Si Jehova ‘Nagpapahayag kan mga Hilom’

‘Totoong gayong an saindong Dios iyo an Dios kan mga dios, asin an Kagurangnan kan mga hade, asin an nagpapahayag kan mga hilom.’—DAN. 2:47.

ANO AN ISISIMBAG NINDO?

Anong mga detalye manongod sa maabot na panahon an ihinayag sa sato ni Jehova?

Sa ano nagrerepresentar an enot na anom na payo kan mabangis na hayop?

Anong koneksion an mahihiling niato sa mabangis na hayop asin sa imahen na nahiling ni Nabucodonosor?

1, 2. Ano an ihinayag sa sato ni Jehova, asin taano ta ginibo nia iyan?

ARIN na mga gobyerno an nangingibabaw sa daga kun taposon na kan Kahadean nin Dios an pamamahala nin tawo? Aram niato an simbag—ihinayag iyan sa sato kan ‘nagpapahayag kan mga hilom [o sekreto],’ si Jehova Dios. Paagi sa mga isinurat ni propeta Daniel asin ni apostol Juan, tinatabangan nia kitang maaraman kun arin an mga gobyernong iyan.

² Ihinayag ni Jehova sa mga lalaking idto an nagkapirang bisyon may koneksion sa pagkasurunodsunod nin mga hayop. Sinabi nia man ki Daniel an kahulogan kan makahulang pangatorogan manongod sa grabe kadakulang metal na ladawan o imahen. An mga pagkasaysay na iyan ipinasurat asin iningatan ni Jehova sa Biblia para sa kapakinabangan niato. (Roma 15:4) Ginibo nia iyan tanganing pakosogon an satong paglaom na sa dai na mahahaloy roronoton kan saiyang Kahadean an gabos na gobyerno nin tawo.—Dan. 2:44.

3. Tanganing masabotan nin tama an hula, ano nguna an dapat niatong masabotan, asin taano?

³ An mga pagkasaysay ni Daniel asin Juan dai sana nagpapamidbid nin walong hade, o mga pamamahala nin tawo, kundi nagpapahiling man kan pagkasurunodsunod kan dakol sa mga kapangyarihan na iyan. Minsan siring, masasabotan ta nin tama an mga hulang iyan solamente kun nasasabotan niato an kahulogan kan pinakaenot na hula na nakarekord sa Biblia. Taano man? Huling an pagkaotob kan hulang iyan an kabilogan na tema kan Biblia. Garo man sana iyan lubid na dian nakakabit an gabos na iba pang hula.

AN BANHI KAN HALAS ASIN AN MABANGIS NA HAYOP

4. Sairisay an minakompuesto sa banhi kan babae, asin ano an gigibohon kan banhing iyan?

⁴ Dai nahaloy pagkatapos kan pagrebelde sa Eden, nanuga si Jehova na may “babae” na magkakaigwa nin “banhi.”a (Basahon an Genesis 3:15.) Pag-abot nin panahon, lulugadon kan banhing iyan an payo kan halas, si Satanas. Paghaloyhaloy, ihinayag ni Jehova na an banhi maabot paagi ki Abraham, magikan sa nasyon nin Israel, sa tribo ni Juda, asin sa pamilya ni Hadeng David. (Gen. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33) Si Cristo Jesus an pangenot na kabtang kan banhi. (Gal. 3:16) An sekondaryong kabtang kan banhi kompuesto kan linahidan nin espiritu na mga miembro kan Kristianong kongregasyon. (Gal. 3:26-29) Si Jesus asin an mga linahidan na ini an mabilog kan Kahadean nin Dios, an instrumento na gagamiton nin Dios sa pagronot ki Satanas.—Luc. 12:32; Roma 16:20.

5, 6. (a) Pirang dakulang kapangyarihan an sinambit ni Daniel asin Juan? (b) Sa ano nagrerepresentar an mga payo kan mabangis na hayop na ilinaladawan sa Kapahayagan?

⁵ An enot na hulang iyan sa Eden nagsasabi man na magkakaigwa nin “banhi” si Satanas. Iiwalon o ikakaongis kan saiyang banhi an banhi kan babae. Sairisay an minakompuesto sa banhi kan halas? An gabos na naoongis sa Dios asin nagtutumang sa banwaan nia, arog kan saboot asin ginigibo ni Satanas. Sa bilog na kasaysayan, inorganisar ni Satanas an saiyang banhi na magin manlaenlaen na politikal na mobimiento, o kahadean. (Luc. 4:5, 6) Minsan siring, nagkapira sanang kahadean nin tawo an nagkaigwa nin dakulang epekto sa banwaan nin Dios, baga man sa nasyon nin Israel o sa kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano. Taano ta mahalaga an katunayan na ini? Huli ta ipinapaliwanag kaiyan kun taano ta walo sanang dakulang kapangyarihan an ilinaladawan sa mga bisyon ni Daniel asin Juan.

⁶ Sa pagtatapos kan enot na siglo C.E., an binuhay liwat na si Jesus nagtao nin sunod-sunod na nakakabiglang bisyon ki apostol Juan. (Kap. 1:1) Sa saro sa mga iyan, nahiling ni Juan an Diablo, na irinerepresentar nin sarong dragon, na nakatindog sa baybayon nin mahiwas na kadagatan. (Basahon an Kapahayagan 13:1, 2.) Nahiling man ni Juan an sarong napapalaen na hayop na nagbutwa hale sa dagat na iyan asin nag-ako nin dakulang autoridad hale sa Diablo. Kan huri, sinabi nin anghel ki Juan na an pitong payo nin mapula o eskarlatang hayop, na ladawan kan hayop sa Kapahayagan 13:1, nagrerepresentar sa “pitong hade,” o gobyerno. (Kap. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Kan isurat iyan ni Juan, an lima sa mga kahadean na iyan buminagsak na, an saro namamahala kaidto, asin an saro “dai pa minadatong.” Arin an mga kahadean na iyan, o pambilog na kinaban na mga kapangyarihan? Pag-olayan niato an kada saro sa mga payo kan hayop na ilinadawan sa Kapahayagan. Hilingon man niato kun paano an mga isinurat ni Daniel nagtao nin dugang na mga detalye manongod sa dakol sa mga kahadean na ini, na an iba kaiyan isinurat nagkapirang siglo pa bago naglataw an mga kahadean na iyan.

EGIPTO ASIN ASIRIA—AN ENOT NA DUWANG PAYO

7. Sa ano nagrerepresentar an enot na payo, asin taano?

⁷ An enot na payo kan hayop nagrerepresentar sa Egipto. Taano? Huling an Egipto an enot na dakulang kapangyarihan na naongis sa banwaan nin Dios. An mga naggikan ki Abraham—na paagi sa saiya maluwas an banhi kan babae—duminakol sa Egipto. Dangan, inapi kan Egipto an Israel. Prinobaran ni Satanas na paraon an banwaan nin Dios bago pa dumatong an banhi. Paano? Paagi sa pagmotibar ki Faraon na gadanon an gabos na lalaking omboy na Israelita. Inolang ni Jehova an pagprobar na iyan asin pinatalingkas nia an saiyang banwaan sa pagkaoripon sa Egipto. (Ex. 1:15-20; 14:13) Kan huri, itinao nia sa mga Israelita an Dagang Panuga.

8. Sa ano nagrerepresentar an ikaduwang payo, asin ano an prinobaran kaiyan na gibohon?

⁸ An ikaduwang payo kan hayop nagrerepresentar sa Asiria. Prinobaran man kan makapangyarihan na kahadean na ini na paraon an banwaan nin Dios. Totoo, ginamit ni Jehova an Asiria tanganing padusahan an sampulong tribong kahadean huli sa saindang pagsamba sa mga idolo asin pagrebelde. Minsan siring, sinalakay kan Asiria an Jerusalem. Tibaad an katuyohan ni Satanas iyo na paraon an pamilya nin mga hade na paghahalean ni Jesus pag-abot nin panahon. An pananalakay na iyan bakong kabtang kan katuyohan ni Jehova, kaya ilinigtas nia sa milagrosong paagi an saiyang maimbod na banwaan paagi sa paglaglag sa mga nanalakay.—2 Ha. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15.

BABILONYA—AN IKATOLONG PAYO

9, 10. (a) Tinogotan ni Jehova an mga Babilonyo na gibohon an ano? (b) Tanganing maotob an hula, ano an kaipuhan na mangyari?

⁹ An ikatolong payo kan hayop na nahiling ni Juan nagrerepresentar sa kahadean na an kabisera iyo an Babilonya. Tinogotan ni Jehova an mga Babilonyo na laglagon an Jerusalem asin darahon na bihag an saiyang banwaan. Pero, bago togotan na mangyari an kasusupgan na ini, pinatanidan ni Jehova an rebeldeng mga Israelita na maabot sa sainda an siring na trahedya. (2 Ha. 20:16-18) Ihinula nia na mayo nang mga tawong hade na papatukawon sa “trono ni Jehova” sa Jerusalem. (1 Cron. 29:23) Minsan siring, nanuga man si Jehova na may maabot na magikan ki Hadeng David, an saro na may “katanosan” o legal na deretso, na mabawi kan autoridad na iyan.—Ezeq. 21:25-27.

¹⁰ Ipinaparisa sa saro pang hula na an mga Judio magsasamba pa man giraray sa templo nin Jerusalem pag-abot kan ipinanugang Mesiyas, o Linahidan. (Dan. 9:24-27) Sinambit sa sarong mas naenot na hula, na isinurat bago an Israel darahon na bihag sa Babilonya, na an tawong ini mamumundag sa Betlehem. (Miq. 5:2) Tanganing maotob an mga hulang ini, kaipuhan kan mga Judio na makatalingkas sa pagkabihag, makabalik sa saindang dagang tinuboan, asin itogdok liwat an templo. Alagad mayo sa regulasyon kan Babilonya na magpatalingkas nin mga bihag. Paano makakabalik an banwaan nin Dios sa saindang daga? Ihinayag ni Jehova sa saiyang mga propeta an simbag.—Amos 3:7.

11. Paano ilinadawan an Imperyo nin Babilonya? (Hilingon an nota sa ibaba.)

¹¹ Kabilang si propeta Daniel sa mga dinarang bihag sa Babilonya. (Dan. 1:1-6) Ginamit sia ni Jehova tanganing ihayag an mga kahadean na masurunod sa pambilog na kinaban na kapangyarihan nin Babilonya. Ihinayag ni Jehova an mga hilom na ini, na ginagamit an laen-laen na simbolo. Halimbawa, an hade nin Babilonya na si Nabucodonosor pinangyari Niang mangatorogan manongod sa sarong grabe kadakulang imahen na gibo sa manlaenlaen na metal. (Basahon an Daniel 2:1, 19, 31-38.) Paagi ki Daniel, ihinayag ni Jehova na an payong bulawan kan imahen nagsisimbolisar sa Imperyo nin Babilonya.b An pambilog na kinaban na kapangyarihan pagkatapos kan Babilonya ilinaladawan kan daghan asin takyag na pirak. Ano an pambilog na kinaban na kapangyarihan na iyan, asin paano kaiyan tatrataron an banwaan nin Dios?

MEDO-PERSIA—AN IKAAPAT NA PAYO

12, 13. (a) Ano an ihinayag ni Jehova manongod sa pagkadaog nin Babilonya? (b) Taano ta angay na ilinadawan an Medo-Persia bilang an ikaapat na payo kan mabangis na hayop?

¹² Labing sarong siglo bago kan panahon ni Daniel, ihinayag ni Jehova paagi ki propeta Isaias an mga detalye manongod sa pambilog na kinaban na kapangyarihan na madaog sa Babilonya. Ihinayag ni Jehova bako sana an paagi kun paano madadaog an siudad nin Babilonya kundi pati an ngaran kan lider na madaog kaiyan. Iyan iyo si Ciro na Persiano. (Isa. 44:28–45:2) Nag-ako si Daniel nin duwa pang bisyon manongod sa Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan nin Medo-Persia. Sa sarong bisyon, an kahadean ilinadawan na siring sa oso na nakaitaas an sarong gilid nin hawak. Sinabihan iyan na kumakan o ‘humamil nin dakol na karne.’ (Dan. 7:5) Sa saro pang bisyon, nahiling ni Daniel an magkasurog na pambilog na kinaban na kapangyarihan na ini na isinisimbolisar nin lalaking karnero na may duwang sungay.—Dan. 8:3, 20.

¹³ Ginamit ni Jehova an Imperyo nin Medo-Persia tanganing maotob an hula paagi sa pagpabagsak sa Babilonya asin pagpabalik sa mga Israelita sa saindang dagang tinuboan. (2 Cron. 36:22, 23) Minsan siring, kan huri, prinobaran kan iyo man sanang kapangyarihan na ini na pohoon an banwaan nin Dios. Nakarekord sa libro kan Biblia na Ester an pakana kan primer ministro nin Persia na si Haman. Iinareglo nia an paggadan sa gabos na Judio na nakaistar sa mahiwason na Imperyo nin Persia asin itinalaan nia an espesipikong petsa kun noarin iyan gigibohon. Solamenteng paagi sa pag-interbenir nin Dios kaya nakaligtas liwat an banwaan ni Jehova sa kaanggotan kan banhi ni Satanas. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Kun siring, angay na ilinadawan an Medo-Persia bilang an ikaapat na payo kan hayop sa Kapahayagan.

GRECIA—AN IKALIMANG PAYO

14, 15. Anong mga detalye an ihinayag ni Jehova manongod sa suanoy na Griegong Imperyo?

¹⁴ An ikalimang payo kan mabangis na hayop sa Kapahayagan nagrerepresentar sa Grecia. Arog kan naenot na ihinayag ni Daniel kan interpretaron nia an pangatorogan ni Nabucodonosor, an iyo man sanang kapangyarihan na ini isinisimbolisar kan tulak asin mga paa na tanso kan imahen. Nag-ako man si Daniel nin duwang bisyon na nagtatao nin pambihirang mga detalye manongod sa imperyong ini asin sa pinakaprominenteng namamahala dian.

¹⁵ Sa sarong bisyon, nahiling ni Daniel an Grecia na ilinadawan bilang leopardo na may apat na pakpak, na nagpaparisang an imperyong ini marikas na mananakop. (Dan. 7:6) Sa saro pang bisyon, ilinadawan ni Daniel kun paano an lalaking karnero na may duwang sungay, an Medo-Persia, marikas na ginadan nin kanding na may sarong dakulang sungay. Sinabi ni Jehova ki Daniel na an kanding nagsisimbolisar sa Grecia asin an dakulang sungay naglaladawan sa saro sa mga hade kaiyan. Isinurat pa ni Daniel na an dakulang sungay mababari asin apat na saradit na sungay an matubo kasalida kaiyan. Naotob an gabos na detalyeng ini minsan ngani isinurat an hulang ini ginatos na taon pa bago nangibabaw an Grecia. Si Alejandrong Dakula, an pinakaprominenteng hade kan suanoy na Grecia, an nangenot sa pagsalakay sa Medo-Persia. Pero, dai nahaloy, an sungay na ini nabari kan magadan an prominenteng hadeng ini mantang nasa kasagsagan kan saiyang kapangyarihan asin sa edad sanang 32. Dangan, kan huri, apat sa mga heneral nia an nagbarangabanga sa kahadean nia.—Basahon an Daniel 8:20-22.

16. Ano an ginibo ni Antioco IV?

¹⁶ Kan nasakop na an Persia, pinamahalaan kan Grecia an banwaan nin Dios. Kan panahon na ini, an mga Judio nakabalik na sa Dagang Panuga asin ikinatogdok na liwat ninda an templo sa Jerusalem. Sinda pa man giraray an piniling banwaan nin Dios, asin an itinogdok liwat na templo iyo pa man giraray an sentro kan tunay na pagsamba. Minsan siring, kan ikaduwang siglo B.C.E., an banwaan nin Dios sinalakay kan Grecia, an ikalimang payo kan mabangis na hayop. Si Antioco IV, saro sa mga namahala sa nabangang imperyo ni Alejandro, nagbugtak nin paganong altar sa may templo nin Jerusalem, asin ginibo niang krimen na may padusang kagadanan an pagsagibo kan mga aktibidad na konektado sa relihion nin mga Judio. Mahihiling nanggad dian an pagkaongis kan kabtang kan banhi ni Satanas! Pero, dai nahaloy, sinalidahan an Grecia bilang an pambilog na kinaban na kapangyarihan. Ano an magigin ikaanom na payo kan mabangis na hayop?

ROMA—AN IKAANOM NA PAYO, ‘MAKATATAKOT ASIN MAKANGINGIRHAT’

17. Ano an nagin dakulang papel kan ikaanom na hayop sa pagkaotob kan Genesis 3:15?

¹⁷ An Roma an nangingibabaw na kapangyarihan kan akoon ni Juan an bisyon dapit sa mabangis na hayop. (Kap. 17:10) Nagkaigwa nin dakulang papel an ikaanom na payo sa pagkaotob kan hula sa Genesis 3:15. Ginamit ni Satanas an mga opisyal nin Roma tanganing salakayon an banhi, na nagresulta sa temporaryong pagkaparalisar kaini—an pagkalugad kaini sa “bool.” Paano? Binista ninda si Jesus base sa sahot na sedisyon asin ipinagadan sia. (Mat. 27:26) Alagad naomayan tolos an lugad na iyan huling binuhay liwat ni Jehova si Jesus.

18. (a) Ano an bagong nasyon na pinili ni Jehova, asin taano? (b) Paano an banhi kan halas padagos na nagpahiling nin kaanggotan sa banhi kan babae?

¹⁸ An relihiosong mga lider nin Israel nakipagkasapakat sa Roma tumang ki Jesus, asin isinikwal man sia kan kadaklan sa nasyon. Kaya, an Israel sa laman isinikwal ni Jehova bilang banwaan nia. (Mat. 23:38; Gui. 2:22, 23) Puminili sia nin bagong nasyon, an “Israel nin Dios.” (Gal. 3:26-29; 6:16) An nasyon na iyan iyo an kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano na kompuesto nin mga Judio asin Gentil. (Efe. 2:11-18) Pagkagadan asin pagkabuhay liwat ni Jesus, an banhi kan halas padagos na nagpahiling nin kaanggotan sa banhi kan babae. Bako sanang sarong beses na prinobaran kan Roma na paraon an Kristianong kongregasyon—an sekondaryong kabtang kan banhi.c

19. (a) Paano ilinadawan ni Daniel an ikaanom na pambilog na kinaban na kapangyarihan? (b) Ano an totokaron sa saro pang artikulo?

¹⁹ Sa pangatorogan na ininterpretar ni Daniel para ki Nabucodonosor, an mga tabay na batbat o lansang naglaladawan sa Roma. (Dan. 2:33) Nahiling man ni Daniel an sarong bisyon na malinaw na naglaladawan bako sana kan Imperyo nin Roma kundi kan masunod man na pambilog na kinaban na kapangyarihan na magikan sa Roma. (Basahon an Daniel 7:7, 8.) Sa laog nin mga siglo, an Roma nagin ‘makatatakot asin makangingirhat asin kanigoan kakosog’ sa paghiling kan mga kaiwal kaiyan. Minsan siring, sinabi sa hula na ‘sampulong sungay’ an malataw sa imperyong ini asin saro pang sungay an malataw na magigin prominente. Sa ano nagrerepresentar an sampulong sungay na ini, asin ano an sadit na sungay? Sa anong paagi na an sadit na sungay kaoyon kan deskripsion kan dakulaon na imahen na nahiling ni Nabucodonosor? Totokaron sa artikulo sa pahina 14 an mga simbag.

[Mga Nota sa Ibaba]

Ihinahayag ni Jehova Kun Ano an “Kaipuhan na Mangyari Tolos”

‘An kapahayagan ni Jesu-Cristo, na itinao sa saiya nin Dios, na ipahayag sa saiyang mga oripon, an mga bagay na kaipuhan na mangyari tolos.’—KAP. 1:1.

ANO AN ISISIMBAG NINDO?

Arin na mga kabtang kan grabe kadakulang imahen an nagsisimbolisar sa Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano?

Paano ilinadawan ni Juan an koneksion kan Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano asin kan Naciones Unidas?

Paano ilinadawan ni Daniel asin Juan an katapusan kan pamamahala nin tawo?

1, 2. (a) Natatabangan kita kan mga hula ni Daniel asin Juan na masabotan an ano? (b) Sa ano nagrerepresentar an enot na anom na payo kan mabangis na hayop?

AN MGA hula ni Daniel asin Juan parehong nakakatabang sa sato na masabotan an kahulogan kan dakol na pangyayari sa kinaban—ngonyan asin sa maabot na panahon. Ano an manonodan niato sa bisyon ni Juan dapit sa mabangis na hayop, sa pagkasaysay ni Daniel dapit sa makatatakot na hayop na may sampulong sungay, asin sa interpretasyon ni Daniel dapit sa grabe kadakulang imahen? Asin an malinaw na pakasabot sa mga hulang iyan maninigong magpahiro sa sato na gibohon an ano?

² Pag-olayan niato ngonyan an bisyon ni Juan dapit sa mabangis na hayop sa Kapahayagan kapitulo 13. Arog kan nanodan ta sa naenot na artikulo, an enot na anom na payo kan hayop nagrerepresentar sa Egipto, Asiria, Babilonya, Medo-Persia, Grecia, asin Roma. Iyan gabos naongis sa banhi kan babae. (Gen. 3:15) Sa laog nin mga siglo pagkasurat ni Juan kan bisyon na ini, nagdanay an Roma—an ikaanom na payo—bilang an nangingibabaw na politikal na puersa. Pag-abot nin panahon, sasalidahan kan ikapitong payo an Roma. Ano an politikal na pambilog na kinaban na kapangyarihan na iyan, asin paano kaiyan tatrataron an banhi kan babae?

NAGIN MAKAPANGYARIHAN AN BRITANIA ASIN AN ESTADOS UNIDOS

3. Sa ano nagrerepresentar an makatatakot na hayop na may sampulong sungay, asin ano an ilinaladawan kan sampulong sungay?

³ Maaaraman niato kun sa ano nanonongod an ikapitong payo kan mabangis na hayop sa Kapahayagan kapitulo 13 kun pagkokompararon an bisyon ni Juan asin an bisyon ni Daniel dapit sa makatatakot na hayop na may sampulong sungay.a (Basahon an Daniel 7: 7, 8, 23, 24.) An hayop na nahiling ni Daniel nagrerepresentar sa Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan nin Roma. (Hilingon an tsart sa pahina 12-13.) Kan ikalimang siglo C.E., nagpoon na magkabaranga an Imperyo nin Roma. An sampulong sungay sa payo kan makatatakot na hayop nagrerepresentar sa mga kahadean na naglataw hale sa imperyong iyan.

4, 5. (a) Ano an ginibo kan sadit na sungay? (b) Sa ano nanonongod an ikapitong payo kan mabangis na hayop?

⁴ Espesyal na nasambitan an apat sa mga sungay, o kahadean, sa payo kan maisog na hayop. An tolo sa sampulong sungay binulnot nin saro pang sungay na naglataw, ‘saro na sadit.’ Naotob ini kan nagin prominente an Britania, na dating sadit na kabtang kan Imperyo nin Roma. Bago kan ika-17 siglo, bakong gayong makapangyarihan an Britania. Mas maimpluwensia nanggad an tolong iba pang kabtang kan dating Imperyo nin Roma—an España, Netherlands, asin Pransia. Pero, saro-sarong binulnot kan Britania an mga kapangyarihan na iyan, na hinahale an mga iyan sa prominenteng posisyon. Sa kabangaan kan ika-18 siglo, an Britania pasiring na sa pagigin nangingibabaw na kapangyarihan sa kinaban. Alagad kan panahon na idto, bako pa iyan an ikapitong payo kan mabangis na hayop.

⁵ Minsan ngani nagin nangingibabaw na kapangyarihan na an Britania, an mga kolonya kaiyan sa Amerika del Norte suminiblag asin nagin an Estados Unidos. Dai pinugolan kan Britania an Estados Unidos na magin makapangyarihan na nasyon asin prinotektaran pa ngani iyan kan hukbong-dagat nin Britania. Kan an aldaw kan Kagurangnan magpoon kan 1914, an Britania an pinakadakulang imperyo sa kasaysayan asin an Estados Unidos an pinakamakapangyarihan sa daga kun dapit sa komersio.b Kan Giera Mundial I, an Estados Unidos nagkaigwa nin espesyal na pakipag-alyansa sa Britania. Luminataw na an ikapitong payo kan hayop, an Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano. Paano kaini trinatar an banhi kan babae?

6. Paano trinatar kan ikapitong payo an banwaan nin Dios?

⁶ Dai nahaloy pagkapoon kan aldaw kan Kagurangnan, sinalakay kan ikapitong payo an banwaan nin Dios—an natatadang mga tugang ni Jesus sa daga. (Mat. 25:40) Ipinarisa ni Jesus na durante kan saiyang presensia, an natatada kan banhi aktibo sa daga. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) An Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano nakipaglaban sa mga banal na idto. (Kap. 13:3, 7) Kan Giera Mundial I, inapi kaiyan an banwaan nin Dios, ipinagbawal an nagkapira sa saindang mga publikasyon, asin ipinabilanggo an mga representante kan grupong maimbod asin mapagmansay na oripon. Sa sarong peryodo nin panahon, an paghuhulit haros napapondo kan ikapitong payo kan mabangis na hayop. Patienot na nahiling ni Jehova an pangyayaring ini asin ihinayag nia ini ki Juan. Sinabi man nin Dios ki Juan na an sekondaryong kabtang kan banhi magigin aktibo giraray sa espirituwal na aktibidad. (Kap. 11:3, 7-11) An kasaysayan kan mga lingkod ni Jehova sa presenteng panahon nagpapatunay na nangyari an mga ini.

AN ANGLO-AMERIKA ASIN AN MGA BITIS NA BATBAT ASIN DALIPAY

7. Paano an ikapitong payo kan mabangis na hayop konektado sa grabe kadakulang imahen?

⁷ Paano an ikapitong payo kan mabangis na hayop konektado sa grabe kadakulang imahen? An Britania—asin siempre pati na an Estados Unidos—naglataw hale sa Imperyo nin Roma. Kun dapit sa mga bitis kan imahen, ilinadawan iyan na kombinasyon nin batbat asin dalipay. (Basahon an Daniel 2:41-43.) An paglaladawan na ini sa mga bitis nanonongod sa panahon na magigin prominente an ikapitong payo—an Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano. Kun paanong an sarong bagay na gibo sa batbat na may salak na dalipay mas maluya kisa sa purong batbat, an Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano mas maluya man kisa sa pinaghalean kaiyan na kapangyarihan. Paano?

8, 9. (a) Paano ipinahiling kan ikapitong pambilog na kinaban na kapangyarihan an garo batbat na kosog kaiyan? (b) Sa ano nagrerepresentar an dalipay sa mga bitis kan imahen?

⁸ Kun beses, nakakapahiling nin garo batbat na mga karakteristiko an ikapitong payo kan hayop. Halimbawa, napatunayan an kapangyarihan kaiyan kan manggana iyan sa Giera Mundial I. Kan Giera Mundial II, nagin risang-risa man an garo batbat na kapangyarihan kan ikapitong payo.c Pagkatapos kan gierang iyan, kun beses nakakapahiling pa man giraray nin garo batbat na mga karakteristiko an ikapitong payo. Minsan siring, bago pa kaidto, an batbat na iyan may salak nang dalipay.

⁹ Haloy nang hinihingoa kan mga lingkod ni Jehova na masabotan an kahulogan kan mga bitis kan imahen. Ilinaladawan kan Daniel 2:41 an kombinasyon nin batbat asin dalipay bilang sarong “kahadean,” bakong dakol. Kaya, an dalipay nagrerepresentar sa mga elemento na sakop kan Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano, mga elemento na nagpapaluya kaiyan kun ikokomparar sa purong batbat na Imperyo nin Roma. An dalipay nanonongod sa “mga gikan nin katawohan,” o sa ordinaryong mga tawo. (Dan. 2:43, NW) Sa Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano, ipinapakipaglaban nin mga tawo an mga deretso ninda paagi sa mga kampanya para sa deretso sibil, unyon nin mga trabahador, asin mga mobimiento para sa independensia. Pinapaluya kan ordinaryong mga tawo an garo batbat na kosog kan Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano. Siring man, nagkokorontrahan an politikal na mga ideya asin kun dikit sana an lamang kan mga nanggagana sa eleksion, daing gayo risa an kagustohan kan mayoriya. Huli kaiyan, minaluya an kapangyarihan dawa kan popular na mga lider asin nasasakitan sindang ipaotob an mga programa ninda. Ihinula ni Daniel: ‘An kahadean may kapusogan man, asin may kaluyahan man.’—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Ano an mangyayari sa ‘mga bitis’ kan imahen? (b) Ano an puede niatong ikongklusyon manongod sa bilang nin mga moro sa bitis?

¹⁰ Ngonyan na ika-21 siglo, padagos an espesyal na alyansa kan Britania asin Estados Unidos, na sa parate nagtitinabangan sa mga isyu sa kinaban. An mga hula manongod sa grabe kadakulang imahen asin sa mabangis na hayop nagpapatunay na mayo nang pambilog na kinaban na kapangyarihan na masalida sa Anglo-Amerika. Tibaad mas maluya an huring pambilog na kinaban na kapangyarihan na ini kisa sa Roma, an irinerepresentar kan mga tabay na batbat, alagad dai iyan mabagsak kun sa sadiri sana kaiyan.

¹¹ Igwa daw nin espesyal na kahulogan an bilang nin mga moro sa bitis kan imahen? Isip-isipa: Sa ibang mga bisyon, nagsambit si Daniel nin espesipikong mga bilang—halimbawa, an bilang nin mga sungay sa mga payo kan manlaenlaen na hayop. Makahulogan an mga bilang na iyan. Minsan siring, kan ilinaladawan an imahen, dai sinambit ni Daniel an bilang nin mga moro sa bitis. Kaya, minalataw na mayo nin espesyal na kahulogan an bilang kaiyan, kun paanong mayo man nin espesyal na kahulogan an bilang kan mga takyag, kamot, moro, tabay, asin bitis kan imahen. An espesipikong sinambit ni Daniel iyo na an mga moro kan bitis gibo sa batbat asin dalipay. Sa paglaladawan nia, makakakongklusyon kita na an Anglo-Amerika an nangingibabaw na pambilog na kinaban na kapangyarihan kun tumama na sa mga bitis kan imahen an “gapo,” na nagrerepresentar sa Kahadean nin Dios.—Dan. 2:45.

AN ANGLO-AMERIKA ASIN AN MABANGIS NA HAYOP NA MAY DUWANG SUNGAY

12, 13. Sa ano nagrerepresentar an mabangis na hayop na may duwang sungay, asin ano an ginigibo kaiyan?

¹² Minsan ngani an Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano kombinasyon nin batbat asin dalipay, ipinapahiling sa mga bisyon na itinao ni Jesus ki Juan na an kapangyarihan na ini may dakulang papel pa man giraray durante kan huring mga aldaw. Sa paanong paagi? Nahiling ni Juan sa bisyon an mabangis na hayop na may duwang sungay na nagtataram siring sa dragon. Sa ano nagrerepresentar an napapalaen na hayop na ini? May duwang sungay iyan, kaya magkasurog na kapangyarihan iyan. Nahihiling giraray ni Juan an Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano, pero may ibang espesyal na papel ini.—Basahon an Kapahayagan 13:11-15.

¹³ Sinusuportaran kan mabangis na hayop na may duwang sungay an paggibo nin ladawan o imahen kan mabangis na hayop na may pitong payo. Isinurat ni Juan na an ladawan kan hayop malataw, mawawara, dangan malataw giraray. Iyan an eksaktong nangyari sa organisasyon na sinuportaran kan Britania asin Estados Unidos. An katuyohan kan organisasyon na iyan pagkasararoon asin irepresentar an mga kahadean sa kinaban.d An organisasyon na ini naglataw pagkatapos kan Giera Mundial I asin namidbid bilang an Liga de Naciones. Nawara iyan kan magpoon an Giera Mundial II. Kan gierang iyan, ihinayag kan banwaan nin Dios na segun sa hula sa Kapahayagan, an ladawan kan mabangis na hayop malataw giraray. Asin talagang naglataw iyan—bilang an Naciones Unidas.—Kap. 17:8.

14. Sa anong paagi na an ladawan kan hayop ‘ikawalong hade’?

¹⁴ Inapod ni Juan na ‘ikawalong hade’ an ladawan kan hayop. Taano man? Iyan dai ilinadawan bilang ikawalong payo kan orihinal na mabangis na hayop, kundi ladawan sana kaiyan. An kapangyarihan kan ladawan na iyan naggigikan sa mga nasyon na miembro kaiyan, nangorogna sa pangenot na nagsusuportar dian, an Pambilog na Kinaban na Kapangyarihan na Anglo-Amerikano. (Kap. 17:10, 11) Alagad, nag-aako iyan nin autoridad na humiro bilang hade para sa sarong espesipikong gibohon, na magigin kapinonan kan sunod-sunod na pangyayari na mabago sa kasaysayan.

SISIBAON KAN LADAWAN KAN MABANGIS NA HAYOP AN PATOTOT

15, 16. Sa ano nagsisimbolisar an patotot, asin kumusta an suporta sa saiya ngonyan?

¹⁵ Segun ki Juan, sarong simbolikong patotot an nakasakay asin nagdodominar sa mapula o eskarlatang mabangis na hayop, an ladawan kan mabangis na hayop na may pitong payo. An patotot may ngaran na ‘Dakulang Babilonya.’ (Kap. 17:1-6) Angay sanang naglaladawan ini sa gabos na falsong relihion, na pangenot dian an mga relihion nin Kakristianohan. Binebendisyonan kan relihiosong mga organisasyon an ladawan kan hayop asin hinihingoang impluwensiahan iyan.

¹⁶ Minsan siring, durante kan aldaw kan Kagurangnan, nahihiling kan Dakulang Babilonya an risang-risang pagmara kan katubigan—an mga tawong nagsusuportar sa saiya. (Kap. 16:12; 17:15) Halimbawa, kan enot na maglataw an ladawan kan hayop, nangingibabaw sa mga nasyon sa Solnopan an mga relihion nin Kakristianohan—sarong maimpluwensiang kabtang kan Dakulang Babilonya. Ngonyan, nawara na kan siring na mga relihion asin kan mga ministro kaiyan an respeto asin suporta kan masa. Sa katunayan, dakol na tawo an naniniwala na an relihion nakakakontribwir sa iriwal o kawsa mismo kaiyan. May militanteng grupo nin mga intelektuwal sa Solnopan na mas nagigin hayagan sa pangapodan na dai na togotan an relihion na makiaram sa sosyedad.

17. Ano an madali nang mangyari sa falsong relihion, asin taano?

¹⁷ Minsan siring, dai basta-basta mawawara an falsong relihion. Magdadanay na makapangyarihan an patotot, na hinihingoang pasunodon an mga hade sa gusto nia sagkod na ibugtak nin Dios an kaisipan Nia sa puso kan mga nasa kapangyarihan. (Basahon an Kapahayagan 17:16, 17.) Dai mahahaloy, papahiroon ni Jehova an politikal na mga elemento kan sistema ni Satanas—na irinerepresentar kan Naciones Unidas—na salakayon an falsong relihion. Tataposon kaiyan an impluwensia kan patotot asin tutunawon an mga kayamanan kaini. Kan nakaagi pa sanang mga dekada, garo baga masakit paniwalaan na mangyayari iyan. Pero ngonyan, an patotot namemeligro nang mahulog hale sa likod kan eskarlatang hayop. Dawa siring, an pagkahulog nia dai mangyayari nin luway-luway. Iyan bigla asin madahas.—Kap. 18:7, 8, 15-19.

AN KATAPUSAN KAN MABANGIS NA MGA HAYOP

18. (a) Ano an gigibohon kan mabangis na hayop, asin may anong resulta? (b) Segun sa Daniel 2:44, anong mga kahadean an lalaglagon kan Kahadean nin Dios? (Hilingon an kahon sa pahina 17.)

¹⁸ Pagkalaglag kan falsong relihion, susutsutan an mabangis na hayop, an politikal na palakaw ni Satanas sa daga, na salakayon an Kahadean nin Dios. Huling dai makakaabot sa langit, sasalakayon kan mga hade kan daga an mga nagsusuportar sa Kahadean nin Dios digdi sa daga. Dai nanggad malilikayan an resulta. (Kap. 16:13-16; 17:12-14) Ilinadawan ni Daniel an sarong aspekto kan pangultimong ralaban. (Basahon an Daniel 2:44.) Lalaglagon an mabangis na hayop na nasambitan sa Kapahayagan 13:1, an ladawan kaiyan, asin an mabangis na hayop na may duwang sungay.

19. Sa ano kita makakapagtiwala, asin ngonyan na an panahon na gibohon an ano?

¹⁹ Nabubuhay kita sa panahon kan ikapitong payo. Mayo nang malataw na bagong payo sa hayop bago iyan pohoon. An Anglo-Amerika an nangingibabaw na pambilog na kinaban na kapangyarihan kun paraon na an falsong relihion. Naotob an mga hula ni Daniel asin Juan sagkod sa kasaditsaditing detalye. Makakapagtiwala kita na madali nang mangyari an paglaglag sa falsong relihion asin an ralaban nin Armagedon. Patienot na ihinayag nin Dios an mga detalyeng ini. Tatawan daw niato nin atension an makahulang mga patanid na ini? (2 Ped. 1:19) Ngonyan na an panahon na kumampi ki Jehova asin suportaran an saiyang Kahadean.—Kap. 14:6, 7.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 17]

SA ANO NANONONGOD AN ‘GABOS NA KAHADEAN NA INI’?

Sinasabi kan hula sa Daniel 2:44 na an Kahadean nin Dios ‘an matipak asin maubos kan gabos na kahadean na ini.’ An pinanonongdan sana kan hulang iyan iyo an mga kahadean na ilinaladawan kan manlaenlaen na kabtang kan imahen.

Paano man an gabos na iba pang gobyerno nin tawo? An kaagid na hula sa Kapahayagan may mas mahiwas na paglaladawan. Ipinapahiling kaiyan na an ‘mga hade kan bilog na kinaban’ titiponon tumang ki Jehova sa ‘dakulang aldaw nin Dios, na Makapangyarihan sa Gabos.’ (Kap. 16:14; 19:19-21) Kaya, bako sanang an mga kahadean na ilinaladawan kan imahen an malalaglag sa Armagedon kundi an gabos na iba pang gobyerno nin tawo.

Ihinayag an Walong Hade

An mga libro sa Biblia na Daniel asin Kapahayagan dai sana nagpapamidbid nin walong hade, o mga pamamahala nin tawo, kundi nagpapahiling man kan pagkasurunodsunod kan dakol sa mga kapangyarihan na iyan. Masasabotan niato an mga hulang iyan kun nasasabotan niato an pinakaenot na hula sa Biblia.

Sa bilog na kasaysayan, inorganisar ni Satanas an saiyang banhi na magin manlaenlaen na politikal na mobimiento o kahadean. (Luc. 4:5, 6) Minsan siring, nagkapira sanang kahadean nin tawo an nagkaigwa nin dakulang epekto sa banwaan nin Dios, baga man sa nasyon nin Israel o sa kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano. Walo sanang dakulang kapangyarihan an ilinaladawan sa mga bisyon ni Daniel asin Juan.

[Tsart/​Mga Ritrato sa mga pahina 12, 13]

(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)

1. Egipto

2. Asiria

3. Babilonya

5. Grecia

6. Roma

BANWAAN NIN DIOS

2000 B.C.E.

Abraham

1500

Nasyon nin Israel

1000

Daniel 500

B.C.E./​C.E.

Juan

Israel nin Dios 500

1000

1500

2000 C.E.

[Nota sa Ibaba]

[Mga Ritrato]

An grabe kadakulang imahen (Dan. 2:31-45)

Apat na hayop hale sa dagat (Dan. 7:3-8, 17, 25)

An lalaking karnero asin an kanding (Dan., kap. 8)

An mabangis na hayop na may pitong payo (Kap. 13:1-10, 16-18)

Sinusuportaran kan hayop na may duwang sungay an paggibo nin ladawan kan mabangis na hayop (Kap. 13:11-15)

[Credit Lines]

Pinaghalean kan retrato: Egipto asin Roma: Rinetrato sa karahayan nin boot kan British Museum; Medo-Persia: Musée du Louvre, Paris