An Sinagoga​—Kun Saen Naghulit si Jesus Asin an Saiyang mga Disipulo

“Dangan naglibot sia sa bilog na Galilea, na nagtotokdo sa saindang mga sinagoga asin naghuhulit kan maogmang bareta kan kahadean.”—MATEO 4:23.

PAOROOTRONG sinambit sa Ebanghelyo na si Jesus yaon sa sarong sinagoga. Baga man sa Nazaret, an banwaan na dinakulaan nia, o sa Capernaum, an siudad na nagin saiyang pinakabase, o sa arin man sa mga banwaan asin baryo na dinumanan nia durante kan saiyang tolo may kabangang taon na sibot na ministeryo, parateng pinipili ni Jesus an sinagoga tanganing maghulit asin magtokdo dian manongod sa Kahadean nin Dios. Sa katunayan, sa pagrumdom kan saiyang ministeryo, sinabi ni Jesus: “Danay akong nagtotokdo sa sinagoga asin sa templo, na pinagtitiriponan kan gabos na Judio.”—Juan 18:20.

Kaagid kaiyan, an mga apostol ni Jesus asin an iba pang enot na Kristiano parateng nagtotokdo sa Judiong mga sinagoga. Pero, paanong an mga Judio nagpoon na magsamba sa mga sinagoga? Asin anong klaseng mga harong nin pagsamba idto kan panahon ni Jesus? Estudyaran niato nin detalyado.

Pangenot na Kabtang kan Buhay nin mga Judio Tolong beses sa sarong taon, an mga lalaking Judio minabaklay pasiring sa Jerusalem para sa mga kapiestahan na ginigibo sa sagradong templo duman. Alagad kun dapit sa saindang pangaroaldaw na pagsamba, ginigibo iyan sa lokal na sinagoga, baga man sinda nakaistar sa Palestina o sa saro sa dakol na kolonyang Judio na naestablisar sa luwas kan Palestina.

Kasuarin nagpoon na gamiton an sinagoga? An nagkapira naniniwala na nagpoon iyan kan panahon nin pagkadistiero kan mga Judio sa Babilonya (607-537 B.C.E.), sarong peryodo na an templo ni Jehova gaba. O puedeng iyan nagpoon dai nahaloy pakabalik kan mga Judio hale sa pagkadistiero, kan dagkahon kan saserdoteng si Esdras an saiyang banwaan na kumua nin orog pang kaaraman asin pakasabot sa Ley nin Dios.—Esdras 7:10; 8:1-8; 10:3.

Kan enot, an termino para sa “sinagoga” nangangahulogan sana nin “katiriponan” o “kongregasyon.” Arog kaiyan an pagkagamit sa Septuagint, sarong traduksion sa Griego kan Hebreong Kasuratan. Pero, pag-abot nin panahon, an termino ipinanongod sa edipisyo na pinagtitiriponan nin mga tawo tanganing sumamba. Pag-abot kan enot na siglo C.E., haros gabos na banwaan na dinumanan ni Jesus may sadiring sinagoga; an mga siudad igwa nin nagkapira; an Jerusalem igwa nin dakol. Ano an itsura kan mga edipisyong idto?

Sarong Simpleng Harong nin Pagsamba Kun nagpaplanong magtogdok nin sinagoga, sa parate minahanap an mga Judio nin halangkaw na lokasyon asin pinaplano an edipisyo tanganing an entrada kaiyan (1) nakaatubang sa Jerusalem. Pero, garo baga an siring na mga pamantayan puede man bagohon, huling bakong pirmeng posible na masunod iyan.

Kun tapos na an sinagoga, iyan sa parate simple sana, asin kadikit sana an kasangkapan. Pero, an sarong pangenot na kabtang kaiyan iyo an sarong kaban (2), o sarayan na namumugtakan kan pinakamahalagang pagsadiri kan komunidad—an mga rolyo kan Sagradong Kasuratan. Kun may mga pagtiripon, an aroalsang kaban ibinubugtak sa lugar kaiyan, dangan ibinabalik sa sarong nakabarat na kuarto pagkatapos nin pagtiripon (3).

Harani sa kaban asin nakahampang sa kongregasyon iyo an mga tukawan sa enotan (4) para sa nangengenot na mga opisyal kan sinagoga asin sa siisay man na midbid na bisita. (Mateo 23:5, 6) Harani sa tahaw kan tiriponan iyo an sarong ilinangkaw na plataporma na may podyum asin tukawan para sa ispiker (5). Nakahampang sa plataporma sa tolong kampi iyo an mga bangko para sa kongregasyon (6).

Sa parate, an sinagoga inaasikaso asin sinusuportaran kan lokal na kongregasyon. Paagi sa boluntad na kontribusyon nin gabos, mayaman man o dukha, namamantener an marahay na kondisyon kan edipisyo. Pero, paano ginigibo an mga pagtiripon sa sinagoga?

Pagsamba sa Laog kan Sinagoga Kaiba sa programa nin pagsamba sa laog kan sinagoga an pag-omaw, pamibi, pagbasa nin Kasuratan, saka an pagtotokdo asin paghuhulit. Nagpopoon an kongregasyon paagi sa pagsambit kan Shema, na ibinibilang na kapahayagan nin pagtubod kan mga Judio. An terminong iyan kinua sa enot na tataramon kan enot na tekstong sinasambit: “Hinanyoga [Shema], O Israel: Si Jehova na satuyang Dios sarong Jehova.”—Deuteronomio 6:4.

Sunod, igwa nin pagbasa asin pagpaliwanag hale sa Tora, an enot na limang libro kan Biblia, na isinurat ni Moises. (Gibo 15:21) Minasunod an saro pang pagbasa, na hale sa mga isinurat kan mga propeta (haftarah) dangan may paliwanag asin pag-aplikar. Kun beses, an nagdadalaw na mga ispiker an nagsasagibo kan kabtang na ini kan programa, siring kan ginibo ni Jesus sa pangyayaring nakarekord sa Lucas 4:16-21.

Siempre, an rolyo na itinao ki Jesus sa pagtiripon na idto mayong marka nin mga kapitulo asin bersikulo arog kan mga Biblia niato ngonyan. Kaya maiimahinar niato si Jesus na binubuklad an rolyo paagi sa saiyang mga kamot sagkod na manompongan an kabtang na hinahanap nia. Pagkatapos kan pagbasa, an rolyo linulukot pabalik sa dati.

Parateng marhay, an mga pagbasang ini ginigibo sa orihinal na Hebreo asin tinatradusir sa Aramaiko. Sa mga kongregasyon na nagtataram nin Griego, an Septuagint an ginagamit.

Mahalaga sa Pangaroaldaw na Buhay An sinagoga mahalagang marhay sa pangaroaldaw na buhay kan mga Judio kaya an edipisyong iyan, kaiba an iba pang mga edipisyo na nakakonektar dian o kataed kaiyan, ginagamit sa laen-laen na katuyohan. Kun beses dian ginigibo an mga pagbista nin kaso, saka an mga miting kan komunidad asin dawa an mga pagtiripon na may isineserbing pagkakan sa kataed na mga komedor. An mga parabaklay pinapadagos kun beses sa mga kuarto na yaon sa mga edipisyong kataed kan sinagoga.

Sa haros gabos na banwaan, an sinagoga igwa man nin eskuelahan, na sa parate yaon sa iyo man sanang edipisyo. Maiimahinar niato an sarong kuartong pano nin mga aking estudyante na nag-aadal magbasa kan darakulang letra na isinurat nin paratokdo sa tablang linahidan nin wax. An siring na mga eskuelahan sarong mahalagang rason kun taano ta an suanoy na Judiong sosyedad tataong magbasa asin magsurat, asin dawa an ordinaryong mga tawo pamilyar sa Kasuratan.

Pero, an pangenot na katuyohan kan sinagoga iyo an pagtagama nin lugar para sa regular na pagsamba. Kun siring, bako nanggad makangangalas na an mga pagtiripon kan enot na siglong mga Kristiano nakakaagid na marhay sa pagtiripon kan mga Judio sa sinagoga. Katuyohan man kan Kristianong mga pagtiripon kaidto na sambahon si Jehova paagi sa pamibi, mga awit nin pag-omaw, asin mga pagbasa saka pagpaliwanag kan Tataramon nin Dios. Bako sana iyan an mga pagkakaagid. Sa duwang lugar na iyan nin pagsamba, an manlaenlaen na gastos asin pangangaipo napapanigoan paagi sa boluntad na mga kontribusyon; sa mga iyan, bakong limitado sa grupong klero an pribilehio na magbasa asin magpaliwanag kan Tataramon nin Dios; sa duwang kamugtakan na iyan, an mga pagtiripon inoorganisar asin pinangengenotan nin responsableng maygurang na mga lalaki.

Hinihingoa kan Mga Saksi ni Jehova ngonyan na sunodon an modelong itinao ni Jesus asin kan saiyang enot na siglong mga parasunod. Sa siring, an mga pagtiripon ninda sa Kingdom Hall may nagkapirang pagkakaagid sa suanoy na mga pagtiripon na idto sa sinagoga. Orog sa gabos, an mga Saksi nagtitiripon na may obheto na pararehong pinangangaptan sa gabos na panahon kan mga namomoot sa katotoohan—tanganing ‘rumani sa Dios.’—Santiago 4:8.

[Ritrato sa pahina 16, 17]

An modelong ini ginibo basado sa plano kan enot na siglong Sinagoga nin Gamla

[Ritrato sa pahina 18]

An mga eskuelahan sa sinagoga nagtotokdo sa mga aking lalaki poon 6 sagkod 13 anyos