Kapahayagan—An Mamuraway na Kulminasyon Kaiyan Harani Na

Kapitulo 17: Binalosan an ‘Ginadan na mga Kalag’

1. Sa anong kabtang nin panahon kita nabubuhay, asin ano an patotoo kaini?

¹ Namamahala na an Kahadean nin Dios! Tatapuson na kan Nakasakay sa maputing kabayo an saiyang pagsakop! An mapulang kabayo, an maitom na kabayo, asin an malungsing kabayo nagpapadalagan na sa daga! Naootob na an mga hula ni Jesus mismo manongod kan saiyang sa-hadeng presensia. (Mateo, kapitulo 24, 25; Marcos, kapitulo 13; Lucas, kapitulo 21) Iyo, nabubuhay na kita sa mga huring aldaw kan sistemang ini nin mga bagay. (2 Timoteo 3:​1-5) Huli sa katotoohan na iyan, magtao kita nin lubos na atension mantang an Kordero, si Jesu-Cristo, nagbubukas kan ikalimang tatak kan balumbon na iyan. Sa ano pang dugang na kapahayagan makikikabtang kita ngonyan?

2. (a) Ano an naheling ni Juan kan binukasan an ikalimang tatak? (b) Taano ta dapat na dai kita magngalas na mabasa an simbolikong altar nin atang sa langit?

² Ilinadawan ni Juan an nakakapahirong eksena: “Asin kan bukasan nia an ikalimang tatak, naheling ko sa irarom kan altar an kalag kan mga ginadan huli sa tataramon nin Dios asin huli sa pagpapatotoo na nasa sainda kaidto.” (Kapahayagan 6:​9) Ano iyan? Sarong altar nin mga atang sa langit? Iyo! Ini an enot na beses na sinambit ni Juan an altar. Alagad, saiya nang ilinadawan si Jehova na nasa trono Nia, na napalilibotan nin mga kerubin, nin dagat na salming, mga ilawan, asin kan 24 kamagurangan na nagdadara nin insenso​—ini gabos nakaaagid kan mga kabtang kan daganon na tabernakulo, an santuaryo ni Jehova sa Israel. (Exodo 25:​17, 18; 40:​24-27, 30-32; 1 Cronica 23:4) Kun siring, maninigo daw kitang magngalas, na makanompong man nin simbolikong altar nin atang sa langit?​—Exodo 40:29.

3. (a) Sa suanoy na tabernakulong Judio, paano ibinubo an mga kalag “sa poon kan altar”? (b) Taano ta naheling ni Juan an mga kalag kan ginadan na mga saksi sa irarom kan simbolikong altar sa langit?

³ Sa irarom kan altar na ini an “kalag kan mga ginadan huli sa tataramon nin Dios asin huli sa pagpapatotoo na nasa sainda kaidto.” Ano an boot sabihon kaini? Bako ining hinalean nin kalag​—siring kan tinubod kan paganong mga Griego. (Genesis 2:​7; Ezequiel 18:4) Imbes, aram ni Juan na an kalag, o buhay, isinisimbolo kan dugo, asin kun an mga saserdote sa suanoy na Judiong tabernakulo minagadan nin atang na hayop, iwiniwirik ninda an dugo “sa palibot kan altar” o pinabubolos ini “sa poon kan altar nin tinotong na dolot.” (Levitico 3:​2, 8, 13; 4:​7; 17:​6, 11, 12) Kaya, an kalag kan hayop may koneksion na gayo sa altar nin atang. Alagad taano ta an kalag, o dugo, kan partikular na mga oripon na ini nin Dios naheheling sa irarom kan simbolikong altar sa langit? Huli ta an saindang kagadanan minansay bilang atang.

4. Sa anong paagi an kagadanan kan pinaniaki sa espiritung mga Kristiano sarong atang?

⁴ Iyo nanggad, an gabos na pinaniaki bilang espiritung mga aki nin Dios nagadan sa sakripisyong kagadanan. Huli sa kabtang ninda sa langitnon na Kahadean nin Dios, kabotan nin Dios na haboan ninda asin isakripisyo an ano man na paglaom sa buhay na daing sagkod sa daga. Manongod digdi, nagkakaigwa sinda nin sakripisyong kagadanan sa kapakanan kan soberaniya ni Jehova. (Filipos 3:​8-11; ikomparar an 2:17.) Totoo ini sa pinakatunay na kahulogan sa naheling ni Juan sa irarom kan altar. Sinda an mga linahidan na kan panahon ninda ginadan bilang martir huli kan saindang maigot na ministeryo sa pamomogol sa Tataramon asin soberaniya ni Jehova. An saindang “kalag ginadan huli sa tataramon nin Dios asin huli sa pagpapatotoo [mar·ty·riʹan] na nasa sainda kaidto.”

5. Taano ta an mga kalag kan mga maimbod, minsan gadan, nakakakurahaw para sa pagbalos?

⁵ An eksena nagpapadagos: “Asin sinda nagkururahaw sa makosog na tingog, na sinasabi: ‘Sagkod noarin, Soberanong Kagurangnan na banal asin totoo, na dai mo hohokoman asin sisingilon an samong dugo sa mga nag-eerok sa daga?’ ” (Kapahayagan 6:​10) Paano an saindang kalag, o dugo, makakurahaw para sa pagbalos, mantang ipinaheheling kan Kasuratan na an mga gadan mayo nin pakaaram? (Eclesiastes 9:5) Bueno, bako daw na nagkurahaw an dugo ni Abel pakatapos na gadanon sia ni Cain? Dangan sinabi ni Jehova ki Cain: “Ano an ginibo mo? Dangoga! An dugo kan saimong tugang nagkukurahaw sa sako hale sa daga.” (Genesis 4:​10, 11; Hebreo 12:24) Bakong literal na nagtataram an dugo ni Abel. Imbes, nagadan si Abel bilang daing salang biktima, asin naghahagad an hustisya na padusahan an paragadan. Sa kaagid na paagi, daing sala an Kristianong mga martir na idto, asin sono sa hustisya maninigong ipagbalos sinda. (Lucas 18:​7, 8) Makosog an kurahaw para sa pagbalos, huli ta dakol na ribo an ginadan nin siring.​—Ikomparar an Jeremias 15:​15, 16.

6. Anong pagbubo nin daing salang dugo an ipinamalos kan 607 B.C.E.?

⁶ An kamugtakan puwede man na iagid sa apostatang Juda kan si Hadeng Manases maghade kan 716 B.C.E. Nagpabolos sia nin kadakol na gayong daing salang dugo, posibleng ‘linagadi’ si propeta Isaias. (Hebreo 11:​37; 2 Hade 21:16) Minsan siring na pakatapos nagbakle asin nagbago si Manases, nagdanay an pagkakasala sa dugong iyan. Kan 607 B.C.E., kan hinalean nin laog kan mga taga-Babilonya an kahadean kan Juda, “sa pagboot sana ni Jehova na iyan nangyari tumang sa Juda, tanganing haleon iyan sa saiyang pagheling huli sa mga kasalan ni Manases, sono sa gabos na saiyang ginibo; asin siring man huli sa daing kasalan na dugo na saiyang pinabolos, na pinano nia an Jerusalem nin dugong daing sala, asin si Jehova dai nagtogot na magtao nin kapatawadan.”​—2 Hade 24:​3, 4.

7. Siisay an pangenot na may kasalan sa pagbubo kan “dugo kan mga banal”?

⁷ Siring kan mga panahon sa Biblia, ngonyan an kadaklan na indibiduwal na guminadan sa mga saksi nin Dios tibaad haloy nang gadan. Alagad an organisasyon na nagin dahelan kan saindang pagigin martir aktibo pang gayo asin may pagkakasala sa dugo. Ini an daganon na organisasyon ni Satanas, an saiyang daganon na banhi. Prominente dian an Dakulang Babilonya, an pankinaban na imperyo nin falsong relihiyon.a Ilinadawan sia bilang “naburat kan dugo kan mga banal asin kan dugo kan mga saksi ni Jesus.” Iyo, “sa saiya nakua an dugo kan mga propeta asin kan mga banal asin kan gabos na ginadan sa daga.” (Kapahayagan 17:​5, 6; 18:​24; Efeso 4:​11; 1 Corinto 12:28) Dakulaon nanggad na pasan sa pagkakasala sa dugo! Sagkod na nag-eeksister an Dakulang Babilonya, an dugo kan saiyang mga biktima magkukururahaw para sa hustisya.​—Kapahayagan 19:​1, 2.

8. (a) Anong mga halimbawa nin pagigin martir an nangyari durante kan panahon ni Juan? (b) Anong mga paglamag an sinutsutan kan Romanong mga emperador?

⁸ Si Juan mismo nagin saksi sa pagigin martir kan enot na siglo kan an maringis na Halas asin an saiyang daganon na banhi nakilaban sa nag-ooswag na kongregasyon kan linahidan na mga Kristiano. Naheling ni Juan na ipinako an satong Kagurangnan asin nakaligtas sia kan gadanon si Esteban, an saiya mismong tugang na si Santiago, asin si Pedro, Pablo, asin iba pang dayupot na kairiba. (Juan 19:​26, 27; 21:​15, 18, 19; Gibo 7:​59, 60; 8:​2; 12:​2; 2 Timoteo 1:​1; 4:​6, 7) Kan 64 C.E., ginibong padatolan kan Romanong emperador na si Nero an mga Kristiano, na inakusar sinda sa pagsolo kan siudad, tanganing tumangon an huringhuding na sia an kaggibo. Ibinareta kan historyador na si Tacitus: “Nagadan sinda [mga Kristiano] sa mga paagi nin pag-olog-olog; an iba tinahoban nin kublit kan layas na mga hayop asin dangan pinidaso kan mga ayam, an iba [ipinako],b an iba sinolo bilang mga karaba tanganing magliwanag kun banggi.” An orog pang balod nin paglamag sa pagsakop ni Emperador Domitian (81-96 C.E.) nagresulta sa pagigin desterrado ni Juan sa isla nin Patmos. Siring kan sinabi ni Jesus: “Kun ako pinaglamag ninda, kamo man paglalamagon ninda.”​—Juan 15:​20; Mateo 10:22.

9. (a) Anong obra maestra nin pandadaya an pinaluwas ni Satanas kan ikaapat na siglo C.E., asin ini pangenot na kabtang kan ano? (b) Paano trinatar kan nagkapirang namamahala sa Kakristianohan an mga Saksi ni Jehova kan Guerra Mundial I asin II?

⁹ Kan ikaapat na siglo C.E., an gurang na Halas na iyan, si Satanas na Diablo, nagpaluwas kan saiyang obra maestra sa pandadaya, an apostatang relihiyon kan Kakristianohan​—an Babilonikong sistema na nagtatago sa irarom nin pagsaginsagin na “Kristiano.” Ini an pangenot na kabtang kan banhi kan Halas asin nagtalubo na magin kadaklan nin nagraralaban na sekta. Siring kan bakong maimbod na Juda kan suanoy, an Kakristianohan nagdadara nin grabeng pagkakasala sa dugo, pakatapos na makikabtang nin labi-labi sa duwang lado sa Guerra Mundial I asin II. Ginamit pa ngani kan ibang politikal na namamahala sa Kakristianohan an mga guerrang ini bilang sarahotan sa paggadan sa linahidan na mga lingkod nin Dios. Sa pagbareta manongod sa paglamag ni Hitler sa mga Saksi ni Jehova, an pagrepaso sa libro ni Friedrich Zipfel na Kirchenkampf in Deutschland (Fight of the Churches in Germany) nagsasabi: “An ikatolong kabtang ninda [kan mga Saksi] ginadan, magsalang paagi sa pagbitay, iba pang madahas na gibo, gutom, helang o trabahong oripon. An pagigin grabe kan pagpadusang ini bakong mayo nin susundan asin resulta kan dai nagkokompromisong pagtubod na bakong oyon sa National Socialistic na ideolohiya.” Tunay nanggad, puwedeng masabi dapit sa Kakristianohan, kairiba an kapadian kaini: “Sa saimong mga laylayan nin gubing may nakuang mga marka nin dugo kan mga kalag kan mga dukhang daing sala.”​—Jeremias 2:34.c

10. Anong mga paglamag an tinios kan hoben na mga lalaki kan dakulang kadaklan sa dakol na kadagaan?

¹⁰ Magpoon kan 1935 an maimbod na hoben na mga lalaki kan dakulang kadaklan nagtios kan pinakadakulang kabtang kan paglamag sa kadakol na kadagaan. (Kapahayagan 7:9) Maski ngani kan matapos na an Guerra Mundial II sa Europa, sa saro sanang banwaan 14 hoben na mga saksi ni Jehova an ginadan paagi sa pagbitay. An saindang krimen? An pagsayuma na “dai na mag-adal sa pakilaban.” (Isaias 2:4) Kasuarin pa sana, an hoben na mga lalaki sa Oriente asin sa Aprika kinolgan sagkod na magadan o ginadan paagi sa firing squad huli sa iyo man sanang isyu. An hoben na mga martir na ini, na angay na mga parasuporta sa linahidan na mga tugang ni Jesus, sierto nanggad na magkakaigwa nin pagkabuhay liwat sa ipinanugang bagong daga.​—2 Pedro 3:​13; ikomparar an Salmo 110:​3; Mateo 25:​34-40; Lucas 20:​37, 38.

Sarong Maputing Gubing

11. Sa anong sentido nag-ako nin “maputing gubing” an martir na linahidan na mga Kristiano?

¹¹ Pakatapos na magtao nin ebidensia sa pagtubod kan mga nagdanay sa integridad kan suanoy na mga panahon, sinabi ni apostol Pablo: “Alagad an gabos sa sainda, minsan ngani tinawan sinda nin patotoo huli sa saindang pagtubod, dai nagkamit kan kaotoban kan panuga, nin huli ta an Dios patienot na nakaheling nin sarong bagay na mas marahay para sa sato, tanganing dai sinda gibohon na sangkap na siblag sa sato.” (Hebreo 11:​39, 40) Ano iyan na “sarong bagay na mas marahay” na linaoman ni Pablo asin kan ibang linahidan na mga Kristiano? Naheling ini ni Juan digdi sa bisyon: “Asin may itinaong maputing gubing sa lambang saro sa sainda; asin sinabihan sinda na magpahingalo pa nin kadikit na panahon, sagkod na makompleto man an kabilangan kan saindang mga kapuwa oripon asin kan saindang mga tugang na gagaradanon siring sa sainda.” (Kapahayagan 6:​11) An saindang pag-ako nin “maputing gubing” may koneksion sa saindang pagkabuhay liwat tanganing magin inmortal na espiritung mga linalang. Dai na sinda mahigda bilang ginadan na mga kalag sa irarom kan altar, kundi ibinangon sinda tanganing magin kabtang kan grupo kan 24 kamagurangan na nagsasamba sa atubang kan langitnon na trono nin Dios. Duman, sinda mismo tinawan nin mga trono, na nagpapaheling na naglaog sinda sa sa-hadeng mga pribilehiyo. Asin sinda “nagugubingan nin maputing mga gubing” na nangangahulogan na sinda ibinilang na matanos, na angay sa may onrang lugar sa atubang kan langitnon na palasyong iyan. Kaotoban man ini kan panuga ni Jesus sa maimbod na linahidan na mga Kristiano sa kongregasyon sa Sardis: “An makadaog gugubingan nin maputing mga gubing.”​—Kapahayagan 3:​5; 4:​4; 1 Pedro 1:4.

12. Sa anong paagi “magpapahingalo pa nin kadikit na panahon” an binuhay liwat na mga linahidan, asin sagkod noarin?

¹² An gabos na patotoo nagpapaheling na an langitnon na pagkabuhay liwat na ini nagpoon kan 1918, pakatapos kan pagtukaw sa trono ni Jesus kan 1914 asin kan saiyang pangangabayo tanganing poonan an saiyang makahadeng pandadaog paagi sa paglinig sa kalangitan ki Satanas asin sa saiyang mga demonyo. Alagad, an binuhay liwat na mga linahidan sinabihan na maninigo sindang “magpahingalo pa nin kadikit na panahon, sagkod na an kabilangan . . . man kan saindang mga kapuwa oripon” makompleto. An mga kabilang sa grupong Juan na yaon pa sa daga maninigong magpatunay kan saindang integridad sa irarom nin mga pagbalo asin paglamag, asin an nagkapira sainda tibaad gadanon. Alagad, sa katapustapusi, ipinamalos an gabos na matanos na dugo na pinabolos kan Dakulang Babilonya asin kan saiyang politikal na mga sambay. Mientras tanto, an mga binuhay liwat mayong duwa-duwa na sibot sa saindang langitnon na mga katongdan. Nagpapahingalo sinda, bakong sa magayagayang dai nin ginigibo, kundi paagi sa matinios nindang paghalat kan aldaw nin pagbalos ni Jehova. (Isaias 34:​8; Roma 12:19) Matatapos an saindang pahingalo kun maheling na ninda an kalaglagan kan falsong relihiyon asin, bilang mga “inapod asin pinili asin maimbod,” inibanan ninda an Kagurangnan na si Jesu-Cristo sa pagsagibo nin paghokom sa gabos na iba pang kabtang kan marumpot na banhi ni Satanas digdi sa daga.​—Kapahayagan 2:​26, 27; 17:​14; Roma 16:20.

‘An mga Nagadan Enot na Maburuhat’

13, 14. (a) Oyon ki apostol Pablo, noarin mapoon an langitnon na pagkabuhay liwat, asin sairisay an binuhay liwat? (b) Noarin bubuhayon liwat pasiring sa langit an mga linahidan na buhay pa sa aldaw kan Kagurangnan?

¹³ An kadonongan na itinao kan pagbukas sa ikalimang tatak lubos na minaoyon sa ibang kasuratan na may koneksion sa langitnon na pagkabuhay liwat. Bilang halimbawa, isinurat ni apostol Pablo: “Huli ta iyo ini an isinasabi mi sa saindo paagi sa tataramon ni Jehova, na kita na nabubuhay sagkod sa presensia kan Kagurangnan dai sa ano man na paagi maeenot sa mga natotorog sa kagadanan; huli ta an Kagurangnan man sana mahilig sa langit na may tingog na nagboboot, na may tingog kan arkanghel asin trumpeta nin Dios, asin an mga nagadan na kasaro ni Cristo enot na maburuhat. Dangan kita na buhay pa na nawawalat, kaibanan ninda, aagawon sa mga panganoron tanganing sabaton an Kagurangnan sa doros; asin paagi kaiyan kita danay na makakaibanan kan Kagurangnan.”​—1 Tesalonica 4:​15-17.

¹⁴ Makakapahiro nanggad na estorya an sinasabi kan mga bersikulong ini! An linahidan na mga tugang ni Jesus na mabubuhay sagkod sa presensia ni Jesus, an boot sabihon, an mga buhay pa sa daga durante kan saiyang presensia, maeenotan sa langit kan mga nagadan na. An mga ini, na nagadan na kasaro ni Cristo, enot na maburuhat. Naghihilig si Jesus, an boot sabihon, nagtataong atension sainda, asin binubuhay liwat sinda pasiring sa espiritung buhay, na tinatawan sinda nin “maputing gubing.” Pakatapos, idtong mga buhay pa bilang tawo tatapuson an saindang daganon na gibohon, na an dakol sainda madahas na nagadan sa kamot nin mga paratumang. Alagad, dai sinda matotorog sa kagadanan siring kan mga naenot sainda. Imbes, kun magadan na sinda, babagohon sinda sa panale​—“sa sarong pagpirok nin mata”—​na dinadara sinda pasiring sa langit tanganing makaibanan ni Jesus asin kan kapuwa mga miembro kan hawak ni Cristo. (1 Corinto 15:​50-52; ikomparar an Kapahayagan 14:13.) Kaya, an pagkabuhay liwat sa linahidan na mga Kristiano magpopoon sa dai na mahahaloy pakatapos na poonan kan apat na parakabayo kan Apocalipsis an saindang pangangabayo.

15. (a) Anong maogmang bareta an itinao kan pagbubukas kan ikalimang tatak? (b) Paano matatapos an pangangabayo sa maputing kabayo kan Nandadaog?

¹⁵ An pagbubukas kan ikalimang tatak na ini kan balumbon nagtao nin maogmang bareta dapit sa linahidan na mga nagdanay sa integridad na nandaog, maimbod sagkod sa kagadanan. Alagad dai ini nagtao nin maogmang bareta para ki Satanas asin sa saiyang banhi. Nagpapadagos an pangangabayo sa maputing kabayo kan Nandadaog na dai matutumang asin matatapos sa panahon nin pakikipaghusay sa kinaban na “namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” (1 Juan 5:19) Lininaw ini kan binukasan kan Kordero an ikaanom na tatak.

[Mga Nota sa Ibaba]