“An Awit sa Dagat”—Sarong Manuskrito na Nagseserbing Tulay
KAN Mayo 22, 2007, ipinaheling sa Israel Museum sa Jerusalem an sarong kapidasong Hebreong rolyo na kaidto pang ikapito o ikawalong siglo C.E. Manuskrito ini kan Exodo 13:19–16:1. Kaiba dian an inaapod na “an Awit sa Dagat”—an awit nin kapangganahan na inawit kan mga Israelita pagkatapos kan milagrosong pagliligtas sa sainda sa Dagat na Pula. Taano ta mahalagang mangnohon an pagpaheling kan kapidasong rolyong ini?
An simbag dian igwa nin koneksion sa petsa kan manuskrito. An Mga Rolyo sa Gadan na Dagat isinurat sa pag-oltanan kan ikatolong siglo B.C.E. asin enot na siglo C.E. Bago iyan nadiskobre kaidtong mga 60 taon na an nakaagi, an pinakaenot na Hebreong manuskrito iyo an Aleppo Codex, na kaidto pang 930 C.E. Apuera sa pirang kapidaso, mayo na nin nakuang ibang Hebreong manuskrito na an petsa nasa laog kan nagkapirang gatos na taon na pag-oltanan kaiyan.
An namamahala sa Israel Museum na si James S. Snyder nagsabi na “an manuskritong an Awit sa Dagat nagseserbing tulay sa peryodo nin kasaysayan na nasa pag-oltanan kan Mga Rolyo sa Gadan na Dagat . . . asin kan Aleppo Codex.” Segun sa saiya, an manuskritong ini kaiba an iba pang suanoy na mga teksto kan Biblia “sarong daing kaagid na halimbawa kun paano naingatan na dai naliwat an sarong teksto.”
Pinaniniwalaan na an kapidasong rolyong iyan saro sa dakol na manuskrito na nadiskobre kan huring kabtang kan ika-19 siglo sa sarong sinagoga sa Cairo, Egipto. Minsan siring, naaraman sana nin sarong pribadong parakolekta nin Hebreong mga manuskrito an halaga kaiyan kan konsultahon nia an sarong propesyonal kaidtong huring kabtang kan dekada nin 1970. Sa panahon na iyan, kinarkulo an petsa kan kapidaso paagi sa karbon kaiyan dangan isinaray iyan sagkod na ipinaheling iyan sa Israel Museum.
Sa pagkomento dapit sa halaga kan kapidasong rolyong iyan, an pamayo kan Shrine of the Book sa Israel Museum asin nag-aasikaso kan Mga Rolyo sa Gadan na Dagat na si Adolfo Roitman nagsabi: “An manuskritong an Awit sa Dagat nagpapatunay sa pambihirang pagkaeksakto kan pagkapaabot kan Masoretikong bersion kan Biblia sa nag-aging mga siglo. Masakit paniwalaan kun paanong an napapalaen na estilo ngonyan kan Awit sa Dagat kapareho pa man giraray kaidtong ika-7 sagkod ika-8 siglo.”
An Biblia ipinasabong na Tataramon nin Dios, asin si Jehova an pangenot na nag-iingat kaiyan. Dugang pa, an Kasuratan maingat na gayong kinopya nin mga eskriba. Kun siring, an Biblia na ginagamit niato ngonyan daing duda na masasarigan.
[Picture Credit Line sa pahina 32]
Sa karahayan nin boot kan Israel Museum, Jerusalem