Mga Hapot Hale sa mga Parabasa
Ano an ipinaririsa kan Biblia dapit sa padusang kagadanan para sa mga kriminal?
Siempre, an kada saro sa sato tibaad igwa nin personal na mga saboot digdi, basado sa satong eksperyensia o situwasyon sa buhay. Pero, bilang Mga Saksi ni Jehova, kita maninigong makioyon sa mga kaisipan nin Dios manongod sa padusang kagadanan, mantang nagdadanay na neutral dapit sa politikal na paninindogan kan dakol sa isyung ini.
Sa malinaw na pagtaram, dai ipinaririsa nin Dios sa saiyang nasusurat na Tataramon na an padusang kagadanan sala.
Sa pagpopoon kan kasaysayan nin tawo, ipinahayag ni Jehova an saiyang mga kaisipan sa bagay na iyan, siring sa mababasa niato sa Genesis kapitulo 9. Kalabot digdi si Noe asin an saiyang pamilya, na nagin mga apoon kan bilog na pamilya nin tawo. Kan sinda lumuwas sa dahong, sinabi nin Dios na puede nindang kakanon an mga hayop—na an boot sabihon, an mga hayop puedeng gadanon, padugoon, asin kakanon. Dangan, sa Genesis 9:5, 6, sinabi nin Dios: “Laen pa kaiyan, an saindong dugo kan saindong kalag babawion ko. Iyan babawion ko sa kamot kan lambang nabubuhay na linalang; asin hale sa kamot nin tawo, hale sa kamot kan kada saro na tugang nia, babawion ko an kalag nin tawo. An siisay man na magpabolos nin dugo nin tawo, paboboloson man nin tawo an saiyang dugo, huli ta sa ladawan nin Dios ginibo nia an tawo.” Kaya inautorisaran ni Jehova an padusang kagadanan sa kaso kan mga paragadan.
Mantang an Dios nangungunlabot sa Israel bilang saiyang banwaan, an laen-laen na iba pang magabat na pagkakasala tumang sa ley nin Dios pinadudusahan nin kagadanan. Sa Bilang 15:30, mababasa niato an pankagabsan na tataramon na ini: “An kalag na tuyong gumibo nin sarong bagay, dawa pa sia propiong namamanwaan o nakihihimanwa, na sia nagtataram nin maraot ki Jehova, sa kasong iyan an kalag na iyan kaipuhan na pohoon sa tahaw kan saiyang banwaan.”
Alagad kumusta pakalihis na an Kristianong kongregasyon maestablisar? Bueno, aram niato na inautorisaran ni Jehova an mga gobyerno nin tawo na mag-eksister, asin inapod nia sinda bilang superyor na mga autoridad. Sa katunayan, pakatapos na sadolon an mga Kristiano na magin makinuyog sa siring na mga autoridad nin gobyerno, an Biblia nagsasabi na an mga siring naglilingkod bilang “ministro nin Dios para sa karahayan mo. Alagad kun ika naggigibo nin maraot, matakot ka: huli ta dai kaiyan dinadara an minasbad na basang sana; huli ta iyan ministro nin Dios, sarong parabalos na nagpapahayag nin kaanggotan sa naggigibo nin maraot.”—Roma 13:1-4.
Iyan daw nangangahulogan na an mga gobyerno autorisadong gadanon pa ngani an mga nakakometer nin magagabat na krimen? Basado sa mga tataramon sa 1 Pedro 4:15, an kaipuhan niatong magin konklusyon, iyo. Sa tekstong iyan sinadol kan apostol an saiyang mga tugang: “Mayo logod nin siisay man sa saindo na magtios bilang paragadan o parahabon o parakasala o parapakilabot sa mga bagay nin iba.” Nariparo daw nindo an “mayo logod nin siisay man sa saindo na magtios bilang paragadan”? Dai si Pedro nagsuherir na an mga gobyerno mayong diretso na padusahan an sarong paragadan huli sa saiyang krimen. Kabaliktaran, ipinarisa nia na an paragadan puedeng tama sanang umako nin angay na padusa. Kabale daw dian an padusang kagadanan?
Puede. Ini malinaw sa mga tataramon ni Pablo na manonompongan sa Gibo kapitulo 25. Inakusar kan mga Judio si Pablo nin mga pagkakasala tumang sa saindang Ley. Sa pagsobol sa saiyang preso, si Pablo, sa Romanong gobernador, an komandante militar nagreport, siring sa sinabi sa Gibo 23:29: “Nakua ko siang akusado manongod sa mga hapot dapit sa saindang Ley, alagad dai pinagsasahotan nin minsan sarong bagay na maninigo sa kagadanan o mga gapos.” Pakalihis nin duwang taon si Pablo napaatubang ki Gobernador Festo. Mababasa niato sa Gibo 25:8: “Si Pablo nagsabi sa pagdepensa: ‘Dai ako nagkasala nin ano man tumang sa Ley kan mga Judio ni tumang sa templo ni tumang ki Cesar.’” Alagad ngonyan magkonsentrar kamo sa saiyang komento manongod sa padusa, sa padusang kagadanan pa ngani. Mababasa niato sa Gibo 25:10, 11:
“Si Pablo nagsabi: ‘Ako nagtitindog sa atubangan kan trono nin paghokom ni Cesar, kun saen ako dapat na hokoman. Dai akong ginibong sala sa mga Judio, siring sa naaaraman mo man na marhay. Kun, sa sarong lado, ako talagang parakasala asin nakaginibo nin ano man na maninigo sa kagadanan, dai ako nagsasayumang magadan; kun, sa ibong na lado, mayo nin totoo sa mga bagay na isinasahot sa sako kan mga tawong ini, mayo nin makatatao sako sa sainda bilang pabor. Nag-aapelar ako ki Cesar!’”
Si Pablo, na nagtitindog sa atubangan nin nombradong autoridad, nag-admitir na si Cesar igwang diretso na padusahan an mga parakasala, na gadanon pa ngani sinda. Dai nia kinontra an padusa sa kaso nia kun sia nagkasala. Dugang pa, dai sia nagsabi na si Cesar puedeng gumamit nin padusang kagadanan sa mga paragadan sana.
Totoo, an hudisyal na sistema kan Roma bakong sangkap; ni an mga sistema nin husgado ngonyan. May mga inosente kaidto asin ngonyan na nasesentensiahan asin napadudusahan. Dawa si Pilato nagsabi manongod ki Jesus: “Mayo ako nin nakuang ano man sa saiya na maninigo sa kagadanan; kun siring sia sakuyang kakastigohon asin bubutasan.” Iyo, dawa ngani inadmitir kan may autoridad sa gobyerno na si Jesus inosente, an inosenteng lalaki na ini ginadan.—Lucas 23:22-25.
An siring na mga inhustisya dai nagpahiro ki Pablo o ki Pedro na mangatanosan na an padusang kagadanan sa pundamental inmoral. Imbes, an kaisipan nin Dios sa bagay iyo na sagkod na an superyor na mga autoridad ni Cesar nag-eeksister, sinda ‘nagdadara kan minasbad tanganing ipahayag an kaanggotan sa mga naggigibo nin maraot.’ Kabale dian an paggamit kan minasbad sa sentido nin paggamit nin padusang kagadanan. Alagad pag-abot sa kontrobersial na hapot manongod sa kun baga an arin man na gobyerno kan kinaban na ini maninigong gamiton an diretso kaiyan na gadanon an mga paragadan, an tunay na mga Kristiano maingat na nagdadanay na neutral. Bakong arog kan klero nin Kakristianohan, sinda naglilikay sa ano man na debate manongod sa temang ini.