Libro kan Biblia Numero 50—Filipos
Kagsurat: Pablo
Kun Saen Isinurat: Roma
Natapos an Pagsurat: Mga 60–61 C.E.
KAN akoon ni apostol Pablo an pangapodan paagi sa sarong bisyon na darahon an maogmang bareta sa Macedonia, sia asin an saiyang kairiba na si Lucas, Silas, asin an hoben na si Timoteo, tolos-tolos na nagkuyog. Hale sa Troas sa Asia Minor, sinda nagbiahe sa barko pasiring sa Neapolis asin tolos na nagduman sa Filipos na nasa ibong nin sarong bukid asin na may rayong mga 15 kilometros hale sa baybayon. An siudad na iyan ilinadawan ni Lucas bilang “an pangenot na siudad kan distrito nin Macedonia.” (Gibo 16:12) Iyan nginaranan na Filipos gikan sa ngaran ni hadeng Felipe II (ama ni Alejandrong Dakula) kan Macedonia, na buminihag sa siudad na iyan kan 356 B.C.E. Paghaloyhaloy inagaw iyan kan mga Romano. Iyan an nagin lugar nin pangultimong mga ralaban kan 42 B.C.E. na nagpakosog sa posisyon ni Octaviano, na kan huri nagin si Cesar Augusto. Bilang paggirumdom sa kapangganahan, ginibo nia an Filipos na magin kolonya nin Roma.
2 Sa kada enot na pag-abot ni Pablo sa sarong siudad, nakaugalean na nia na hulitan nguna an mga Judio. Minsan siring, kan enot niang pag-abot sa Filipos kan mga 50 C.E., nanompongan nia na pira sana an mga Judio asin minalataw na mayo sinda nin sinagoga, huli ta sinda nagtitiripon tanganing mamibi sa may pangpang nin sarong salog sa luwas kan banwaan. An paghuhulit ni Pablo nagbunga tolos, na an saro sa kaenot-enoteng nakombertir iyo si Lidia, sarong negosyante asin Judiang proselita. Tolos na inako kaini an katotoohan manongod sa Cristo asin pinirit nia an mga nagbiahe na magdagos sa saiyang harong. “Pinirit nia kami,” an isinurat ni Lucas. Minsan siring, dai nahaloy nagkaigwa nin pagtumang, asin si Pablo saka si Silas hinampak nin mga sogkod dangan ibinilanggo. Mientras na sinda yaon sa bilanggoan, nagkaigwa nin linog, asin an bantay sa bilanggoan saka an saiyang pamilya nagturubod pakatapos na maghinanyog ki Pablo patin Silas. Kan sumunod na aldaw si Pablo asin Silas pinaluwas sa bilanggoan, saka dinalaw ninda an mga tugang sa harong ni Lidia patin pinarigon ninda an boot kan mga ini bago sinda maghale sa siudad. Malinaw sa girumdoman ni Pablo an mga kahorasaan na konektado sa pagkaestablisar kan bagong kongregasyon sa Filipos.—Gibo 16:9-40.
3 Pakalihis nin pira sanang taon, durante kan ikatolong pagbiahe ni Pablo sa pagmimisyonero, nadalaw giraray nia an kongregasyon sa Filipos. Dangan, mga sampulong taon pakaestablisar kan kongregasyon, sarong nakakapukaw sa boot na kapahayagan nin pagkamoot kan mga tugang sa Filipos an nagpahiro ki Pablo na suratan sinda kan ipinasabong na surat na inapod sa ngaran kan namomotan na kongregasyon na iyan asin na iningatan sa Banal na Kasuratan.
4 Minimidbid kan kadaklan na komentarista sa Biblia na si Pablo talaga an nagsurat kan Filipos, siring kan sinasabi sa enot na bersikulo kaiyan, asin may marahay sindang dahelan. Nasambitan ni Policarpo (69?-155? C.E.) sa saiya mismong surat sa mga taga Filipos na sinuratan sinda ni Pablo. An enot na mga komentarista sa Biblia na siring ki Ignacio, Ireneo, Tertuliano, asin Clemente na taga Alejandria kinotar an surat bilang gikan ki Pablo. Iyan sinambit sa Muratorian Fragment kan ikaduwang siglo C.E. asin sa gabos na iba pang enot na opisyal na lista nin mga libro na inaako bilang kabtang kan Biblia. Iyan maheheling man na kairiba kan walo pang surat ni Pablo sa Chester Beatty Papyrus No. 2 (P46), na pinapaniwalaan na ginibo kan mga 200 C.E.
5 Sierto nanggad na mapapatunayan an lugar asin petsa kan pagsurat. Kan isinusurat iyan ni Pablo, bilanggo sia kan personal na mga guardia kan Romanong emperador, asin sibot na gayo an mga Kristiano sa palibot nia. Tinapos nia an saiyang surat paagi sa mga pangungumusta hale sa maimbod na mga kasararo sa harong ni Cesar. An mga katunayan na ini gabos nagpapatotoo na an surat naggikan sa Roma.—Fil. 1:7, 13, 14; 4:22; Gibo 28:30, 31.
6 Alagad kasuarin ginibo an surat? Minalataw na si Pablo haloy-haloy nang nasa Roma kaya an bareta asin mga dahelan kan saiyang pagkabilanggo bilang Kristiano nakaabot na sa gabos na Bantay sa Pretorio kan emperador asin sa dakol na iba pa. Siring man, nagkaigwa nin panahon tanganing si Epafrodito makaduman hale sa Filipos (mga 1,000 kilometros an rayo) na may darang regalo ki Pablo, tanganing makaabot liwat sa Filipos an bareta manongod sa paghelang ni Epafrodito sa Roma, asin tanganing makaabot sa Roma hale sa Filipos an mga kapahayagan nin kamondoan huli sa paghelang na ini. (Fil. 2:25-30; 4:18) Huling an enot na pagkabilanggo ni Pablo sa Roma nangyari kan mga 59-61 C.E., posibleng marhay na ginibo nia an surat na ini kan mga 60 o 61 C.E., sarong taon o labi pa pakatapos kan enot niang pag-abot sa Roma.
7 Naeksperyensiahan ni Pablo an mga kolog na siring sa pangangaki kan ipinapangaki sa espirituwal na paagi an mga disipulo sa Filipos paagi sa tataramon nin katotoohan. An mga taga Filipos mapagpadangat asin buka an palad na nagregalo ki Pablo nin kinakaipuhan na mga bagay sa kadaklan kan saiyang mga pagbiahe asin kasakitan. Binendisyonan man ni Jehova an saiyang enot na mga pagpapagal bilang misyonero sa Macedonia. An gabos na ini nakakontribwir sa makosog na bogkos nin pagkaminootan ni Pablo asin kan mga tugang sa Filipos. Ngonyan an saindang maboot na regalo, na kasunod kan may pagmakolog na paghapot ninda dapit ki Epafrodito asin kan pag-oswag kan maogmang bareta sa Roma, nagpahiro ki Pablo na gumibo nin sarong mamomoton asin mapagpadangat na surat tanganing parigonon an saindang boot.
KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG
12 Kapakipakinabang nanggad para sa sato an libro nin Filipos! Siertong minamawot niato an pag-oyon ni Jehova asin an kaparehong komendasyon hale sa satong Kristianong mga paraataman na inako kan kongregasyon sa Filipos gikan ki Pablo. Ini mapapasato kun susunodon niato an marahay na halimbawa kan mga taga Filipos asin an mamomoton na hatol ni Pablo. Arog kan mga taga Filipos, maninigo kitang magpaheling nin pagkabuka an palad, may pagmakolog na tumabang sa satong mga tugang kun sinda nasa kadepisilan, asin makikabtang sa pagdepensa saka legal na pagpatunay sa maogmang bareta. (1:3-7) Maninigo kitang padagos na “marigon na naninindogan sa sarong espiritu, na sa sarong kalag daramay na naghihingoa para sa pagtubod sa maogmang bareta,” saka na nagliliwanag siring sa “mga ilaw” sa tahaw nin biko asin biribid na kapag-arakian. Mantang ginigibo niato an mga bagay na ini asin padagos niatong tinatawan nin atension an seryosong mga bagay, puede kitang magin kagayagayahan para sa satong mga tugang kun paanong an mga taga Filipos nagin siring sa korona nin kagayagayahan para ki apostol Pablo.—1:27; 2:15; 4:1, 8.
13 “Sararo kamong magin mga paraarog sa sako,” an sabi ni Pablo. Sa anong paagi sia aarogon? An sarong paagi iyo na manigoan sa sadiri sa gabos na kamugtakan. Baga man si Pablo bastante o tikapo, nakanood siang makibagay na dai nagrereklamo sa mga kamugtakan, tanganing makapadagos siang maigot asin magayagaya sa ministeryo nin Dios. An gabos maninigo man na magin arog ki Pablo sa pagpaheling nin mamomoton na kapadangatan sa maimbod na mga tugang. May kapadangatan asin kagayagayahan nanggad na nagtaram sia dapit sa ministeryo ni Timoteo asin Epafrodito! Asin dayupot nanggad sia sa saiyang mga tugang sa Filipos, na inapod nia bilang “namomotan asin napupungawan, sakuyang kagayagayahan asin korona”!—3:17; 4:1, 11, 12; 2:19-30.
14 Sa anong paagi pa niato maaarog si Pablo? Paagi sa ‘pagmamaigot na aboton an pasohan’! An gabos na nagkokonsentrar kan saindang isip sa ‘seryosong mga bagay’ interesadong marhay sa makangangalas na areglo ni Jehova sa langit asin digdi sa daga, na dian ‘hayag na mimidbidon kan lambang dila na si Jesu-Cristo iyo an Kagurangnan para sa kamurawayan nin Dios na Ama.’ An marahay na hatol na nasa Filipos nagdadagka sa gabos na naglalaom sa buhay na daing sagkod may koneksion sa Kahadean nin Dios na pagmaigotan na aboton an pasohan na iyan. Minsan siring, an surat sa mga taga Filipos sa pangenot ipinapanongod sa mga an “pagkasiudadano nasa kalangitan” asin na maigot na naghahalat na ‘makabaing sa mamuraway na hawak ni Cristo.’ Mantang ‘linilingawan an mga bagay na nasa hudian asin pinipirit na aboton an mga bagay na nasa enotan,’ sinda gabos mag-arog logod ki apostol Pablo sa ‘pagmamaigot na makaabot sa pasohan para sa premyong langitnon na pag-apod,’ an saindang mamuraway na mana sa Kahadean sa kalangitan!—4:8; 2:10, 11; 3:13, 14, 20, 21.