sa mga aking babae kan daga, aanhon ko pa an buhay?’” Mayo nin nagpaparisa na maringis an nagin simbag ni Isaac. Imbes, isinugo nia an saindang aking si Jacob na maghanap nin agom na matatakton sa Dios na posibleng marhay na dai magigin gikanan nin kapurisawan ki Rebeca. Ipamugtak ta baga na nagkaigwa nin dai pagkakaoyon an agom na lalaki asin an agom na babae. An may pakarorop na paggamit nin “ko” imbes na “ka” puedeng pugolan na an sadit na dai pagkakaoyon magin mainit na simbagan. Halimbawa, imbes na magsabing, “Dai ka noarin man nagtatao nin panahon sako!” taano ta dai magsabing, “Gusto ko kutanang mas dakol na panahon kitang magkaibanan”? Magkonsentrar sa problema, bako sanang sa tawo. Labanan an tendensiang analisaron kun siisay an tama asin kun siisay an sala. “Sunodon niato an mga bagay na nagpapatoninong asin an mga bagay na nagpapakosog sa lambang saro,” an sabi kan Roma 14:19.
Haleon Nindo an ‘Maraot an Kamawotan na Kapaitan, Kaanggotan, Asin Grabeng Kaanggotan’
12. Tanganing makontrol an dila, ano an maninigong ipamibi niato, asin taano?
12 Bako sanang pag-iingat sa satong sinasabi an kalabot sa pagpugol kan dila. Total, an satong mga tataramon bunga kan puso imbes na kan ngoso. Si Jesus nagsabi: “An marahay na tawo minapaluwas nin marahay gikan sa marahay na kayamanan kan saiyang puso, alagad an maraot na tawo minapaluwas nin maraot gikan sa saiyang maraot na kayamanan; huli ta gikan sa kapanoan kan puso an saiyang ngoso nagtataram.” (Lucas 6:45) Huli kaini, tanganing makontrol an saindong dila, tibaad kaipuhanon nindong mamibi na siring ki David: “Lalangon mo sa sakuya an dalisay na puso, O Dios, asin bugtakan mo ako nin bagong espiritu, sarong marigon.”—Salmo 51:10.
13. Paano an maraot an kamawotan na kapaitan, kaanggotan, asin grabeng kaanggotan puedeng magbunga nin mapanlibak na pagtaram?
13 Sinadol ni Pablo an mga taga Efeso na likayan bako sana an makolog na mga tataramon kundi siring man an mga saboot sa likod kaiyan. Sia nagsurat: “Magkaharale na sa saindo an gabos na maraot an kamawotan na kapaitan asin kaanggotan asin grabeng kaanggotan asin sirilyakan patin mapanlibak na pagtaram kaiba an gabos na karatan.” (Efeso 4:31) Mangnohon na bago sambiton ni Pablo an “sirilyakan patin mapanlibak na pagtaram,” nasambitan nia nguna an “maraot an kamawotan na kapaitan asin kaanggotan asin grabeng kaanggotan.” An garo nagkakalakagang kaanggotan na namamatean nin saro may peligrong pumutok asin magbunga nin nakakakolog na pagtaram. Kaya hapoton an saindong sadiri: ‘Nagtatanom daw ako nin hinanakit asin grabeng kaanggotan sa sakong puso? Ako daw “daing kontrol an kaanggotan”?’ (Talinhaga 29:22) Kun totoo ini sa saindo, mamibi para sa tabang nin Dios na madaog an mga tendensiang ini asin na magkaigwa nin pagpupugol sa sadiri tangani na malikayan nindo na pumutok an saindong kaanggotan. An Salmo 4:4 nagsasabi: “Maribok kamo, alagad dai kamo magkasala. Magtaram kamo sa saindong puso, sa saindong higdaan, asin dai kamo maggirong.” Kun namemeligrong uminit an saindong payo asin natatakot kamo na mawaran kamo nin pagpupugol sa sadiri, sunodon an konseho sa Talinhaga 17:14: “Bago bumulwak an iriwal, humale ka na.” Rumayo nguna sa situwasyon sagkod na lumihis an peligro.
14. Ano an puedeng magin epekto nin paghinanakit sa relasyon nin mag-agom?
14 Bakong madali na kontrolon an grabeng kaanggotan asin an kaanggotan, nangorogna kun iyan huli sa inaapod ni Pablo na “maraot an kamawotan na kapaitan.” An termino sa Griego na ginamit ni Pablo tinawan nin kahulogan na naglaladawan sa “paghinanakit na habong makipag-ulian” asin sa ‘maraot na intension na nagbibilang nin mga sala.’ Kun beses an pag-iiwal garo mahibog na dampog sa pag-oltanan nin agom na lalaki asin nin agom na babae, asin an situwasyon tibaad magpadagos sa halawig na panahon. Kun dai lubos na maresolberan an sarong reklamo tibaad magresulta iyan sa daing pakiaram na pagkasurang. Alagad an pagtanom nin hinanakit huli sa nakaaging mga sala daing pakinabang. An nangyari dai na mababawi. Maninigo na lingawan na an pinatawad na sala. An pagkamoot “dai nagkukuenta kan danyos.”—1 Corinto 13:4, 5.
15. Ano an matabang sa mga tuod nang gumamit nin maringis na mga tataramon na bagohon an saindang paagi nin pagtaram?
15 Paano kun ordinaryo na sana an maringis na pagtaram sa dinakulaan nindong pamilya asin an paggamit kaiyan nagin ugale na nindo? Puede kamong gumibo nin mga pagbabago sa bagay na ini. Nagbugtak na kamo nin mga limitasyon sa dakol na kabtang nin buhay kun saen dai na nanggad nindo totogotan na kamo gumawe sa sarong partikular na paagi. Saen nindo pipilion na magbugtak nin limitasyon kun dapit sa saindong pagtaram? Mapondo daw kamo bago magin mapanlibak an saindong mga tataramon? Bobooton nindong gibohon man an limitasyon na ilinadawan sa Efeso 4:29: “Dai kamo magpaluwas nin maraot na tataramon sa saindong ngoso.” Ini nagkakaipo na “[hubaon] nindo an daan na personalidad kaiba an mga gibo kaini, asin isulog nindo an bagong personalidad, na binabago paagi sa tamang kaaraman segun sa ladawan kan Saro na naglalang kaiyan.”—Colosas 3:9, 10.
Kaipuhan an “Pribadong Orolay”
16. Taano ta nakakadanyar sa pag-agoman an dai paggirong?
16 Dikit an magigibo—asin puedeng makadanyar—kun an agom na lalaki o babae basta na sanang dai maggigirongan. Ini bako man pirmeng pagkastigo sa agom, huling iyan puedeng magbunga nin pagkadesganar o panluluya nin boot. Pero, an dai pag-oolay nin mag-agom nagpapagrabe sana kan tension asin dai nakakaresolber sa problema. Siring kan sabi nin sarong agom na babae, “oras na magpoon na giraray kaming magtaram, nungka ming pinag-oolayan an problema.”
17. Ano an maninigong gibohon kan mga Kristianong nakakaeksperyensia nin tension sa pag-oltanan nindang mag-agom?
17 Kun nagpapadagos an tension sa pag-oltanan nin mag-agom, mayo nin madaling solusyon. An Talinhaga 15:22 nagsasabi: “Nasusudya an mga plano kun mayo nin pribadong orolay, alagad sa kadakolan nin parahatol may nahahaman.” Kaipuhan nindong tumukaw kaiba an saindong agom asin pag-olayan an bagay na iyan. Maghinanyog nanggad sa saindong agom na may bukas na isip asin puso. Kun garo baga imposibleng gibohon iyan, taano ta dai aprobetsaran an probisyon paagi sa kamagurangan sa Kristianong kongregasyon? May kaaraman sinda sa Kasuratan asin may kabatidan sa pag-aplikar kan mga prinsipyo sa Biblia. An mga lalaking iyan “siring sa pailihan sa doros asin tagoan sa bagyong maoranon.”—Isaias 32:2.
Puedeng Magin Mapanggana an Saindong Paghihingoa
18. Anong pakipagtusayan an ilinaladawan sa Roma 7:18-23?
18 Masakit an pagbusal sa satong dila. Iyo man an pagkontrol kan satong mga hiro. Ilinaladawan an kadepisilan na napaatubang sa saiya, si apostol Pablo nagsurat: “Aram ko na sa sako, an boot sabihon, sa sakong laman, mayo nin marahay na nag-eerok; huli ta an kakayahan na magmawot nasa sako, alagad an kakayahan na gumibo kan marahay mayo. Huli ta an marahay na minamawot ko dai ko ginigibo, kundi an maraot na hinahaboan ko iyo an ginigibo ko. Ngonyan, kun an hinahaboan ko iyo an sakong ginigibo, an naggigibo kaiyan bako nang ako, kundi an kasalan na nag-eerok sa sako.” Huli sa “ley nin kasalan na yaon sa mga kabtang kan [satong] hawak,” kita may tendensiang gamiton nin sala an satong dila asin an iba pang kabtang kan hawak. (Roma 7:18-23) Minsan siring, dapat niatong labanan iyan—asin iyan puedeng mapangganahan sa tabang nin Dios.
19, 20. Paano an halimbawa ni Jesus makakatabang sa mga agom na lalaki asin babae na busalan an saindang dila?
19 Sa sarong relasyon na igwa nin pagkamoot asin paggalang, mayo nin lugar para sa dai inisip, maringis na mga tataramon. Isipon an halimbawang itinao ni Jesu-Cristo sa bagay na ini. Si Jesus dai noarin man naggamit nin mapan-insultong pagtaram sa saiyang mga disipulo. Dawa kan ultimong banggi kan saiyang buhay digdi sa daga kan an saiyang mga apostol nagdidiriskutiran manongod sa kun siisay sa sainda an pinakadakula, dai sinda inanggotan kan Aki nin Dios. (Lucas 22:24-27) “Mga agom na lalaki,” an sadol kan Biblia, “padagos nindong mamotan an saindong agom na babae, kun paanong an Cristo namoot man sa kongregasyon asin iinatang an saiya man sana dahel kaiyan.”—Efeso 5:25.
20 Pero, kumusta man an agom na babae? Sia “maninigong magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.” (Efeso 5:33) Kun an sarong agom na babae may paggalang sa saiyang agom, sisilyakan daw nia ini, na naggagamit nin mapanlibak na pagtaram? “Boot kong maaraman nindo na an payo kan lambang lalaki iyo an Cristo,” an isinurat ni Pablo, “an payo man nin babae iyo an lalaki; an payo man kan Cristo iyo an Dios.” (1 Corinto 11:3) An mga agom na babae dapat na magpasakop sa saindang payo kun paanong si Cristo nagpapasakop sa saiyang Payo. (Colosas 3:18) Minsan ngani mayo nin tawo na bakong sangkap na makakaarog ki Jesus sa sangkap na paagi, an pagmamaigot na ‘sunodon nin estrikto an saiyang mga lakad’ matabang sa mga agom na lalaki asin babae na mapangganahan an salang paggamit kan dila.—1 Pedro 2:21.
Ano an Nanodan Nindo?
• Paano puedeng makadanyar sa relasyon nin mag-agom an dai mapugolan na dila?
• Taano ta depisil busalan an dila?
• Ano an makakatabang sa sato na kontrolon an satong pagtaram?
• Ano an maninigo nindong gibohon kun nakakaeksperyensia nin tension sa pag-oltanan nindong mag-agom?
[Ritrato sa pahina 24]
An kamagurangan nagtatao nin tabang na basado sa Biblia