Aram Mo Daw?

Paano sinusuportaran nin sarong suanoy na inskripsiyon an sinasabi kan Bibliya?

SA Bible Lands Museum sa Jerusalem, igwa nin sarong bloke nin gapo na may inskripsiyon. Kinakarkulo na ginibo iyan kan mga 700-600 B.C.E. Nakua an gapong iyan sa sarong kuweba na ginamit bilang lubungan harani sa Hebron sa Israel. Sinasabi sa inskripsiyon: “Sumpaon lugod ni Yahweh Sabaot si Hagaf na aki ni Hagav.” Paano sinusuportaran kan inskripsiyon na ini an Bibliya? Ipinapahiling kaiyan na aram asin ginagamit kan mga tawo sa pang-aroaldaw nindang pamumuhay kan mga panahon kan Bibliya an pangaran nin Diyos na Jehova, na isinurat bilang YHWH sa suanoy na Hebreong mga letra. Sa katunayan, ipinapahiling kan iba pang mga inskripsiyon sa mga kuwebang lubungan na an mga tawong nagtataragbuan asin nagtatago sa mga kuweba parating isinusurat sa mga lanob an pangaran nin Diyos, pati man an personal na mga pangaran na diyan iiniba an mga porma kan pangaran nin Diyos.

Kun manungod sa inskripsiyon na ini, sinabi ni Dr. Rachel Nabulsi kan University of Georgia: “Mahalaga an pauruutrong paggamit kan pangaran na YHWH. . . . Ipinapahiling kan mga text asin mga inskripsiyon na mahalagang marhay si YHWH sa buhay kan mga taga Israel asin taga Juda.” Sinusuportaran kaiyan an Bibliya, na diyan an pangaran nin Diyos, na isinurat sa Hebreong mga letra na YHWH, naglataw nin rinibong beses. Sa parati, iiniiba sa personal na pangaran an pangaran nin Diyos.

An mga tataramon na “Yahweh Sabaot,” na nakaukit sa bloke nin gapo, nangangahulugan na “Jehova na pamayo nin mga hukbo.” Ipinapahiling kaini na bako sanang an pangaran nin Diyos an parating ginagamit kaidtong mga panahon kan Bibliya kundi pati man an ekspresyon na “Jehova na pamayo nin mga hukbo.” Sinusuportaran man kaini an paggamit kan Bibliya kan fraseng “Jehova na pamayo nin mga hukbo,” na naglataw nin mga 283 na beses sa Hebreong Kasuratan, na an kadaklan nasa mga isinurat ni Isaias, Jeremias, saka Zacarias.